InfoHub Logo

Kúz. Kún shaıdaı ashyq. Almatynyń oqtaı túzý kósheleriniń birinde orta boıly, qypsha bel, qaraqat kóz, qyr muryndy, ashań júzdi qyz qolyndaǵy úlken qara chemodandy terlep-tepship áreń kóterip keledi. Jol boıy jaǵalaı ósken qaıyń-emen, tal-terekterdiń sarǵysh tartqan japyraqtary ushyp júrgen kóbelekke uqsap, qalqyp baryp jerge qonady.

Bir kezde aldyńǵy jaǵynan qarsy ushyrasa ketken suńǵaq boıly ádemi jigit «Qaryndas, kómektesip jibereıin» dep kelip, qyz qolyndaǵy chemodanǵa jarmasa berdi. Qoly talyp kele jatqan qyz qarsylyq kórsete qoımady. Jigit jótkirinip aldy da, jýan daýsymen sóz bastady:

— Atym Murat. Qazaq Memlekettik ýnıversıtetiniń til-ádebıet fakúltetinde oqımyn. Óleńderim respýblıkalyq gazetterge jıi jarıalanyp turady. Múmkin oqyǵan da shyǵarsyz, – dep jeldeı esip keledi. Al qyz bolsa: «Aqyn bolsa aqyn shyǵar. Olardyń osyndaı sózýar bolyp keletin ádeti emes pe», – degen oımen onyń sózine onsha mán bere qoımady. Óziniń jeti atasyna deıin tanystyrǵan jigit «Endi sizdiń kezegińiz» degendeı, buǵan jymıa qarady:

— Esimim – Kógershin. Qyzdar pedagogıkalyq ınstıtýtynyń úshinshi kýrsynda oqımyn. Oqýyma asyǵyp kele jatqan betim ǵoı, – dedi sypaıy ǵana til qatyp.

— Júgińizdiń aýyrlyǵyna qaraǵanda, aýyldan kelesiz-aý!..

— Iá, jańa ǵana poezdan tústim.

Tanystyqtyń qyzýymen olar úlken qaqpaly eki qabat eńseli aq úıdiń aldyna kelgende bir-aq irkildi.

— Aǵaı, raqmet sizge! Men osy úıde páterde turamyn. Kirip, aýyldyń dáminen aýyz tıińiz, – dese de, qyz ishinen: “Kirmeı-aq qoısa eken! Ózi jolsoqty bop sharshap kelgende, dem alýdyń ornyna, taǵy da myljyńdap mazamdy alatyn boldy-aý” degen oıda turǵan edi. Sony sezgendeı jigit eppen jymıyp:

— Raqmet, asyǵyspyn, – dedi alaqanyn keýdesine basyp. – Erteń teatrǵa barýǵa qalaı qaraısyz? Muqaǵalı Maqataevtyń “Darıǵa júrek” poemasy boıynsha spektákl ótip jatqan kórinedi.

Aq kóńili aqtaryla ańqyldaǵan beıtanys jigittiń kóńilin qımaǵan Kógershin: “Qalaýyńyz bolsyn!” degen sózdiń aýzynan qalaı shyǵyp ketkenin ózi de baıqamaı qaldy...

* * *

Teatrdan shyqqan qyz ben jigit qoıý qara túnniń qushaǵynda ún-túnsiz júrip keledi. Kúzgi salqyn samal baıaý esip tur. Ár jerde kóshe shamdary jarqyraıdy. Aınala jym-jyrt. Bir kezde osynaý múlgigen tynyshtyqty buza jigit aqyryn ǵana:

— Spektákl unady ma? – dedi qyzǵa jaqyndaı túsip.

— Árıne, poemadaǵy myna jaryq dúnıege ǵashyq jannyń tebirenisi kimdi de bolsa beı-jaı qaldyrmasy anyq.

— Iá. Muqaǵalı syrshyl da sezimtal aqyn ǵoı. Sondyqtan ba, álde ózimniń aqynjandy bolǵandyǵymnan ba, onyń óleńderindegi shymyrlaǵan sezim, tepsingen oı, bir ýaq muńǵa batyryp, qaıtadan kóńil saraıyn ashyp, serpip tastaıtyn maqamdy lırıkasy ylǵı da júregimde jattalyp qalady. Bir ǵana «Mahabbat» dıalogyn alaıyqshy:

— ...Buldyrasam saǵymdaı ne eter ediń?

— Jel bop qýyp, aqyry jeter edim.

— Qaıǵy ákelsem basyńa ne eter ediń?

— Qoıshy sáýlem, bárin de kóteremin.

— Aıtshy óziń ǵajap emes pe! Lırıkadaǵy sezimtaldyq pen qaltqysyz kóńil áýenin aıtsańshy, – dedi Murat shabyttana sóılep. Syqylyqtaı kúlgen Kógershin súrinip ketip, qulap túse jazdady. Jigittiń de kútkeni osyndaı sát edi, súıemeldegen bolyp qushaǵyna tarta berdi...

* * *

Tún. Juldyzy samsaǵan aspan astynda qoltyqtasqan eki ǵashyq jańa jaýǵan ulpa qardy nyǵyzdaı basyp keledi. Bir-birine kóz qıyqtarymen erkeleı qarasyp, estiler-estilmes daýyspen kúbirlesip te qoıady. Jalǵyz ósken alyp emenniń túbine kelip toqtaǵan olar bir-birine jabysa túsip, biraz ýaqyt únsiz súıisip turdy. Kenet, Kógershin eppen basyn shalqaıtty da, jigittiń kózine týra qarap:

— Muratık, sen meni shyn súıesiń be? – dedi nazdana.

— Aıym-aý, o, ne degeniń. Myna jalǵanda sensiz maǵan dúnıe tul. Tipti, saǵan arnap júregimnen jyr da týdyrǵam. Tyńdashy.

...Teńiz bolyp arnasynan tasyp tym,

Qaıda júrsem bir ózińe asyqtym.

Bile bilseń armanymnyń aq qusy,

Men ózińe, men ózińe ǵashyqpyn...

Kózderi kúlim qaqqan Kógershin qoldaryn jigit moınyna artqan boıy, eljirep kelip qomaǵaılana súıe berdi, súıe berdi. «Kórik qandaı, oı qandaı, aqyl qandaı! Naǵyz segiz qyrly, bir syrlynyń ózi. Burynnan arman etkenim, shyraq alyp izdegenim osyndaı pysyq jigit emes pe edi!..» – dedi qyz ishinen ózine-ózi razy bolyp.

Sol betimen Muratty qolynan jeteleı otyryp, ózi turatyn bólmege alyp keldi. Bunda da bir tósekte jatqan eki ǵashyq tańdy kózben atyrdy... Tań qylań bere oryndarynan turǵan olar úılenbekshi bolyp sóz baılasty. Murat aýylyna toı qamymen júrmekshi bolyp, kóp uzamaı keletinin aıtyp ketip qaldy.

Arada saǵynyshty kúnder men aılar jyljyp ótip jatty. Qaharly qys ótip, jylaýyq kóktem de shyqty. Jer júzi kógere bastady...

Jazdyń jaımashýaq kúnderiniń birinde tolǵaǵy ustaǵan jas arý aýrýhanaǵa túsip náresteli boldy. «Aqynnyń» kelmeıtinin sezgen ol sábıin arqalap, izdeý sala bastady. Jigit oqımyn degen oqý ornyna kelip shaǵym jasady. Ondaǵylar ondaı adamnyń oqymaıtynyn, tipti oqyǵan da emestigin aıtty.

Aldanǵanyna endi kózi anyq jetken Kógershin:

— Bárine de ózim kináli. Aqynmyn degenine senip júre berippin ǵoı, men paqyr. Aldy-artyńdy oılaýǵa mursha bermeıtin albyrt kóńil, qaıran jastyq-aı!.. – dep ókindi, ózegi órt bolyp.

---