InfoHub Logo

Kóshpeli jáne otyryqshy órkenıetter arasyndaǵy baılanys
Qazaqstan tarıhy 10 synyp
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa ertedegi kóshpeliler men otyryqshylar baılanystary, «Kóshpeli órkenıet» uǵymyn, qalalardyń ósýi, jartylaı kóshpelilermen qarym - qatynastyń damýy jaıly jan - jaqty tolyq túsinik berý, temir dáýiri men orta ǵasyrlardaǵy baılanystarǵa toqtalyp, bilimderin tolyqtyrý.
Damytýshylyq: Óz betterimen qorytyndy jasaýǵa daǵdylandyrý, negizgini ajyrata bilýge, óz betimen jumys jasaýǵa, zertteý jumystaryn qorǵaı bilýge, óı - órisin damytyp, ózine degen senimin, pánge qyzyǵýshylyǵyn arttyrý, óz oılaryn erkin jetkize bilýge daǵdylandyrý.
Tárbıelik: Adamgershilikke, ımandylyqqa, tarıhı eskertkishterdi qorǵaýǵa,
Otanyn súıýge, maqtanyshpen qaraýǵa, óner eskertkishterin baǵalaı bilýge tárbıeleý.
Sabaq túri: aralas sabaq. Damyta oqytý tehnologıasy.
Sabaq ádisi: Áńgime, pikir alysý, izdenis, saıahat.
Sabaq kórnekiligi: Qazaqstan kartasy, taratpalar, sýretter

Sabaq barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
a/ oqýshylarmen amandasý, túgendeý
b/ sabaqqa ázirlikterin baqylaý

İİ. Úı tapsyrmasyn suraý:
1. Materıaldyq mádenıet
2. Rýhanı mádenıet
3. Jartylaı kóshpelilerdiń dinı - nanym senimderi

1. Blıs - suraq
1. Materıaldyq mádenıet degenimiz ne?
Mysal keltir.
2. Qoıbaǵar, Arpaózen, Tańbaly jerlerindegi /İle - Shý ańǵarlary/jartastardaǵy sýretter ne deıdi?
Bul týraly kim jazyp qaldyrǵan?
Jaýap: 4 - 6 dońǵalaqty arbalardyń keskinine qaraǵanda saqtar jylqyny arbaǵa jegip, kóshi - qonǵa paıdalanǵan. Bul týraly Gıppokrat: «Arbalar óte shaǵyn, tórt dóńgelekti, 6 dóńgelekti arbalar kıizben jamylǵan kúrkeli arbalar da jasalady, olar jańbyr men jelden pana. Bul arbalarda babalar men áıelder turady, erler qashanda at ústinde bolady» degen.
3. Kóshpeliler arbaǵa ne jekken? Bul týraly málimet kimderdiń jazbalarynda kezdesedi?
Jaýap: Mundaı arbalarǵa ógizder men túıeler jekken. Bul týraly grek tarıhshylary saqtardyń aǵashtan jasalǵan úılerde turyp, qysta onyń ústine tyǵyz aq kıizben jabatynyn aıtady.

2. Sózdi jalǵastyr!
1. Al turaqtarǵa keletin bolsaq, úısinder................. salynǵan qystaýlarda tursa, qańlylar................... turǵyzylǵan úı - jaılarda mekendegen.
2. Saqtardyń bas kıimderi shoshaq, aıaq kıimderi ókshesiz jalpaq bolǵan. Tizege deıin kamzol kıip, belbeý býynǵan, tar shalbar, oń jaǵynda qanjar, sol jaǵynda semser ne sadaq ilingen.
Al Esik obasynan tabylǵan adamnyń ústindegi......................... buıymdarmen bezendirilgen.
Bas kıiminde......,.......,......,.......,........,....... t. b. janýarlar men qustar beınelengen. Belindegi kisede................ ǵajaıyp beınesi, janyndaǵy...............,...............,......................,...............,................., basqada buıymdardyń sapasy óte joǵary.
3. Qazaqstannyń Altaı jaǵyndaǵy Berel obasynan alynǵan................... de sapaly jasalǵan. Tabyt janynda birge kómilgen attardyń.................. bizge deıin jaqsy saqtalynyp, sol qalpynda jetýine..................... bolyp qatyp jatqandyǵy sebep bolǵan.
3. Ne jaıynda? /Rýhanı mádenıet/
2. Sıynatyn basty qudaıy? Neni qurbandyqqa shalǵan?
Jaýap:
Kúnge syıynǵan, oǵan arnap qurbandyqqa jylqy shalý salty bolǵan. Oǵan dálel: adamnyń janynda at basy, ábzelderi, jekelegen bólikteri birge jerlengenin baıqaýǵa bolady. Kúnniń qurmetine eń júırik janýardy qurban etý kerek dep oılaǵan.
3. Jerge talas shyqqanda «Bul jerde meniń ata - babamnyń súıegi jatyr, sondyqtan bul meniń jerim» degen sózge ne aıtýǵa bolady?
4. Otqa maı kúıý salty bar, ony qalaı túsindirýge bolady?
Jaýap:
Kelin túskende, kúıeý alǵash kelgende – otqa maı quıǵan. Ol jańashyldyqty, ózgeristi ańǵartqan.
5. «Ań stıli» degendi qalaı túsinesiń?
Jaýap:
Ár túrli buıymdarǵa salynǵan janýarlar músinderi ózinshe bir úlgidegi boıtumar men tumarshalar bolǵan. Ol taıpalar ómirin, qıalyn, ańyzdaryn beınelegen. Ondaǵy ańdar talasy sol kezdegi rýlar men taıpalar arasyndaǵy talas - tartystardy, jaýlaýshylyq kezderdi bildiredi.

Shyǵys Qazaqstan oblysy,
Katonqaraǵaı aýdany, Katon aýyly,
«Lenın atyndaǵy orta mektebi»KMM
Tarıh pániniń muǵalimi Mergazına Anar Erlanovna