InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Maǵjan Jumabaevtyń «Qysqy jolda» óleńi
Sabaqtyń maqsaty: bilimdilik: M. Jumabaevtyń ómir joly men shyǵarmashylyq qyzmetinen maǵlumat berý. «Qysqy jolda» óleńiniń taqyryby men ıdeıasyn ashý. Syrshyl aqynnyń beınesin tanytý.
Damytýshylyq: shákirtterdi ózindik izdenis jumystaryna baýlý, oı - órisin, rýhanı jan dúnıesin baıytý, sóıleý mashyqtaryn jetildirý.
Tárbıelik: tabıǵatty súıýge tárbıeleý, tilimizdi qurmetteýge, ádebıetti súıýge tárbıeleý.
Sabaqtyń ádisi: shyǵarmashylyq izdenis sabaǵy.
Sabaqtyń túri: jańa bilim berý abaǵy
Pánaralyq baılanys: tarıh, geografıa, orys ádebıeti
Sabaqtyń kórnekiligi: portret, aqyn jaıly uly danyshpandar sózderi, kitap kórmesi, gazet, ınteraktıvti taqta arqyly kórsetiletin beıne, aýdıo jazbalar, karta.
Sabaqtyń barysy:

İ Uıymdastyrý kezeńi:
- Oqýshylardyń sabaqqa daıyndyǵyn tekserý;
- Oqýshylardyń kóńilin sabaqqa aýdarýdy uıymdastyrý.
Sabaqtyń aıdary:
Sen janbasań lapyldap,
Men janbasam lapyldap,
Aspan qalaı ashylmaq? (N. Hıkmet)

İİ Úı tapsyrmasyn suraý kezeńi:
Úı tapsyrmasy: 1. A. Qunanbaıulynyń «Qys» óleńi men S. Toraıǵyrovtyń «Shilde» óleńderindegi teorıalyq uqsastyqtar;
2. Keıipteý qandaı kórkemdegish tásil?
Oqýshylar tórt topqa bes - besten toptasyp otyrady. Ár top múshelerine 5 tústi beıdj beriledi. Úı tapsyrmasy bes suraqpen qorytyndylanady. Suraqqa jaýap bergen oqýshy belgili bir arnaıy daıyndalǵan juldyzshany alady. Juldyzshalar sany sabaq sońynda aıqyndalyp, tıisti baǵaǵa ıe bolady.
Aldymen satylaı keshendi taldaý jasaǵan birsypyra oqýshylardan óleńniń tárbıelik máni jaıynda jazǵandary oqytylady. Suraqtar jazylǵan betsheler taratylyp, oǵan tıisti jaýaptary retimen aýyzsha aıtylady.

1 - topqa suraqtar:
A)- qyzyl tús - Abaıdyń «Qys» óleńindegi Qondybaı men Qanaı kimder?
Á)- jasyl tús - Sultanmahmuttyń «Shilde» óleńinde shilde aıy qansha kúnge sozylady?
B) – aq tús – Abaı óleńinde «eki kózin bulttaı qasy jaýyp, basyn silikse qar jaýyp mazany alǵan» kim?
V) – kók tús - Sultanmahmut óleńinde «Jaýhardaı kún» degen tirkeste qandaı tásil qoldanylǵan?
G) – kúlgin tús –«Qar tepkenge qajymas qaıran jylqy» kimniń shyǵarmasynan úzindi?
2 - topqa suraqtar:
A) – qyzyl tús – Abaıdyń «Qys» óleńinde «qys» qandaı bórik kıedi?
Á) – jasyl tús – Sultanmahmuttyń «Shilde» óleńinde tysqa shyqqan moldanyń qolynda ne bar edi?
B) – aq tús – Abaı óleńinde «áýes kórip júgirgen kimder»?
V) – kók tús – Sultanmahmuttyń óleńindegi «Maqtanyp qara túnde nuryn shashqan aı» degen tirkeste qandaı tásil qoldanylǵan, onyń anyqtamasy qandaı?
G) – kúlgin tús –«Taıaqty, jalań aıaq shaldar turyp» qaı óleńnen úzindi?
3 - topqa suraqtar:
A) – qyzyl tús – Abaıdyń «Qys» óleńinde «býradaı burq - sarq etip doldanǵanda» qandaı úı shaıqaldy?
Á) – jasyl tús – Sultanmahmuttyń «Shilde» óleńinde qamystar qandaı qımyl jasady?
B) – aq tús – Abaıdyń «Qys» óleńinde malshylar qandaı kıim kıdi?
V) – kók tús – Sultanmahmuttyń óleńindegi «kók maısa» tirkesinde qandaı tásil qoldanylǵan?
G) – kúlgin tús – «qyspen birge tumsyǵyn saldy qasqyr» qaı óleńnen úzindi?
4 - topqa suraqtar:
A) – qyzyl tús – Abaıdyń «Qys» óleńindegi kári qudanyń sıpaty qandaı?
Á) – jasyl tús – Sultanmahmuttyń «Shilde» óleńinde túni boıy qoı kúzetken neler?
B) – aq tús – Abaı «Qys» óleńi qansha shýmaqtan turady, qandaı uıqasqa qurylǵan?
V) – kók tús – Sultanmahmuttyń óleńindegi «qara tún», «sulý kún» degen tirkeste qandaı tásil qoldanylǵan?
G) – kúlgin tús – «Án saldy tańdy maqtap sansyz torǵaı» qaı óleńnen úzindi?
İİİ Jańa bilim berý. Oı qozǵaý. Muǵalim:
- Mine, balalar, S. Toraıǵyrovtyń «Shilde» óleńi men A. Qunanbaevtyń «Qys» óleńi boıynsha suraqtarǵa jaqsy jaýap berdik. Endeshe taqtaǵa nazar aýdaryp, M. Áýezovtiń sózine qulaq túreıik. Ekranda «Men qazaq jazýshylarynan, árıne, Abaıdy súıemin. Bala kúnimnen ishken asym, alǵan nárimniń barlyǵy Abaıdan. Budan keıin Maǵjandy súıemin, onyń Eýropalyǵyn, jarqyraǵan áshekeıin súıemin. Maǵjan – kúltýrasy zor aqyn. Abaı – aqyldyń aqyny, al Maǵjan – aqynnyń aqyny, sondyqtan biz Maǵjannan úırenýimiz kerek». Oqýshylar, biz Abaı aqyn týraly bildik, endi kimge toqtalatyn bolamyz?
- Maǵjan Jumabaev aqynǵa.
- Endeshe jańa sabaǵymyz qazaqtyń birtýar dara talantty ádebıetshileriniń biri Maǵjan Jumabaev týraly ótetin bolamyz. Maǵjandy kim dep tanýshy edińizder?
- Qazaq ádebıetindegi «bes arystyń» biri.
- «Bes arysymyz» kimder?
- Maǵjan Jumabaev, Mirjaqyp Dýlatov, Júsipbek Aımaýytov, Shákárim Qudaıberdiuly, Ahmet Baıtursynuly.
- Jaraısyńdar!
1) Ekranǵa nazar aýdartyp, muǵalimniń kómegimen oqýshylar bos torlardy toltyrady.

1. Aqynnyń ómir súrgen kezeńi – HH ǵasyrdyń basy nemese 1893 - 1938
2. Týǵan jeri Soltústik Qazaqstan oblysy Býlaev aýdany
3. Ákesi Beken bolys bolǵan, Maǵjandy 4 jasynan oqytqan.
4. Ýfa qalasyndaǵy Ǵalıa medresesinde bilim aldy.
5. Arab, parsy, túrik, orys tilderin jetik meńgerdi.
6. Ol aqyn boldy, óleń shyǵardy, «Qazaq tili», «Tolqyn», «Túrkistan» t. b. óleńderi, poemalary bar.
Barlyǵy kartadan kórsetiledi.
2) Balalardyń qolyna rebýs taratamyn. 4 topqa birdeı, qaı top birinshi bolady. Sol top sheshýin aıtady. Sheshýi: «Qysqy jolda». Ótiletin óleńniń solaı atalatyndyǵyn aıta ketý kerek. Muǵalim jatqa oqyp beredi. Ń toptan bir - bir oqýshydan mánerlep oqytýǵa tyrysamyn.
Óleń mátini:
Qarańǵy tún, sar dala, ------------------------ Ańdaı ulyp bir mezgil,
Kórinbeıdi aınala. ----------------------------- Eki sanyn shapaqtap,
Boran soǵyp tur borap, ----------------------- Birese saq - saq kúledi...
Joldy basqan qur sorap. --------------------- Boranyn táńir ashpady,
Astymdaǵy janýar ----------------------------- Jol bilinbeı bastady,
Qulaǵyn qaıshylandyryp, ------------------- Kóringen bir jaryq joq,
Zorǵa bot - bort jeledi, ----------------------- Bosańsıdy Qarakók...
Yzǵarly jel doldanyp, ----------------------- Sar dalada adasyp,
Eki ıininen dem alyp, --------------------------- Sýyq kebin jamylyp
İshin tartyp osqyryp, -------------------------- Qalaryn kim biledi?..
Keıde qatty ysqyryp,
3) Suraq - jaýap arqyly óleń maǵynasy ashylady.
1. Janrlyq turǵyda bul qandaı shyǵarma? (lırıka – tabıǵat lırıkasy)
2. Lırıkalyq qaharman kim? (aqynnyń ózi, ıaǵnı aqyn qysta jolda kele jatqan jolaýshy)
3. Astyna mingen aty qalaı atalady? (Qarakók)
4. Tabıǵatty aqyn qalaı sýrettegen? (qysqy boran, jeldi kún, óte sýyq)
5. Kimniń qandaı shyǵarmasyna uqsatar edińizder?

Venn dıagramsy boıynsha toltyrady.

4) Sózdik jumysy:
1. Sar dala – keń, shetsiz dala
2. Sorap – jalǵyz achq súrleý
3. Jeledi – jaı júredi
4. Doldaný – ashýlaný
5. Eki ıini –
6. Kebin – qaıtys bolǵan adamǵa kıgizetin kıim nemese aq mata

5) 1. Toptyq jumys:
1. Óleńnen epıtet, teńeý, keıiptelerdi tap, óleń joldarymen dálelde
Ádebı - teorıalyq uǵymdar ---------------------------- Óleń joldarymen dáleldeý
Epıtet
Teńeý
Keıipteý

2. Maǵjan aqyn óleńindegi jolaýshynyń ornynda óziń bolsań qaıter ediń? Tabıǵatty sýrettep mátin qurastyr.
3. Daıyn uıqasqa óleń qurastyr:
1 - topqa: Kóz ashtyrmaı barady,
Boran soǵyp....
Oınaǵanǵa ne jetsin,
Minip alyp shanaǵa.
2 - topqa: Yzǵarly jel kúsheıdi,
Ashýyn bizden....
Kenet... da toqtady,
Qys jeńilip qalǵandaı.
3 - topqa: Biz kelemiz qar basyp,
Syqyr - syqyr etedi.
Kún jylynsa, átteń - aı,
Ol da.......
4 - topqa: Shana,..., kónkımen
Qysta ǵana....
Qýalasyp, jarysyp,
Qyzyqqa biz toımaımyz
6) Jeke jumys:
4 oqýshyǵa satylaı keshendi taldaý jasatý.

İÚ Sabaqty bekitý:
Qoldaryna tablısasy bar aq qaǵazdar taratylady:
Neni biletin edim? Búgin neni bildim? Neni bilgim keledi?

Ú Úıge tapsyrma:
1. Óleńge satylaı keshendi taldaý jasaý;
2. 4 oqýshyǵa shyǵarma jazý: «Qysqy kórinis» (epıtet, teńeý, keıipteýlerdi qatystyrý kerek.).
Úİ Baǵalaý. Oqýshylar ózderiniń qolyndaǵy juldyzshalardy sanaıdy, ekranda baǵalaý úshin keste:
1. Búrkittiń sýreti – «bes» degen baǵa – juldyzshalar sany – 7 - den joǵary
2. Jylqynyń sýreti – «tórt» degen baǵa – juldyzshalar sany – 5 - 7
3. Qoıdyń sýreti – «úsh» degen baǵa – juldyzshalar sany – 1 - 4
4. Tasbaqanyń sýreti – «eki» degen baǵa – juldyzshalar sany - joq.
Úİİ Refleksıa
Sabaqtyń unaǵan - unamaǵandyǵy jóninde pikirlerin qaldyrý úshin betsheler taratylady:
Ózine unaǵan sýretti qorshaıdy.