InfoHub Logo

Muqaǵalı Maqataevtyń 82 jasqa tolýyna baılanysty
«Muqaǵalı Maqataev – bizdiń maqtanyshymyz!» atty keshtiń senarıi

Maqsaty:
Qazaq jyrynyń qara býrasy atanǵan Muqaǵalı Maqataevtyń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly derekter keltirip, aqyn óleńderiniń mazmunyn uǵyndyrý, jatqa oqytý.
1. Bilimdilik – oqýshylardy qazaq aqyny, birtýar tulǵasynyń biri – Muqaǵalı Maqataevtyń baı shyǵarmashylyq dúnıesimen tanystyra otyryp, aqıyq aqyn Muqaǵalıdy sheksiz súıýge, jas býyndy poezıa nárimen sýsyndatý, aqynnyń óleńderine degen súıispenshilikterin oıatý.
2. Damytýshylyq – oqýshylardy ózdiginen izdený arqyly derektermen jumys isteýge baýlý jáne qazaqsha sóıleýge tilin damytý, óleń oqýǵa, logıkalyq oılaý qabiletin, sana - sezimin damytý.
3. Tárbıelik – Otandy, týǵan jerdi súıýge, aqyn jyrlarynan úlgi alýǵa, oqýshylardy poezıany súıe otyryp, sulýlyq pen mahabbatty tanýǵa, adamgershilik pen meıirimdilik qasıetterin óz boılaryna sińire bilýge tárbıeleý.

Qurmetti jınalǵan qaýym! Biz búgin sizdermen Aqıyq aqyn Muqaǵalı Maqataevtiń týǵanyna 82 jyl tolýyna baılanysty «Muqaǵalı Maqataev – bizdiń maqtanyshymyz!» atty keshte bas qosyp otyrmyz.

Qarasaz, Qara shalǵyn óleńde óstim
Jaqsy jyr jazsam, halqym eleńdestiń
Ólse óler Muqaǵalı Maqataev
Óltire almas alaıda óleńdi eshkim!

1 júrgizýshi: Qazaq poezıa álemine shetsiz - sheksiz keńestik pen kóz súringen bıiktik ákelgen aqyn. Káýsar sezim men toıattamas kóńil, shalqyǵan shattyq pen muńǵa tunǵan mahabbat, býyrqanǵan shabyt pen sabyrǵa kónbes saǵynysh syılaǵan aqyn. Uly aqyn Muqaǵalı Maqataevtyń týǵanyna bıyl 82 jyl tolyp otyr. Endeshe, búgingi poezıa keshimiz atynan tanylyp turǵandaı, Han táńiriniń muzbalaǵy atanyp, óleń ólkesinde shashasyna shań juqtyrmaǵan daryn ıesi, aqyn Muqaǵalı Maqataevqa arnalmaqshy.

2 júrgizýshi: Dorogıe drýzá! My rady prıvetstvovat Vas v etom zale! My hotım rasskazat Vam o jıznı ı tvorchestve nepovtorımogo, vydaıýshegosá poeta M. Makataeva. Eto poet sovremennık poetomý nam kajetsá, chto te kto segodná k nam prıshlı na prazdnık chýtochký znaet, kto takoı poet M. Makataev, chto predstavláet ego tvorchestvo.

1 júrgizýshi: Sóz kezeginde aqynyń ómirbaıanyna qysqasha sholý jasaı keteıik. (Slaıd kórsetilip turady)

M. Maqataev Almaty oblysynyń Narynqol aýdanynda Qarasaz degen aýylda 1931 jyly dúnıege keldi. Anasy Naǵıman Batanqyzy jáne ákesi Súleımen Muqaǵalı, Toqtarbaı, Kórpesh esimdi úsh ul tárbıelep ósirgen sharýa adamdary, Muqaǵalıdiń 10 jasynda ákesi maıdanǵa attanady. On jasar bolashaq aqyn maıdanǵa ketken ákesin ańsap:

Ol jerde Syrymbetteı taý bar ma eken,
Jaıdaqtyń shóbi shúıgin qaýlar ma eken,
Minekı kóp aı boldy habary joq,
Ákem kep kóńilimizdi aýlar ma eken,
Ákemiz bir ákeden jalǵyz edi,
Sýdaǵy jańa bitken jalbyz edi,
Minekı, kóp aı boldy habary joq,
Biz daǵy ákemizge zarmyz endi.

Áje balasy bolǵan soń anasyn Naqa dep ataǵan. Anasy men ájesiniń tárbıesinde ósti. 1948 jyly orta mektepti ınternatta oqyp bitiredi. 1976 jyly 27 naýryzda ómirden ótti. Topyraq buıyrǵan jeri Almaty.

Óleń «Jazylar estelikter men týraly»
«Aldama men, aq saǵym»
«Egin saldym, mal baqtym»

2 júrgizýshi: (Slaıd jalǵastyrylady) Makataev rodılsá 9 fevralá 1931 goda v sele Karasaz Alma - Atınskoı oblastı. Krasota rodnogo, schastlıvogo kraıa stala ıstochnıkom ego poetıcheskogo dara. Polnoe ımá poeta — Mýhametkalı, no ego s detstva laskovo nazyvalı Mýkagalı, schıtaıa, chto bremá otvetstvennostı (nelegko nosıt ımá Proroka) mojet oslojnıt jızn malenkogo rebenka. Ý molodyh rodıteleı Makataevyh, Sýleımena ı Nagıman, on byl pervym ız troıh deteı. Otes poeta, skromnyı ı rabotáshıı chelovek, za god do voıny stal predsedatelem kolhoza. V 1941 godý nachalas VOV ı ego otes Sýleımen ýshel na voıný. Togda 10 letnıı Mýkagalı skýchaıa po otsý napısal stıhı Iz - za tájeloı jıznı Mýkagalı bystro povzroslel. Mýkagalı zakonchıl srednúú shkolý - ınternat, rabotal sekretarem selsoveta, zavedýıýshım krasnoı ızboı, komsomolskım rabotnıkom, ýchıtelem semıletneı shkoly.

1 júrgizýshi: Eńbek etken jyldary: 1948 jyly Almatyda shet tilder ınstıtýtynda oqyp júrip otbasynyń turmysy aýyr bolǵandyqtan, oqýdy eriksiz tastap aýylǵa oralady. Muqaǵalı Maqataev Kırov atyndaǵy kolhozda keńes hatshysy bolyp jumys isteıdi. Ol óte kóp keremet óleńder jazǵan. Jastardyń eldi, tabıǵatty súıýge úıretedi. Onyń óleń – jyrlary: «Otan», «Poezıa», «Jas qaıyn», «Aqqýlar uıyqtaǵanda» kóptegen shyǵarmalary bar.

«Aqqýlar uıyqtaǵanda» poemadan úzindi
Án «Esińe meni alǵaısyń»
Ánin jazǵan L. Ábdihalykova». Oryndaıtyn 9 synyp oqýshysy

2 júrgizýshi: Rodnoı aýl Muqaǵalı ý podnojá gory Han tegrı, gde mnogo rodnıkov ı lýg. Ývıdev krasıvýıý kartıný prırody nevozmojno ne byt poetom. Mýkagalı vse etı kartıny prırody opısyval v svoıh stıhah. Mýkagalı horosho znal rýsskıı, nemeskıı ıazykı. On nahodás v aýle cherez pochtý vypısyval knıgı. Mýkagalı poet, kotoryı chıtal mırovýıý klasıký ı perevel na kazahskıı ıazyk Dante, sonety Shekspıra, pesnı Ýolta Ýıtmena.

1júrgizýshi. Muqaǵalı Maqataev nemistiń uly sazgeri Bethovenge keremetteı óleń arnaǵan aqyn. Muqaǵalı Maqataev birde emdelip jatqanda, talantty jazýshy Asqar Súleımenov kóńilin suraı kelgen eken.
(Sahnalyq kórinis)
Muqaǵalı:
- Asqar ekeniń ras bolsa, eki jyl ómir qosamysyń? – dep suraıdy.
Asqar: - Qosamyn.
Muqaǵalı: - Qaıtip?
Asqar: - Bethovenniń 9 - sımfonıasyn tyńdaısyń.
Muqaǵalı: - Ýaqyt ótip barady. Tez tyńdat. Tek osynda ákep tyńdat,- depti.
Asqar: - Jaraıdy, qazir tezdetip ákeleıin. (Biraz ýaqyttan keıin alyp keledi. Muqaǵalı Maqataev tyńdaıdy)
Muqaǵalı: - Qandaı keremet deseńshi, bir jasap qaldym ǵoı ózi.
Asqar: - Unaǵanyn kórip otyrmyn, jaraıdy, meniń jumystarym bar edi, keteıin.
Muqaǵalı: - Jaraısyń, Asqar. Rahmet saǵan. Jolyń bolsyn.
(Muqaǵalı qolyna qalam, qaǵaz alyp, sahnadan shyǵyp ketedi. Osy kezde jaı ǵana sımfonıany qosyp qoıý.
Óleń «Bethoven» Kusaınova Aıdana

1 júrgizýshi: Muqaǵalı – halqyn, ana tilin, Otanyn qadyr tutqan azamat aqyn. Ol «Úsh baqytym» atty óleńinde keıingi jas býyndy halqyn, tilin, týǵan jerin sheksiz súıýge shaqyrady.
Óleń «Úsh baqytym»
Óleń «Otan»
Óleń «Kem bolyp jaralǵam joq men eshkimnen»
Óleń «Tún maǵan uıyqtaý úshin jaralmaǵan»

Sahnalyq qoıylym
Jazýshy Nábıden Ábýtalıev jubaıy ekeýi Muqaǵalı Maqataev emhanada jatqanda barǵan edi.
Muqaǵalı: - A, keldiń be, Náke! Men endi qansha jasaıdy deısiń, kópke barmaspyn. Baspada isteısiń ǵoı, óleńderim senderge amanat, meniń baılyǵym da, artyma qaldyrǵan asyl muram da sol, kóbin jaryqqa shyǵara almadym,- dedi ol qınalyp.
Nábıden: - O, ne degeniń. Áli - aq jazylyp ketersiń.
Muqaǵalı: O, táńirim, neǵylǵan shaqqa aınaldy,
Túnim, tutyp, aq tańym atpaı qaldy.
Kóńilim keýip, ózenim aqpaı qaldy.
Aqtaban shubyryndy,
Qarǵaǵan kim boldy eken ǵumyryńdy.
Aqtaban shubyryndy,
Aq týyń jyǵylýly.
Olaq qatyn toqyǵan alashadaı,
Órmegińniń arqaýy sýyryldy,-
Nábıden jubaıyna qarap: - Kórdiń be, óleńniń tógilýin. «Raıymbek, Raıymbek» dastanyn jyr ǵyp aıtyp jatyr. – Al, Muqa, jazylyp shyǵyńyz. Biz qaıtaıyq. (Qoshtasady)
Nábıdenniń jubaıy: - Oı, taǵdyr - aı, aqyndar nege erte ketedi dúnıeden,- dep surady menen.
Nábıden: - Bilmeısiń be, aqyndar ólmeıdi. (Kórermenderge qarap) Onyń ózi ólgenmen, artynda ólmeıtuǵyn óleńderi qalady. Sol óleńderi aqynnyń murasyna aınalady.

Óleńder: «Qıyn ne bar?»
«Ókinbeımin»
«Shyda» Eralıev
«Jyldarym meniń»

2 júrgizýshi: Mýkagalı Makataev svoımı proızvedenıamı obogatıl kazahskýıý poezıý novym soderjanıem, podnál ee na nebyvalýıý vysotý. Proızvedenıa Mýkagalı volnýıýt, vyzyvaıýt dýshevnyı trepet ý sovremennyh molodyh lúdeı takje, kak kogda - to ý ıh otsov. S pesnámı Mýkagalı lúdı ýkladyvaıýt deteı v kolybelı, stıhı, pesnı Mýkagalı soprovojdaıýt lúdeı na prazdnestvah ı torjestvah. Proızvedenıa vydaıýshegosá, talantlıvogo poeta Mýkagalı Makataeva býdýt vechno s narodom.

Án «Sábı bolǵym keledi»
1 júrgizýshi:
Muqaǵalıdyń da aıaǵyn kóp shaldyrǵany ras. «Artyna ólmeıtuǵyn sóz qaldyrǵany da aqıqat». Qazir ol eń kóp oqylatyn aqyn. Muqaǵalı murasy máńgilik. Naǵyz halyq jazýshysy osyndaı aq bolar.
Abaı sózimen aıtqanda:
Kóp adam dúnıege boı aldyrǵan,
Boı aldyryp, aıaǵyn kóp shaldyrǵan.
Óldi deýge sıa ma, oılańdarshy,
Ólmeıtuǵyn artyna sóz qaldyrǵan.

1 júrgizýshi: Osymen M. Maqataevtyń týǵan kúnine arnalǵan keshimiz sońyna jetti. Kelesi júzdeskenshe kún jaqsy bolsyn! Tilim, elim dep júregi soqqan jastar kóp bolsyn!
2 júrgizýshi: Do skoryh vstrech.