Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 13 saǵat buryn)
Syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn paıdalanyp, qyshqyldar taqyrybyn oqytý
Taqyryby: Syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn paıdalanyp, qyshqyldar taqyrybyn oqytý (prezentasıasymen)

Jospar:
İ. Kirispe
Syn turǵysynan oılaý tehnologıasynyń mańyzy
İİ. Negizgi bólim
1. Syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn paıdalaný tıimdiligi
2. Syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn paıdalanyp, qyshqyldar taqyrybyn oqytý
İİİ. Qorytyndy

İ. Kirispe
Syn turǵysynan oılaý tehnologıasynyń mańyzy

«... Adamzat úshin HHİ ǵasyr jańa tehnologıalardyń ǵasyry bolmaq, al osy jańa tehnologıalardy júzege asyryp, ómirge engizý, ıgerý jáne jetildirý - búgingi jas urpaq, sizderdiń enshilerińiz... Al jas urpaqtyń taǵdyry - ustazdardyń qolynda»
N. Nazarbaev

Jeke tulǵaǵa baǵdarlanǵan sabaqtar júıesi 12 jyldyq bilim mazmunynyń negizgi ózegi - qarqyndy damyp kele jatqan ózgermeli qoǵamda ómir sýrýge ıkemdi, jeke basynyń, sondaı - aq qoǵam paıdasyna qaraı ózin - ózi tolyq júzege asyrýǵa daıyn bilimdi, shyǵarmashylyqqa beıim, quziretti jáne básekege qabiletti tulǵany qalyptastyrý men damytý bolyp tabylady.

Bilimdi de bilikti, salıqaly da parasatty, jan - jaqty jetilgen jeke tulǵany tárbıeleý memlekettik mańyzdy is. Qazirgi jańarý kezeńinde bizdiń qoǵamymyzdyń ilgerileý prosesinde adam faktory jáne ony jan - jaqty jandandyrý, el ómiriniń barlyq jaqtaryn jańartý bala tárbıesiniń mánimen onyń problemalaryn kúrdelendirip otyr. Osyǵan baılanysty bilim berýdiń tıimdiligi men sapasyn arttyrýdyń negizgi baǵyty - barlyq tárbıelik iste árbir balany jeke tulǵa dep tanyp bilip, jan - jaqty qalyptastyrý.

Bilim berýdiń qazirgi jańa qurylymymen oqý - ádistemelik mazmunynyń ózgerýi - muǵalimniń óz kásibı sheberlikterin shyńdaýdy, jańartýdy talap etedi. El prezıdenti N. Nazarbaev «Qazirgi zamanda jastarǵa aqparatty tehnıkamen baılanysty álemdik standartqa saı múddeli jańa bilim berý óte qajet» dep atap kórsetkenindeı ınovasıalyq ádis - tásilderdi keńinen qoldaný jańasha bilim berýdiń bir sharty. Tulǵaǵa baǵyttalǵan oqytý – bul pedagogıkalyq qyzmettegi metodologıalyq baǵdar, ol ózara baılanysty túsinikter, ıdeıalar men tásilder arqyly ózindik tanýyn, ózin - ózi qalyptasýyn jáne bala tulǵasynyń qabiletteriniń júzege asýyn, onyń qaıtalanbas daralyǵynyń damýyn qamtamasyz etedi jáne qoldaıdy.

Bolashaqtyń búgingiden de nurly bolýyna yqpal etip adamzat qoǵamyn alǵa aparatyn kúsh tek bilimde ǵana. Qaı eldiń bolmasyn ósip órkendeýi, órkenıetti dúnıede ózindik oryn alýy onyń ulttyq bilim júıesiniń deńgeıine, damytý baǵytyna baılanysty. Qazirgi kezeńde egemendi elimizde bilim berýdiń jańa júıesi jasalyp, álemdik bilim berý keńistigine baǵyt alýda. Bul pedagogıka tarıhy men oqý - tárbıe úrdisindegi eleýli ózgeristerge baılanysty bolyp otyr, sebebi, bilim berý júıesi ózgerdi, bilim berýdiń mazmuny jańardy, jańa kózqaras, jańasha qarym - qatynas paıda boldy.

Muǵalimderdiń aldyna qoıylyp otyrǵan basty mindetteriniń biri – oqytýdyń ádis - tásilderin únemi jetildirip otyrý jáne jańa pedagogıkalyq tehnologıalardy meńgerý. Ustaz úshin eń basty másele – oqytý ádisin durys tańdaý. Jańa pedagogıkalyq tehnologıalar oqýshynyń jeke tulǵalyq kúshin arttyryp, shyǵarmashylyq oıynynyń damýynda basty ról atqarady. Jańa tehnologıalardy meńgerý muǵalimniń zıatkerlik, kásiptik, adamgershilik, rýhanı, azamatttyq jáne de basqa da kóptegen adamı kelbetiniń qalyptasýyna ıgi áserin tıgizedi, ózin – ózi damytyp, oqý – tárbıe úrdisin tıimdi uıymdastyrýyna kómektesedi. «Óz eńbegin taldaı bilgen adam ǵana tájirıbeli ustaz bola alady» degen V. Sýhomlınskııdiń sózin oqytýshynyń talmaı izdengen eńbeginiń nátıjesinde ǵana kórinetini belgili. Qazirgi kezde bilim men tehnıkanyń damý deńgeıi árbir oqýshyǵa sapaly jáne tereń bilim berýine jaǵdaı jasap otyr. Oqytýshy baıandaıdy, áńgimeleıdi, túsindiredi, al oqýshy tyńdaıdy, qabyldaıdy, oılaıdy t. b, tanym áreketerin jasaıdy.

Syn turǵysynan oılaýdy damytý baǵdarlamasy álemniń túpkir - túpkirinen jıylǵan bilim berýshilerdiń birlesken eńbegi. Tájirıbeni júıege keltirgen Djınnı L. Sıtl, Kýrtıs S. Meredıt, Charlz Tembl. Jobanyń negizgi J. Pıaje, L. S. Vygotskıı teorıalaryn basshylyqqa alady.

İİ. Negizgi bólim
1. Syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn paıdalaný tıimdiligi

Maqsatty barlyq jastaǵy oqýshylarǵa kez kelgen mazmunǵa synı turǵydan qarap, eki uıǵarym bir pikirdiń bireýin tańdaýǵa sanaly sheshim qabyldaýǵa sabaqtarda úıretý. Bizdiń elimizge Djorj Sorostyń ashyq qoǵam ınstıtýty, «Soros - Qazaqstan» qory arqyly kelgen bul tehnologıa orys jáne qazaq tilderinde mektep tájirıbelerine ene bastady. Ol úsh kezeńnen turady:
I. Qyzyǵýshylyqty oıatý. Úırený prosesi – burynǵy biletin men jańa bilimdi ushtastyrýdan turady. Úırenýshi jańa uǵymdardy, túsinikterdiń óziniń burynǵy bilimin jańa aqparatpen tolyqtyrady, keńeıte túsedi. Sondyqtan da sabaq qarastyrylǵaly turǵan másele jaıly oqýshy ne biledi, ne aıta alatyndyǵyn anyqtaýdan bastalady. Osy arqyly oıdy qozǵaý, oıatý, mı qyrtysyna titirkengish arqyly áser etý júzege asady. Osy kezeńge qizmet etetin «Toptaý», «Túrtip alý», «oılaný», «Jupta talqylaý», «Boljaý», «Álemdi sharlaý» t. b degen attary bar ádister (strategıalar) jınaqtalǵan.

II. Oılaný men úırenýge baǵyttalǵan bul baǵdarlamanyń ekinshi kezeńi maǵynany taný (túsine bilý). Bul kezeńde úırenýshi jańa aqparatpen tanysady, taqyryp boıynsha jumys isteıdi, tapsyrmalar oryndaıdy. Onyń óz betimen jumys jasap, belsendilik kórsetýine jaǵdaı jasalady. Oqýshylardyń taqyryp boıynsha jumys jasaýǵa kómektesetin oqytý strategıalary bar. Sonyń biri INSERT. Ol boıynsha oqýshyǵa oqý, taqyryppen tanysý barysynda
V – bilemin
– - bilmeımin
+ - men úshin jańa aqparat
? – meni tańqaldyrady - belgilerin qoıyp otyryp oqý tapsyrylady.

III. Taqyryp týraly oı tolǵanys - baǵdarlamanyń úshinshi kezeńi. Kúndelikti oqytý prosesinde oqýshynyń tolǵanysyn uıymdastyrý, ózine, basqaǵa syn kózben qaraý, baǵa berý nazardan tys qalyp jatady. Dál osy kezeńde úırenýshi ne úırengenin saralap, salmaqtap, ony qandaı jaǵdaıda, qalaı qoldaný kerektigin oı eleginen ótkizedi. Belsendi túrde óz bilim úırený jolyna qaıta qarap, ózgerister engizedi, ıaǵnı naǵyz bilim shyńyna kóteriledi, úlken álemge enedi. Sol bilim arqyly óziniń ózgergenin sezinedi, ózgeshe senim, tárbıelik danalyqqa bastaý alady. Tolǵanýdy tıimdi etýge laıyqtalǵan «Bes joldy óleń», «Venn dıagramsy», «Erkin jazý», «Semantıkalyq karta», «T kestesi», «Kýbızm» sıaqty strategıalar ár sabaqtyń ereksheligine, aýyr - jeńildigine qaraı laıyqtala qoldanylady. Olar oqýshylardyń bir - birimen oı almastyrýyn, oı túıistirýin qamtamasyz etedi, ár oqýshy óz shyǵarmashylyǵyn kórsete alady.

Qazirgi qoldanyp júrgen syn turǵysynan oılaýdy damytý jobasyn pán ereksheligine qaraı qoldana bilý – oqytý maqsatyna jetýdiń birden - bir joly. Maqsatqa jetý oqýshylardyń ózi arqyly júzege asady. Muǵalim - uıymdastyrýshy, baǵyt berýshi, synypta sheshim jasaýshy jáne úkim kesýshi muǵalim emes, oqýshy ekendigi týraly pikir qalyptastyrady, ıaǵnı oqýshy - basty tulǵaǵa aınalady, «oqýshy oqý áreketi - muǵalim» júıesi qajet bolady. Budan muǵalim róli tómendemeıdi, tipti 2 - 3 ese joǵarylaıdy, endi ol bilimdi berýshi ǵana emes, tanymdyq is - áreketterdi ár balaǵa laıyqtap uıymdastyrýshy, balanyń qabilet kózin ashýshy tulǵa. Sóıtip óz tájirıbemizde osy jańa baǵyttardyń ortaq núktesi qıylysar jerinde bir - birimen ushtastyrýǵa, ózara baıytýǵa úlken múmkindik baryn kórip otyrmyz. Dál osy toǵysýdan izdengish muǵalim ózi úshin kóp nárse alary sózsiz.

Bul tehnologıada burynǵy bilim men jańa uǵym ushtastyrylady. Al sońǵy kezeńde oqýshy óz shyǵarmashylyǵynan qabiletin tanyta alady. Munda oqýshyǵa oılanyp tolǵanýǵa ýaqyt berilýi kerek, oıyn aıtýǵa oqýshy shyǵarmashylyǵyn qalyptastyratynyn atap ótý kerek. «Qyzyǵýshylyǵyn oıatý» kezeńinde aldyńǵy ótken taqyrypty tekserý maqsatynda test jumystaryn ótkizý arqyly oqýshy bilim deńgeıin qadaǵalap, jańa sabaqty bastar aldynda «Toptastyrý» strategıasy arqyly oqýshylarmen birlese jumys jasaýǵa bolady. Sabaqtyń qaı qurylymynda bolmasyn osyndaı strategıalardy qoldanǵanda «Men ne utam?», jáne «Oqýshy ne utady? degen suraqtardy esinen shyǵarmaýy kerek. «Maǵynany taný» kezeńinde oqýshylardy topqa bólý arqyly suraqtar daıyndap ony «Kýbbızm» strategıasy arqyly júzege asyrýǵa bolady. Suraqtar úsh deńgeıde ázirlenedi. Daıyndaǵan suraqtarǵa oqýshylar óz oılaryn bildirip jaýap beredi. Bul tehnologıanyń kelesi bir kezeńi – oı tolǵanys. Munda «Venn» dıagramsyn qoldaný arqyly taqyryptardyń uqsastyǵymen men aıyrmashylyǵyn kórsetýge bolady. Osy kezeńde pikir - saıys nemese «5 mınýttyq esse» jazdyrýǵa bolady. Mundaǵy maqsat oqýshylardyń ózindik kózqarasyn qalyptastyrý. Esse jazǵanda sabaqqa qabileti tómen degen oqýshylardyń 5 - 6 sóılemnen turatyn oıyn jazsa, sonyń ózi oqýshyny sabaqqa tarta bilgenimiz. Bilim berý mazmunyn jańartý, oqytý ádisterin jetildirý oqýshylar men muǵalimderdiń ózara qarym - qatynasyn joǵary deńgeıde uıymdastyrý sekildi mindetterdiń qaı - qaısysy da áreketsiz iske aspaıdy. Oqý - adamnyń sanaly ómirindegi basty áreket. Oqý áreketi muǵalimniń basshylyǵy arqyly oqýshynyń sana - sezimin damytýǵa baǵyttalady.

Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama