Mýzyka - sezim tili
Ortańǵy top úshin uıymdastyrylǵan oqý is - áreketiniń tehnologıalyq kartasy
Bilim berý salasy: Shyǵarmashylyq
Oqý is - áreket túri: Mýzyka
Taqyryby: «Mýzyka - sezim tili»
Maqsaty: Mýzykanyń qudirettiligin uǵyndyrý.
Mýzykanyń áserlik belgileri (mýzykalyq boıaýy) týraly baıandaý. «Kompozıtor» uǵymyna túsinik berý. Jańa án úıretý. Bir úndilikpen án salý daǵdylaryn jetildirý. Muqıat tyńdaýǵa, zeıindilikke baýlý. Bı qımyldaryn yrǵaqqa sáıkes, ásem qozǵala oryndaýǵa daǵdylandyrý.
Mýzykanyń dınamıkalyq reńkin anyqtaı alýǵa úıretý.
Ádis - tásilder: Túsindirý, áńgimelesý, kórsetý, qaıtalaý,
suraq - jaýap
Kórnekiligi: Úntaspa, slaıd, elektrondy oqýlyq, mıkrofon,
kompozıtor V. Shaınskııdiń sýreti, áýesqoı sazger A. N. Espenbetovanyń beınehaty, mýzykalyq baspaldaq, oıynǵa qajetti zattar
Oqý is - áreketiniń barysy:
1. Bastapqy júris
«Baldyrǵandar marshy» Sh. Qaldaıaqov
Marsh yrǵaqty áýenmen balalardyń qatar túzeı, yrǵaqty sezine, shıraq adymdaı júre bilýlerine mán beredi. Balalarmen ándete sálemdesedi:
Sa - la - mat pa, ba - la - lar?
Marsh áýenimen qatar boılaı, yrǵaqty tyńdaı, ara qashyqtyq saqtaı júredi, áýen aıaqtalýymen dál toqtaıdy. Ándete sálemdesedi:
Sa - la - mat - syz ba?
2. Áýendi - yrǵaqty qımyldar.
«Mır pohoj na svetnoı lýg» V. Shaınskıı
- Balalar! Men senderge bir ánniń úzindisin tyńdap kórýdi usynǵym kelip tur. (tyńdatady)
- Ánniń kóńil - kúıi qandaı? (Kóńildi)
- Durys aıtasyńdar, kóńildi án. Endeshe qazir bárimiz osy ánniń yrǵaǵyn qol soǵýlarmen, aıaq topyldatýlarmen, yrǵaqty qımyldarmen áıgilep, áýenge ilesip bılep kóreıikshi... Biraq jaqsylap tyńdap, án yrǵaǵyn dál ańǵarýǵa tyrysyńdar, jaraı ma?
- Jaqsy bıledińder. Án senderge unady ma?
- Bı bıleý she?
- Bul ándi kompozıtor V. Ia. Shaınskıı jazdy. (Sýretin slaıd arqyly kórsetedi.)
(V. Shaınskııdiń balalarǵa arnalǵan ánderi kóp. Mysaly: «Golýboı vagon», «Nastoıashıı drýg», «Chýnga - changa» t. b.) Kompozıtor - mýzyka oılap tabady. Jańa sender qatar túzeı júrgende oınalǵan áýen men osy ánniń sıpaty, yrǵaǵy birdeı me?
(- Joq. Birinshi án - marsh sıpatty, yrǵaǵy biryńǵaı qysqa dybystarmen beriledi. Al ekinshi án - bı sıpatty, yrǵaǵy ár túrli uzaqtyqtaǵy dybystarmen berilgen.)
- Iaǵnı, mýzyka bir - birinen sıpaty, yrǵaǵy boıynsha erekshelenedi eken.
Búgingi úırengen yrǵaqty qımyldar esimizde qalýy úshin taǵy da qaıtalaıyq...
Al kompozıtor V. Ia. Shaınskıı bizdi baqylap turady, yrǵaqtan jańylysyp qalmańdar. (Úırengen yrǵaqty qımyldaryn qaıtalaıdy. Yrǵaqty durys ajyratýǵa tyrysady.)
İzdený - uıymdastyrý bólimi
- Jaqsy, endi jaıǵasyp otyryp mýzyka tyńdaıyq
3. Mýzyka tyńdaý
«Qýyrshaqtyń muńy» P. I. Chaıkovskıı
- Mýzyka kóńil - kúılerińe qalaı áser etti?
- Mýzykanyń kóńil - kúıi qandaı? (Muńly, kóńilsiz)
- Durys aıtasyńdar, muńly, kóńilsiz mýzyka eken. Bul - sender sıaqty kishkentaı balalardyń tyńdaýyna arnalǵan shaǵyn mýzykalyq shyǵarma.
- Eger osy mýzykalyq shyǵarmany sender jazǵan bolsańdar qalaı atar edińder? Mazmuny ne týraly dep oılaısyńdar? (Balalardyń jaýaby)
- Kompozıtor bul shyǵarmany «Qýyrshaqtyń muńy» dep atapty. Mýzyka arqyly aýyryp qalǵan qýyrshaqtyń kóńil - kúıin jetkizýge tyrysypty.
- Balalar! Jańa sender yrǵaqty qımyldar oryndaǵanda qandaı kóńil - kúıde boldyńdar? (Kóńildi)
- «Qýyrshaqtyń muńy» atty shyǵarmany tyńdaǵannan keıin kóńil - kúıleriń ózgerdi me, joq pa? (- Iá, kóńilsiz kúıge tústik.)
- Al sender ol mýzykalardyń kóńil - kúıin bilý úshin qolmen ustap baıqadyńdar ma? Álde kózben kórdińder me? (Joq, tyńdadyq)
- Durys, tyńdaý arqyly bildińder. Mýzyka tyńdaǵanda ár túrli sezimge bólenýge bolady. Mýzykada tildik shekara joq. Álemdegi barlyq halyqtardyń mýzykasyn tyńdap, aıtqysy kelgen oılaryn túsinýge bolady. Sondyqtan mýzyka - sezim tili delinedi. Al mýzyka áserli, túsinýge jeńil bolý úshin mýzyka boıaýlary kómektesedi. Ol týraly bizge «Aqyldy taqta» baıandap beredi.(El. oqýlyqtan túsindirme áńgime)
4. Daýys jattyǵýlary.
- Balalar! Men senderge úntaspadan birneshe dybystardy tyńdatyp kórgim keledi. Mynaý neniń dybysy? Mynaý she? (Dybystardy tanyp, ataıdy)
- Barlyq dybystardy durys taptyńdar. Bul dybystardy men bir sózben «Shýly dybystar» dep atar edim. Sebebi men «Mýzykalyq dybystardyń» bolatynyn bilemin. Shýly dybystardyń belgili bıiktigi, ózara baılanysy joq. Al mýzyka - lyq dybystardyń óz bıiktigi bolady, jaǵymdy estiledi. Biz olardy mýzykalyq aspaptarda oınap nemese ándete, qalaýymyzsha soza alamyz. Qane, aıtyp kóreıikshi.
- Aldymen, 7 notamyzdy týra jáne keri baǵytta ándeteıik..
-«Áldılep» bópemizdi uıqtataıyq..... t. b.
5. Án aıtý
1. Balalar qalaýy boıynsha
2. «Syrda týǵan balamyn» A. Espenbetova
Ótken ánderdiń áýenin oınap, tanys ándi tanı bilýlerine mán beredi, qaıtalatady. Án sózderi, áýeni durys saqtala, áýezdi oryndalýyn qadaǵalaıdy.
- Balalar! Jańa án úırengileriń kele me?
- Bul án Syr óńirinde, Qyzylorda jerinde turatyn balalar úshin arnaıy jazylǵan. Ándi úırenbes buryn aldymen án avtorynyń senderge joldaǵan beıne hatyn tyńdap alaıyq. (Án avtorynyń balalarǵa beıne hat joldaýyn tyńdatady. Án úıretý ádisin eskere, ánniń 1 - shýmaǵyn úıretedi. Án sózderin anyq, áýenin durys meńgerýlerine kóńil bóledi)
6. Oıyn oınaý
«Qatty nemese aqyryn» dıdaktıkalyq oıyn
- Balalar! Mýzyka mazmunyn uǵynýǵa, ásemdeýge dınamıkalyq reńki de kómektesetinin bildik. Men senderdi «Qatty nemese aqyryn» degen oıyndy oınaýǵa shaqyramyn. (Oıyn shartyn túsindiredi)
- Meniń qolymda qıma qaǵazdar bar. Olardyń túsi qandaı eken, aıtyp berińdershi... (Ashyq qyzyl, qanyq qyzyl qıma qaǵazdardy kórsetedi)
- Durys, qyzyl tústi qıma qaǵazdar. Al olardyń aıyrmashylyqtary bar ma?
- Dál sol sıaqty bir ǵana mýzykany úsh túrli dybystalýda tyńdaýǵa bolady eken. Oıyn sharty boıynsha mýzyka aqyryn estilse ashyq tústi, ortasha estilse qyzyl tústi, qatty estilse qanyq qyzyl tústi qıma qaǵazdardy kóterip belgi berýleriń kerek, jaraı ma? (Oıynǵa qatysady. Oıyn arqyly dybystardyń dınamıkalyq reńkin ajyratýǵa úırenedi)
Refleksıvti korreksıalaýshy
- Balalar, men sendermen taǵy bir oıyn oınaǵym kelip tur. Oıyn «Tilshi» dep atalady. Sender tilshilerdiń qyzmeti týraly bilesińder me? Tilshiler el arasynda ónerimen, eńbegimen, erekshe talantymen t. b. tanylǵan adamdardan suhbat alady. Suhbat degenimiz kádimgi áńgimelesý, nemese suraqqa jaýap berý.
Men tilshi bolaıyn, sender meniń suhbattasýshy seriktesterim bolyńdar.
Qoıylǵan suraqqa tolyq, anyq, barynsha naq jaýap berýge tyrysyńdar, jaraı ma? Oınaımyz ba?
- Bastadyq onda! (Áýez jetekshisi qolyna mıkrofon ustaı suraq qoıý arqyly oqý is - áreketin qorytyndylaıdy)
- Búgingi oqý is - áreketi barysynda qandaı mýzykalyq is - áreketter oryndaldy?
- Qandaı mýzyka tyńdaldy?
- Mazmuny týraly ne aıta alasyńdar?
- Mýzykany biz qalaı túsine alamyz? (Tyńdap, seziný arqyly)
- Mýzyka bir - birinen qalaı erekshelenedi? (Yrǵaǵy, sıpaty, kóńil - kúıi, jyldamdyǵy boıynsha)
- Kompozıtor kim? (Mýzyka jazatyn adam)
- Shýly jáne mýzykalyq dybystar týraly aıtyp bershi? t. b.
Kútiletin nátıje:
Mýzykalyq is - áreketter túrlerin oryndaý daǵdylary jetiledi. «Kompozıtor», «Shýly jáne mýzykalyq dybystar», «Mýzyka boıaýlary» uǵymdaryna túsinik alady. Mýzykanyń dınamıkalyq reńkin anyqtap úırenedi. Jańa ánniń 1 - shýmaǵymen tanysady. Án salýǵa yqylastary artady. Óz oılaryn erkin jetkizýge mashyq - tanady. Yrǵaqty durys ajyratýǵa qalyptasady.
Bilim berý salasy: Shyǵarmashylyq
Oqý is - áreket túri: Mýzyka
Taqyryby: «Mýzyka - sezim tili»
Maqsaty: Mýzykanyń qudirettiligin uǵyndyrý.
Mýzykanyń áserlik belgileri (mýzykalyq boıaýy) týraly baıandaý. «Kompozıtor» uǵymyna túsinik berý. Jańa án úıretý. Bir úndilikpen án salý daǵdylaryn jetildirý. Muqıat tyńdaýǵa, zeıindilikke baýlý. Bı qımyldaryn yrǵaqqa sáıkes, ásem qozǵala oryndaýǵa daǵdylandyrý.
Mýzykanyń dınamıkalyq reńkin anyqtaı alýǵa úıretý.
Ádis - tásilder: Túsindirý, áńgimelesý, kórsetý, qaıtalaý,
suraq - jaýap
Kórnekiligi: Úntaspa, slaıd, elektrondy oqýlyq, mıkrofon,
kompozıtor V. Shaınskııdiń sýreti, áýesqoı sazger A. N. Espenbetovanyń beınehaty, mýzykalyq baspaldaq, oıynǵa qajetti zattar
Oqý is - áreketiniń barysy:
1. Bastapqy júris
«Baldyrǵandar marshy» Sh. Qaldaıaqov
Marsh yrǵaqty áýenmen balalardyń qatar túzeı, yrǵaqty sezine, shıraq adymdaı júre bilýlerine mán beredi. Balalarmen ándete sálemdesedi:
Sa - la - mat pa, ba - la - lar?
Marsh áýenimen qatar boılaı, yrǵaqty tyńdaı, ara qashyqtyq saqtaı júredi, áýen aıaqtalýymen dál toqtaıdy. Ándete sálemdesedi:
Sa - la - mat - syz ba?
2. Áýendi - yrǵaqty qımyldar.
«Mır pohoj na svetnoı lýg» V. Shaınskıı
- Balalar! Men senderge bir ánniń úzindisin tyńdap kórýdi usynǵym kelip tur. (tyńdatady)
- Ánniń kóńil - kúıi qandaı? (Kóńildi)
- Durys aıtasyńdar, kóńildi án. Endeshe qazir bárimiz osy ánniń yrǵaǵyn qol soǵýlarmen, aıaq topyldatýlarmen, yrǵaqty qımyldarmen áıgilep, áýenge ilesip bılep kóreıikshi... Biraq jaqsylap tyńdap, án yrǵaǵyn dál ańǵarýǵa tyrysyńdar, jaraı ma?
- Jaqsy bıledińder. Án senderge unady ma?
- Bı bıleý she?
- Bul ándi kompozıtor V. Ia. Shaınskıı jazdy. (Sýretin slaıd arqyly kórsetedi.)
(V. Shaınskııdiń balalarǵa arnalǵan ánderi kóp. Mysaly: «Golýboı vagon», «Nastoıashıı drýg», «Chýnga - changa» t. b.) Kompozıtor - mýzyka oılap tabady. Jańa sender qatar túzeı júrgende oınalǵan áýen men osy ánniń sıpaty, yrǵaǵy birdeı me?
(- Joq. Birinshi án - marsh sıpatty, yrǵaǵy biryńǵaı qysqa dybystarmen beriledi. Al ekinshi án - bı sıpatty, yrǵaǵy ár túrli uzaqtyqtaǵy dybystarmen berilgen.)
- Iaǵnı, mýzyka bir - birinen sıpaty, yrǵaǵy boıynsha erekshelenedi eken.
Búgingi úırengen yrǵaqty qımyldar esimizde qalýy úshin taǵy da qaıtalaıyq...
Al kompozıtor V. Ia. Shaınskıı bizdi baqylap turady, yrǵaqtan jańylysyp qalmańdar. (Úırengen yrǵaqty qımyldaryn qaıtalaıdy. Yrǵaqty durys ajyratýǵa tyrysady.)
İzdený - uıymdastyrý bólimi
- Jaqsy, endi jaıǵasyp otyryp mýzyka tyńdaıyq
3. Mýzyka tyńdaý
«Qýyrshaqtyń muńy» P. I. Chaıkovskıı
- Mýzyka kóńil - kúılerińe qalaı áser etti?
- Mýzykanyń kóńil - kúıi qandaı? (Muńly, kóńilsiz)
- Durys aıtasyńdar, muńly, kóńilsiz mýzyka eken. Bul - sender sıaqty kishkentaı balalardyń tyńdaýyna arnalǵan shaǵyn mýzykalyq shyǵarma.
- Eger osy mýzykalyq shyǵarmany sender jazǵan bolsańdar qalaı atar edińder? Mazmuny ne týraly dep oılaısyńdar? (Balalardyń jaýaby)
- Kompozıtor bul shyǵarmany «Qýyrshaqtyń muńy» dep atapty. Mýzyka arqyly aýyryp qalǵan qýyrshaqtyń kóńil - kúıin jetkizýge tyrysypty.
- Balalar! Jańa sender yrǵaqty qımyldar oryndaǵanda qandaı kóńil - kúıde boldyńdar? (Kóńildi)
- «Qýyrshaqtyń muńy» atty shyǵarmany tyńdaǵannan keıin kóńil - kúıleriń ózgerdi me, joq pa? (- Iá, kóńilsiz kúıge tústik.)
- Al sender ol mýzykalardyń kóńil - kúıin bilý úshin qolmen ustap baıqadyńdar ma? Álde kózben kórdińder me? (Joq, tyńdadyq)
- Durys, tyńdaý arqyly bildińder. Mýzyka tyńdaǵanda ár túrli sezimge bólenýge bolady. Mýzykada tildik shekara joq. Álemdegi barlyq halyqtardyń mýzykasyn tyńdap, aıtqysy kelgen oılaryn túsinýge bolady. Sondyqtan mýzyka - sezim tili delinedi. Al mýzyka áserli, túsinýge jeńil bolý úshin mýzyka boıaýlary kómektesedi. Ol týraly bizge «Aqyldy taqta» baıandap beredi.(El. oqýlyqtan túsindirme áńgime)
4. Daýys jattyǵýlary.
- Balalar! Men senderge úntaspadan birneshe dybystardy tyńdatyp kórgim keledi. Mynaý neniń dybysy? Mynaý she? (Dybystardy tanyp, ataıdy)
- Barlyq dybystardy durys taptyńdar. Bul dybystardy men bir sózben «Shýly dybystar» dep atar edim. Sebebi men «Mýzykalyq dybystardyń» bolatynyn bilemin. Shýly dybystardyń belgili bıiktigi, ózara baılanysy joq. Al mýzyka - lyq dybystardyń óz bıiktigi bolady, jaǵymdy estiledi. Biz olardy mýzykalyq aspaptarda oınap nemese ándete, qalaýymyzsha soza alamyz. Qane, aıtyp kóreıikshi.
- Aldymen, 7 notamyzdy týra jáne keri baǵytta ándeteıik..
-«Áldılep» bópemizdi uıqtataıyq..... t. b.
5. Án aıtý
1. Balalar qalaýy boıynsha
2. «Syrda týǵan balamyn» A. Espenbetova
Ótken ánderdiń áýenin oınap, tanys ándi tanı bilýlerine mán beredi, qaıtalatady. Án sózderi, áýeni durys saqtala, áýezdi oryndalýyn qadaǵalaıdy.
- Balalar! Jańa án úırengileriń kele me?
- Bul án Syr óńirinde, Qyzylorda jerinde turatyn balalar úshin arnaıy jazylǵan. Ándi úırenbes buryn aldymen án avtorynyń senderge joldaǵan beıne hatyn tyńdap alaıyq. (Án avtorynyń balalarǵa beıne hat joldaýyn tyńdatady. Án úıretý ádisin eskere, ánniń 1 - shýmaǵyn úıretedi. Án sózderin anyq, áýenin durys meńgerýlerine kóńil bóledi)
6. Oıyn oınaý
«Qatty nemese aqyryn» dıdaktıkalyq oıyn
- Balalar! Mýzyka mazmunyn uǵynýǵa, ásemdeýge dınamıkalyq reńki de kómektesetinin bildik. Men senderdi «Qatty nemese aqyryn» degen oıyndy oınaýǵa shaqyramyn. (Oıyn shartyn túsindiredi)
- Meniń qolymda qıma qaǵazdar bar. Olardyń túsi qandaı eken, aıtyp berińdershi... (Ashyq qyzyl, qanyq qyzyl qıma qaǵazdardy kórsetedi)
- Durys, qyzyl tústi qıma qaǵazdar. Al olardyń aıyrmashylyqtary bar ma?
- Dál sol sıaqty bir ǵana mýzykany úsh túrli dybystalýda tyńdaýǵa bolady eken. Oıyn sharty boıynsha mýzyka aqyryn estilse ashyq tústi, ortasha estilse qyzyl tústi, qatty estilse qanyq qyzyl tústi qıma qaǵazdardy kóterip belgi berýleriń kerek, jaraı ma? (Oıynǵa qatysady. Oıyn arqyly dybystardyń dınamıkalyq reńkin ajyratýǵa úırenedi)
Refleksıvti korreksıalaýshy
- Balalar, men sendermen taǵy bir oıyn oınaǵym kelip tur. Oıyn «Tilshi» dep atalady. Sender tilshilerdiń qyzmeti týraly bilesińder me? Tilshiler el arasynda ónerimen, eńbegimen, erekshe talantymen t. b. tanylǵan adamdardan suhbat alady. Suhbat degenimiz kádimgi áńgimelesý, nemese suraqqa jaýap berý.
Men tilshi bolaıyn, sender meniń suhbattasýshy seriktesterim bolyńdar.
Qoıylǵan suraqqa tolyq, anyq, barynsha naq jaýap berýge tyrysyńdar, jaraı ma? Oınaımyz ba?
- Bastadyq onda! (Áýez jetekshisi qolyna mıkrofon ustaı suraq qoıý arqyly oqý is - áreketin qorytyndylaıdy)
- Búgingi oqý is - áreketi barysynda qandaı mýzykalyq is - áreketter oryndaldy?
- Qandaı mýzyka tyńdaldy?
- Mazmuny týraly ne aıta alasyńdar?
- Mýzykany biz qalaı túsine alamyz? (Tyńdap, seziný arqyly)
- Mýzyka bir - birinen qalaı erekshelenedi? (Yrǵaǵy, sıpaty, kóńil - kúıi, jyldamdyǵy boıynsha)
- Kompozıtor kim? (Mýzyka jazatyn adam)
- Shýly jáne mýzykalyq dybystar týraly aıtyp bershi? t. b.
Kútiletin nátıje:
Mýzykalyq is - áreketter túrlerin oryndaý daǵdylary jetiledi. «Kompozıtor», «Shýly jáne mýzykalyq dybystar», «Mýzyka boıaýlary» uǵymdaryna túsinik alady. Mýzykanyń dınamıkalyq reńkin anyqtap úırenedi. Jańa ánniń 1 - shýmaǵymen tanysady. Án salýǵa yqylastary artady. Óz oılaryn erkin jetkizýge mashyq - tanady. Yrǵaqty durys ajyratýǵa qalyptasady.
You Might Also Like
