Mıf degenimiz ne?
MIF DEGENİMİZ NE?
Bul jóninde "jańalyq" ashyp jatýdyń keregi shamaly. "Mıf" pen "mıfologıa" ataýynyń anyqtamasy kez kelgen arnaıy taqyryptyq sózdikter men kitaptardyń kirispesinde - aq táptishtelip baıandalady. Bul jerde biz solardy qysqa, jalpylama túrde qaıtalap shyǵamyz desek te bolady.
Mıf — erte zamandaǵy adamdardyń ózi týraly, qorshaǵan ortasy, jalpy ǵalam týraly, olardyń orny men reti, ózara baılanysy, paıda bolýy men joq bolýy týraly túsinigi. Al ertegi adam ózi men ǵalam týraly ne bilgen? Ol túsinik boıynsha ǵalamda bilgili bir tártip bar, janýarlar, adamdar, periler, qubyjyqtar, Qudaılar, dáýler, alyptar meken etedi. Olaı bolsa:
Mıf ǵalam men adam týraly, Qudaılar men qubyjyqtar týraly, rýhtar men arýaqtar, alǵashqy adamdar men adam sıpatty batyr pendeler týraly túsinik. Ertegi adam mıfti oıdan shyǵarylǵan ertegi dep emes, kerisinshe, bútkil dúnıeniń jalǵyz aqıqaty dep bilgen, olaı bolsa:
Mıf — ertegi adamdardyń adamtaný, dúnıetaný kózqarasy, aqıqat tanymy. Ejelgi adam kez kelgen áreketiniń sebebin ozart arqyly túsindirgen, ıaǵnı aıtylatyn ertegi men jyrdyń da, salynatyn sýrettiń de, aıtylatyn án men óleńniń de, tarıhtyń da, bılenetin bıdiń de arǵy jaǵynda ozarttyq túsinikter jatyr. Olaı bolsa:
Mıf — búgingi ǵylymnyń, ónerdiń, mádenıettiń bastapqy, bir - birinen ajyratylmaǵan satysy. Mundaı ajyraspaǵan kúıdi ǵylymda ádette sınkrettilik deıdi. Mysaly, ertegi men jyrdyń basynda mıf jatyr, ıaǵnı búgingi ertegi men jyrdy baıyptap qarap, belgili bir zańdylyqtarǵa súıene saralaı otyryp, ejelgi ozarttyq túsinikterdi suryptap, bólip shyǵarýǵa bolady.
Mıf týraly qysqa da, kórkem sózben áspettep aıtar bolsaq Dj. F. Bırlaınnyń2 anyqtamasyn keltirýge bolady:
Mıf - adam balasy úshin barlyq ýaqytta da beıne bir ózgermeıtin, turaqty nárse. Mıfte bar jalpy modelder, sújetter, tipti usaq detaldar barlyq jerde, zatta kezdesedi. Bul bylaısha túsindiriledi:
Mıf - urpaqtan - urpaqqa berilip kele jatqan bizdiń ata - babalarymyzdyń estelik muralarynyń jıyntyǵy. Mıf tipti bizdiń túısigimizdiń (podsoznanıe) qurylymyna kiredi. Ol tipti, sirá, bizdiń qanymyzda, genimizde tańbalanǵan (zakodırovan) bolýy kerek.
Mıf — jazba tarıhtyń bastalýyna deıingi ótken oqıǵalar týraly áńgime. Sondaı - aq ol - bolashaqta bolar oqıǵalardyń mańyzyn baıandaıtyn áńgime. Ozart — ótken men búgindi. búgin men erteńdi birtutas etip mataıtyn jip.
Mıf — bizdiń bes sezimimizdiń arǵy jaǵynda jatqan aqıqattardy sýretteıtin ózinshe bir ǵajaıyp til. Ol túısiktegi beıneler men sanaly oıdyń tiliniń aralyǵynda jatqan qurdym keńistikti toltyrady.
Mıf — adamdy birtutas qaýymdastyqqa toptastyratyn "jelim". Ol qaýymnyń, rý - taıpanyń, ulttyń ózin anyqtaýynyń, óz tanymynyń negizi bolyp tabylady.
Mıf — adamgershilik. ımandylyq zańdarynyń barlyq jıyntyǵynda bar óte qajetti nárse. Adam balasynyń adamgershilik jón - josyǵy árqashan da din men ozarttan ósip shyǵady.
Mıf — bizdiń ómirimizge belgili bir mán - maǵyna beretin senim - nanymdar jıyntyǵy. Mıf adamdar men qoǵamnyń ózderiniń aınalasyna jaqsy jáne saıly túrde úırenisip ketýine jaǵdaı jasaıdy.
Mıfologıalyq sózdik jasaý tájirıbesi
Bizdiń osy kitapqa engizgen barlyq taqyryptyq maqalalarymyzdyń qaı - qaısysy bolmasyn óz aldyna jeke, tolyq dáleldemeler men mysaldardy keltirip, táptishtep, baıyptap túsindirýdi qajet etedi. Solaı istedik te, tek solardyń barlyǵyn bir kitapqa syıǵyzý múmkin bolmaǵandyqtan, qysqartyp berýge májbúr boldyq. Eger áńgime anyqtalmaı qalǵandaı ne orta tusynan bastalyp ketkendeı sezim týǵyzsa, dál solaı bolǵan dep esepteı berińiz.
Jeke maqalada qozǵalǵan mıftik máseleler, mıftik keıipkerler men uǵymdar tarıhı ýaqyt deńgeıinde bir - birimen ushtastyrylyp, birtutas mıfologıa retinde túsindirilýdi qajet etedi. Bul jóninde arǵyqazaq mıfologıasynyń negizgi tujyrymdarynyń dolbary, bastapqy jón - josyǵy bizdiń qolymyzda bar, biraq aldymen jeke máselelermen tanystyryp alýdy qajet etetindikten, ony da kitapqa kirgizbedik.
senimdik ańyzdarynda, sondaı - aq tilindegi aıqyn mıftik sıpaty bar nemese yqtımal mıftik tabıǵaty bar sózder, esimder, uǵymdarmen túgeldeı bolmasa da qysqasha túrde tanysyp shyqqany abzal. Bul atalmysh — "mıfologıalyq kirispede" bolmaq. Biz tek alpysqa jýyq jeke uǵym men esimdi ǵana jeke sózdiktik maqala retinde berip otyrmyz. Olar ózderiniń ala - qula tabıǵatymen kózge túsedi. Bul "mıfologıa degen osyndaılardy qamtıdy eken - aý" degen oıdy týǵyzý úshin jınaqtalyp otyr. Osy tizim áli de tolyqtyrylady, túzetiledi.
Mıf degenimiz ne? júkteý
Bul jóninde "jańalyq" ashyp jatýdyń keregi shamaly. "Mıf" pen "mıfologıa" ataýynyń anyqtamasy kez kelgen arnaıy taqyryptyq sózdikter men kitaptardyń kirispesinde - aq táptishtelip baıandalady. Bul jerde biz solardy qysqa, jalpylama túrde qaıtalap shyǵamyz desek te bolady.
Mıf — erte zamandaǵy adamdardyń ózi týraly, qorshaǵan ortasy, jalpy ǵalam týraly, olardyń orny men reti, ózara baılanysy, paıda bolýy men joq bolýy týraly túsinigi. Al ertegi adam ózi men ǵalam týraly ne bilgen? Ol túsinik boıynsha ǵalamda bilgili bir tártip bar, janýarlar, adamdar, periler, qubyjyqtar, Qudaılar, dáýler, alyptar meken etedi. Olaı bolsa:
Mıf ǵalam men adam týraly, Qudaılar men qubyjyqtar týraly, rýhtar men arýaqtar, alǵashqy adamdar men adam sıpatty batyr pendeler týraly túsinik. Ertegi adam mıfti oıdan shyǵarylǵan ertegi dep emes, kerisinshe, bútkil dúnıeniń jalǵyz aqıqaty dep bilgen, olaı bolsa:
Mıf — ertegi adamdardyń adamtaný, dúnıetaný kózqarasy, aqıqat tanymy. Ejelgi adam kez kelgen áreketiniń sebebin ozart arqyly túsindirgen, ıaǵnı aıtylatyn ertegi men jyrdyń da, salynatyn sýrettiń de, aıtylatyn án men óleńniń de, tarıhtyń da, bılenetin bıdiń de arǵy jaǵynda ozarttyq túsinikter jatyr. Olaı bolsa:
Mıf — búgingi ǵylymnyń, ónerdiń, mádenıettiń bastapqy, bir - birinen ajyratylmaǵan satysy. Mundaı ajyraspaǵan kúıdi ǵylymda ádette sınkrettilik deıdi. Mysaly, ertegi men jyrdyń basynda mıf jatyr, ıaǵnı búgingi ertegi men jyrdy baıyptap qarap, belgili bir zańdylyqtarǵa súıene saralaı otyryp, ejelgi ozarttyq túsinikterdi suryptap, bólip shyǵarýǵa bolady.
Mıf týraly qysqa da, kórkem sózben áspettep aıtar bolsaq Dj. F. Bırlaınnyń2 anyqtamasyn keltirýge bolady:
Mıf - adam balasy úshin barlyq ýaqytta da beıne bir ózgermeıtin, turaqty nárse. Mıfte bar jalpy modelder, sújetter, tipti usaq detaldar barlyq jerde, zatta kezdesedi. Bul bylaısha túsindiriledi:
Mıf - urpaqtan - urpaqqa berilip kele jatqan bizdiń ata - babalarymyzdyń estelik muralarynyń jıyntyǵy. Mıf tipti bizdiń túısigimizdiń (podsoznanıe) qurylymyna kiredi. Ol tipti, sirá, bizdiń qanymyzda, genimizde tańbalanǵan (zakodırovan) bolýy kerek.
Mıf — jazba tarıhtyń bastalýyna deıingi ótken oqıǵalar týraly áńgime. Sondaı - aq ol - bolashaqta bolar oqıǵalardyń mańyzyn baıandaıtyn áńgime. Ozart — ótken men búgindi. búgin men erteńdi birtutas etip mataıtyn jip.
Mıf — bizdiń bes sezimimizdiń arǵy jaǵynda jatqan aqıqattardy sýretteıtin ózinshe bir ǵajaıyp til. Ol túısiktegi beıneler men sanaly oıdyń tiliniń aralyǵynda jatqan qurdym keńistikti toltyrady.
Mıf — adamdy birtutas qaýymdastyqqa toptastyratyn "jelim". Ol qaýymnyń, rý - taıpanyń, ulttyń ózin anyqtaýynyń, óz tanymynyń negizi bolyp tabylady.
Mıf — adamgershilik. ımandylyq zańdarynyń barlyq jıyntyǵynda bar óte qajetti nárse. Adam balasynyń adamgershilik jón - josyǵy árqashan da din men ozarttan ósip shyǵady.
Mıf — bizdiń ómirimizge belgili bir mán - maǵyna beretin senim - nanymdar jıyntyǵy. Mıf adamdar men qoǵamnyń ózderiniń aınalasyna jaqsy jáne saıly túrde úırenisip ketýine jaǵdaı jasaıdy.
Mıfologıalyq sózdik jasaý tájirıbesi
Bizdiń osy kitapqa engizgen barlyq taqyryptyq maqalalarymyzdyń qaı - qaısysy bolmasyn óz aldyna jeke, tolyq dáleldemeler men mysaldardy keltirip, táptishtep, baıyptap túsindirýdi qajet etedi. Solaı istedik te, tek solardyń barlyǵyn bir kitapqa syıǵyzý múmkin bolmaǵandyqtan, qysqartyp berýge májbúr boldyq. Eger áńgime anyqtalmaı qalǵandaı ne orta tusynan bastalyp ketkendeı sezim týǵyzsa, dál solaı bolǵan dep esepteı berińiz.
Jeke maqalada qozǵalǵan mıftik máseleler, mıftik keıipkerler men uǵymdar tarıhı ýaqyt deńgeıinde bir - birimen ushtastyrylyp, birtutas mıfologıa retinde túsindirilýdi qajet etedi. Bul jóninde arǵyqazaq mıfologıasynyń negizgi tujyrymdarynyń dolbary, bastapqy jón - josyǵy bizdiń qolymyzda bar, biraq aldymen jeke máselelermen tanystyryp alýdy qajet etetindikten, ony da kitapqa kirgizbedik.
senimdik ańyzdarynda, sondaı - aq tilindegi aıqyn mıftik sıpaty bar nemese yqtımal mıftik tabıǵaty bar sózder, esimder, uǵymdarmen túgeldeı bolmasa da qysqasha túrde tanysyp shyqqany abzal. Bul atalmysh — "mıfologıalyq kirispede" bolmaq. Biz tek alpysqa jýyq jeke uǵym men esimdi ǵana jeke sózdiktik maqala retinde berip otyrmyz. Olar ózderiniń ala - qula tabıǵatymen kózge túsedi. Bul "mıfologıa degen osyndaılardy qamtıdy eken - aý" degen oıdy týǵyzý úshin jınaqtalyp otyr. Osy tizim áli de tolyqtyrylady, túzetiledi.
Mıf degenimiz ne? júkteý
You Might Also Like
