InfoHub Logo

Dýbaıda ótken Álem Memleketteri Samıtinde sóz sóılegen teorıalyq fızıka salasynyń mamany, ǵylymdy dáripteýshi, kóptegen ǵylymı-kópshilik kitaptardyń avtory Mıtıo Kaký aldaǵy 20 jyldaǵy bárimizge (bárimiz degeni barlyq adamzat) qatysty taqyryptardy talqylady. Áńgime ómirimizdiń ár salasyna enip, ony ózgertetin zattar men tehnologıalar jaıly boldy.

Bul ózgerister bastalyp ta ketti. Biz kún saıyn ǵalymdar men ınjenerlerdiń ómirimizdiń ámbebap negizi – DNQ-ǵa neǵurlym jaqyndap, jasandy ıntellektte, ǵaryshqa ushýda, medısınada jáne bıologıada kezekti revolúsıalaryn jasap jatqandaryn kórip júrmiz. Ǵylym men tehnologıanyń damýy adamdy shabyttandyrady. Alaıda, onyń qarqyny belgili bir deńgeıde úreı týǵyzady. Kakýdyń aıtýynsha, aldaǵy jıyrma jylda bári budan da kúrdeli bolyp ketedi eken.

Kaký bir jaǵy keremet, bir jaǵy adamdy úreılendiretin, ári qyzyqty kórinetin erteńgi kúnniń beınesin: «Nájisterimizdi birden hımıalyq saraptaýdan ótkizip, aǵzamyzdaǵy keıbir zattardy azaıtý týraly nusqaýlyq beretin dárethanalardan bastap, úıimizdiń keregesine deıin bári bizben sóılesetin bolady» dep sıpattaıdy. 

Ómir 2.0

Kaký ýaqyttyń bárin ózgertetini týraly máseleden bastady. Bizdiń tilimiz de tehnologıamen qatar damı beredi. Bul neni bildiredi? Mysaly, ýaqyt óte kele «kompúter» sózi qoldanystan shyǵady. Joq, ol sóz joǵalyp ketpeıdi, qalady. Tek biz ol termınniń mańyzdylyǵyn joǵaltyp alamyz. Keıbir elderde «kompúter» sózi múldem qoldanylmaıtyn bolady. Óıtkeni bul qurylǵy barlyq jerde kezdesetin bolady deıdi Kaký. Álemde kompúter bolmaıtyn zat qalmaıdy. Bári kompúterlenedi.

Ǵalym sózin 3D-basyp shyǵarý tehnologıasy ómirimizdiń sapasyn qalaı ózgertetini týraly taqyryppen jalǵastyrdy.

«Biz jańa álem týraly aıtyp jatyrmyz. Bul álemde adam ózi elestetken nárseni ózi jasaı alatyn bolady», - deıdi Kaký.

Ol ózimizge jańa aıaq kıimdi, áshekeıdi nemese garderobtaǵy kez-kelgen zatty basyp shyǵara alatyn álemdi sıpattady. Eger balamyz jańa oıynshyq qalasa, ol úshin dúkenge baryp jatpaımyz. Bar bolǵany Ǵalamtorǵa kirip, unatqan dızaındy júktep alyp, ony kompúterimizge júkteımiz de, úıimizdiń bir bólmesinde turǵan 3D prınterde basyp shyǵaramyz. Tipti, ol bólme de ólshemi úlkendeý 3D prıntermen jasalǵan bolýy múmkin.

Úı demekshi, bizdiń úılerimiz jaı ǵana baspana bolmaıdy. Olar naǵyz quraldarǵa aınalady. Kompúterlengen, «tiri» quraldar bolady. Biz tipti, túsqaǵazdarmen de sóılese alamyz. Iá, ıá, túsqaǵazdarmen. Siz oǵan senbeısiz be? 

«Bolashaqta «aqyldy qaǵaz» paıda bolady. Bul qaǵazdar dál qazirgi kompúter ekranyndaǵy sıaqty qalaǵan suraǵymyz jaıly kez-kelgen aqparattardy bere alady. Biz keregelermen sóılesemiz. Tek biz ǵana emes, olar da bizben sóılesedi. Baspanamyzdyń sáýletiniń ózgerip ketkeni sonsha, kádimgi keregelerimiz smartfondarǵa, leptoptarǵa jáne úlken teledıdar ekrandaryna aınalady».

Bólmeńizde otyryp, aınalańyzdaǵy zattarmen ǵana emes, sandyq álemniń sonaý túkpirindegi dúnıelermen sóılesip otyrǵanyńyzdy elestetińizshi. Bul keıbir adamdardy kóńilsiz kúıge túsirip, jalǵyzdyq sezimin týdyrýy múmkin. Biraq bizdi osyndaı bolashaq kútip tur.

Bizge álemniń basqa túkpirinde turatyn adamdarmen baılanys jasaýǵa kómektesetin tehnologıalar qol jetimdi bolady. Kaký mundaı quraldardyń ózge tilde sóıleıtin adamdarmen de sóılesip, pikir almasýǵa múmkindik beretinin atap ótti.

«Siz kez kelgen tilde sóıleı alatyn bolasyz. Ol úshin sizge dál kózińizdiń tor qabatyna jazylǵan mátindi aýdaryp, kórsete alatyn baılanys lınzalary kómektesedi», - dep túsindirdi muny ǵylymdy dáripteýshi ǵalym.

Bir jaqqa baryp, sergip kelgińiz kele me? Alysqa barǵyńyz kele me, álde jaqyn jerdi qalaısyz ba – endi sizge jeke avtokóliktiń keregi bolmaıdy. Kólik júrgizýdi úırenýdiń qajettiligi joq. Sizdi avtokóliktiń ózi tasymaldaıdy. Ózdiginen basqarylatyn, ózi júretin avtokólik. Onyń ústine, saıahatqa shyqqan kezde júk alyp júrýdiń de qajeti bolmaıdy. Ózińizge kerek zatty dál jol ústinde turǵan 3D prınterlerden basyp shyǵaryp alasyz.

Kakýdyń aıtýynsha, biz áleýmettik-ekonomıkalyq ózara qarym-qatynas múldem basqasha bolatyn bolashaqqa jaqyndap kelemiz.

«Biz ádettegi kapıtalızmdegi deldal uǵymy men barlyq jaǵymsyz jaqtardan ada «minsiz kapıtalızmdi» quramyz. Mundaǵy jeńimpaz – qoǵam bolady, al deldaldar men úshinshi tulǵalar, bırjashylar jeńilis tabady», - dep málimdedi Kaký.

Talqylaýdyń sońǵy máselesi ózimizge qatysty boldy.

«Jasandy ıntellekt  - ótken ǵasyrdyń bir de bir patshasy, bir de bir patshaıymy jeńe almaǵan qartaıý úrdisin jeńýge kómektesedi. Ýaqyt óte kele bárimiz qartaıyp, ómirden ótemiz. Qartaıý -  jumys barysynda qatelikterdiń týyndaýyna sebep.Biz jasandy ıntellekti kári adamdardyń mıllıondaǵan genin jas adamdardyń mıllıondaǵan genimen salystyrý úshin paıdalana alǵan kezde, qartaıý úrdisiniń qaı jerde jáne qalaı paıda bolatynyn anyqtaı alamyz. Sodan keıin onyń túp-tamyryn joıamyz».

Bolashaqtyń beınesi bizdi eliktiretini ras. Biraq, shyn máninde solaı ma? Bul suraqqa jaýap berý qıyn. Bári keremet sıaqty kórinedi. Biz bul suraqqa 20 jyldan keıin jaýap berip kóreıik.

---