InfoHub Logo

Batys Qazaqstan oblysy,
Terekti aýdany, Shaǵan Jalpy orta bilim beretin mektebiniń
qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi Hanov Shohan Ýalıhanovıch

Qazaq ádebıeti páninen 8 synypqa arnalǵan sabaq jospary
1 Sabaqtyń taqyryby: Oljas Súleımenov «Arǵymaq», «Qyz qýý», «Mahambetke»
2 Jalpy maqsattar:
Halyq jazýshysy Oljas Súleımenov týraly oqýshylardyń tanym, bilim kókjıegin keńeıtý. Óleńniń mazmunyn uǵyndyrý
Oqýshylardy ultjandylyqqa, otansúıgishtikke tárbıeleý
Oqýshylardy oı - pikir aıta bilýge jeteleý arqyly sóıleý tilin damytý, óleńdi qurylymdyq, kórkemdik jaǵynan taldaýǵa daǵdylandyrý
3 Oqytýdyń nátıjesi: - Oljas Súleımenovtyń ómiri men shyǵarmashylyǵy týraly jalpylama málimet biledi;
-«Arǵymaq», «Qyz qýý», «Mahambetke» óleńiniń taqyrybyn, ıdeıasyn, keıipkerin, tolǵanys pen tebirenisin tanıdy;
- Oqýshylardyń shyǵarmashylyq oıy damıdy.
4 Negizgi derek kózderi: AKT, poster, marker men stıkerler, oqýlyq, juldyzshalar, slaıd

Kirispe
İ. Uıymdastyrý kezeńi. Sálemdesý, Túgeldeý
Oqýshylar nazaryn sabaqqa aýdarý
Oqýshylardy topqa bólý.
Úsh top bolyp bóliný qıma qaǵazdar arqyly bólý (aq, kók, qyzyl)
Oqýshylardyń kóńil – kúılerin baıqaý maqsatynda aralǵa sapar shegý

İİ. Úı tapsyrmasyn suraý

Eger men jazýshy bolsam...
Q. Jumadilovtiń «Qazdar qaıtyp barady» áńgimesiniń mazmunyna qatysty qaıtalaý jumystaryn júrgizý. Ótilgen taqyrypty bekitý.
Suraq - jaýap: “Mıǵa shabýyl”
Baıtas qart qaıda sapar shegip keledi?
Onyń bóten elge barýynyń sebebi nede, ne úshin barǵan dep oılaısyńdar?
“Órtten qalǵan qý tomardaı bolyp jalǵyz qaldym” deýiniń mánisi ne?
Baıtas qart shekarany nege buzyp ótti?
Qarıanyń sońǵy tilegi qandaı?
Sizderdiń oılaryńyzsha, qandaı adam týǵan jerdiń qadirin biledi?
Qabdesh aǵa tarıhı Otanyna qaı jyly oralǵan edi?
Jazýshynyń ómiri men áńgimeniń arasynda qandaı baılanys bar? (Áńgimeniń ıdeıasyn ashý)
Qabdesh Jumadilovtyń ómirindegi eleýli kezeńderdi atap aıtý
Qarttyń jol azyǵy qandaı?
Qart Baıtasty ne úshin kináli dep tapty?
Áńgime nelikten «Qazdar qaıtyp barady» dep atalǵan?
Qarttyń qyryq jyl boıǵy saqtaǵan boıtumary týraly óz oıyńmen kózqarasyń qandaı
Áńgimeniń ıdeıasy qandaı? Jáne óz týǵan jerlerińniń tabıǵaty týraly ne bilesińder?
Eger men jazýshy bolsam... Ózderiń shyǵarmany ary qaraı aıaqtap kórińder. Baıtas qarttyń odan arǵy ómiri qandaı bolady?

İİİ. Jańa taqyryp
Oljas Omaruly Súleımenov
Ómiri men shyǵarmashylyǵyna qatysty qysqasha málimet berý.
Avtor shyǵarmashylyǵyna qatysty tolyq málimet berilgen paraqshalardy taratyp, ómiri men shyǵarmashylyǵyna qatysty málimetterdi úsh topqa tómendegideı tapsyrma túrinde berip áńgimeletý.

Topqa tapsyrma İ top: Ómipbaıanyn hronologıalyq kestege túsirý
İ top oqýshylarynyń jaýaby (Oqýshylar is - áreketi)
1936 j. Mamyrdyń 18 Almatyda dúnıege kelgen.
1959 j. S. M. Kırov atyndaǵy Qazaq memlekettik ýnıversıtetiniń Geologıa fakúltetin, keıin A. M. Gorkıı atyndaǵy Ádebıet ınstıtýtyn bitiredi.
1962 — 71 jj. Kazahstanskaıa Pravda unjarıasynyń ádebı qyzmetkeri, Qazaqfılm kınostýdıasy senarlyq - redaksıalyq alqasynyń bas redaktory, Prostor jýrnalynyń bólim meńgerýshisi bolyp jumystar atqarady.
1971 — 81 jj. Qazaqstan jazýshylar odaǵy basqarmasynyń hatshysy, sonymen birge 1972 j. Azıa - Afrıka elderi jazýshylarymen baılanys jónindegi Qazaqstandyq komıtettiń tóraǵasy boldy.
1981 — 83 jyldary Qazaq KSR kınematografıa jónindegi memlekettik komıtetiniń tóraǵasy.
1983 — 91 jyldary Qazaqstan jazýshylar odaǵy basqarmasynyń birinshi hatshysy boldy.
1989 j. aqpanynda halyqaralyq Nevada - Cemeı ıadrolyq qarýǵa qarsy qozǵalysynyń prezıdenti boldy.
1991 j. qazanynan Qazaqstan Halyq kongresi partıasynyń tóraǵasy, qurmetti tóraǵasy boldy.
1994 j. sáýirde shaqyrylǵan QR Joǵarǵy keńesi tóraǵalyǵyna usynylady, májiliste óz úmitkerligin talappen alyp tastaıdy.
1994 — 95 jj. QR Joǵarǵy keńesiniń Qorshaǵan orta jáne tabıǵatty paıdalaný komıtetiniń múshesi.
1995 j. tamyzynan bastap QR Italıa respýblıkasyndaǵy, 1996 j. sáýirinen Grekıa respýblıkasyndaǵy, sondaı - aq Malta respýblıkasyndaǵy tótenshe jáne ókiletti elshi mindetin atqardy.
İİ top: Aqyndyǵy men jyr jınaqtaryn áńgimeleý
İİ top oqýshylarynyń is - áreketi (Oqýshylar is - áreketi)
Aqyndyǵy
«Biz jańasha óleń jazýdy Oljastan úırendik» deıdi — Sergeı Markov, bul bolsa Oljas óleńderiniń tynysy ózgesheligin áıgilegendeı. 1961 jylǵy tyrnaq aldy jınaǵy «Arǵymaqtar» kitabynan beri ol jıyrma shaqty jyr jınaǵyna avtor boldy. «Halyqtyń tarıhy aınalyp kelgende aqynnyń úlesine tıedi» - deıdi A. S. Pýshkın, oqyp otyrsańyz. Oljastyń óleńderi qazaq halqynyń talaı ǵasyrlyq muńy men qýanyshyn, syry men sıpatyn aıtady, endi siz bir aqynnyń jyryn ǵana emes bir ulttyń san ǵasyrlyq salıqaly tarıhyn aralaǵandaı bolasyz. Oljas óleńderi qazaq pen orys arasynda ǵana emes, Eýropa elderi, Kishi Azıa, Qytaı, Amerıka elderi arasynda óziniń asqaq qazaqy únin aspandata sańqyldatady.

Jyr jınaqtary
«Arǵymaqtar», Qazaqtyń memlekettik kórkem ádebı baspasy, Almaty, 1961 j.
«Oljas Súleımenov jınaǵy», Jazýshy, Almaty, 1967
«Qysh kitap», Jazýshy, Almaty, 1969 j.
«Atameken», Jazýshy, Almaty, 1972 j.
«Kajdyı den — ýtro», Pravda, Moskva, 1973 j.
«Povtoráá v polden», Jazýshy, Almaty, 1973 j.
«Krýglaıa zvezda», Hýdojestvennaıa lıteratýra, Moskva, 1975 j.
«Berega. Opredelenıe», Jazýshy, Almaty, 1976 j.
«Olzsasz Sulejmen versei» (majar tilinde), Eýropa kónıvkado, Býdapesht, 1976 j.
«Tuńǵysh kosmonavt», Jalyn, Almaty, 1979 j.
«Sakalai virs smevlus» (lıtvan tilinde), Baga, Vılnús, 1980 j.
«Zemlá, poklonıs cheloveký!» (túrkimen tilinde), Magaryf, 1985 j.
«Svıtok», Molodaıa gvardıa, Moskva, 1989 j.
«Argamak» (mońǵol tilinde), Ýlan gazar, Ýlaanbaatr, 1990 j.
«Aınalaıyn», Jibek joly, Almaty, 1996 j.
«Ispravláá metaforoı mır», Qarjy - qarajat, Almaty, 1996 j.
«Im Azimut der Nomaden», Interdrúk, Leıpsıg, 1997
Tańdamaly týyndylary, Jibek joly, Almaty, 2005 j.
«Olzhas Sulejmenow gedichte» (nemis tilinde), Qazaqstan, Almaty
«Fizikçinin Duası» (túrik tilinde), Ystambul, 1976 j.

İİİ top: jazǵan shyǵarmalary men marapattaryn áńgimeleý.
İİİ top oqýshylarynyń is - áreketi, jaýaby)
Shyǵarmalary:
Nurly túnder, A., 1962;
Qylyqty tún, A., 1963;
Meshin jyly, A., 1967;
Tańdamaly lırıka, M., 1968;
Aq darıa aspanynda, Tash., 1970;

Óleńderin mánerlep oqý. (Kitappen jumys)

İ top oqýshylary oqıdy
ARǴYMAQ
Dala qandaı!
Daladaǵy at qandaı!
Nóser shópke belshesinen batqandaı.
Quıǵytsam bir,
Dala,
Qala
Bolady - aý
Kóz aldymda aýnap bara jatqandaı

Ot tıgendeı
Asaý qanǵa,
Etińe,
Arǵymaǵym,
Shyǵyp jeldiń ótine,
Shabýyldap,
Qurysh bolat tuıaqpen
Pergileshi
Jaltaq joldyń betine!