Ólkedegi mádenı ómir. Qazaq medısınasynyń damýy
Shyǵys Qazaqstan oblysy,
Semeı qalasy, Semeı qalasynyń
D. Qalmataev atyndaǵy memlekettik
medısına kolejiniń qoǵamdyq pánder oqytýshysy
Jaspanova Gýldıana Kýmarbekovna
Sabaqtyń taqyryby: «Ólkedegi mádenı ómir. Qazaq medısınasynyń damýy».
Bilimdilik: Ult zıalylarynyń ómiri men qyzmeti týraly keń kólemdi maǵlumat berý, aýyzsha shyǵarmalarymen tanystyrý, jalpy qoǵamdyq - saıası ómir jaıly bilim berý, baıandaý. Qazaqstanda medısınanyń damýy týraly málimet berý.
Tárbıelik: Bilim alýshylardy patrıottyqqa, saýattylyqqa, mádenıettilikke, adamgershilikke, otan súıgishtikke, bilimdilikke tárbıeleý
Damytýshylyq: Bilim alýshylardyń belsendi oılaý qabiletin arttyrý, daǵylary men tanymyn, iskerligin qalyptastyrý, saıası oqıǵalardy óz betinshe tujyrymdaı bilýine baǵyt berý. Alǵan bilimderin qajetine saı paıdalana bilýge úıretý.
Sabaqtyń jabdyqtary: Interaktıvti taqta, oqýlyq, karta, portretter, kesteler. dáris.
1. Uıymdastyrý kezeńi.
2. Oqytýshynyń kirispe sózi: Búgingi sabaq taqyryby: «Ólkedegi mádenı ómir. Qazaq medısınasynyń damýy». Sabaqtyń maqsaty – Ult zıalylarynyń ıdeıalary: Maǵjan Jumabaev, Ahmet Baıtursynov, J. Aımaýytov, M. Dýlatov, Á. Bókeıhanov, Shákárim Qudaıberdiuly qyzmeti, shyǵarmashylyǵy. týraly keń kólemdi maǵlumat berý, aýyzsha shyǵarmalarymen tanystyrý, jalpy qoǵamdyq - saıası ómir jaıly bilim berý, baıandaý. Qazaqstanda medısınanyń damýy týraly málimet berý.
3. Bilimniń negizin ózektileý (negizdeý). Úı tapsyrmasyn tekserý.
Suraqtar qoıý:
1. JES - qa kóshý týraly sheshim qabyldanǵanǵa deıingi eldegi jaǵdaı.
2. JES baǵyty qashan qabyldandy, negizgi belgilerin ata.
3. 1921 - 1922jj asharshylyq sebepterin ata, asharshylyq jaılaǵan aımaqtardy kórset (Oral, Orynbor, Aqtóbe, Bókeı, Qostanaı)
Ashtyqqa ushyraǵan adamdar sany 1921 jyly - 1mln 508myń, 1922 jyly naýryzda 2 mln 303200.
4.“Naqty et salyǵy týraly” dekret týraly túsindir, Keńes úkimeti tarapynan ashtyqqa ushyraǵan aımaqtarǵa qandaı kómek kórsetildi.
5. 1921j sáýirde patsha ókimeti kezinde Sibir jáne Oral kazak áskerlerine berilgen jerlerdi qazaqtarǵa qaıtarý týraly dekret shyqty.
Jer - sý reformasy boıynsha kesteni toltyrý.
1. JES jyldarynda qandaı ózgerister boldy?
2. JES nátıjelerin ata.
3. Venn dıagramsy Áskerı komýnızm men JES salystyrý.
● Áskerı komýnızm saıasaty:
- Azyq - túlik salǵyrty
- Eńbek mindetkerligi
- Saýdaǵa tyıym salyndy
- Aqsha ornyna aıyrbas saýda júrdi
- İri, orta jáne usaq ónerkásipti memleket menshigine kóshirý.
- Basqarýdy ortalyqtandyrý
● JES:
- Azyq – túlik salyǵy
- Eńbek mindetkerligi joıyldy
- Saýdaǵa memlekettik monopolıa
- Jerdi jáne usaq kásiporyndardy
jalǵa berý
- Kásiporyndardy sharýashylyq esepke kóshirý
● Uqsastyǵy:
Qatań tártip
Ózgeshe oılaýmen áreket etýdi tunshyqtyryp otyrdy
4. Sıfrlar sóıleıdi:
1 1921 jyly naýryz Jana ekonomıkalyq saıasatqa kóshý týraly sheshim qabyldandy
2 1921j 14 maýsym Naqty et salyǵynan qazaqtar bosatyldy
3 1921j Qosshy odaǵy quryldy.
4 1924j 1 qańtar Aqshalaı salyq engizildi
Oı qorytý: 2014j 11 qarashadaǵy Elbasy N. Á Nazarbaevtyń «Nurly jol – Bolashaqqa bastar jol» jańa ekonomıkalyq saıasaty týraly pikirlerin tyńdaý.
Úı tapsyrmasyn qorytyndylaý. Qoryta aıtqanda 1925 jyly halyq sharýashylyǵy negizinen qalpyna keltirildi. Ónerkásip ónimin óndirý soǵysqa deıingi deńgeımen salystyrǵanda úshten ekige deıingi kólemge jetti. Ónerkásipterdiń 60 paıyzy iske qosylyp, kólik qatynasy qalpyna keltirile bastady. Qoryta aıtqanda Jańa ekonomıkalyq saıasat sharýashylyqty órkendetýge múmkindik bergen «keremet ǵajaıyp» saıasat boldy.
4. Jańa taqyrypty túsindirý
- Ult zıalylarynyń ıdeıalary: Maǵjan Jumabaev, Ahmet Baıtursynov, J.Aımaýytov, M.Dýlatov, Á.Bókeıhanov, Sh.Qudaıberdiuly qyzmeti, shyǵarmashylyǵy. Jańa qazaq keńes zıalylarynyń qalyptasýy.
- Qazaqstandaǵy medısınanyń damýy.
İ. Elıta, saıası elıta uǵymyna toqtalý. “Elıta” fransýz tilinen aýdarǵanda “tańdaýly”, “suryptalǵan “, ”eń jaqsy” degen maǵynany beredi. 18ǵ bastap ol sózben joǵary sapaly taýarlardy atady. 20ǵ bastap saıasattaný men áleýmettanýda bilimi, baılyǵy, bedeli, bıligi joǵary adamdardyń azǵantaı áleýmettik tobyn bildiredi.
XX ǵasyrdyń basynda qazaq halqy asa iri qoǵamdyq - saıası ózgeristermen qatar aýqymdy rýhanı jańǵyrýlardy da bastan keshti. Ulttyq mádenıet pen ádebıettiń, bilim men ǵylymnyń týyn kótergen, jurtshylyqtyń sanasyna demokratıalyq oılar sińirip, alǵa jeteleýge umtylǵan zıaly top qalyptasty. Olar: Maǵjan Jumabaev, Ahmet Baıtursynov, J. Aımaýytov, M. Dýlatov, Á. Bókeıhanov, Sh. Qudaıberdiuly jáne t. b..
Aldyn - ala berilgen úı tapsyrmasy retinde bilimalýshylarǵa
M. Jumabaev, A. Baıtursynov, J. Aımaýytov, M. Dýlatov, Á. Bókeıhanov, Sh. Qudaıberdiulynyń ómiri, qyzmeti, shyǵarmashylyǵy týraly zertteý jumysyn júrgizý tapsyryldy.
Ahmet Baıtursynov (1873 - 1937j.)
Týǵan jeri: Torǵaı oblysy, Torǵaı ýezi, Tosyn bolysy, Sarytúbek qystaǵy (qazirgi Qostanaı oblysy, Jangeldın aýdany, aqqol aýyly).
Qyzmeti: asa kórnekti ǵalym, aqyn, túrkitanýshy, kórkemsózshi, aǵartýshy, aýdarmashy - ustaz, qoǵam qaıratkeri, pýblısıs - jýrnalıs, QazPI - diń profesory, etnograf, fólklorıst, kompozıtor ári oryndaýshy, qazaq tili bilimi, alfavıti, baspasózi jáne qazaq ádebıeti teorıasynyń negizin salýshy, qazaq álippesin (tóte jazý) jasaýshy, alǵashqy oqý quralyn jazǵan. «Qazaq» gazetiniń bas redaktory (1913 - 1918j. j.), Alashorda úkimeti men «Alash» partıasynyń negizin salýshy ári kósemi.
Eńbekteri:
1. «Qyryq mysal»(mysaldar jınaǵy, Peterbýrg, 1909j.)
2. «Masa»(óleńder jınaǵy, Orynbor, 1911j.)
3. «Til qural» (3 bólimnen turady) (Orynbor, 1924j.)
4. Ádebıet tanytqysh (Tashkent, 1926j.)
5. Baıanshy (Metodıkalyq jazbalar, Qazan, 1920j.)
6. Til jumsar (2bólimnen turady.)
7. Oqý quraly (Balalar álippesi).
8. Álippe (Orynbor, 1912j).
9. Saýatashqysh (Eresekter álippesi, Orynbor, 1914j.)
10. Álippe - astar (Álippege metodıkalyq nusqaý).
11. Oqý qural (hrestomatıa).
12. «Er Saıyn» jyry (Moskva, 1923j.).
13. «23 joqtaý» (Moskva, 1926j.).
Mirjaqyp Dýlatov (1885 - 1935j. j.)
Týǵan jeri: burynǵy Torǵaı ýeziniń Sarqopa bolysynyń úshinshi bolysy.
Qyzmeti: qazaqtyń asa kórnekti aǵartýshysy, qoǵam qaıratkeri, aqyn, jazýshy, jalyndy kósemsóz sheberi.
Eńbekteri:
1. «Oıan, qazaq» óleńder jınaǵy (Ýfa, 1909j.)
2. «Azamat» óleńder jınaǵy (Qazan, 1913j.)
3. «Terme»óleńder jınaǵy (Orynbor, 1915j.)
4. «Baqytsyz Jamal»romany (Qazan, 1910j.)
5. «Oqý quraly» oqý kitaby (Orynbor, 1924j.)
6. «Qıraǵat»(oqýlyq).
7. «Balkıa» (pesa).
Júsipbek Aımaýytov (1890 - 1931j. j.)
Týǵan jeri: Pavlodar oblysynyń, Baıanaýyl aýdanyna qarasty qazirgi Júsipbek Aımaýtov aýyly (burynǵy Semeı gýbernıasy, Kereký ýezi, Qyzyltaý bolv\ysynyń birinshi aýyly).
Qyzmeti: qazaqtyń kórnekti jazýshysy, qazaq ádebıetin qalyptastyrýshylardyń biri, prozashy, aqyn, dramatýrg, aýdarmashy,
ǵalym, jýrnalıs, pedagog - ustaz, jazýshy, synshy, ánshi, mýzykant.
Eńbekteri:
1. «Qartqoja» ormany (Qyzylorda, 1926j.)
2. «Aqbilek» romany («Áıel tendigi» jýrnal, 1 - sany, 1928j.)
3. «Kúnikeıdiń jazyǵy»povesi ( «Jańa ádebıet» jýrnaly,
4. «Komplekspen oqýtý joldary»(muǵalimderge arnalǵan kómekshi qural) (Qyzylorda, 1929j.)
5.«Tárbıege jetekshi» kitaby (Orynbor, 1924j.)
6. «Psıhologıa» oqýlyǵy (Qyzylorda, 1926j.)
7. «Jan júıesi jáne óner tańdaý» zertteý eńbngi (Moskva, 1926j.)
8. «Rabıǵa» pesasy (Orynbor, 1922j.)
9. «Sylań qyz» pesasy (Orynbor, 1922j.)
10. «Mansapqorlyq» pesasy (Moskva, 1925j.)
11. «El qorǵany» pesasy (Tashkent, 1925j.)
12. «Qanapıa - Shárbaný» pesasy (Tashkent, 1925j.)
13. «Shernıaz» pesasy (Moskva, 1925j.)
14. «Terme» jınaǵy (Tashkent, 1925j.)
15. «Taý elindegi oqıǵa» aýdarma roman (Tashkent, 1925j.)
Maǵjan Jumabaev (1893 - 1938jj.)
Týǵan jeri: Burynǵy Aqmola gýbernıasynyń Aqmola ýezindegi Plýdenovskıı bolysy (qazirgi Soltústik Qazaqstan oblysy, Býlaev aýdanynyń «Molodejnyı» sovhozy ornalasqan jer).
Qyzmeti: qazaq óleńiniń dúldúli, lırık, epık aqyn.
Eńbekteri:
1. «Sholpan»óleńder kitaby (Qazan, 1915j.)
2. «Óleńder jınaǵy»kitaby (Tashkent, 1923j.)
3. «Pedagogıka» (1923j.)
4. «Batyr Baıan» poemasy («Sholpan» jýrnaly, Qazan, 1922j.)
5. «Qoılybaıdyń qobyzy»poemasy («Eńbekshi qazaq»gazeti, 1927j.)
6. «Qorqyt» poemasy.
Semeı qalasy, Semeı qalasynyń
D. Qalmataev atyndaǵy memlekettik
medısına kolejiniń qoǵamdyq pánder oqytýshysy
Jaspanova Gýldıana Kýmarbekovna
Sabaqtyń taqyryby: «Ólkedegi mádenı ómir. Qazaq medısınasynyń damýy».
Bilimdilik: Ult zıalylarynyń ómiri men qyzmeti týraly keń kólemdi maǵlumat berý, aýyzsha shyǵarmalarymen tanystyrý, jalpy qoǵamdyq - saıası ómir jaıly bilim berý, baıandaý. Qazaqstanda medısınanyń damýy týraly málimet berý.
Tárbıelik: Bilim alýshylardy patrıottyqqa, saýattylyqqa, mádenıettilikke, adamgershilikke, otan súıgishtikke, bilimdilikke tárbıeleý
Damytýshylyq: Bilim alýshylardyń belsendi oılaý qabiletin arttyrý, daǵylary men tanymyn, iskerligin qalyptastyrý, saıası oqıǵalardy óz betinshe tujyrymdaı bilýine baǵyt berý. Alǵan bilimderin qajetine saı paıdalana bilýge úıretý.
Sabaqtyń jabdyqtary: Interaktıvti taqta, oqýlyq, karta, portretter, kesteler. dáris.
1. Uıymdastyrý kezeńi.
2. Oqytýshynyń kirispe sózi: Búgingi sabaq taqyryby: «Ólkedegi mádenı ómir. Qazaq medısınasynyń damýy». Sabaqtyń maqsaty – Ult zıalylarynyń ıdeıalary: Maǵjan Jumabaev, Ahmet Baıtursynov, J. Aımaýytov, M. Dýlatov, Á. Bókeıhanov, Shákárim Qudaıberdiuly qyzmeti, shyǵarmashylyǵy. týraly keń kólemdi maǵlumat berý, aýyzsha shyǵarmalarymen tanystyrý, jalpy qoǵamdyq - saıası ómir jaıly bilim berý, baıandaý. Qazaqstanda medısınanyń damýy týraly málimet berý.
3. Bilimniń negizin ózektileý (negizdeý). Úı tapsyrmasyn tekserý.
Suraqtar qoıý:
1. JES - qa kóshý týraly sheshim qabyldanǵanǵa deıingi eldegi jaǵdaı.
2. JES baǵyty qashan qabyldandy, negizgi belgilerin ata.
3. 1921 - 1922jj asharshylyq sebepterin ata, asharshylyq jaılaǵan aımaqtardy kórset (Oral, Orynbor, Aqtóbe, Bókeı, Qostanaı)
Ashtyqqa ushyraǵan adamdar sany 1921 jyly - 1mln 508myń, 1922 jyly naýryzda 2 mln 303200.
4.“Naqty et salyǵy týraly” dekret týraly túsindir, Keńes úkimeti tarapynan ashtyqqa ushyraǵan aımaqtarǵa qandaı kómek kórsetildi.
5. 1921j sáýirde patsha ókimeti kezinde Sibir jáne Oral kazak áskerlerine berilgen jerlerdi qazaqtarǵa qaıtarý týraly dekret shyqty.
Jer - sý reformasy boıynsha kesteni toltyrý.
1. JES jyldarynda qandaı ózgerister boldy?
2. JES nátıjelerin ata.
3. Venn dıagramsy Áskerı komýnızm men JES salystyrý.
● Áskerı komýnızm saıasaty:
- Azyq - túlik salǵyrty
- Eńbek mindetkerligi
- Saýdaǵa tyıym salyndy
- Aqsha ornyna aıyrbas saýda júrdi
- İri, orta jáne usaq ónerkásipti memleket menshigine kóshirý.
- Basqarýdy ortalyqtandyrý
● JES:
- Azyq – túlik salyǵy
- Eńbek mindetkerligi joıyldy
- Saýdaǵa memlekettik monopolıa
- Jerdi jáne usaq kásiporyndardy
jalǵa berý
- Kásiporyndardy sharýashylyq esepke kóshirý
● Uqsastyǵy:
Qatań tártip
Ózgeshe oılaýmen áreket etýdi tunshyqtyryp otyrdy
4. Sıfrlar sóıleıdi:
1 1921 jyly naýryz Jana ekonomıkalyq saıasatqa kóshý týraly sheshim qabyldandy
2 1921j 14 maýsym Naqty et salyǵynan qazaqtar bosatyldy
3 1921j Qosshy odaǵy quryldy.
4 1924j 1 qańtar Aqshalaı salyq engizildi
Oı qorytý: 2014j 11 qarashadaǵy Elbasy N. Á Nazarbaevtyń «Nurly jol – Bolashaqqa bastar jol» jańa ekonomıkalyq saıasaty týraly pikirlerin tyńdaý.
Úı tapsyrmasyn qorytyndylaý. Qoryta aıtqanda 1925 jyly halyq sharýashylyǵy negizinen qalpyna keltirildi. Ónerkásip ónimin óndirý soǵysqa deıingi deńgeımen salystyrǵanda úshten ekige deıingi kólemge jetti. Ónerkásipterdiń 60 paıyzy iske qosylyp, kólik qatynasy qalpyna keltirile bastady. Qoryta aıtqanda Jańa ekonomıkalyq saıasat sharýashylyqty órkendetýge múmkindik bergen «keremet ǵajaıyp» saıasat boldy.
4. Jańa taqyrypty túsindirý
- Ult zıalylarynyń ıdeıalary: Maǵjan Jumabaev, Ahmet Baıtursynov, J.Aımaýytov, M.Dýlatov, Á.Bókeıhanov, Sh.Qudaıberdiuly qyzmeti, shyǵarmashylyǵy. Jańa qazaq keńes zıalylarynyń qalyptasýy.
- Qazaqstandaǵy medısınanyń damýy.
İ. Elıta, saıası elıta uǵymyna toqtalý. “Elıta” fransýz tilinen aýdarǵanda “tańdaýly”, “suryptalǵan “, ”eń jaqsy” degen maǵynany beredi. 18ǵ bastap ol sózben joǵary sapaly taýarlardy atady. 20ǵ bastap saıasattaný men áleýmettanýda bilimi, baılyǵy, bedeli, bıligi joǵary adamdardyń azǵantaı áleýmettik tobyn bildiredi.
XX ǵasyrdyń basynda qazaq halqy asa iri qoǵamdyq - saıası ózgeristermen qatar aýqymdy rýhanı jańǵyrýlardy da bastan keshti. Ulttyq mádenıet pen ádebıettiń, bilim men ǵylymnyń týyn kótergen, jurtshylyqtyń sanasyna demokratıalyq oılar sińirip, alǵa jeteleýge umtylǵan zıaly top qalyptasty. Olar: Maǵjan Jumabaev, Ahmet Baıtursynov, J. Aımaýytov, M. Dýlatov, Á. Bókeıhanov, Sh. Qudaıberdiuly jáne t. b..
Aldyn - ala berilgen úı tapsyrmasy retinde bilimalýshylarǵa
M. Jumabaev, A. Baıtursynov, J. Aımaýytov, M. Dýlatov, Á. Bókeıhanov, Sh. Qudaıberdiulynyń ómiri, qyzmeti, shyǵarmashylyǵy týraly zertteý jumysyn júrgizý tapsyryldy.
Ahmet Baıtursynov (1873 - 1937j.)
Týǵan jeri: Torǵaı oblysy, Torǵaı ýezi, Tosyn bolysy, Sarytúbek qystaǵy (qazirgi Qostanaı oblysy, Jangeldın aýdany, aqqol aýyly).
Qyzmeti: asa kórnekti ǵalym, aqyn, túrkitanýshy, kórkemsózshi, aǵartýshy, aýdarmashy - ustaz, qoǵam qaıratkeri, pýblısıs - jýrnalıs, QazPI - diń profesory, etnograf, fólklorıst, kompozıtor ári oryndaýshy, qazaq tili bilimi, alfavıti, baspasózi jáne qazaq ádebıeti teorıasynyń negizin salýshy, qazaq álippesin (tóte jazý) jasaýshy, alǵashqy oqý quralyn jazǵan. «Qazaq» gazetiniń bas redaktory (1913 - 1918j. j.), Alashorda úkimeti men «Alash» partıasynyń negizin salýshy ári kósemi.
Eńbekteri:
1. «Qyryq mysal»(mysaldar jınaǵy, Peterbýrg, 1909j.)
2. «Masa»(óleńder jınaǵy, Orynbor, 1911j.)
3. «Til qural» (3 bólimnen turady) (Orynbor, 1924j.)
4. Ádebıet tanytqysh (Tashkent, 1926j.)
5. Baıanshy (Metodıkalyq jazbalar, Qazan, 1920j.)
6. Til jumsar (2bólimnen turady.)
7. Oqý quraly (Balalar álippesi).
8. Álippe (Orynbor, 1912j).
9. Saýatashqysh (Eresekter álippesi, Orynbor, 1914j.)
10. Álippe - astar (Álippege metodıkalyq nusqaý).
11. Oqý qural (hrestomatıa).
12. «Er Saıyn» jyry (Moskva, 1923j.).
13. «23 joqtaý» (Moskva, 1926j.).
Mirjaqyp Dýlatov (1885 - 1935j. j.)
Týǵan jeri: burynǵy Torǵaı ýeziniń Sarqopa bolysynyń úshinshi bolysy.
Qyzmeti: qazaqtyń asa kórnekti aǵartýshysy, qoǵam qaıratkeri, aqyn, jazýshy, jalyndy kósemsóz sheberi.
Eńbekteri:
1. «Oıan, qazaq» óleńder jınaǵy (Ýfa, 1909j.)
2. «Azamat» óleńder jınaǵy (Qazan, 1913j.)
3. «Terme»óleńder jınaǵy (Orynbor, 1915j.)
4. «Baqytsyz Jamal»romany (Qazan, 1910j.)
5. «Oqý quraly» oqý kitaby (Orynbor, 1924j.)
6. «Qıraǵat»(oqýlyq).
7. «Balkıa» (pesa).
Júsipbek Aımaýytov (1890 - 1931j. j.)
Týǵan jeri: Pavlodar oblysynyń, Baıanaýyl aýdanyna qarasty qazirgi Júsipbek Aımaýtov aýyly (burynǵy Semeı gýbernıasy, Kereký ýezi, Qyzyltaý bolv\ysynyń birinshi aýyly).
Qyzmeti: qazaqtyń kórnekti jazýshysy, qazaq ádebıetin qalyptastyrýshylardyń biri, prozashy, aqyn, dramatýrg, aýdarmashy,
ǵalym, jýrnalıs, pedagog - ustaz, jazýshy, synshy, ánshi, mýzykant.
Eńbekteri:
1. «Qartqoja» ormany (Qyzylorda, 1926j.)
2. «Aqbilek» romany («Áıel tendigi» jýrnal, 1 - sany, 1928j.)
3. «Kúnikeıdiń jazyǵy»povesi ( «Jańa ádebıet» jýrnaly,
4. «Komplekspen oqýtý joldary»(muǵalimderge arnalǵan kómekshi qural) (Qyzylorda, 1929j.)
5.«Tárbıege jetekshi» kitaby (Orynbor, 1924j.)
6. «Psıhologıa» oqýlyǵy (Qyzylorda, 1926j.)
7. «Jan júıesi jáne óner tańdaý» zertteý eńbngi (Moskva, 1926j.)
8. «Rabıǵa» pesasy (Orynbor, 1922j.)
9. «Sylań qyz» pesasy (Orynbor, 1922j.)
10. «Mansapqorlyq» pesasy (Moskva, 1925j.)
11. «El qorǵany» pesasy (Tashkent, 1925j.)
12. «Qanapıa - Shárbaný» pesasy (Tashkent, 1925j.)
13. «Shernıaz» pesasy (Moskva, 1925j.)
14. «Terme» jınaǵy (Tashkent, 1925j.)
15. «Taý elindegi oqıǵa» aýdarma roman (Tashkent, 1925j.)
Maǵjan Jumabaev (1893 - 1938jj.)
Týǵan jeri: Burynǵy Aqmola gýbernıasynyń Aqmola ýezindegi Plýdenovskıı bolysy (qazirgi Soltústik Qazaqstan oblysy, Býlaev aýdanynyń «Molodejnyı» sovhozy ornalasqan jer).
Qyzmeti: qazaq óleńiniń dúldúli, lırık, epık aqyn.
Eńbekteri:
1. «Sholpan»óleńder kitaby (Qazan, 1915j.)
2. «Óleńder jınaǵy»kitaby (Tashkent, 1923j.)
3. «Pedagogıka» (1923j.)
4. «Batyr Baıan» poemasy («Sholpan» jýrnaly, Qazan, 1922j.)
5. «Qoılybaıdyń qobyzy»poemasy («Eńbekshi qazaq»gazeti, 1927j.)
6. «Qorqyt» poemasy.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.