InfoHub Logo

Buny medısına tilimen psorıaz dep ataıdy. Temiretki kóbine teriniń, tyrnaqtardyń jáne býyndardyń tuqym qýalaıtyn sozylmaly, biraq juqpaly emes aýrýy. Ol júıkeniń qatty kúızelisterden keıin paıda bolady. Durys tamaqtanbaý, asqazan-ishek aýrýlaryna shaldyǵý, alkogólge úıirlik, baýyr, uıqy bezderiniń de aýrýlary psorıazdy órshite túsedi. Aýrý kúz jáne qys aılarynda damıdy da jazda báseńdeıdi.

Psorıaz alǵash ret 18-30 jasta paıda bolady, qartaıa kele bir jerge ornyǵady nemese joǵalady.

Teriniń kez kelgen jeri temiretkimen zaqymdanýy múmkin, kóbine teriniń udaıy úıkeletin jerlerinde bolady. Teride irińsiz bórtpeler (papýlalar) paıda bolyp, olar bir-birine qosylyp, iri túıindaqtarǵa aınalady. Olardyń syrtynda aq tústi, ońaı sydyrylatyn qabyrshaqtary bolady. Qabyrshaqtardyń túsi kúmis tústi de bolady, ony sydyryp alǵan kezde jyltyr qyzyl daqtar baıqalady. Olardan usaq qan tamyr núkteleri kórinedi. Bulardyń bári de osy temiretkige tán belgiler. Temiretkide tyrnaqtar qalyńdap, sarǵaıady, tyrnaq óziniń tabıǵı jyltyrlyǵyn joǵaltady. Anda-sanda alaqan men taban da zaqymdanady.                  

Aýrý birtindep, baıaý damıdy. Keıde barlyq teri men býyndar zaqymdanady, mundaıda ol tez damı bastaıdy. Osyndaı klınıkalyq ártúrli psorıaz epıtrodermıa dep atalady. Syrqat uzaqqa sozylady jáne aýyr bolady, teri tartylyp aýyrady, naýqas qaltyraıdy, denesi qyzady. Sondyqtan mundaı aýrýy bar naýqastar dermatologtyń baqylaýynda jıi bolyp, onyń aldyn alý sharalaryn jasap otyrýy kerek. Keıbireýleri tez jazylady, uzaqqa sozylatyn kezderi de, qaıtalanatyn kezderi de bolady.

Emi

Emdi dáriger-dermatolog, ıaǵnı teri aýrýlarynyń dárigeri taǵaıyndaıdy. Bul kóbine júıke júıesiniń qyzmetine baılanysty týyndaıtyndyqtan, aýyr jaǵdaılarda naýqasty tynyshtandyratyn jáne uıyqtatqysh dáriler, júıke júıesiniń qozǵyshtyǵyn basatyn dáriler beriledi. Shúıginshóp (valerıana) tamyryn untaqtap, onyń eki as qasyǵyn bir quty salqyn sýǵa salyp, 5 mınýttaı qaınatyp, súzip alady. Alynǵan tundyrmany bir aı boıy kúnine 2 ret 1 as qasyqtan ishedi. Bárinen buryn taza aýada serýendeý, dene jattyǵýlarymen aınalysý naýqastyń kúsh-qýatyn nyǵaıtady. Tynyshtandyrǵysh dárilik ósimdikterden tundyrma daıyndap ishýge bolady. Uıqyǵa mezgilinde jatyp, turý kerek. Kóńil-kúıdi jaqsy ustaý qajet. V toby dárýmenderin, A dárýmenin jáne bıotın qabyldaýǵa bolady. Dárýmender jıyntyǵyn paıdalanýdyń járdemi mol.

Teriniń syrtyna myryshty, naftalandy, metasıldi jáne basqadaı jaqpamaılardy qoldaný kerek. Qabyný jaǵdaılary bolǵan kezde az ǵana ýaqyt kortıkosteroıdtardy taǵaıyndaýǵa bolady. Olardy qabynýǵa qarsy basqa dárilik zattarmen kezektestirip berý kerek.

Kún saıyn ıtoshaǵan shóbin nemese teńiz tuzyn salyp, basqa da dárilik shópter salynǵan shomylǵy qabyldaýdyń da paıdasy zor. Shomylǵyǵa jarty lıtr sút jáne bir-eki qasyq záıtún maıyn qosyp ta, sondaı-aq demdelgen shaımen de (25-50 g shaı qosyp) qabyldaýǵa da bolady. Sýy tym ystyq bolmaýy kerek. 10-15 mınýttaı jatqan durys.

Sýdan shyqqannan keıin deneni súrtpeý kerek. Al sebildi tipti paıdalanbaǵan jón. Tamaqtaný jaǵyna da kóńil bólý kerek. Maıly et, maıly shujyq, jumyrtqa sarysyn, sarymaı qoldanýdy shektegen jón. Olarda holesterın kóp. Kúndelikti taǵamnyń kóbisi kókónis, jemis-jıdek, ósimdik maıy bolýy kerek. Kúndelikti dámde sút ónimderi, etsiz sorpalar bolǵany durys. Etti aptasyna 1 ne 2 retten qoldansa jetip jatyr. Kúkirtti sýtegili shomylǵysy bar shıpajaılarǵa barǵan durys. Quramynda kúkirti bar balshyqpen de emdelýge bolady.

G. Arynova, teri dárigeri

---