- 05 naý. 2024 03:46
- 183
Qara sózder. Abaıdyń jıyrma altynshy qara sózi
Qara sózder. Abaıdyń jıyrma altynshy qara sózi
JIYRMA ALTYNSHY SÓZ
Bizdiń qazaqtyń qosqan aty aldynda kelse, túsirgen balýany jyqsa, salǵan qusy alsa, qosqan ıti ózgeden ozyp baryp ustasa, esi shyǵyp bir qýanady. Bilmeımin, sodan artyq qýanyshy bar ma eken? Áı, joq ta shyǵar! Osy qýanysh bári de qazaq qaryndastyń ortasynda bir haıýannyń óneriniń artylǵanyna ıa bir bóten adamnyń jyqqanyna maqtanarlyq ne orny bar? Ol ozǵan, alǵan, jyqqan ózi emes, ıakı balasy emes. Munyń bári - qazaqtyń qazaqtan basqa jaýy joq, bıtteı nárseni bir úlken is qylǵan kisideı qýanǵan bolyp, ana ózgelerdi yzalandyrsam eken demek. Bireýdi yzalandyrmaq - sharıǵatta haram, sharýaǵa zalal, aqylǵa teris. Ánsheıin bireýdi yza qylmaqtyń nesin dáýlet bilip qýanady eken? Já, bolmasa, ana yza bolýshy sonshalyq nege jer bolyp qalady eken?
Júırik at - keıde ol elde, keıde bul elde bolatuǵyn nárse, qyran qus ta, júırik ıt te - keıde onyń qolyna, keıde munyń qolyna túsetuǵyn nárse. Kúshti jigit te únemi bir elden shyǵa ma? Keıde ana elden, keıde myna elden shyǵady. Munyń bárin adam óz ónerimenen jasaǵan joq. Bir ozǵan, bir jyqqan únemi ozyp, únemi jyǵyp júrmeıdi. Sonyń bárin de bile tura, jerge kirgendeı bolyp ıa bir aramdyǵy, jamandyǵy shyqqandaı nesine uıalyp, qorlanady eken?
Endi osylardan bilseńiz bolady: nadan el qýanbas nársege qýanady hám jáne qýanǵanda ne aıtyp, ne qoıǵanyn, ne qylǵanyn ózi bilmeı, esi shyǵyp, bir túrli mastyqqa kez bolyp ketedi. Hám uıalǵandary uıalmas nárseden uıalady, uıalarlyq nárseden uıalmaıdy. Munyń bári - nadandyq, aqymaqtyqtyń áseri. Bularyn aıtsań, keıbireýi «ras, ras» dep uıyǵan bolady. Oǵan nanba, erteń ol da álgilerdiń biri bolyp ketedi. Kóńili, kózi jetip tursa da, haıýan sekildi áýelgi ádetinen boıyn toqtata almaıdy, bir tıanaqsyzdyqqa túsip ketedi, eshkim toqtatyp, uqtyryp bolmaıdy. Ne jamanshylyq bolsa da bir ádet etse, qazaq ol ádetinen eriksiz qoryqqanda ıa ólgende toqtaıdy, bolmasa aqylyna jeńgizip, munym teris eken dep bilip, oılanyp ózdiginen toqtaǵan adamdy kórmessiń.
Abaıdyń basqa da qara sózderi
JIYRMA ALTYNSHY SÓZ
Bizdiń qazaqtyń qosqan aty aldynda kelse, túsirgen balýany jyqsa, salǵan qusy alsa, qosqan ıti ózgeden ozyp baryp ustasa, esi shyǵyp bir qýanady. Bilmeımin, sodan artyq qýanyshy bar ma eken? Áı, joq ta shyǵar! Osy qýanysh bári de qazaq qaryndastyń ortasynda bir haıýannyń óneriniń artylǵanyna ıa bir bóten adamnyń jyqqanyna maqtanarlyq ne orny bar? Ol ozǵan, alǵan, jyqqan ózi emes, ıakı balasy emes. Munyń bári - qazaqtyń qazaqtan basqa jaýy joq, bıtteı nárseni bir úlken is qylǵan kisideı qýanǵan bolyp, ana ózgelerdi yzalandyrsam eken demek. Bireýdi yzalandyrmaq - sharıǵatta haram, sharýaǵa zalal, aqylǵa teris. Ánsheıin bireýdi yza qylmaqtyń nesin dáýlet bilip qýanady eken? Já, bolmasa, ana yza bolýshy sonshalyq nege jer bolyp qalady eken?
Júırik at - keıde ol elde, keıde bul elde bolatuǵyn nárse, qyran qus ta, júırik ıt te - keıde onyń qolyna, keıde munyń qolyna túsetuǵyn nárse. Kúshti jigit te únemi bir elden shyǵa ma? Keıde ana elden, keıde myna elden shyǵady. Munyń bárin adam óz ónerimenen jasaǵan joq. Bir ozǵan, bir jyqqan únemi ozyp, únemi jyǵyp júrmeıdi. Sonyń bárin de bile tura, jerge kirgendeı bolyp ıa bir aramdyǵy, jamandyǵy shyqqandaı nesine uıalyp, qorlanady eken?
Endi osylardan bilseńiz bolady: nadan el qýanbas nársege qýanady hám jáne qýanǵanda ne aıtyp, ne qoıǵanyn, ne qylǵanyn ózi bilmeı, esi shyǵyp, bir túrli mastyqqa kez bolyp ketedi. Hám uıalǵandary uıalmas nárseden uıalady, uıalarlyq nárseden uıalmaıdy. Munyń bári - nadandyq, aqymaqtyqtyń áseri. Bularyn aıtsań, keıbireýi «ras, ras» dep uıyǵan bolady. Oǵan nanba, erteń ol da álgilerdiń biri bolyp ketedi. Kóńili, kózi jetip tursa da, haıýan sekildi áýelgi ádetinen boıyn toqtata almaıdy, bir tıanaqsyzdyqqa túsip ketedi, eshkim toqtatyp, uqtyryp bolmaıdy. Ne jamanshylyq bolsa da bir ádet etse, qazaq ol ádetinen eriksiz qoryqqanda ıa ólgende toqtaıdy, bolmasa aqylyna jeńgizip, munym teris eken dep bilip, oılanyp ózdiginen toqtaǵan adamdy kórmessiń.
Abaıdyń basqa da qara sózderi