InfoHub Logo

Qara sózder. Abaıdyń otyz ekinshi qara sózi
OTYZ EKİNSHİ SÓZ
Bilim - ǵylym úırenbekke talap qylýshylarǵa áýeli bilmek kerek. Talaptyń óziniń biraz sharttary bar. Olardy bilmek kerek, bilmeı izdegenmen tabylmas.

Áýeli - bilim - ǵylym tabylsa, ondaı - mundaı iske jaratar edim dep, dúnıeniń bir qyzyqty nársesine kerek bolar edi dep izdemekke kerek. Onyń úshin bilim - ǵylymnyń ózine ǵana qumar, yntyq bolyp, bir ǵana bilmektiktiń ózin dáýlet bilseń jáne ár bilmegenińdi bilgen ýaqytta kóńilde bir rahat huzýr hasıl bolady. Sol rahat bilgenińdi berik ustap, bilmegenińdi taǵy da sondaı bilsem eken dep úmittengen qumar, mahabbat paıda bolady. Sonda árbir estigenińdi, kórgenińdi kóńiliń jaqsy uǵyp, anyq óz sýretimen ishke jaıǵastyryp alady.

Eger din kóńiliń ózge nársede bolsa, bilim - ǵylymdy bir - aq soǵan sebep qana qylmaq úshin úırenseń, ondaı bilimge kóńilińniń meıirimi asyrap alǵan shesheńniń meıirimi sekildi bolady. Adamnyń kóńili shyn meıirlense, bilim - ǵylymnyń ózi de adamǵa meıirlenip, tezirek qolǵa túsedi. Shala meıir shala baıqaıdy.

Ekinshi - ǵylymdy úırengende, aqıqat maqsatpen bilmek úshin úırenbek kerek. Bahasqa bola úırenbe, azyraq bahas kóńilińdi pysyqtandyrmaq úshin zalal da emes, kóbirek bahas adamdy túzemek túgil, buzady. Onyń sebebi árbir bahasshyl adam haqty shyǵarmaq úshin ǵana bahas qylmaıdy, jeńbek úshin bahas qylady. Ondaı bahas hýsidshilikti zoraıtady, adamshylyqty zoraıtpaıdy, bálkim, azaıtady. Jáne maqsaty ǵylymdaǵy maqsat bolmaıdy, adam balasyn shatastyryp, jalǵan sózge jeńdirmekshi bolady. Mundaı qıal ózi de buzyqtarda bolady. Júz týra joldaǵylardy shatastyrýshy kisi bir qısyq joldaǵy kisini túzetken kisiden sadaǵa ketsin! Bahas - ózi de ǵylymnyń bir joly, biraq oǵan hırslaný jaramaıdy. Eger hırslansa, óz sózimshil ǵýrýrlyq, maqtanshaqtyq, hýsidshilik boıyn jeńse, ondaı adam boıyna qorlyq keltiretuǵyn ótirikten de, ósekten de, ursyp - tóbelesýden de qashyq bolmaıdy.

Úshinshi - árbir haqıqatqa tyrysyp ıjtıhatyńmen kóziń jetse, sony tut, ólseń aırylma! Egerde ondaı bilgendigiń ózińdi jeńe almasa, kimge pul bolady? Óziń qurmettemegen nársege bótennen qaıtip qurmet kútesiń?

Tórtinshi - bilim - ǵylymdy kóbeıtýge eki qarý bar adamnyń ishinde: biri - mulahaza qylý, ekinshisi - berik muhafaza qylý. Bul eki qýatty zoraıtý jahatinde bolý kerek. Bular zoraımaı, ǵylym zoraımaıdy.

Besinshi - osy sózdiń on toǵyzynshy babynda jazylǵan aqyl keseli degen tórt nárse bar. Sodan qashyq bolý kerek. Sonyń ishinde ýaıymsyz salǵyrttyq degen bir nárse bar, zınhar, janym, soǵan bek saq bol, ásirese, áýeli - qudanyń, ekinshi - halyqtyń, úshinshi - dáýlettiń, tórtinshi - ǵıbrattyń, besinshi - aqyldyń, ardyń - báriniń dushpany. Ol bar jerde bular bolmaıdy.

Altynshy - ǵylymdy, aqyldy saqtaıtuǵyn minez degen saýyty bolady. Sol minez buzylmasyn! Kórseqyzarlyqpen, jeńildikpen, ıa bireýdiń orynsyz sózine, ıa bir kez kelgen qyzyqqa shaıqalyp qala berseń, minezdiń beriktigi buzylady. Onan soń oqyp úırenip te paıda joq. Qoıarǵa orny joq bolǵan soń, olardy qaıda saqtaısyń? Qylam degenin qylarlyq, turam degeninde turarlyq minezde azǵyrylmaıtyn aqyldy, ardy saqtarlyq beriktigi, qaıraty bar bolsyn! Bul beriktik bir aqyl, ar úshin bolsyn!
Abaıdyń basqa da qara sózderi