Qazaqstan aýmaǵyndaǵy taıpalyq odaqtar men memleketter
SHQO, Aıagóz aýdany,
S. Ǵabbasov atyndaǵy jalpy orta bilim beretin mekteptiń tarıh
páni muǵalimi Týleýov Talǵar Halyqbergenuly
Taqyryp: Qazaqstan aýmaǵyndaǵy taıpalyq odaqtar men memleketter
Sabaqtyń maqsaty: Qazaqstan aýmaǵynda ómir súrgen taıpalardyń shyǵý tarıhyn, qoǵamdyq qurylystaryn, sharýashylyqtaryn, eskertkishterin qorytyndylap qaıtalaý
Damytýshylyq maqsaty: Tarıhı oqıǵalardy qorytyndylap, qosymsha derekterdi paıdalana otyryp, oqýshylardyń oı - óristerin damytý.
Tárbıelik maqsaty: Oqýshylardy otanshyldyqqa, týǵan jerin, elin súıýge, onyń tarıhyna qurmetpen qaraýǵa tárbıeleý.
Kórnekiligi: Qazaqstan Respýblıkasynyń kartasy, saq, ǵun, sarmat, qańly, úısin taıpalary týraly túrli – tústi sýretter, termın sózder jazylǵan plakattar.
Sabaqtyń ádis - tásili: «Kim? Qashan? Qaıda?» oıyny.
Synyp eki topqa bólinedi. Ár toptyń aty (tarıhı ataýy) aldyn - ala jasalynady. Árbir top aınala otyratyn ústelge Qazaqstan Respýblıkasynyń jalaýlaryn qoıamyz (bul oqýshylardyń suraqqa jaýap berý kezinde kóterý úshin qajet ) Oıyn V bólikten turady.
Sabaqtyń túri: Qaıtalaý - qorytyndylaý oıyn sabaǵy.
İ bólim «Tanystyrý»
İ bólimniń sharty boıynsha top atymen tanystyrý. Árbir top óz attary jazylǵan taqtaıshany qarsy topqa beredi. Al olar taqtaıshadaǵy toptyń ataýynyń shyǵý tarıhyn aıtýy tıis. Taba almaǵan jaǵdaıda top jetekshisi túsindiredi.
İ top «Iaksarat»
İİ top «Horezm»
Jaýaby: «Iaksarat» - Syrdarıa ózeniniń baıyrǵy ataýy. Áýel basta Iaksarat dep Syrdarıanyń qazirgi Lenınabad pen Tashkent aralyǵyndaǵy orta aǵysy atasa, keıinnen ol ózenniń túgeldeı ataýyna aınaldy. Ptolomeı, t. b. avtorlar Iaksarat ataýy bul aımaqty meken etken saqtardyń ıaksarat taıpasyna baılanysty shyǵýy múmkin dep joramaldaıdy.
«Horezm» ataýy b. z. b. 2myń jyldyqtan buryn paıda bolǵan. Bizdiń dáýirimizdiń İV ǵasyrynda Horezm memleket ortalyǵyna aınalyp, Aral teńiziniń ataýy osy kezden bastap atalǵan degen joramal bar.
İİ bólim. «Suraq - jaýap.»
Oıynnyń İİ bóliminiń sharty — suraq - jaýap. Ár suraqqa toptyń bir múshesi óz jaýaptaryn berýleri kerek.
1 - suraq. Grek avtory Ktesıı saq áıelderin qalaı baıandaǵan?
Jaýap: «Saq áıelderi er júrek keledi, soǵys qaýpi tóngende erlerine kómek kórsetip urysqa aralasady»,- degen Ktesıı.
2 - suraq. Qańlylar qandaı eldermen saýda jasaǵan?
Jaýap: Qara teńiz jaǵalaýyndaǵy eldermen, Sırıa, Indıa, Baltyq teńizi boıyndaǵy eldermen, Iranmen.
3 - suraq Ańdyq stıl óneri qalaı paıda boldy?
Jaýap: B. z. b. Vİİ ǵasyrdyń basynda dalaly aımaqtar óńirinde ańdardy beıneleý paıda boldy. «Ań stıli» óneri dástúrimen saqtar aldyńǵy Azıa men Iranǵa jasaǵan joryqtarynda tanysty. Osy jerlerden saqtarǵa «ómir aǵashy» deıtin arystan beınesi tarady. Bul uǵym jergilikti janýarlar men ań - qustardyń, jylqy, qoı, túıe, buǵy, aqbóken, barys, jolbarys, búrkit, qasqyr, qoıan beınelerine aýysty.
4 - suraq. Ǵundardyń ataqty patshasy Atıllanyń álemdik tarıhta alatyn orny jaıly aıtyp berińder.
Jaýap: Kóptegen halyqtardyń jadynda uly ǵundardyń beınesi saqtalyp qalǵan. Atılla patsha týraly eńbekter Vİ ǵasyrdan bastap áli kúnge deıin jazylyp keledi. Nemis, fransýz jáne ıtalıan tilinde birneshe týyndylar shyqty. Italıanyń taqty kompozıtory Djýzeppe Verdı «Atılla» operasyn jazdy. «Atılla» beınesi bizdiń halyqtyń esinde de saqtalǵan. Halyq ony «Edil» dep ataıdy. Volga ózeni qazaqsha «Edil» dep atalady.
5 - suraq. Úısinder týraly derekter qaı ǵasyrda, kimderdiń jazbalarynda kóptep kezdesedi? Jáne mekendegen jerlerin ata.
Jaýap: Úısin ataýy qytaı jazbalarynda, b. z. b. İİ ǵasyrdyń basynda kezdesedi.
Olar «atjaqty, aqqubasha, sary shashty» bolyp beınelenedi. Úısinderdiń shyǵys shegi bir kezderde Qytaıdyń soltústik - batysyndaǵy Besbalaq aýdany arqyly, batysynda Shý jáne Talas ózenderiniń boıymen ótken. Qarataýdyń shyǵys betkeılerine deıin sozylyp jatsa kerek. Olardyń ordasy Qyzyl Ańǵar qalasy, Ystyq kól mańy.
6 - suraq, Sarmat taıpalarynyń ornalasýy týraly ne aıtasyńdar.
Jaýap: «Sarmat» degen jurttyń aty. Kóne dáýir avtorlarynyń eńbekterinde
b. z. b. İİİ ǵasyrdyń basynda «Savromattar» dep ataǵan. Sarmattardyń eskertkishteri bizdiń
jerimizde Batys Qazaqstan aımaǵynda kezdesedi. Onyń kópshiligi Jaıyq, Elek, Jem ózenderiniń boıynda.
İİİ bólim. «Áńgime qurastyrý».
Oıynnyń İİİ bóliminiń sharty -- áńgime quratý. Balalar tarıhta bolǵan tulǵalardy qatystyryp, ótirik - shyny aralas áńgime qurastyrady. Qarsy top oqıǵadaǵy keıipkerlerdiń qaı kezde bolǵanynyń shyndyqqa jaqyn detaldaryn aıtýy tıis.
«Iaksarat» tobynyń áńgimesi:
1955 jyly Jetisý jerindegi Esik qorǵanyn arheolog Á. Marǵulan «Altyn
kıimdi adam» múrdesin tapqan. Zertteýshilerdiń pikiri boıynsha, ol b. z. b. V - İV ǵasyrlarǵa
jatady. Jasy 8 - 10 - da, boıy — 165sm, bolsa kerek. Altyn kıim 8 myńǵa jýyq áshekeımen
bezendirilgen eken.
Durys jaýap: 1969 jyl, Q. Aqyshev, 17 - 18 - de, 4 myńǵa jýyq.
«Horezm» tobynyń áńgimesi:
Ǵun memleketiniń órleýi b. z. b. İV ǵasyrda ómir súrgen Tuman Shanúmen baılanysty. Ǵundar men Qytaıdyń Han áýleti arasyndaǵy soǵys b. z. b. 288 jyly Han áýletiniń jeńilisimen aıaqtaldy. Qytaı ımperatory ǵundarǵa jyl saıyn alym - salyq tóleýge májbúr boldy.
Durys jaýap: B. z. b. İİİ ǵasyrda, Móde shanúımen baılanysty, soǵys b. z. b. 188 jyly bolǵan.
İV bólim. «Kim tapqyr?»
Oıynnyń tórtinshi bóliminiń sharty — 1, 5 mınýt ýaqyt ishinde neshe suraqqa tolyq jaýap beretinin baıqaý.
İ toptyń suraǵy:
1. Saq óneri stıli qalaı atalady? (ań stıli)
2. Úısinder týraly jazyp ketken ejelgi tarıhshy. (Syna - San)
3. Ǵun áskeriniń negizgi quramy. (atty ásker)
4. Sarmattar sharýashylyǵynyń negizgi salasy. (kóshpeli mal sharýashylyǵy, eginshilik)
5. Úısinder basshysy qalaı atalǵan? (Gýnmo)
6. Saq qoǵamynda kimder aq tústi kıimder kıgen? (abyzdar)
7. Qańlylardyń astanasy qaı qala bolǵan? (Bıtán)
8. Ǵun memleketi b. z. b. qaı jyly ońtústik jáne soltústik ǵundar bolyp ekige bólindi? (b. z. b. 55 jyly)
9. Kotalaýı shaıqasy qaı jyly boldy? (451 jyly Edil Jaýyngerleri
Gllıadaǵy Kotlaýı dalasynda rımdikter men franktermen shaıqasty)
10. Sarmattar elimizdiń qaı aýmaǵyn mekendegen? (batys, b. z. b. Vİİİ ǵasyr men b. z. V ǵ. ǵ.)
11. Ǵundar negizinde qandaı úılerde turdy? (kıiz úıde)
12. Qańlylar nege tabynǵan? (kúnge, aıǵa, juldyzǵa)
13. Baı úısinderdiń qansha jylqysy bolǵan? (4 - 5myń)
14. Saqtardyń parsy patshasy Kırge qarsy kúresin kim basqardy? (Tomırıs)
15. Ejelgi grek avtorlary saqtardy qalaı ataǵan? (Azıalyq skıfter)
İİ toptyń suraǵy:
1. Óz eńbeginde saqtar týraly kim aıtyp ketti? (Gerodot)
2. Úısinder qaı aýmaqta qonystandy? (saqtardan soń Jetisý jerin)
3. Qańlylar astyǵyn qaıda saqtaǵan? (qysh kózeler men ydystarda)
4. Ǵundardyń Eýropaǵa joryǵyn kim basqardy? (Edil patshasy)
5. Sarmattar qaı tilde sóılegen? (skıf)
6. «Shoshaq bórikti» saqtar qalaı atalǵan? (Tıgrohaýda)
7. Ǵundar ydys - aıaqty jasaýǵa qandaı materıaldar paıdalanǵan? (aǵashtan, qyshtan, teriden)
8. Qańlylar sharýashylyqtyń qosymsha qaı túrimen aınalysqan? (metal óndirisi)
9. Úısinderdiń astanasy? ( Qyzyl Ańǵar)
10. Ǵundarda buıymdardyń betine altyn túıirshikterdi dánekerleý ádisi
qalaı atalǵan? (zerleý)
11. A. Makedonskıı saqtarǵa qashan joryq jasady? (b. z. b. İV ǵasyrda)
12. Úısin taıpalary úılerin neden turǵyzǵan? (shıki kirpish pen taqta tastan)
13. Haoma sýsynyn daıyndaıtyn saqtardy qalaı ataǵan? (Haýmavarga)
14. Ǵun bıleýshisi qalaı atalady? (Shanúı)
15. Saq qoǵamy neshe toptan turady? (Úsh: jaýyngerler, abyzdar, malshylar)
V bólim. «Tarıhı termınder»
Oıynnyń V bóliminiń sharty — tarıhı termınder konkýrsy, 2 mınýt ishinde termın maǵynasyn túsindirý qajet.
BATYR - jeke erligimen erekshe kózge túsken er júrek, qaharman adamdarǵa beriletin qurmetti ataq.
KEREGE - kıiz úı súıeginiń sheńberli tómengi qabyrǵasy.
TEKEMET - betine túrli - tústi oıý - órnek basylǵan kıiz tósenish.
KEBEJE - azyq - túlik saqtaýǵa arnalǵan úlken sandyq.
ARHEOLOGIA - adamzattyń ótken tarıhyn zattaı derekter arqyly zertteıtin ǵylym.
QALQAN - arnaıy metal men qalyń teriden jasalatyn qorǵanysh quraly, batyrlardyń bes qarýynyń biri.
SHAŃYRAQ - kıiz úı súıeginiń negizgi bir bóligi.
SHAPAN - qalyń matadan arasyna jún, maqta salyp, astarlap, syryp tigilgen syrt kıim.
SEMSER - bolattyń eń asylynan jasalatyn urys qarýy, qylysh qaıqy, semser túzý jasalady.
ETNOGRAFIA - halyqtyń shyǵý tegin, rýlyq - taıpalyq jáne áleýmettik quramyn, turmys - tirshiligin, salt - sanasyn, ádet - ǵuryp ereksheligin zertteıdi.
S. Ǵabbasov atyndaǵy jalpy orta bilim beretin mekteptiń tarıh
páni muǵalimi Týleýov Talǵar Halyqbergenuly
Taqyryp: Qazaqstan aýmaǵyndaǵy taıpalyq odaqtar men memleketter
Sabaqtyń maqsaty: Qazaqstan aýmaǵynda ómir súrgen taıpalardyń shyǵý tarıhyn, qoǵamdyq qurylystaryn, sharýashylyqtaryn, eskertkishterin qorytyndylap qaıtalaý
Damytýshylyq maqsaty: Tarıhı oqıǵalardy qorytyndylap, qosymsha derekterdi paıdalana otyryp, oqýshylardyń oı - óristerin damytý.
Tárbıelik maqsaty: Oqýshylardy otanshyldyqqa, týǵan jerin, elin súıýge, onyń tarıhyna qurmetpen qaraýǵa tárbıeleý.
Kórnekiligi: Qazaqstan Respýblıkasynyń kartasy, saq, ǵun, sarmat, qańly, úısin taıpalary týraly túrli – tústi sýretter, termın sózder jazylǵan plakattar.
Sabaqtyń ádis - tásili: «Kim? Qashan? Qaıda?» oıyny.
Synyp eki topqa bólinedi. Ár toptyń aty (tarıhı ataýy) aldyn - ala jasalynady. Árbir top aınala otyratyn ústelge Qazaqstan Respýblıkasynyń jalaýlaryn qoıamyz (bul oqýshylardyń suraqqa jaýap berý kezinde kóterý úshin qajet ) Oıyn V bólikten turady.
Sabaqtyń túri: Qaıtalaý - qorytyndylaý oıyn sabaǵy.
İ bólim «Tanystyrý»
İ bólimniń sharty boıynsha top atymen tanystyrý. Árbir top óz attary jazylǵan taqtaıshany qarsy topqa beredi. Al olar taqtaıshadaǵy toptyń ataýynyń shyǵý tarıhyn aıtýy tıis. Taba almaǵan jaǵdaıda top jetekshisi túsindiredi.
İ top «Iaksarat»
İİ top «Horezm»
Jaýaby: «Iaksarat» - Syrdarıa ózeniniń baıyrǵy ataýy. Áýel basta Iaksarat dep Syrdarıanyń qazirgi Lenınabad pen Tashkent aralyǵyndaǵy orta aǵysy atasa, keıinnen ol ózenniń túgeldeı ataýyna aınaldy. Ptolomeı, t. b. avtorlar Iaksarat ataýy bul aımaqty meken etken saqtardyń ıaksarat taıpasyna baılanysty shyǵýy múmkin dep joramaldaıdy.
«Horezm» ataýy b. z. b. 2myń jyldyqtan buryn paıda bolǵan. Bizdiń dáýirimizdiń İV ǵasyrynda Horezm memleket ortalyǵyna aınalyp, Aral teńiziniń ataýy osy kezden bastap atalǵan degen joramal bar.
İİ bólim. «Suraq - jaýap.»
Oıynnyń İİ bóliminiń sharty — suraq - jaýap. Ár suraqqa toptyń bir múshesi óz jaýaptaryn berýleri kerek.
1 - suraq. Grek avtory Ktesıı saq áıelderin qalaı baıandaǵan?
Jaýap: «Saq áıelderi er júrek keledi, soǵys qaýpi tóngende erlerine kómek kórsetip urysqa aralasady»,- degen Ktesıı.
2 - suraq. Qańlylar qandaı eldermen saýda jasaǵan?
Jaýap: Qara teńiz jaǵalaýyndaǵy eldermen, Sırıa, Indıa, Baltyq teńizi boıyndaǵy eldermen, Iranmen.
3 - suraq Ańdyq stıl óneri qalaı paıda boldy?
Jaýap: B. z. b. Vİİ ǵasyrdyń basynda dalaly aımaqtar óńirinde ańdardy beıneleý paıda boldy. «Ań stıli» óneri dástúrimen saqtar aldyńǵy Azıa men Iranǵa jasaǵan joryqtarynda tanysty. Osy jerlerden saqtarǵa «ómir aǵashy» deıtin arystan beınesi tarady. Bul uǵym jergilikti janýarlar men ań - qustardyń, jylqy, qoı, túıe, buǵy, aqbóken, barys, jolbarys, búrkit, qasqyr, qoıan beınelerine aýysty.
4 - suraq. Ǵundardyń ataqty patshasy Atıllanyń álemdik tarıhta alatyn orny jaıly aıtyp berińder.
Jaýap: Kóptegen halyqtardyń jadynda uly ǵundardyń beınesi saqtalyp qalǵan. Atılla patsha týraly eńbekter Vİ ǵasyrdan bastap áli kúnge deıin jazylyp keledi. Nemis, fransýz jáne ıtalıan tilinde birneshe týyndylar shyqty. Italıanyń taqty kompozıtory Djýzeppe Verdı «Atılla» operasyn jazdy. «Atılla» beınesi bizdiń halyqtyń esinde de saqtalǵan. Halyq ony «Edil» dep ataıdy. Volga ózeni qazaqsha «Edil» dep atalady.
5 - suraq. Úısinder týraly derekter qaı ǵasyrda, kimderdiń jazbalarynda kóptep kezdesedi? Jáne mekendegen jerlerin ata.
Jaýap: Úısin ataýy qytaı jazbalarynda, b. z. b. İİ ǵasyrdyń basynda kezdesedi.
Olar «atjaqty, aqqubasha, sary shashty» bolyp beınelenedi. Úısinderdiń shyǵys shegi bir kezderde Qytaıdyń soltústik - batysyndaǵy Besbalaq aýdany arqyly, batysynda Shý jáne Talas ózenderiniń boıymen ótken. Qarataýdyń shyǵys betkeılerine deıin sozylyp jatsa kerek. Olardyń ordasy Qyzyl Ańǵar qalasy, Ystyq kól mańy.
6 - suraq, Sarmat taıpalarynyń ornalasýy týraly ne aıtasyńdar.
Jaýap: «Sarmat» degen jurttyń aty. Kóne dáýir avtorlarynyń eńbekterinde
b. z. b. İİİ ǵasyrdyń basynda «Savromattar» dep ataǵan. Sarmattardyń eskertkishteri bizdiń
jerimizde Batys Qazaqstan aımaǵynda kezdesedi. Onyń kópshiligi Jaıyq, Elek, Jem ózenderiniń boıynda.
İİİ bólim. «Áńgime qurastyrý».
Oıynnyń İİİ bóliminiń sharty -- áńgime quratý. Balalar tarıhta bolǵan tulǵalardy qatystyryp, ótirik - shyny aralas áńgime qurastyrady. Qarsy top oqıǵadaǵy keıipkerlerdiń qaı kezde bolǵanynyń shyndyqqa jaqyn detaldaryn aıtýy tıis.
«Iaksarat» tobynyń áńgimesi:
1955 jyly Jetisý jerindegi Esik qorǵanyn arheolog Á. Marǵulan «Altyn
kıimdi adam» múrdesin tapqan. Zertteýshilerdiń pikiri boıynsha, ol b. z. b. V - İV ǵasyrlarǵa
jatady. Jasy 8 - 10 - da, boıy — 165sm, bolsa kerek. Altyn kıim 8 myńǵa jýyq áshekeımen
bezendirilgen eken.
Durys jaýap: 1969 jyl, Q. Aqyshev, 17 - 18 - de, 4 myńǵa jýyq.
«Horezm» tobynyń áńgimesi:
Ǵun memleketiniń órleýi b. z. b. İV ǵasyrda ómir súrgen Tuman Shanúmen baılanysty. Ǵundar men Qytaıdyń Han áýleti arasyndaǵy soǵys b. z. b. 288 jyly Han áýletiniń jeńilisimen aıaqtaldy. Qytaı ımperatory ǵundarǵa jyl saıyn alym - salyq tóleýge májbúr boldy.
Durys jaýap: B. z. b. İİİ ǵasyrda, Móde shanúımen baılanysty, soǵys b. z. b. 188 jyly bolǵan.
İV bólim. «Kim tapqyr?»
Oıynnyń tórtinshi bóliminiń sharty — 1, 5 mınýt ýaqyt ishinde neshe suraqqa tolyq jaýap beretinin baıqaý.
İ toptyń suraǵy:
1. Saq óneri stıli qalaı atalady? (ań stıli)
2. Úısinder týraly jazyp ketken ejelgi tarıhshy. (Syna - San)
3. Ǵun áskeriniń negizgi quramy. (atty ásker)
4. Sarmattar sharýashylyǵynyń negizgi salasy. (kóshpeli mal sharýashylyǵy, eginshilik)
5. Úısinder basshysy qalaı atalǵan? (Gýnmo)
6. Saq qoǵamynda kimder aq tústi kıimder kıgen? (abyzdar)
7. Qańlylardyń astanasy qaı qala bolǵan? (Bıtán)
8. Ǵun memleketi b. z. b. qaı jyly ońtústik jáne soltústik ǵundar bolyp ekige bólindi? (b. z. b. 55 jyly)
9. Kotalaýı shaıqasy qaı jyly boldy? (451 jyly Edil Jaýyngerleri
Gllıadaǵy Kotlaýı dalasynda rımdikter men franktermen shaıqasty)
10. Sarmattar elimizdiń qaı aýmaǵyn mekendegen? (batys, b. z. b. Vİİİ ǵasyr men b. z. V ǵ. ǵ.)
11. Ǵundar negizinde qandaı úılerde turdy? (kıiz úıde)
12. Qańlylar nege tabynǵan? (kúnge, aıǵa, juldyzǵa)
13. Baı úısinderdiń qansha jylqysy bolǵan? (4 - 5myń)
14. Saqtardyń parsy patshasy Kırge qarsy kúresin kim basqardy? (Tomırıs)
15. Ejelgi grek avtorlary saqtardy qalaı ataǵan? (Azıalyq skıfter)
İİ toptyń suraǵy:
1. Óz eńbeginde saqtar týraly kim aıtyp ketti? (Gerodot)
2. Úısinder qaı aýmaqta qonystandy? (saqtardan soń Jetisý jerin)
3. Qańlylar astyǵyn qaıda saqtaǵan? (qysh kózeler men ydystarda)
4. Ǵundardyń Eýropaǵa joryǵyn kim basqardy? (Edil patshasy)
5. Sarmattar qaı tilde sóılegen? (skıf)
6. «Shoshaq bórikti» saqtar qalaı atalǵan? (Tıgrohaýda)
7. Ǵundar ydys - aıaqty jasaýǵa qandaı materıaldar paıdalanǵan? (aǵashtan, qyshtan, teriden)
8. Qańlylar sharýashylyqtyń qosymsha qaı túrimen aınalysqan? (metal óndirisi)
9. Úısinderdiń astanasy? ( Qyzyl Ańǵar)
10. Ǵundarda buıymdardyń betine altyn túıirshikterdi dánekerleý ádisi
qalaı atalǵan? (zerleý)
11. A. Makedonskıı saqtarǵa qashan joryq jasady? (b. z. b. İV ǵasyrda)
12. Úısin taıpalary úılerin neden turǵyzǵan? (shıki kirpish pen taqta tastan)
13. Haoma sýsynyn daıyndaıtyn saqtardy qalaı ataǵan? (Haýmavarga)
14. Ǵun bıleýshisi qalaı atalady? (Shanúı)
15. Saq qoǵamy neshe toptan turady? (Úsh: jaýyngerler, abyzdar, malshylar)
V bólim. «Tarıhı termınder»
Oıynnyń V bóliminiń sharty — tarıhı termınder konkýrsy, 2 mınýt ishinde termın maǵynasyn túsindirý qajet.
BATYR - jeke erligimen erekshe kózge túsken er júrek, qaharman adamdarǵa beriletin qurmetti ataq.
KEREGE - kıiz úı súıeginiń sheńberli tómengi qabyrǵasy.
TEKEMET - betine túrli - tústi oıý - órnek basylǵan kıiz tósenish.
KEBEJE - azyq - túlik saqtaýǵa arnalǵan úlken sandyq.
ARHEOLOGIA - adamzattyń ótken tarıhyn zattaı derekter arqyly zertteıtin ǵylym.
QALQAN - arnaıy metal men qalyń teriden jasalatyn qorǵanysh quraly, batyrlardyń bes qarýynyń biri.
SHAŃYRAQ - kıiz úı súıeginiń negizgi bir bóligi.
SHAPAN - qalyń matadan arasyna jún, maqta salyp, astarlap, syryp tigilgen syrt kıim.
SEMSER - bolattyń eń asylynan jasalatyn urys qarýy, qylysh qaıqy, semser túzý jasalady.
ETNOGRAFIA - halyqtyń shyǵý tegin, rýlyq - taıpalyq jáne áleýmettik quramyn, turmys - tirshiligin, salt - sanasyn, ádet - ǵuryp ereksheligin zertteıdi.
You Might Also Like
-
Qulsary balalar óner mektebiniń muǵalimi
