InfoHub Logo

Dúnıetaný 3 synyp
Sabaqtyń taqyryby: Qazaqstan Respýblıkasynda «Qyzyl kitapqa» engen ósimdikter
Sabaqtyń maqsaty:
 Bilimdilik: Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy «Qyzyl kitapqa» engen ósimdikter túrlerimen tanystyryp, túsinikterin qalyptastyrý.
 Damytýshylyq: Oqýshylardyń dúnıetanymdaryn keńeıtý, tanymdyq qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý.
 Tárbıelik: Ósimdikter álemine degen oqýshylardyń súıispenshilikterin oıatý, olardy qorǵaı bilýge baýlý, tárbıeleý
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Sabaqtyń ádisi: Suraq – jaýap, túsindirý, áńgimeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: «Qyzyl kitapqa» engen ósimdikterdiń sýretteri, taqyrypqa baılanysty qosymsha kórnekilikter.

Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi:
- Sálemetsizder me, oqýshylar!
- Otyryńyzdar!
Búgingi dúnıetaný sabaǵyn men Batyrbek Gúlsara ótkizemin.
Kóńil kúıleriń qalaı? Búgingi sabaqqa barlyǵymyz daıynbyz ba?
Psıhologıalyq daıyndyq
Tabıǵat - bizdiń anamyz,
Tabıǵatqa balamyz.
Tabıǵatty qorǵaıtyn,
Biz ádepti balamyz.
Jer baılyǵy kóp eken,
Meńgerýdi qalaıdy.
Osynyń bárin meńgerter,
Dúnıetaný sabaǵy.

İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
«Kim jyldam» oıyny
Ósimdikter jaıly ne bilemiz?
Qandaı ósimdikterdiń túrlerin bilemiz?

Jaryq súıgish ósimdikterge qandaı ósimdikter jatady? (joljelken, ógeıshóp, qońyraýbas);
Ylǵal súıgish ósimdikterge qandaı ósimdikter jatady? (bede, baqbaq, qońyrbas);
Qurǵaqshylyqqa tózimdi ósimdikterge qandaı ósimdikter jatady?( jantaq, súttigen)
Ósimdikterdiń toptasyp ósýi jaıly ne bilemiz?

İİİ Jańa sabaq
Balalar biz búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby «Qazaqstan Respýblıkasynda « Qyzyl kitapqa» engen ósimdikter. Qyzyl kitap - bul qaýip - qater dabyly. Túrdiń bul kitapqa engizilýi, oǵan erekshe kóńil bólý kerek ekendigin bildiredi, kóbine arnaıy qorǵaý sharalary qajet, áıtpese túrdiń múldem joǵalyp ketýi múmkin. Qyzyl kitapqa engizilgen ósimdik erekshe qorǵaýǵa alynady. Olardy jınaýǵa tyıym salynǵan (tek erekshe jaǵdaıda arnaıy ruqsatpen ǵana).
Qazaqstanda ósimdik dúnıesiniń 307 túri Qyzyl kitapqa engen jáne onyń saqtalýyna memlekettik qoryqtar qamqorlyq jasaıdy. Óıtkeni shóp qory mal jaıylymy esebinde baǵaly, al orman óndiris úshin kerekti materıal bolyp sanalady. Sonymen qatar “Qazaqstannyń Qyzyl kitabynyń” ósimdikterge arnalǵan birinshi basylymynda ósimdikterdiń 307 túri tirkelgen. Onda jabyqtuqymdylardyń 288, ashyqtuqymdylardyń 2, qyryqqulaq tárizdilerdiń 3, múkterdiń 3, sańyraýqulaqtardyń 10, qynalardyń – 1 túri berilgen.
Oı – qozǵaý strategıasy:
- Balalar sender « Qyzyl kitapqa» engen ósimdikter jaıly bilesińder ma?
- Ózderiń biletin « Qyzyl kitapqa» engen ósimdikter túrlerin atap ótseńder.
Kelesi kezekte oqýshylardyń jaýaptaryn tolyqtyryp Qazaqstan « Respýblıkasynda « Qyzyl kitapqa» engen ósimdikter jaıly maǵlumat, berý, sýretterimen tanystyrý.
1. Taqtamen jumys: «Sýretter sóıleıdi»

Kóktemdik janargúl (lat. Adonis vernalis) - kóp jyldyq, sarǵaldaqtar tuqymdasy janargúl týysyna jatatyn shóp tektes ósimdik. Kóktem janargúli — sarǵaldaqtar tuqymdasyna jatatyn bir nemese kópjyldyq shóptesin ósimdik. Bıiktigi 20 sm - ge deıin. Kóktem janargúliniń paıdasy dárihanalarda tunba jasaý úshin, al zaýyttarda galendi preparattar men glúkozıdter alý úshin qoldanylady. Kóktem janargúli - sırek kezdesetin eýroazıalyq dalalyq túr. Qazaqstannyń Qyzyl kitabyna engizilgen.
Sekpil sholpankebis (lat. Cypripedium guttatum) – súısinder tuqymdasynyń sholpankebis týysyna jatatyn Qazaqstanda sırek kezdesetin túr. Soltústik Qazaqstan oblysy men Taýly Altaıdyń eki jerinde (Marqakól shuńqyry, Ivan jotasyndaǵy Shırokıı log shatqalynda) kezdesedi. Azdaǵan popýlásıalary Marqakól jáne Batys - Altaı Qoryqtarynda qorǵalady.

Ádisker: Sýleımenova S. Y.
Mashyqker: Batyrbek G.
Qazaqstan Respýblıkasynda «Qyzyl kitapqa» engen ósimdikter júkteý