InfoHub Logo

Elbasynyń Qazaqstan halqyna 2005 jylǵy Joldaýynda Qazaqstan búgin Eýropa men Azıa arasyndaǵy komýnıkasıalar leginiń túıisken jerinde tur, bizdiń mindet-osynaý biregeı jaǵdaıymyzdy óz elimiz ben halyqaralyq qoǵamdastyqtyń múddesi úshin tabıǵatty utymdy paıdalaný degen edi. Elimizdiń aldyna Prezıdent qoıǵan osy mindettiń Qazaqstandaǵy ekologıanyń jaǵdaıyna tikeleı qatysy bar.

1950 jyldardan bastap qoǵamnyń, adam áreketterińniń negizinde bizdiń elimizde kúrdeli tabıǵat jaǵdaıy qalyptasty. Jańa ǵasyrǵa aıaq basqan Qazaqstan Respýblıkasy, kóptegen memleketter sıaqty, qorshaǵan orta salasyndaǵy asa kúrdeli problemalarǵa tap boldy. Kóptegen onjyldyqtar boıy Qazaqstanda qorshaǵan ortaǵa óte joǵary tehnogendik júktemeleri bar tabıǵatty paıdalanýdyń basym shıkizat júıesi qalyptasty. Bul bizdiń respýblıkamyzda kóptegen ekologıalyq problemalardyń paıda bolýyna ǵana emes, onyń udaıy ósýine sebep boldy.

Búgingi tańda Qazaqstanda aýyl sharýashylyǵy aýanyń jáne topyraqtyń ónerkásiptik lastanýy, sý resýrstarynyń ekologıalyq máseleleri, radıoaktıvti, bakterıologıalyq jáne hımıalyq lastaný, shóleıttený problemalary, ónerkásiptik jáne turmystyq qaldyqtardyń jınaqtalý problemasy óte ózekti bolyp otyr. Osyndaı máselelerdi sheshý úshin elimizde birneshe uıymdar jumys jasaıdy, úkimet tarapynan kómekter kórsetiledi.

Elimizdegi ozyq ýnıversıtterdiń biri ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıteti stýdentteri de mundaı jahandyq problemalardy sheshý úshin eńbekterin aıanyp qalmaıdy. Ýnıversıtet tarapynan qoldaý kórsetilip, jastardy eńbekke jumyldyrady. Stýdentterge tabıǵatty aıalaý, ekologıalyq problemalardy sheshý jolynda arnaıy is- sharalar ótkiziledi. Osy maqsatta ýnıversıtettiń I kýrs stýdentteriniń qatysýymen Qazaqstandaǵy ekologıalyq máselelerdi sheshý jolynda arnaıy ashyq sabaq ótkizildi. Stýdentter ekologıalyq problemalardyń paıda bolý tarıhyn,  Qazaqstannyń apattyq aımaqqa aınalǵan aımaqtaryn zerttep, búgingi osy jolda jumys istep jatqan uıymdarǵa baǵa berdi. Tarıhqa kóz júgirtip, sonaı tyń ıgerý kezindegi jer erozıasynyń qurtylýy, Semeı polıgony, Aral, Kaspıı, Balqash kólderiniń máselelerin kóterdi. Respýblıkadaǵy eń kúrdeli ekologıalyq máselerdi anyqtap, ıadrolyq qaldyqtardy ornalastyrý oryndarynyń qorshaǵan ortaǵa qaýiptiligin kórsetti. «İri  ónerkásiptik qalalardaǵy ekologıalyq jaǵdaıdaıdyń qıyndaýy» máselesi baǵytynda kontent-taldaý qurastyryp, ekologıa máselesi boıynsha qabyldanǵan zańnamalyq qujattarǵa taldaý jasady.

Sóz sońynda stýdentter ótkendi qorytyndylaı kele jáne bolashaqqa qarap, órkenıettiń jetistikterin moıyndaı otyryp, adamzat ekologıalyq problemalardyń ǵalamdyǵyn túsinip, olardy sheshý jáne turaqty damý jolynda ilgeriletý qajettiligin eskere otyryp, óz qyzmetin josparlaýy kerektigin, Qazaqstannyń ekologıalyq problemalaryn sheshý boıynsha álemdik tájirıbeni odan ári paıdalaný, bolyp jatqan ózgeristerdi taldaý jáne olardyń negizinde tıisti qorytyndy jasaý qajet ekendigin alǵa tartty.

Tarıh ǵylymdarynyń kandıdaty, dosent Ýderbaeva S.K.
Qazaqstan tarıhy kafedrasy.
Mýkysheva A.M. 1- kýrs magıstranty
Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq Ulttyq Ýnıversıteti

---