InfoHub Logo

1. BATPA BAIBEISENQYZY JUMBAǴY

Erteńmen turdym, úsh bala kórdim: Ekeýi - jalańash, bireýiniń kıimi joq. Kıimi joqtyń etegi tola aqsha túıilgen: tógiler degen oıynda, qıalynda joq. Jáne sonda úsh kól kórdim. Ekeýi - qury, bireýiniń sýy joq. Sýy joq kólden úsh balyq aldym: ekeýi óli, bireýiniń jany joq. Jáne sonda úsh úı kórdim: ekeýi - jalańash, bireýiniń shıi joq. Jáne sonda úsh qazan kórdim: ekeýi - jaryq, bireýiniń túbi joq. Jáne sonda úsh pyshaq taýyp aldym: ekeýi - synyq, bireýiniń saby joq.

Sýy joq kólden jany joq balyqty alyp, shıi joq úıdiń ishinde otyryp, túbi joq qazanǵa asyp jedim, saby joq pyshaqpen kesip jedim. Qarynym qabaqtaı, butym taıaqtaı boldy. Sóıtip otyryp, otyrǵan úıimniń japsarynan shyǵyp kettim. Esigi oıda da joq.

2. MÁSHHÚR- JÚSİPTİŃ SHESHÝİ

"Erteńmen turyp, úsh bala kórdim", - degeni: biri - tul ámil, biri- qyrys dúnıe, biri -dúnıeqor adam. Buǵan dálel bolýǵa "Hadıs Shárıf" bar: "Aıshıp ıbn adam ýnýshabbý fıa hyzyltan hyrys otýlalamil". Adam osy ekeýimen úsh aǵaıyndy esepti. Ana ekeýi - asyly jalańash nárse. Dúnıege kelgen adam jalańash kelip, jalańash ketkendikten, kıimi joq esepti. Kıimi bolsa, kıip ketpes pe edi?!

"Dúnıede qansha nárse meniki!" - dep, baýyrlap júrgeni - jalańash kisiniń "Etegim tola aqsha bar!" - dep, júrgeni syqyldy, - ony tógiledi degen oıynda bolmaǵany. Jalǵan dúnıede júrgende: "Bul dúnıe menen qalady!"- degen qaı pendeniń oıynda bar?!

"Úsh qol kórdim" - degeni: biri - dúnıege kelmeı turǵandaǵy ananyń qarnynan shyqqanda, sýy tereń kólden kemesi synyp, bir taktaı- men jan saqgap shyqqan - jerdiń qurǵanyna shyqqan esepti emes pe?

Biri - ólgen sońǵy adamnyń kúni ne bolary belgisiz, túbi joq tereńge túsip ketken syqyldy emes pe?! Ol ekeýiniń zahyry, kórinip turǵan sýy joq. Biri - dúnıe. "Sýy joq kól"- dep, dúnıeni aıtqany. Dúnıe bir saǵym esepti nárse emes pe?! Sýy joq kólden alǵan úsh balyǵy: biri - tirilik, biri - densaýlyq, biri - baılyq. Ólim daıar turǵandyqtan, tiriliktiń ózi óli balyq syqyldy. Aýyryp, syrqamaq daıar turǵandyqtan, densaýlyqtyń ózi óli balyq syqyldy. İship-jegen qorek, dúnıelik - jany joq balyq syqyldy.

"Úsh úı kórdim"- degeni: biri – zamanmazy - adamnyń basynan ótken zamany. Biri - zaman mastaqpyl - adamnyń aldynda, qarsy keleshek zamany. Bul ekeýi tuttaı jalańash. Endi bireýi - "zamanhal", qazir adamnyń ústinde turǵan zaman.

"Onyń da shıi joq", - degeni: shıi bolsa, jelge tótep berer edi.

Adamnyń basynan dáýrenin óshiretuǵyn jel - ólimi. Qazir turǵan zamannyń elimnen alyp qalýǵa shamasy bolmaǵan soń, jelge shıi joq úı esebinde bolǵanlyǵyn aıtqany.

"Úsh qazan taýyp aldym" - degeni: adam qolyna túsken dúnıeni týysqan baýyryna saqtatýǵa kózi qımaıdy. Ony jaryq qazan syqyldy kóredi. Balasyna saqtatýǵa kózi qımaıdy. Balany da jaryq qazan syqyldy kóredi. Jaryq qazanǵa senip, kisi tamaq qylyp, ishe ala ma? Baýyryna, balasyna senbegende, senip, dúnıe saqtatqan kisisi qatyny bolady. Ol - túbi joq qazan. Ana ekeýi ózi iship-jese de, dushpanyńa bermeıdi ǵoı. Munyń túbi joq qazan eseptisi: dýshar bolsa, kóńilin daýalatqanǵa baıynyń dúnıesiniń betine qaramaı, berip taýysatyn qýlar da árqashan bolatuǵyn ýaqıǵa. Olaı bolǵanda, túbi joq ydys syqyldy boldy.

"Úsh pyshaq" - adamda bolǵan úsh qýat. Biri - qýat ǵazbıe - ashý qýaty. Biri - qýat shahýanıe - ár nársege kóńili shabý qýaty. Biri - qýat ǵaklıa: ǵaqyl-es qýaty. Qýat ǵazbıe men qýat shahýanıe - ǵaqylsyz synyq pyshaq syqyldy, dánemege jaramaıdy. Ǵaqyldyń ózi de ǵylym - syz saby joq pyshaq syqyldy.

"Túbi joq qazanǵa asyp jedim" - degeni: "Qansha qolyma túsken dúnıeni qatynmen bas qosyp, ortaq iship-jedim" - degeni. "Qarnym kabaqtaı boldy" - degeni: dúnıe - qamıt, maǵror bolyp, nápsimniń semirýi qatden tajaýyz boldy. "Úsh qanat úıime syımaı, dúrildep otyrǵan kúnim kóp boldy" - degeni.

"Butym taıaqtaı boldy", - degeni: "Nápsi - dúnıe mysaly syqyldy edi de, ony kóterip, ushyryp júrgen jan aıaq esebinde edi. Jan tarfym, aqyret paıdasy jaǵym aryqtap, ózi ólýge taqaldy", - degeni.

"Shıi joq úıdiń japsarynan shyǵyp kettim, esigi oıda da joq", - degeni: ólim jolyn aıtqany. Ólgen adam otyrǵan úıiniń jabyǵynan eriksiz shyǵyp ketken esepti. Esikten shyqpaǵany belgili. Oń jaqta jatyr ǵoı. Jatqanmen, jany joq bolǵany- japsardan shyǵyp ketken syqyldy bolǵany - sol. "Osy úıdiń esiginen shyǵaıynshy!"- dep, ólim jabdyǵyn oılaýshy myńnan bireý-aq bolyp tabylady. Qudaı jolyna basyn qurbandyq qylyp, ólimdi oılap, jaqsylyq jolǵa shyǵyp, sol jolda júrip ólgender. Ánekı, úıdiń esiginen shyqqan - solar. Úıde jatyp ólgender - esik oıynda joq, japsardan shyǵyp ketken esepti.

---