InfoHub Logo

Sheńber hordalary kesindileriniń jáne qıýshylardyń proporsıonaldyǵy.

Maqsaty: oqýshylarǵa sheńber ishinde qıylysqan hordalardyń kesindileriniń qasıeti, sheńber syrtynda jatqan núkte arqyly júrgizilgen qıýshylardyń kesindileriniń qasıetin meńgertý;

damytýshylyq: oqýshylardyń oılaý qabiletterin damytý, óz betinshe jumys jasaı bilýge daǵdylandyrý;

tárbıelik: óz betimen áreket ete alatyn, izdengish jeke tulǵa qalyptastyrý.

Sabaqtyń tıpi: jańa bilimdi ıgertý sabaǵy;
Sabaqtyń túri: oqytýdyń úsh ólshemdi ádistemelik tehnologıasy boıynsha;

Sabaqtyń jospary:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
«Eńbek ana, bilim - qazyna» deıdi ǵoı dana halqymyz. Bilim, aqyl – parasatty jeti qazynanyń biri dep kıeli jeti sanynyń qataryna jatqyzǵan. Qazyna degen sóz ken, baılyq degen sózderimen sınonım, ıaǵnı baılyq, ken degen sózderge jýyq bolyp keledi.
Sondyqtan bilim qazynasyn izdeý arqyly sabaǵymyzdy jalǵastyramyz.

İİ. Ótilgen oqý materıalyn qaıtalaý
1) Sheńberge ishteı syzylǵan burysh degenimiz ne?
Jaýap: Tóbesi sheńberdiń boıynda jatatyn, al qabyrǵalary sheńberdi qıyp ótetin buryshty sheńberge ishteı syzylǵan burysh dep ataımyz.
2) Onyń qasıeti qandaı?
Sheńberge ishteı syzylǵan burysh ózi tireletin doǵanyń jartysymen ólshenedi.

İİİ. Jańa sabaq

13 - teorema: Eger sheńberdiń AV jáne CD hordalary K núktesinde qıylyssa, onda
AK * KV = DK * KC bolady.(71sýret)

Dáleldeý: AD jáne VS hordalaryn júrgizip, AKD jáne VKS úshburyshtaryn alamyz. Bul úshburyshtyr uqsas. Sebebi, DV doǵasyna tireletin bolǵandyqtan, A = C; vertıkal buryshtar bolǵandyqtan, AKD= VKS. AS doǵasyna tireletin D = V. AKD jáne VKS úshburyshtarynyń uqsastyǵynan myna proporsıalardy alamyz: AK: SK = DK: KV nemese AK: KV = DK: SK. Dáleldendi.
14 – teorema: Eger sheńber syrtynda jatqan N núktesinen sheńberdi A, V, jáne S, D núktelerinde qıatyn eki qıýshy júrgizilse, onda NA * NV = NS * ND. Mundaǵy A, S núkteleri N - ge jaqyn ornalasqan núkteler.(72 sýret)
Dáleledeý:
ADN jáne VSN úshburyshtaryn qarastyramyz. Olar uqsas úshburyshtar. Sebebi, olarǵa N tóbesindegi burysh ortaq, al olardyń V jáne D tóbelerindegi buryshtary bir AS doǵasyna tirelgen, ıaǵnı olar teń. Sáıkes úsh buryshy teń bolǵandyqtan, ADN jáne SVN úshburyshtary uqsas. Olaı bolsa, AN: SN = DN: VN nemese AN * VN = SN * DN proporsıasy oryndalady. Dáleldendi.

İV. Deńgeıli tapsyrmalar
1. «Ózennen ótý» İ deńgeı tapsyrmalary
№161. Horda men hordanyń ushyn qosatyn radıýs arasyndaǵy burysh 400 teń bolsa, osy hordaǵa keriletin doǵanyń gradýstyq ólshemin tabyńdar. Jaýaby: 1000
№162. Sheńberdiń doǵasy 1200. Osy doǵanyń hordasy men zordanyń ushyna júrgizilgen radıýs arasyndaǵy buryshty tabyńdar. Jaýaby: 300

Sergitý sáti: 3 stakan jáne qaǵaz beriledi.
Aldymen eki stakandy bir birinen qashyqtaý ornalastyrý kerek. Osy eki stakannyń ústine qaǵazdy qoıyp baryp úshinshi stakandy qoıý kerek. Suraq: úshinshi stakandy qaǵaz kóterip tura ala ma? Ol úshin ne isteý kerek?
Jaýap: Berilgen qaǵazdy garmoshka sıaqty búktep alý kerek. Sonda ǵana 3 - shi stakandy nemese sýy bar stakandy da kóteredi.