Tahaýı Ahtanov «Kúı ańyzy»
Almaty oblysy, Aqsý aýdany, Jansúgir aýyly
Qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Amangeldına Aıgerım Amangeldıevna
Qazaq ádebıeti 8 synyp
Toqsan: İİİ
Sabaqtyń taqyryby: Tahaýı Ahtanov « Kúı ańyzy»
Sabaqtyń maqsaty:
a) Bilimdilik: Oqýshylarǵa Tahaýı Ahtanov ómirinen málimet berý. « Kúı ańyzy» áńgimesiniń taqyrybyn, kompozısıalyq - sújettik jelisin, negizgi ıdeıasyn ashý.
á) Damytýshylyq: Oqýshylardyń oılaý júıesin jetildirý. Óz pikirlerin naqty, júıeli jetkizýge daǵdylandyrý. Sóıleý tiline, sóıleý mádenıetine kóńil bólý.
b) Tárbıelilik: Ónerdi qadirleýge, onyń qudiretin tanytýǵa tárbıeleý. Ulttyq mýzyka óneriniń qasıetin taný, ony dáripteý. Ulttyq salt - dástúrimizdi nasıhattaý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: túsindirý, taldaý, suraq - jaýap.
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıd, kespe qaǵazdary.
Pánaralyq baılanys: mýzyka, tarıh.
İ Uıymdastyrý kezeńi
Oqýshylarmen amandasý, túgendeý.
Oqý quraldaryn tekserý.
Balalar, « Aqyl - shyraq, qara túndi ashatyn,
Bilim - jaryq, nuryn saǵan shashatyn.» degen qazaq danalyǵynda jaqsy sóz bar. Olaı bolsa, búgingi sabaqqa nazarlaryńdy aýdaryp, erkin eldiń esti, bilimdi azamaty bolýǵa talpynyńdar.
İİ Úı tapsyrmasyn tekserý
Balalar, úıge qandaı tapsyrma berildi?
- M. Áýezov « Qarash - Qarash oqıǵasy» povesine baılanysty suraqtar jazylǵan kespe qaǵazdaryn daıyndap kelý.
- Iá, durys aıtasyńdar. Qane kim daıyndap keldi?
İİİ Úı tapsyrmasyn bekitý
Neni mindetti túrde bilý kerek?
1 Tektiǵuldyń Sálmen baıdyń tepkisinen aýrýǵa shaldyǵyp, qaza bolýy, armanda ketýi.
2 Baqtyǵuldyń inisi úshin kek alýǵa attanýy. Kók bıeni ustaýy, jasyryn soıyp alýy.
3 Qýǵynshylarǵa ustalyp qalýy, onyń sebepteri.
4 Qorǵan, pana izdep Jarasbaıǵa barýy.
5 Jarasbaıǵa senýi. Adal basybaıly malaıyna aınalýy, qylmysqa barýy.
6 Jarasbaıdyń Baqtyǵuldy el jaqsylaryna ustap berýi. Úkim.
7 Qashyp shyǵyp, ańdyp júrip, Jarasbaıdy atyp óltirýi.
İV Jańa sabaq
Balalar, búgingi sabaqta - qazaq halqynyń mańdaıyna bitken, keshegi qan maıdanda Otanyn erlikpen qorǵap, zamandastaryn, ıaǵnı qazaqtyń jaýyngerlik rýhyn álemge pash etken, sol erlikti aq qaǵazǵa qara sıamen aıǵaqtaǵan, ádebıetimizdiń tarıhynda aıtarlyqtaı iz qaldyrǵan Tahaýı Ahtanov ómiri men shyǵarmashylyǵy, eń alǵashqy áńgimesi «Kúı ańyzy» týraly bolmaq
Tahaýı Ahtanov 25 qazanda Aqtóbe oblysynyń Shalqar aýdany, Shetyrǵyz selosynda týǵan. 1940 jyly Abaı atyndaǵy Qazaq memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtyna oqýǵa túsedi. Ekinshi kýrsta oqyp júrgende ózi suranyp maıdanǵa attanady. Alǵashqy ádebı kórkem shyǵarmalary óleń, ocherk túrinde maıdan gazetteriniń betterinde jarıalandy. 1948 jyly ásker qatarynan bosaǵannan keıin, ádebı eńbekpen aınalysady. Alǵashqy óleńderi «Jastar daýysy» dep atalatyn ujymdyq jınaqta jaryq kórdi. Osy kezde onyń ádebı - syn maqalalary molyraq basylyp, alǵashqy monografıalyq zertteý eńbegi jarıalandy. Áıtse de, jazýshynyń ónimdi de jemisti eńbek etken janrlary – proza men dramatýrgıa.
Baspasóz betinde alǵash jaryq kórgen áńgimesi – «Kúı ańyzy». 1956 jyly «Qaharly kúnder» atty romany jaryq kórdi. «Dala syry» povesi úshin (óńdelip, tolyqtyrylyp, «Boran» romanyna aınaldy) avtorǵa 1966 jyly Qazaq KSR - niń Abaı atyndaǵy Memlekettik syılyǵy berildi. 1968 jyly jazylǵan «Sáýle» dramasy, odan keıingi «Boran», «Ant», «Áke men bala» dramalary da qazaq sahnasynyń ómirsheń týyndylaryna aınaldy. «Mahabbat muńy», «Kútpegen kezdesý» dramalary, «Arystannyń sybaǵasy», «Kúshik kúıeý» komedıalary qazaq, orys jáne týysqan halyqtar sahnasynda kórindi. A. N. Tolstoıdyń «Azapty saparda» trılogıasyn, M. Gorkııdiń áńgimelerin qazaq tiline aýdardy.
Kórkem ádebıet baspasynda redaktor, bólim meńgerýshisi, kınostýdıada senarı bóliminiń bastyǵy. «Ádebıet jóne ıskýsstvo» – «Juldyz» jýrnalynyń redaktory, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń hatshysy, kórkemóner bas basqarmasynyń bastyǵy, respýblıkalyq kitap palatasynyń dırektory sıaqty jaýapty qyzmetter atqardy.
II dárejeli Otan soǵysy ordenimen, eki ret Qyzyl Juldyz, Eńbek Qyzyl Tý, «Qurmet Belgisi» ordenderimen marapattalǵan.
• Romandary: «Qaharly kúnder», «Boran», «Shyraǵyń sónbesin».
• Prozalary: «Alǵashqy án», «Qyzǵanysh», «Kúı ańyzy», «Joǵalǵan dos», «Alystan jetken saryn».
• Dramatýrgıasy: «Sáýle», «Áke men bala», «Boran», «Kútpegen kezdesý», «Ant», «Mahabbat muńy» jáne «Arystannyń sybaǵasy», «Kúshik kúıeý» komedıalary.
• Aýdarmalary: S. Babaevskııdiń «Altyn juldyzdy jigit», «Jer ústindegi nur» atty romandary, A. N. Tolstoıdyń «Azapty saparda» atty úsh tomdyq romany.
Psıhologıalyq daıyndyq: «Bozingen» kúıin tyńdatý.
Qyzyǵýshylyǵyn oıatý: sýretter tizbegi kórsetiledi.
(kúıshi túıe, dombyra).
Suraqtar:
1. Bul úsh sýrettiń arasynda qandaı baılanys bar dep oılaısyńdar?
2. Biz joǵaryda qandaı kúıdi tyńdadyq?
3.«Bozingen» kúıiniń shyǵý tarıhyn bilemiz be?
4 Óner sóziniń bildiretin maǵynasy qandaı? Qazaq halqynyń qandaı ónerin bilesińder?
5 Kúı sóziniń bildiretin maǵynasy qandaı? Qazaqtyń qandaı kúılerin bilesińder?
6 Kúıshi sózin qalaı túsinemiz? Qazaqtyń qandaı kúıshilerin bilesińder?
Áńgimeni kompozısıalyq qurylymyna taldaý.
• Oqıǵanyń bastalýy (ekspozısıasy)
Eki kúıshiniń jolǵa shyǵýy, kúıshiler áńgimesi.
• Oqıǵanyń damýy
Jalǵyz nardyń kezigýi, arýananyń zary, dombyraǵa til bitýi, jolaýshylardyń jalǵyz qarasha úıge kelýi.
• Oqıǵanyń shıelenisýi
Shal men Estemestiń bir - birine qolqa salýy.
• Oqıǵanyń sharyqtaý shegi
Jańa kúıdiń paıda bolýy.
• Oqıǵanyń sheshimi
Kúıshiniń jolyn jas jigitke berýi nemese nardyń ıýi.
«Maǵynany taný» ádisi.
1) Keıipkerlerdi toptastyrý
2) Oqýlyqtan keıipkerler portretin tabý
İ qatar – Estemes pen Orazymbet portretin tabý
İİ qatar – Jańyl men qart beınesin tabý.
Konseptýaldyq keste (keıipkerlerge baǵa berý)
Qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Amangeldına Aıgerım Amangeldıevna
Qazaq ádebıeti 8 synyp
Toqsan: İİİ
Sabaqtyń taqyryby: Tahaýı Ahtanov « Kúı ańyzy»
Sabaqtyń maqsaty:
a) Bilimdilik: Oqýshylarǵa Tahaýı Ahtanov ómirinen málimet berý. « Kúı ańyzy» áńgimesiniń taqyrybyn, kompozısıalyq - sújettik jelisin, negizgi ıdeıasyn ashý.
á) Damytýshylyq: Oqýshylardyń oılaý júıesin jetildirý. Óz pikirlerin naqty, júıeli jetkizýge daǵdylandyrý. Sóıleý tiline, sóıleý mádenıetine kóńil bólý.
b) Tárbıelilik: Ónerdi qadirleýge, onyń qudiretin tanytýǵa tárbıeleý. Ulttyq mýzyka óneriniń qasıetin taný, ony dáripteý. Ulttyq salt - dástúrimizdi nasıhattaý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: túsindirý, taldaý, suraq - jaýap.
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıd, kespe qaǵazdary.
Pánaralyq baılanys: mýzyka, tarıh.
İ Uıymdastyrý kezeńi
Oqýshylarmen amandasý, túgendeý.
Oqý quraldaryn tekserý.
Balalar, « Aqyl - shyraq, qara túndi ashatyn,
Bilim - jaryq, nuryn saǵan shashatyn.» degen qazaq danalyǵynda jaqsy sóz bar. Olaı bolsa, búgingi sabaqqa nazarlaryńdy aýdaryp, erkin eldiń esti, bilimdi azamaty bolýǵa talpynyńdar.
İİ Úı tapsyrmasyn tekserý
Balalar, úıge qandaı tapsyrma berildi?
- M. Áýezov « Qarash - Qarash oqıǵasy» povesine baılanysty suraqtar jazylǵan kespe qaǵazdaryn daıyndap kelý.
- Iá, durys aıtasyńdar. Qane kim daıyndap keldi?
İİİ Úı tapsyrmasyn bekitý
Neni mindetti túrde bilý kerek?
1 Tektiǵuldyń Sálmen baıdyń tepkisinen aýrýǵa shaldyǵyp, qaza bolýy, armanda ketýi.
2 Baqtyǵuldyń inisi úshin kek alýǵa attanýy. Kók bıeni ustaýy, jasyryn soıyp alýy.
3 Qýǵynshylarǵa ustalyp qalýy, onyń sebepteri.
4 Qorǵan, pana izdep Jarasbaıǵa barýy.
5 Jarasbaıǵa senýi. Adal basybaıly malaıyna aınalýy, qylmysqa barýy.
6 Jarasbaıdyń Baqtyǵuldy el jaqsylaryna ustap berýi. Úkim.
7 Qashyp shyǵyp, ańdyp júrip, Jarasbaıdy atyp óltirýi.
İV Jańa sabaq
Balalar, búgingi sabaqta - qazaq halqynyń mańdaıyna bitken, keshegi qan maıdanda Otanyn erlikpen qorǵap, zamandastaryn, ıaǵnı qazaqtyń jaýyngerlik rýhyn álemge pash etken, sol erlikti aq qaǵazǵa qara sıamen aıǵaqtaǵan, ádebıetimizdiń tarıhynda aıtarlyqtaı iz qaldyrǵan Tahaýı Ahtanov ómiri men shyǵarmashylyǵy, eń alǵashqy áńgimesi «Kúı ańyzy» týraly bolmaq
Tahaýı Ahtanov 25 qazanda Aqtóbe oblysynyń Shalqar aýdany, Shetyrǵyz selosynda týǵan. 1940 jyly Abaı atyndaǵy Qazaq memlekettik pedagogıkalyq ınstıtýtyna oqýǵa túsedi. Ekinshi kýrsta oqyp júrgende ózi suranyp maıdanǵa attanady. Alǵashqy ádebı kórkem shyǵarmalary óleń, ocherk túrinde maıdan gazetteriniń betterinde jarıalandy. 1948 jyly ásker qatarynan bosaǵannan keıin, ádebı eńbekpen aınalysady. Alǵashqy óleńderi «Jastar daýysy» dep atalatyn ujymdyq jınaqta jaryq kórdi. Osy kezde onyń ádebı - syn maqalalary molyraq basylyp, alǵashqy monografıalyq zertteý eńbegi jarıalandy. Áıtse de, jazýshynyń ónimdi de jemisti eńbek etken janrlary – proza men dramatýrgıa.
Baspasóz betinde alǵash jaryq kórgen áńgimesi – «Kúı ańyzy». 1956 jyly «Qaharly kúnder» atty romany jaryq kórdi. «Dala syry» povesi úshin (óńdelip, tolyqtyrylyp, «Boran» romanyna aınaldy) avtorǵa 1966 jyly Qazaq KSR - niń Abaı atyndaǵy Memlekettik syılyǵy berildi. 1968 jyly jazylǵan «Sáýle» dramasy, odan keıingi «Boran», «Ant», «Áke men bala» dramalary da qazaq sahnasynyń ómirsheń týyndylaryna aınaldy. «Mahabbat muńy», «Kútpegen kezdesý» dramalary, «Arystannyń sybaǵasy», «Kúshik kúıeý» komedıalary qazaq, orys jáne týysqan halyqtar sahnasynda kórindi. A. N. Tolstoıdyń «Azapty saparda» trılogıasyn, M. Gorkııdiń áńgimelerin qazaq tiline aýdardy.
Kórkem ádebıet baspasynda redaktor, bólim meńgerýshisi, kınostýdıada senarı bóliminiń bastyǵy. «Ádebıet jóne ıskýsstvo» – «Juldyz» jýrnalynyń redaktory, Qazaqstan Jazýshylar odaǵynyń hatshysy, kórkemóner bas basqarmasynyń bastyǵy, respýblıkalyq kitap palatasynyń dırektory sıaqty jaýapty qyzmetter atqardy.
II dárejeli Otan soǵysy ordenimen, eki ret Qyzyl Juldyz, Eńbek Qyzyl Tý, «Qurmet Belgisi» ordenderimen marapattalǵan.
• Romandary: «Qaharly kúnder», «Boran», «Shyraǵyń sónbesin».
• Prozalary: «Alǵashqy án», «Qyzǵanysh», «Kúı ańyzy», «Joǵalǵan dos», «Alystan jetken saryn».
• Dramatýrgıasy: «Sáýle», «Áke men bala», «Boran», «Kútpegen kezdesý», «Ant», «Mahabbat muńy» jáne «Arystannyń sybaǵasy», «Kúshik kúıeý» komedıalary.
• Aýdarmalary: S. Babaevskııdiń «Altyn juldyzdy jigit», «Jer ústindegi nur» atty romandary, A. N. Tolstoıdyń «Azapty saparda» atty úsh tomdyq romany.
Psıhologıalyq daıyndyq: «Bozingen» kúıin tyńdatý.
Qyzyǵýshylyǵyn oıatý: sýretter tizbegi kórsetiledi.
(kúıshi túıe, dombyra).
Suraqtar:
1. Bul úsh sýrettiń arasynda qandaı baılanys bar dep oılaısyńdar?
2. Biz joǵaryda qandaı kúıdi tyńdadyq?
3.«Bozingen» kúıiniń shyǵý tarıhyn bilemiz be?
4 Óner sóziniń bildiretin maǵynasy qandaı? Qazaq halqynyń qandaı ónerin bilesińder?
5 Kúı sóziniń bildiretin maǵynasy qandaı? Qazaqtyń qandaı kúılerin bilesińder?
6 Kúıshi sózin qalaı túsinemiz? Qazaqtyń qandaı kúıshilerin bilesińder?
Áńgimeni kompozısıalyq qurylymyna taldaý.
• Oqıǵanyń bastalýy (ekspozısıasy)
Eki kúıshiniń jolǵa shyǵýy, kúıshiler áńgimesi.
• Oqıǵanyń damýy
Jalǵyz nardyń kezigýi, arýananyń zary, dombyraǵa til bitýi, jolaýshylardyń jalǵyz qarasha úıge kelýi.
• Oqıǵanyń shıelenisýi
Shal men Estemestiń bir - birine qolqa salýy.
• Oqıǵanyń sharyqtaý shegi
Jańa kúıdiń paıda bolýy.
• Oqıǵanyń sheshimi
Kúıshiniń jolyn jas jigitke berýi nemese nardyń ıýi.
«Maǵynany taný» ádisi.
1) Keıipkerlerdi toptastyrý
2) Oqýlyqtan keıipkerler portretin tabý
İ qatar – Estemes pen Orazymbet portretin tabý
İİ qatar – Jańyl men qart beınesin tabý.
Konseptýaldyq keste (keıipkerlerge baǵa berý)
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
