Týǵan jer – tuǵyryń
Qazaq tili 5 synyp.
Taqyryby: Týǵan jer – tuǵyryń
Tárbıe saǵaty
Maqsaty: Balalarda ózderiniń týǵan jeri, týǵan qalalary týraly bilimderin molaıtý. Oqýshylarda patrıottyq sezimdi oıatý.
Kórnekiligi: lenta, ınteraktıvti taqta, naqyl sózder, kitaptar
Tárbıe saǵatynyń jospary:
İ. Uıymdastyrý
İİ. Teorıalyq bólim
İİİ. Saıys
İÚ. Marapattaý
Ú. Bekitý
İ. Uıymdastyrý
1júrgizýshi: Armysyzdar qurmetti ustazdar, oqýshylar!
2 júrgizýshi: Armysyń, ulylardyń eli – qasıetti Semeıim! Armysyń uly Abaıdy dúnıege ákelgen, tabanynyń, ómiriniń óshpes izi qalǵan, qazaq degen halyqtyń danalyǵyn pash etken jer! Armysyń ardaqty Shákárim men Muhtardy syılaǵan kıeli Shyńǵystaý!
1 júrgizýshi: Qazaqstan!
Paı, paı, paı!
Ardaǵym - aı!
Sen meniń sholpanymsyń, janǵan udaı.
Ózińde ómir súrgen qandaı baqyt,
Ólmeıtin mahabbatym, armanym - aı!...- degen Muqaǵalı atamyzdyń óleń joldarymen búgingi bizdiń «Týǵan jer tuǵyryǵy» atty tárbıe saǵatymyzdy ashýǵa ruqsat etińizder!
İİ. Teorıalyq bólim
2 júrgizýshi: Semeıim meniń – bıiksiń,
Barshaǵa qundy, bıik shyń.
Danalardyń mekeni,
İzgilikti jıynsyń.
- Barlyǵymyzdyń týǵan jerimiz qazaq saharasy, al týǵan qalamyz – Semeı óńiri! Sondyqtan bir ýaqyt 3 synyp oqýshylary týǵan qalalary - Semeıge arnaǵan óleńderin oqyp, onyń baılyǵy men alyptylyǵyn dáriptep qoıalyq.
1 oqýshy: Týǵan jer - asyl, qymbattym,
Anamdaı maǵan ún qattyń.
Alysqa sapar sheksem de,
Syrlary boldyń jumbaqtyń.
2 oqýshy:
Súıinshi! Habar jetti Semeıimnen,
Qalaısha "Bárekeldi!” demeıin men!
Júrektiń qýanyshyn jarıa ǵyp,
Jarqylda, tógil óleń, kómeıimnen!
3 oqýshy:
Semeıim, erte kezden kele jatqan,
Etpeıin tarıhyńdy nege maqtan!?
Qasyńda qosanjarlap qalmaı qoıǵan,
Qutyldyń "Semıpalat” degen attan.
4 oqýshy:
Oıǵa alsam taǵdyrymdy bir zamanǵy,
Baılanyp qol - aıaǵym shyrǵalandy.
Kúzelip tulparymnyń jal - quıryǵy,
Qanaty suńqarymnyń julmalandy.
5 oqýshy
Semeıim, "Semeı” degen baıyrǵy atyń,
Eldiktiń kórsetip tur parasatyn!
Shertedi shejiresin ár ǵasyryń,
Zýlaǵan zamandardyń tolǵa syryn.
2 oqýshy: Abaıdaı dananyń kindigin kesken jer!
3 oqyshy: Shákárim aıdaryn aıalap ósken jer!
4 oqýshy: Muhtardaı pendeniń nár alyp ósken jer!
Semeıim! Semeıim! Semeıim! (birge)
1 júrgizýshi: Endi Semeı qalasynyń baı tarıhyna úńilip, eske alaıyq.
- Balalar sender Semeıdiń tarıhy jaıynda ne bilesińder?
1 - Oqýshy: Semeı qalasynyń tarıhy san qıly. Qıly zamandy basynan kesheken eski qala Semeıdiń baýyrynda nebir tarıhı oqıǵalar jatyr. Keıbireýler jeti shatyr dep atanǵan Semeı qalasynda ótken jyldardyń tizbegi de, sol jyldardaǵy el danalyǵy da qazaq halqynyń taǵdyry da túıisken.
2 - Oqýshy: Semeı qalasy halqymyzdyń eski kóne tarıhı qalalardyń biri retinde halyq jadynda, onyń tarıhynda burynnan belgili. Bul qala halqymyzdyń birtýar uly tulǵalary: Abaı Qunanbaevtyń, Muhtar Áýezovtiń, Shákárim Qudaıberdiulynyń, taǵy basqa kóptegen óner, ǵylym, mádenıet qaıratkerleriniń otany.
- Tamasha! Semeı qalasynyń eltańbasy jaıly ne bilesińder?
3 - oqýshy: Semeı qalasynyń eltańbasy birneshe ret ózgerdi. Sońǵy úlgisi 1785 jyly bekitildi. Kógildir tústes..... altyn túıe, eltańbanyń tóbesinde kúmis tústi aı jáne 5 buryshty juldyz ornalasqan.
- jaqsy. Al bizdiń qalamyzda qandaı mádenı oryndar bar eken?
4 - oqýshy: Abaı atyndaǵy murajaı, Abaı atyndaǵy dramalyq teatr, Abaı atyndaǵy kitaphana, ortalyq kitaphana, Nevzorov atyndaǵy murajaı.......
- Óte jaqsy!
2 - júrgizýshi:... Juldyzdar aspanynan alshaq kúlip,
Qarsy alar, túnde barsań, samsap turyp
Semeıim, sen arýsyń, sondyqtan da.
Moınyńa taǵam jyrdy monshaq qylyp.
- ıá, shynynda da Semeıdiń tarıhy san qıly. 3 jarym ǵasyrǵa jýyq ǵumyrynda Semeıdiń topyraǵyn nebir ataqty dúldil azamattar basty. Qazaqstannyń tipti Reseıdiń ataqty adamdary osy qalanyń sýyn iship nýyn aralap, aýasymen tynystap, shahardyń tynysh kóshelerimen talaı ret serýendegen. Sol ataqty adamdar qalanyń damýyna úles qosty. Sondyqtan da Semeıge elbasymyz Nursultan Nazarbaev «Qazaqstannyń rýhanı ári mádenı astanasy» degen mártebe bergen.
- «Qarajorǵa» bıi
İİİ. Saıys
1 - júrgizýshi: Tárbıe saǵatymyzdyń 2 bólimi - saıys. Qazir aldaryńyzda 3 «a» jáne 3 «b» synyp oqýshylary ózara synǵa túsedi. Saıysymyz 5 kezeńnen turady, ár kezeńde oqýshylar Semeı qalasy jóninde bilimderin kórsetedi. Oqýshylardyń bilimin, jumysyn qadaǵalap, baǵalaıtyn qazylar alqasymen tasys bolyńyzdar.
1 kezeń «Sálem sózdiń anasy» dep atalady. Munda balalar 1 mın ishinde óz toptaryna ataý berip, ony túsindiredi. Qazylar alqasy ýaqytty qadaǵalap otyrady. Al endi, iske sát!
(oqýshylar ortaǵa shyǵyp óz emblemalaryn kórsetip top ataýlarymen tanystyrady)
2 - júrgizýshi: 2 - kezeń «maqal sózdiń máıegi» dep atalady. Ár top belgilengen ýaqyt ishinde «týǵan jer», «týǵan el», «otan» taqyrybyna maqal – mátel jazady. Eń kóp maqal - mátel biletin top saıystyń osy kezeńiniń jeńimpazy atanady. Ýaqyt ketti!
( top múshesi ortaǵa shyǵyp maqal - mátel sanyn aıtady, ony oqyp beredi)
1 - júrgizýshi: 3 - kezeń «jumbaq sheshý» dep atalady. Ár topqa mozaıka taratylyp, onyń jumbaǵyn sheshý mindet. Aldaryńyzda ár toptyń jumbaǵy kórsetilip tur. Oıynnyń sharty: Kólbeý ornalasqan sandardy tik ornalasqan sandardyń qosyndysyn shyǵaryp, jasyrynyp qoıylǵan maqaldy tabý kerek.
( top múshesi ortaǵa shyǵyp óz maıkasyn kórsetedi jáne jumbaqtyń sheshimin aıtady)
2 - júrgizýshi: 4 - kezeń «Semeı ulylardyń mekeni dep atalady» Saıymtyń bul kezeńinde oqýshylar kók nemese qyzyl tústi belgisheni tańdap, onda jasyrynyp turǵan Semeı óńiriniń týmasy jaıly bilimderin ortaǵa salady.
(top múshesi bilimderin ortaǵa salady)
1 - júrgizýshi: Saıysymyzdyń sońǵy 5 kezeńi «Semeı - mádenı astana» dep atalady. Osy kezeńde oqýshylar Semeı qalasynyń mádenı oryndaryn qandaı dárejede biletiniń kórsetedi. Sharty: top músheleri taqtadan bir tús tańdap onda jasyrylǵan bir mádenı orta jaıly málimet beredi.
(top múshesi bilimderin ortaǵa salady)
1 - júrgizýshi: Mine tárbıe saǵatymyzdyń 2 bólimi de óz máresine jetti. Qazylar alqasy sheshimin shyǵarǵansha aldaryńyzǵa 3 «b» synybynyń uldaryn shaqyraıyq. Olar bizge ázilderin daıyndap keldi eken. Qane tamashalaıyq!
2 - Júrgizýshi: Qazylar alqasy óz sheshimin aıtýǵa daıyn. Ortaǵa shaqyraıyq!
İÚ. Marapattaý (jeńimpaz topqa madaqtaý qaǵazdary jáne shaǵyn syılyqpen marapattalady)
Ú. Bekitý
2 - júrgizýshi: Qurmetti ustazdar, oqýshylar, tárbıe saǵatymyzdyń qonaqtary. Búgingi bizdiń «Týǵan jer - tuǵyryn» atty tárbıe saǵatymyzdyń basty maqsaty kıeli shyǵystyń jerin sóz etý edi. Qazir Semeıdiń topyraǵynyń qasıetin, ádemiligin, sulýlyǵyn, parasatyn taǵy bir dáriptep, arnaıy daıyndaǵan vıdeo fılmge nazar aýdaraıyq.
(fılm kórsetý)
- Osymen bizdiń daıyndaǵan «Týǵan jer - tuǵyryń» atty tárbıe saǵatymyz aıaqtaldy. Saý bolyńyzdar!
Taqyryby: Týǵan jer – tuǵyryń
Tárbıe saǵaty
Maqsaty: Balalarda ózderiniń týǵan jeri, týǵan qalalary týraly bilimderin molaıtý. Oqýshylarda patrıottyq sezimdi oıatý.
Kórnekiligi: lenta, ınteraktıvti taqta, naqyl sózder, kitaptar
Tárbıe saǵatynyń jospary:
İ. Uıymdastyrý
İİ. Teorıalyq bólim
İİİ. Saıys
İÚ. Marapattaý
Ú. Bekitý
İ. Uıymdastyrý
1júrgizýshi: Armysyzdar qurmetti ustazdar, oqýshylar!
2 júrgizýshi: Armysyń, ulylardyń eli – qasıetti Semeıim! Armysyń uly Abaıdy dúnıege ákelgen, tabanynyń, ómiriniń óshpes izi qalǵan, qazaq degen halyqtyń danalyǵyn pash etken jer! Armysyń ardaqty Shákárim men Muhtardy syılaǵan kıeli Shyńǵystaý!
1 júrgizýshi: Qazaqstan!
Paı, paı, paı!
Ardaǵym - aı!
Sen meniń sholpanymsyń, janǵan udaı.
Ózińde ómir súrgen qandaı baqyt,
Ólmeıtin mahabbatym, armanym - aı!...- degen Muqaǵalı atamyzdyń óleń joldarymen búgingi bizdiń «Týǵan jer tuǵyryǵy» atty tárbıe saǵatymyzdy ashýǵa ruqsat etińizder!
İİ. Teorıalyq bólim
2 júrgizýshi: Semeıim meniń – bıiksiń,
Barshaǵa qundy, bıik shyń.
Danalardyń mekeni,
İzgilikti jıynsyń.
- Barlyǵymyzdyń týǵan jerimiz qazaq saharasy, al týǵan qalamyz – Semeı óńiri! Sondyqtan bir ýaqyt 3 synyp oqýshylary týǵan qalalary - Semeıge arnaǵan óleńderin oqyp, onyń baılyǵy men alyptylyǵyn dáriptep qoıalyq.
1 oqýshy: Týǵan jer - asyl, qymbattym,
Anamdaı maǵan ún qattyń.
Alysqa sapar sheksem de,
Syrlary boldyń jumbaqtyń.
2 oqýshy:
Súıinshi! Habar jetti Semeıimnen,
Qalaısha "Bárekeldi!” demeıin men!
Júrektiń qýanyshyn jarıa ǵyp,
Jarqylda, tógil óleń, kómeıimnen!
3 oqýshy:
Semeıim, erte kezden kele jatqan,
Etpeıin tarıhyńdy nege maqtan!?
Qasyńda qosanjarlap qalmaı qoıǵan,
Qutyldyń "Semıpalat” degen attan.
4 oqýshy:
Oıǵa alsam taǵdyrymdy bir zamanǵy,
Baılanyp qol - aıaǵym shyrǵalandy.
Kúzelip tulparymnyń jal - quıryǵy,
Qanaty suńqarymnyń julmalandy.
5 oqýshy
Semeıim, "Semeı” degen baıyrǵy atyń,
Eldiktiń kórsetip tur parasatyn!
Shertedi shejiresin ár ǵasyryń,
Zýlaǵan zamandardyń tolǵa syryn.
2 oqýshy: Abaıdaı dananyń kindigin kesken jer!
3 oqyshy: Shákárim aıdaryn aıalap ósken jer!
4 oqýshy: Muhtardaı pendeniń nár alyp ósken jer!
Semeıim! Semeıim! Semeıim! (birge)
1 júrgizýshi: Endi Semeı qalasynyń baı tarıhyna úńilip, eske alaıyq.
- Balalar sender Semeıdiń tarıhy jaıynda ne bilesińder?
1 - Oqýshy: Semeı qalasynyń tarıhy san qıly. Qıly zamandy basynan kesheken eski qala Semeıdiń baýyrynda nebir tarıhı oqıǵalar jatyr. Keıbireýler jeti shatyr dep atanǵan Semeı qalasynda ótken jyldardyń tizbegi de, sol jyldardaǵy el danalyǵy da qazaq halqynyń taǵdyry da túıisken.
2 - Oqýshy: Semeı qalasy halqymyzdyń eski kóne tarıhı qalalardyń biri retinde halyq jadynda, onyń tarıhynda burynnan belgili. Bul qala halqymyzdyń birtýar uly tulǵalary: Abaı Qunanbaevtyń, Muhtar Áýezovtiń, Shákárim Qudaıberdiulynyń, taǵy basqa kóptegen óner, ǵylym, mádenıet qaıratkerleriniń otany.
- Tamasha! Semeı qalasynyń eltańbasy jaıly ne bilesińder?
3 - oqýshy: Semeı qalasynyń eltańbasy birneshe ret ózgerdi. Sońǵy úlgisi 1785 jyly bekitildi. Kógildir tústes..... altyn túıe, eltańbanyń tóbesinde kúmis tústi aı jáne 5 buryshty juldyz ornalasqan.
- jaqsy. Al bizdiń qalamyzda qandaı mádenı oryndar bar eken?
4 - oqýshy: Abaı atyndaǵy murajaı, Abaı atyndaǵy dramalyq teatr, Abaı atyndaǵy kitaphana, ortalyq kitaphana, Nevzorov atyndaǵy murajaı.......
- Óte jaqsy!
2 - júrgizýshi:... Juldyzdar aspanynan alshaq kúlip,
Qarsy alar, túnde barsań, samsap turyp
Semeıim, sen arýsyń, sondyqtan da.
Moınyńa taǵam jyrdy monshaq qylyp.
- ıá, shynynda da Semeıdiń tarıhy san qıly. 3 jarym ǵasyrǵa jýyq ǵumyrynda Semeıdiń topyraǵyn nebir ataqty dúldil azamattar basty. Qazaqstannyń tipti Reseıdiń ataqty adamdary osy qalanyń sýyn iship nýyn aralap, aýasymen tynystap, shahardyń tynysh kóshelerimen talaı ret serýendegen. Sol ataqty adamdar qalanyń damýyna úles qosty. Sondyqtan da Semeıge elbasymyz Nursultan Nazarbaev «Qazaqstannyń rýhanı ári mádenı astanasy» degen mártebe bergen.
- «Qarajorǵa» bıi
İİİ. Saıys
1 - júrgizýshi: Tárbıe saǵatymyzdyń 2 bólimi - saıys. Qazir aldaryńyzda 3 «a» jáne 3 «b» synyp oqýshylary ózara synǵa túsedi. Saıysymyz 5 kezeńnen turady, ár kezeńde oqýshylar Semeı qalasy jóninde bilimderin kórsetedi. Oqýshylardyń bilimin, jumysyn qadaǵalap, baǵalaıtyn qazylar alqasymen tasys bolyńyzdar.
1 kezeń «Sálem sózdiń anasy» dep atalady. Munda balalar 1 mın ishinde óz toptaryna ataý berip, ony túsindiredi. Qazylar alqasy ýaqytty qadaǵalap otyrady. Al endi, iske sát!
(oqýshylar ortaǵa shyǵyp óz emblemalaryn kórsetip top ataýlarymen tanystyrady)
2 - júrgizýshi: 2 - kezeń «maqal sózdiń máıegi» dep atalady. Ár top belgilengen ýaqyt ishinde «týǵan jer», «týǵan el», «otan» taqyrybyna maqal – mátel jazady. Eń kóp maqal - mátel biletin top saıystyń osy kezeńiniń jeńimpazy atanady. Ýaqyt ketti!
( top múshesi ortaǵa shyǵyp maqal - mátel sanyn aıtady, ony oqyp beredi)
1 - júrgizýshi: 3 - kezeń «jumbaq sheshý» dep atalady. Ár topqa mozaıka taratylyp, onyń jumbaǵyn sheshý mindet. Aldaryńyzda ár toptyń jumbaǵy kórsetilip tur. Oıynnyń sharty: Kólbeý ornalasqan sandardy tik ornalasqan sandardyń qosyndysyn shyǵaryp, jasyrynyp qoıylǵan maqaldy tabý kerek.
( top múshesi ortaǵa shyǵyp óz maıkasyn kórsetedi jáne jumbaqtyń sheshimin aıtady)
2 - júrgizýshi: 4 - kezeń «Semeı ulylardyń mekeni dep atalady» Saıymtyń bul kezeńinde oqýshylar kók nemese qyzyl tústi belgisheni tańdap, onda jasyrynyp turǵan Semeı óńiriniń týmasy jaıly bilimderin ortaǵa salady.
(top múshesi bilimderin ortaǵa salady)
1 - júrgizýshi: Saıysymyzdyń sońǵy 5 kezeńi «Semeı - mádenı astana» dep atalady. Osy kezeńde oqýshylar Semeı qalasynyń mádenı oryndaryn qandaı dárejede biletiniń kórsetedi. Sharty: top músheleri taqtadan bir tús tańdap onda jasyrylǵan bir mádenı orta jaıly málimet beredi.
(top múshesi bilimderin ortaǵa salady)
1 - júrgizýshi: Mine tárbıe saǵatymyzdyń 2 bólimi de óz máresine jetti. Qazylar alqasy sheshimin shyǵarǵansha aldaryńyzǵa 3 «b» synybynyń uldaryn shaqyraıyq. Olar bizge ázilderin daıyndap keldi eken. Qane tamashalaıyq!
2 - Júrgizýshi: Qazylar alqasy óz sheshimin aıtýǵa daıyn. Ortaǵa shaqyraıyq!
İÚ. Marapattaý (jeńimpaz topqa madaqtaý qaǵazdary jáne shaǵyn syılyqpen marapattalady)
Ú. Bekitý
2 - júrgizýshi: Qurmetti ustazdar, oqýshylar, tárbıe saǵatymyzdyń qonaqtary. Búgingi bizdiń «Týǵan jer - tuǵyryn» atty tárbıe saǵatymyzdyń basty maqsaty kıeli shyǵystyń jerin sóz etý edi. Qazir Semeıdiń topyraǵynyń qasıetin, ádemiligin, sulýlyǵyn, parasatyn taǵy bir dáriptep, arnaıy daıyndaǵan vıdeo fılmge nazar aýdaraıyq.
(fılm kórsetý)
- Osymen bizdiń daıyndaǵan «Týǵan jer - tuǵyryń» atty tárbıe saǵatymyz aıaqtaldy. Saý bolyńyzdar!