HÚİ-HÚİİ ǵasyrdaǵy Qazaq handyǵynyń damýy
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Orta ǵasyrlar kezindegi Qazaqstan jerindegi qalyptasqan jaǵdaılardy qamtı otyryp, Qazaq handyǵynyń qurylýyn jáne ony basqarǵan handar jaıynda bilimderin pysyqtaý. XY - XYII ǵasyrdaǵy qazaq handyǵynyń saıası, áleýmettik jaǵdaıy, memlekettiń qalyptasý kezeńderi týraly baıandaı kelip, oqýshylardyń óz halqynyń tarıhyn tolyq meńgerýine yqpal etý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń tarıhı oqıǵalar jóninde óz kózqarasyn qalyptastyryp, oı qorytýǵa daǵdylandyrý. Túrli tirek – syzbalar men tanymdyq tapsyrmalar arqyly tarıhı oı - órisin keńeıtý.
Tárbıelik: Óz eliniń tarıhyn bilýge, Qazaq tarıhyndaǵy handardyń memleket qaıratkeri retinde halqyna sińirgen tarıhı eńbegin baǵalaı bilýge, qurmetteýge, ultjandylyqqa, adamgershilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Dástúrli
Sabaqtyń tıpi: bekitý sabaǵy
Sabaqtyń ádisi: aýyzsha baıandaý, suraq - jaýap. Túrli tirek - syzbalar, túrli tanymdyq tapsyrmalardy oryndaý
Sabaqtyń kórnekiligi: Slaıdtar, sýretter, karta, tirek - syzbalar, t. b.
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi
Oqýshylarmen amandasý.
Oqý quralyn tekserip túgeldeý
Toptarǵa bólý.
Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
İ top «Bilimdiler»aýyly
İİ top. «Bilgirler» aýyly.
İİİ top. «Tapqyrlar» aýyly.
Jumys barysymen tanysý
İÚ. Sabaqtyń maqsat qoıý.
1. Oqýshylarǵa sabaqtyń taqyryby men maqsatyn jetek suraqtar arqyly anyqtatý.
HİÚ - HÚ ǵǵ. Qazaqstan jerine qandaı taıpalar ornalasty?
2. Osy taıpalardyń halyq bolyp qalyptasýyna qandaı jaǵdaı sebep boldy?
3. Qazaq ulttyq memleketiniń qurylýy kimderdiń attarymen tyǵyz baılanysty?
Úİİ. Sabaqtyń bekitý:
1 - Tapsyrma. Báıge.
1. Qazaq handyǵy qaı jyly quryldy? (1466j)
2. Qazaq handyǵy qandaı memleketter negizinde quryldy? (Moǵolstan, Ábilqaıyr handyǵy)
3 Han taǵyna otyrýǵa, saılanýǵa kimder quqyly boldy? (Shyńǵys urpaqtary)
4. Jánibek pen Kereı qaı handyqtan bólinip, qaı memlekettiń jerine qonys aýdardy? (Ábilqaıyr handyǵynan bólinip, Moǵolstan jerine qonystandy.) 5. Qazaq handyǵynyń irgesin qalaǵandar kimder? ( Jánibek pen Kereı sultandar).
6. Qasym han tusyndaǵy Qazaq handyǵynyń syrtqy saıasaty. (Aıtarlyqtaı tabysty boldy).
7. Qasym han tusyndaǵy Qazaq handyǵynyń ishki jaǵdaıy. (Nyǵaıǵan el boldy).
9. Qasym hannyń «Qasqa joly» zańy. ( Zań jınaǵy)
10. Qasym han kezindegi qazaq handyǵynyń astanasy qandaı qalalar boldy? (Túrkistan).
11. Haqnazar han qaısy hanmen shart jasasty? ( Buhar hany İİ Abdallah).
12. Haqnazar han qaı jyly qalaı qaıtys boldy? (1580j)
13. Haqnazar hannan keıin taqqa keıin taqqa kim otyrdy? (Shyǵaı han)
14. Qaı han tusynda qazaqtardyń sany 1 mln. adamǵa jetti? (Qasym han).
15. Táýekel hannan keıin kim basqardy? (Esim).
2 - tapsyrma.
«Tarıhı bestik» Hronologıalyq keste (Datalarmen jumys)
1465 - 1466 j ---- Qazaq handyǵy quryldy.
1511 - 1518 j ---- Qasym han bıligi.
1538 - 1580 j ---- Haqnazar bıligi.
1582 - 1598 j --- Táýekel han bıligi
1598 - 1628 --- Esim han bıligi
3 - tapsyrma. Tanymdyq tapsyrma.
«Tulǵany tany»
1. «Ataqty Babyr «... jurttyń aıtýynsha qazaq sultandary men handarynyń birdi bireýi bul halyqty dál osy adam sıaqty baǵyndyra almaǵan. Onyń qaramaǵynda atty áskerlerdiń sany 300 myńǵa jýyq bolǵan.»(Qasym han)
2. « Bul adamnyń bıligi tusynda Qazaq handyǵy Máskeýmen saýda baılanystaryn ornatyp, saıası qarym - qatynas jasady. Reseımen qarym - qatynas jasaýda ákesiniń jolyn ustandy»(Haqnazar han)
3. «Bul hannyń qyzmetine Qazaq shejirelerinde erekshe baǵa beriledi. Qazaq halqynyń kórnekti shejireshisi Qurbanǵalı Halıdtiń aıtýynsha Ol uzyn boıly, batyr deneli bolǵan soń...» (Esim han)
4. «Bul tulǵa óz bıligi tusynda Qazaq halqyn biriktirip, Qazaq memlekettigin nyǵaıtýǵa aıryqsha eńbek sińirdi» (Haqnazar)
5. «Marǵas jyraý myna óleń joldaryn kimge arnady?
«Óı. Qataǵannyń hany...
Kim aramdy ant ursyn!
Jazyqsyz eldi eńiretip,
Jer táńirisip jatyrsyń.
Han emessiń qasqyrsyń,
Qara albasty basqyrsyń!
Altyn taqta jatsań da,
Ajaly jetken paqyrsyń!» (Tursyn hanǵa)
Bilimdilik: Orta ǵasyrlar kezindegi Qazaqstan jerindegi qalyptasqan jaǵdaılardy qamtı otyryp, Qazaq handyǵynyń qurylýyn jáne ony basqarǵan handar jaıynda bilimderin pysyqtaý. XY - XYII ǵasyrdaǵy qazaq handyǵynyń saıası, áleýmettik jaǵdaıy, memlekettiń qalyptasý kezeńderi týraly baıandaı kelip, oqýshylardyń óz halqynyń tarıhyn tolyq meńgerýine yqpal etý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń tarıhı oqıǵalar jóninde óz kózqarasyn qalyptastyryp, oı qorytýǵa daǵdylandyrý. Túrli tirek – syzbalar men tanymdyq tapsyrmalar arqyly tarıhı oı - órisin keńeıtý.
Tárbıelik: Óz eliniń tarıhyn bilýge, Qazaq tarıhyndaǵy handardyń memleket qaıratkeri retinde halqyna sińirgen tarıhı eńbegin baǵalaı bilýge, qurmetteýge, ultjandylyqqa, adamgershilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: Dástúrli
Sabaqtyń tıpi: bekitý sabaǵy
Sabaqtyń ádisi: aýyzsha baıandaý, suraq - jaýap. Túrli tirek - syzbalar, túrli tanymdyq tapsyrmalardy oryndaý
Sabaqtyń kórnekiligi: Slaıdtar, sýretter, karta, tirek - syzbalar, t. b.
Sabaqtyń barysy: İ. Uıymdastyrý kezeńi
Oqýshylarmen amandasý.
Oqý quralyn tekserip túgeldeý
Toptarǵa bólý.
Oqýshylardyń zeıinin sabaqqa aýdarý.
İ top «Bilimdiler»aýyly
İİ top. «Bilgirler» aýyly.
İİİ top. «Tapqyrlar» aýyly.
Jumys barysymen tanysý
İÚ. Sabaqtyń maqsat qoıý.
1. Oqýshylarǵa sabaqtyń taqyryby men maqsatyn jetek suraqtar arqyly anyqtatý.
HİÚ - HÚ ǵǵ. Qazaqstan jerine qandaı taıpalar ornalasty?
2. Osy taıpalardyń halyq bolyp qalyptasýyna qandaı jaǵdaı sebep boldy?
3. Qazaq ulttyq memleketiniń qurylýy kimderdiń attarymen tyǵyz baılanysty?
Úİİ. Sabaqtyń bekitý:
1 - Tapsyrma. Báıge.
1. Qazaq handyǵy qaı jyly quryldy? (1466j)
2. Qazaq handyǵy qandaı memleketter negizinde quryldy? (Moǵolstan, Ábilqaıyr handyǵy)
3 Han taǵyna otyrýǵa, saılanýǵa kimder quqyly boldy? (Shyńǵys urpaqtary)
4. Jánibek pen Kereı qaı handyqtan bólinip, qaı memlekettiń jerine qonys aýdardy? (Ábilqaıyr handyǵynan bólinip, Moǵolstan jerine qonystandy.) 5. Qazaq handyǵynyń irgesin qalaǵandar kimder? ( Jánibek pen Kereı sultandar).
6. Qasym han tusyndaǵy Qazaq handyǵynyń syrtqy saıasaty. (Aıtarlyqtaı tabysty boldy).
7. Qasym han tusyndaǵy Qazaq handyǵynyń ishki jaǵdaıy. (Nyǵaıǵan el boldy).
9. Qasym hannyń «Qasqa joly» zańy. ( Zań jınaǵy)
10. Qasym han kezindegi qazaq handyǵynyń astanasy qandaı qalalar boldy? (Túrkistan).
11. Haqnazar han qaısy hanmen shart jasasty? ( Buhar hany İİ Abdallah).
12. Haqnazar han qaı jyly qalaı qaıtys boldy? (1580j)
13. Haqnazar hannan keıin taqqa keıin taqqa kim otyrdy? (Shyǵaı han)
14. Qaı han tusynda qazaqtardyń sany 1 mln. adamǵa jetti? (Qasym han).
15. Táýekel hannan keıin kim basqardy? (Esim).
2 - tapsyrma.
«Tarıhı bestik» Hronologıalyq keste (Datalarmen jumys)
1465 - 1466 j ---- Qazaq handyǵy quryldy.
1511 - 1518 j ---- Qasym han bıligi.
1538 - 1580 j ---- Haqnazar bıligi.
1582 - 1598 j --- Táýekel han bıligi
1598 - 1628 --- Esim han bıligi
3 - tapsyrma. Tanymdyq tapsyrma.
«Tulǵany tany»
1. «Ataqty Babyr «... jurttyń aıtýynsha qazaq sultandary men handarynyń birdi bireýi bul halyqty dál osy adam sıaqty baǵyndyra almaǵan. Onyń qaramaǵynda atty áskerlerdiń sany 300 myńǵa jýyq bolǵan.»(Qasym han)
2. « Bul adamnyń bıligi tusynda Qazaq handyǵy Máskeýmen saýda baılanystaryn ornatyp, saıası qarym - qatynas jasady. Reseımen qarym - qatynas jasaýda ákesiniń jolyn ustandy»(Haqnazar han)
3. «Bul hannyń qyzmetine Qazaq shejirelerinde erekshe baǵa beriledi. Qazaq halqynyń kórnekti shejireshisi Qurbanǵalı Halıdtiń aıtýynsha Ol uzyn boıly, batyr deneli bolǵan soń...» (Esim han)
4. «Bul tulǵa óz bıligi tusynda Qazaq halqyn biriktirip, Qazaq memlekettigin nyǵaıtýǵa aıryqsha eńbek sińirdi» (Haqnazar)
5. «Marǵas jyraý myna óleń joldaryn kimge arnady?
«Óı. Qataǵannyń hany...
Kim aramdy ant ursyn!
Jazyqsyz eldi eńiretip,
Jer táńirisip jatyrsyń.
Han emessiń qasqyrsyń,
Qara albasty basqyrsyń!
Altyn taqta jatsań da,
Ajaly jetken paqyrsyń!» (Tursyn hanǵa)
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.