InfoHub Logo

Qostanaı oblysy, Amankeldi aýdany,
Á. Boranbaev atyndaǵy jalpy bilim beretin orta mekteptiń
geografıa pániniń muǵalimi Abısheva Gýldana Manarbekovna

«HHİ ǵasyr geograftary» synyptan tys jumysy.

Maqsaty: Oqýshylar arasynan geografıa pánin jetik meńgergen oqýshylardy anyqtaý, ıaǵnı lıder topty izdeý.
Mindeti: Oqýshylardyń geografıa páninen alǵan bilimderin tekserip, saralaý. Bilmegenderin úıretý.
Kórnekilikter: dúnıejúziniń fızıkalyq kartasy, saıası kartasy ınteraktıvti taqta, globýstar, atlas.
Sabaq túri: jarys sabaq.
Sálemetsizder me qurmetti ustazdar, ádil - qazylar, oqýshylar! Sizdermen birlese otyryp «HHİ ǵasyr geograftary» atty saıysymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder. HHİ ǵasyr bilimdiler ǵasyry bolǵandyqtan, búgingi tańda zamanyna saı oı - órisi damyǵan azamatty qalyptastyrý. Jas urpaqqa sapaly bilim berý, álemniń damyǵan elderimen teń dárejede bolý – negizgi maqsatymyz. Oqýshylardyń pánge qyzyǵýyn, oılaý qabiletin damytý, mekteptiń kóshbasshylaryn anyqtaý, alǵyrlyqqa, tapqyrlyqqa jáne tez oılana bilýge úıretý.
Saıys – tolqyn aınalǵan qatty aǵysqa,
Tabylǵandaı tanym da, jat daýysta.
Bireý ozyp keledi qatarynan
Bireý minip jatqanda aptyǵysta.

Saıys – tolqyn, jatqandaı asyp tasyp,
Bireý myǵym, bireýler shalys basyp,
Bul saıystan ótedi ǵulama oılar.
Jeńseń de, jeńilseń de qalma jasyp.

Eń aldymen sizderge osy saıysta ádil baǵasyn berer ádilqazylar alqasymen tanysaıyq.
1.
2.
3.
Saıys 6 kezeńnen turady.
İ. « Báıge» kezeńi
İİ. «Bilgish geograf»
İİİ. «Jorǵa»
İÚ. «Áripti aýystyr»
Ú.«Tapqyrlyq»
Úİ. «Ádilqazylar sheshimi»
Olaı bolsa ár toptar ózderin tanystyryp ótsin.

Saıys barysy:
İ kezeń. «Báıge». Oıyn sharty. Ekranda berilgen memleketterdiń astanalaryn tabý. Myna memleketterdiń astanalaryn tap. Durys jaýapqa 5 upaı, ýaqyt 3 mınýt
1 top.
Aljır - Aljır Laos - Ventán
Chehıa - Praga Efıopıa - Addıs - Abeba
Venesýela - Karakas Kenıa - Naırobı
Danıa - Kopengagen Angola - Lýanda
Sıngapýr - Sıngapýr Kanada - Ottava
2 top.
Argentına - Býenos - Aıres Fılıpın - Manıla
Bangladesh - Dakka Egıpet - Kaır
Vengrıa - Býdapesht Marokko - Rabat
Zambıa - Lýsaka Mozambık - Mapýtý
Taıland - Bangok Meksıka - Mehıko
İİ kezeń. «Bilgir geograf». Atlasty paıdalana otyryp Ekranda berilgen sandardy anyqtaý. Joǵarǵy upaı 5 upaı, ýaqyt 3 mınýt.
1Top. 2 Top.
1620 m - Baıkal kóli 6194 m - Mak - kınlı taýy
8848 m - Djomolýngma - 405 m - Óli teńiz
4506 m - Belýha shyńy 2992 m - Tastaý (Tarbaǵataı)
6995 m - Han táńiri 816 m - Krakataý jnr
132 m - Qaraqıa oıysy 11022 m - Marıana shuńǵymasy

İİİ kezeń. «Jorǵa». Ekranda berilgen geografıalyq ataýlardy ortaq belgileri boıynsha toptastyrý.(5 upaı), ýaqyt 2 mınýt
1 Top.
Kılımandjaro, Everest, Etna, Fýdzıama.
Brız, mýson, nıvelır, aýa massalary.
Ararat, Kavkaz, Karpat, Honsú.
Balqash, Alakól, Van, Iava.
Grenlandıa, Elsmır, Banks, Kýba, Hýanhe.
2 Top.
Ertis, Jaıyq, Syrdarıa, Balqash.
Iava, Sýlavesı, Sýmatra, Gımalaı.
Mekong, Ianszy, Hýanhe, Kýkýnor.
Taıvan, Haınan, Tımor, Van.
Mak - Kınlı, Orısaba, Elsmır, Akonkagýa.

İÚ kezeń. «Áripti aýystyr». Bul kezeńde saıyskerler áripterdiń ornyn aýystyra otyryp ár túrli sózder quraıdy.(5 upaı), ýaqyt 3 mınýt.
1 Top.
l p o ıý s - polús
t a r k a - karta
ı a n m e d r ı - merıdıan
m t ý z ı a - azımýt
e f a m o t a s r - atmosfera
ı o n z g t l a r o - gorızantal
s p m a o k - kompas
2 Top.
a l l l e p r a - paralel
q z a j y - jazyq
l p n a - plan
r t o k v e a - ekvator
f e s r a ı b - bıosfera
q l y ı o b - boılyq
ǵ d a a r ý a l b - baǵdarlaý

Ú kezeń. «Tapqyrlyq». Ekologıalyq esepter beriledi. Ár qaısysyna bes esepten. Ýaqyt tórt mınýt. (án tartý).
Birinshi oqýshynyń bes esebi:
1 esep. Táýligine 1 aǵash 1 adamǵa jetetin ottegi bóledi. Qalada qajetsiz gazdardyń bólinýine baılanysty bul ottegi 10 ese kemise, bir jarym mıllıon halqy bar Almaty qalasynyń turǵyndary úshin qansha aǵash qajet?
Sheshýi: 1500000*10=15 mln. (aǵash)
2 esep. Bir avtomobıl táýligine 20 kg. Gaz bólip shyǵarsa, 6 avtomobıl 1 aıda qansha kg gaz bólip shyǵarady?
Sheshýi: 6*20=120/ 120*30= 3600 (kg)
3 esep. 1 tonna mata qaldyǵynan óńdep 600 metr mata alýǵa bolady. Osyndaı 35 tonna mata qaldyǵynan qansha metr mata alýǵa bolady?
Sheshýi: 35*600=21000 (m)
4 esep. Qumyrsqa 1 mınýtta uıasyna 2 ondyq jándik tasyp ákelse, 2 saǵatta qansha jándik tasyp ákeledi?
Sheshýi: 20*120=2400 (jándik)
5 esep. Jer men aıdyń arasy 384000 shq, al jer men kúnniń arasy 149500000 shq bolsa, Aı kúnge qaraǵanda Jerge jýyq shamamen neshe ese jaqyn?
Sheshýi: 149500000: 384000=389. 3 (ese)
Ekinshi oqýshynyń bes esebi:
1 esep. Shoshqa ósiretin keshenderden táýligine 350 metr kýb las zattar ózenge quıylady. Jylyna qansha mólsherde ózenderge las zat quıylady?
Sheshýi: 365*350= 127750 m (kýb)
2 esep. Úırek 70 kúnde 4 kg - ǵa deıin salmaq qossa, 35 kúnde ol qansha salmaq qosady?
Sheshýi: 70: 35=2 4: 2=2 (kg)
3 esep. Bambýk aǵashy táýligine 30 sm ósedi, al terek aǵashy 2 sm ósedi, bambýk aǵashy táýligine neshe ese artyq ósedi?
Sheshýi: 30: 2= 15 (ese)
4 esep. Ár adam 1 jylda 3 aǵashtan jasalǵan qaǵazdy paıdalanady. 1 jylda seniń otbasyńa qansha qaǵaz kerek?
Sheshýi: 4 adam bolsa – 4*12 = 48 (aǵash)
5esep. 60 kg qurttar 1 aǵashtyń ómirin qorǵasa, oqýshylar jınaǵan 420 kg qurttar neshe aǵashtyń ómirin qorǵaıdy?
Sheshýi: 420: 60 = 70 (aǵashtyń).
Úİ kezeń. «Ádilqazylar sheshimi» dep atalatyn kezeńde saıyskerlerdiń 5 kezeń boıyna jınaǵan upaılarynyń qorytyndysy shyǵarylyp, jeńimpaz topty anyqtaımyz. (án)
Osymen búgingi 7, 8, 9, 10 synyp oqýshylary arasynda ótkizilgen «HHİ ǵasyr geograftary» atty saıysqa kelgenderińizge rahmet, qosh saý bolyńyzdar!!!