16 جەلتوقسان - تاۋەلسىزدىك كۇنى. ار نامىسىم، قاسىرەتىم، ماقتانىشىم - جەلتوقسان
16 جەلتوقسان - تاۋەلسىزدىك كۇنى
ەرتەڭگىلىك تاقىرىبى: «ار نامىسىم، قاسىرەتىم، ماقتانىشىم - جەلتوقسان»
ءوتۋ بارىسى:
تاربيەشى: تاۋەلسىزدىك - باستاۋى بار باقىتتىڭ
تاۋەلسىزدىك - ۇلتىڭ مەنەن ۇرانىڭ
شارتاراپتا شاتتىعىنداي ازاتتىق
عاسىر ءسۇيىپ تۇرعاندايىن عاجاپ كۇن
كوك بايراعى، ەلتاڭباسى، بىرلىگى
شالقي بەرسىن ءانۇرانى قازاقتىڭ
ءانۇران ورىندالادى
قازاق حالقى ەركىندىككە جەتۋ ءۇشىن قانشاما قيىن - قىستاۋ كەزەڭدەردى باستان كەشىردى. مىڭداعان جىلدىق تاريحى بار. ال 1986 جىلعى وقيعا حالىقتىڭ ەسىنە ماڭگى ساقتالادى. 16 - جەلتوقساندا قازاق جاستارى ورتالىق الاڭعا شىعىپ، قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن تالاپ ەتتى. بۇل كۇن - قازاقستان تاريحىندا تاۋەلسىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۋعان كۇنى دەپ التىن ارىپپەن جازىلدى. سوندىقتان دا جەلتوقسان بۇكىل حالىقتىق مەرەكە.
- بالالار، ءبىز وسى تاۋەلسىزدىككە وڭاي جەتكەن جوقپىز. ونىڭ ءبىر كورىنىسى جەلتوقسان وقيعاسى.
جەلتوقسان وقيعاسىندا ەرەن ەرلىگىمەن كوزگە تۇسكەندەر وتە كوپ، سولاردىڭ ءبىرى - قايرات رىسقۇلبەكوۆ. ول قىرشىن جاسىن قيدى. وعان ۇلكەن ايىپ تاعىلدى.
ەرلىگىنە قۋانام دا، سۇيەنەم،
قايرات اعا رۋحىڭا مەن يىلەم.
بايشەشەكتىڭ سولعانىنا اح ۇرسام،
ءادىل جاننىڭ قازاسىنا كۇيىنەم.
لاززات اسانوۆا 1970 جىلى ومىرگە كەلگەن. جەلتوقسان وقيعاسىنا الماتى قالاسىنداعى مۋزىكا ۋچيليششەسىندە وقىپ جۇرگەن كەزىندە قاتىسقان ەدى. ول نە ءبارى 16 جاستا ەدى، جانە سابيرا مۇحامەدجانوۆا، ەربول سپاتايەۆ دەگەن جاستارىمىز جەلتوقسان وقيعاسىندا ەرلىكتەرىمەن كوزگە تۇسكەندەر.
وسىدان 29 جىل بۇرىن، ياعني 1986جىلى الماتىنىڭ باس الاڭىنا جاستار جامان ويمەن بارعان جوق. ولار بەيبىت جولمەن تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزۋ ءۇشىن قاتىسقان. ەندى مىنە، وسى جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە قاتىسقان اعالارىمىز بەن اپالارىمىزدىڭ ارقاسىندا اتا - بابالارىمىز ءۇش عاسىرعا جۋىق ۋاقىت بويى ارمانداعان تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزدىك
باس الاڭدا ەل جوسقان
جاستار قانى جۋعان ءتۇن.
16 - جەلتوقسان تاۋەلسىزدىك تۋعان كۇن!
مىنە، بالالار، بۇگىنگى تاڭدا قازاقستان تاۋەلسىز مەملەكەت. ءبىزدىڭ ءوزىمىزدىڭ تۋىمىز، ەلتاڭبامىز، ءانۇرانىمىز بار. ەگەمەندى قازاقستان مەملەكەتىمىز.
سەندەر وتانىمىزدىڭ ۇرپاقتارىسىڭدار. جاقسى وقىپ، ۇلگىلى، ءتارتىپتى بولىڭدار. ءوز ەلى مەن جەرىڭدى كوركەيتىپ قازاقستاننىڭ نامىسىن قورعايتىن كەلەشەك ۇرپاقتىڭ اقىلشىسى، تىرەگى سەندەر بولماقسىڭدار. ەندەشە مەرەكەگە ارناعان تارتۋلارىڭدى ورتاعا سالا
قويىندار.
ديماش:
مەنىڭ وتانىم قازاقستان، مەن تاقپاعىمدى وتانىما ارنايمىن.
وتانىم، جەرىم، اۋىلىم
اكەشىم، انا، باۋىرىم
وتاننىڭ سۇيەم قۇم تاسىن
سۇيەمىن قارىن جاۋىنىن
الينۇر:
وتانىم - ەلىم، كەڭ دالام
قۇستارى بيىك سامعاعان
مەن سەنىڭ وتان ءبىر بالاڭ
قورعاۋعا ءوزىن ارناعان.
ەرلان:
وتان سەنىڭ اتا - اناڭ،
وتان دوسىڭ باۋىرىڭ
وتان ۇلكەن استاناڭ.
وعان جاقىن باۋىرىڭ
ادەليا:
مەن قازاقستانىمدى شەكسىز سۇيەمىن.
قازاقستان - ەلىم مەنىڭ
وتانىم - جەرىم مەنىڭ
وزىڭنەن وسكەن تاراپ
اتا - بابام تەگىم مەنىڭ
يلگار:
سەنى وتان قاسيەتتى
سۇيەدى بار ۇلانىڭ
بايراعى جەلبىرەگەن
اسقاقتاپ ءانۇراننىڭ.
ەرنۇر:
ال مەن ەلىمدى قورعايتىن باتىر بولامىن
مەن كىشكەنتاي بالامىن
تايداي ءوسىپ تولامىن
تالابىم بيىك اسقار شىڭ
ەل سۇيگەن ەر بولامىن
ءان:
انزور:
ءبىلىم الام تالمايمىن
جاماندىققا بارمايمىن
بابالارداي ەر جۇرەك
ەلىمدى مەن قورعايمىن.
جانسايا:
مەن ەلتاڭبامدى قادىرلەيمىن، سول جايىندا ايتامىن.
شاڭىراقتان تارالعان
قوس پىراقتاي بار ارمان
تاتۋلىق پەن ەلدىگىم
ۋىقتاي نىق قادالعان
ايزەرە:
بەس قۇرلىققا تانىلعان
جۇلدىز بولىپ جاعىلعان
«قازاقستان - وتانىم»
دەپ ايشىقتى جازىلعان.
بالعانىم: ءانۇرانىمدى ماقتانىشپەن جىرلايمىن:
التىن كۇن اسپانى
دەپ ايتار جاستارى
ءانۇرانى ەلىمنىڭ
ايبىنى داستانى.
سايان: ال مەن تاقپاعىمدى اسەم قالا استاناعا ارنايمىن.
استانا - ءۇمىت قالاسى
باس بولعان ەلدىڭ داناسى
ماقتانا وعان قارايدى،
قازاقتىڭ بارلىق بالاسى.
كامشات:
ون التىنشى جەلتوقسان
تاۋەلسىزدىك العان كۇن
ەرەكشە بوپ ماڭگىلىك
ەل جادىندا قالعان كۇن
ويىن: ارقان تارتىس
بي:
گۋلزات:
ادىلەتتىڭ ۇرانى،
اقيقاتتىڭ شىراعى.
تىنىشتىقتىڭ تۋى بوپ،
زور سالتانات كۇرادى
گۇلسەزىم:
كۇلەمىز وينايمىز
دەمالىپ الاڭسىز
ريزامىز ساعان ءبىز
ۇلى وتان - انامىز!
دينارا:
مەنىڭ ەلىم - الىپ ەل،
«بار عوي وندا ءبارى» دە
وزەندە بار، كول دە بار،
تەڭىزدە بار، ءشول دە بار.
جانەركە:
ەندى مىنە ءبىز تاۋەلسىز ەل بولدىق
باسقالار مەن تەرەزەسى تەڭ بولدىق
ءارقاشاندا ءبىز دايىنبىز تايسالماي
وتان ءۇشىن بولۋعا دا قۇرباندىق
الينا:
قاسيەتتى قازاقستان مەكەنىم،
اقيقاتتىڭ التىن بەسىگى ەكەنسىڭ.
ەلىم، جەرىم، وتانىم - ب ا ق - داۋلەتىم،
بولاشاعىم، ونەر - ءبىلىم، وركەنىم.
باقداۋلەت:
بەيبىت ءومىر تىلەيمىن مەن حالقىما
تۋعان ءتىلىم شۇبارلانبا جارقىرا
تاريحىمىزدا تالانتتىلار كوبەيسىن
باس يەمىن اتا بابا رۋحىنا.
بويىمدا ءانى بۇلاق جاتىر بۇرقىراپ
سول بۇلاقتان سىر اعىزدىم جىر قۇراپ
تىلەيتىنىم بارشا جۇرتقا ءبىر عانا
ىرىس، باقىت، تاتۋلىق پەن ىنتىماق.
قۇرمەتتى اتا - انالار، قوناقتار، ەڭسەلى ەلىمىزدىڭ ەگەمەندىك العان ورتاڭعى توپ بۇلدىرشىندەرىمەن ۇيىمداستىرىلعان «ار نامىسىم، قاسىرەتىم، ماقتانىشىم - جەلتوقسان» اتتى مەرەكەلىك ەرتەڭگىلىگىمىز اياقتالدى. تاۋەلسىزدىگىمىز ماڭگىلىك بولسىن دەگەن تىلەكپەن، سىزدەرمەن قوشتاسامىز.
ەرتەڭگىلىك تاقىرىبى: «ار نامىسىم، قاسىرەتىم، ماقتانىشىم - جەلتوقسان»
ءوتۋ بارىسى:
تاربيەشى: تاۋەلسىزدىك - باستاۋى بار باقىتتىڭ
تاۋەلسىزدىك - ۇلتىڭ مەنەن ۇرانىڭ
شارتاراپتا شاتتىعىنداي ازاتتىق
عاسىر ءسۇيىپ تۇرعاندايىن عاجاپ كۇن
كوك بايراعى، ەلتاڭباسى، بىرلىگى
شالقي بەرسىن ءانۇرانى قازاقتىڭ
ءانۇران ورىندالادى
قازاق حالقى ەركىندىككە جەتۋ ءۇشىن قانشاما قيىن - قىستاۋ كەزەڭدەردى باستان كەشىردى. مىڭداعان جىلدىق تاريحى بار. ال 1986 جىلعى وقيعا حالىقتىڭ ەسىنە ماڭگى ساقتالادى. 16 - جەلتوقساندا قازاق جاستارى ورتالىق الاڭعا شىعىپ، قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن تالاپ ەتتى. بۇل كۇن - قازاقستان تاريحىندا تاۋەلسىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۋعان كۇنى دەپ التىن ارىپپەن جازىلدى. سوندىقتان دا جەلتوقسان بۇكىل حالىقتىق مەرەكە.
- بالالار، ءبىز وسى تاۋەلسىزدىككە وڭاي جەتكەن جوقپىز. ونىڭ ءبىر كورىنىسى جەلتوقسان وقيعاسى.
جەلتوقسان وقيعاسىندا ەرەن ەرلىگىمەن كوزگە تۇسكەندەر وتە كوپ، سولاردىڭ ءبىرى - قايرات رىسقۇلبەكوۆ. ول قىرشىن جاسىن قيدى. وعان ۇلكەن ايىپ تاعىلدى.
ەرلىگىنە قۋانام دا، سۇيەنەم،
قايرات اعا رۋحىڭا مەن يىلەم.
بايشەشەكتىڭ سولعانىنا اح ۇرسام،
ءادىل جاننىڭ قازاسىنا كۇيىنەم.
لاززات اسانوۆا 1970 جىلى ومىرگە كەلگەن. جەلتوقسان وقيعاسىنا الماتى قالاسىنداعى مۋزىكا ۋچيليششەسىندە وقىپ جۇرگەن كەزىندە قاتىسقان ەدى. ول نە ءبارى 16 جاستا ەدى، جانە سابيرا مۇحامەدجانوۆا، ەربول سپاتايەۆ دەگەن جاستارىمىز جەلتوقسان وقيعاسىندا ەرلىكتەرىمەن كوزگە تۇسكەندەر.
وسىدان 29 جىل بۇرىن، ياعني 1986جىلى الماتىنىڭ باس الاڭىنا جاستار جامان ويمەن بارعان جوق. ولار بەيبىت جولمەن تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزۋ ءۇشىن قاتىسقان. ەندى مىنە، وسى جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە قاتىسقان اعالارىمىز بەن اپالارىمىزدىڭ ارقاسىندا اتا - بابالارىمىز ءۇش عاسىرعا جۋىق ۋاقىت بويى ارمانداعان تاۋەلسىزدىككە قول جەتكىزدىك
باس الاڭدا ەل جوسقان
جاستار قانى جۋعان ءتۇن.
16 - جەلتوقسان تاۋەلسىزدىك تۋعان كۇن!
مىنە، بالالار، بۇگىنگى تاڭدا قازاقستان تاۋەلسىز مەملەكەت. ءبىزدىڭ ءوزىمىزدىڭ تۋىمىز، ەلتاڭبامىز، ءانۇرانىمىز بار. ەگەمەندى قازاقستان مەملەكەتىمىز.
سەندەر وتانىمىزدىڭ ۇرپاقتارىسىڭدار. جاقسى وقىپ، ۇلگىلى، ءتارتىپتى بولىڭدار. ءوز ەلى مەن جەرىڭدى كوركەيتىپ قازاقستاننىڭ نامىسىن قورعايتىن كەلەشەك ۇرپاقتىڭ اقىلشىسى، تىرەگى سەندەر بولماقسىڭدار. ەندەشە مەرەكەگە ارناعان تارتۋلارىڭدى ورتاعا سالا
قويىندار.
ديماش:
مەنىڭ وتانىم قازاقستان، مەن تاقپاعىمدى وتانىما ارنايمىن.
وتانىم، جەرىم، اۋىلىم
اكەشىم، انا، باۋىرىم
وتاننىڭ سۇيەم قۇم تاسىن
سۇيەمىن قارىن جاۋىنىن
الينۇر:
وتانىم - ەلىم، كەڭ دالام
قۇستارى بيىك سامعاعان
مەن سەنىڭ وتان ءبىر بالاڭ
قورعاۋعا ءوزىن ارناعان.
ەرلان:
وتان سەنىڭ اتا - اناڭ،
وتان دوسىڭ باۋىرىڭ
وتان ۇلكەن استاناڭ.
وعان جاقىن باۋىرىڭ
ادەليا:
مەن قازاقستانىمدى شەكسىز سۇيەمىن.
قازاقستان - ەلىم مەنىڭ
وتانىم - جەرىم مەنىڭ
وزىڭنەن وسكەن تاراپ
اتا - بابام تەگىم مەنىڭ
يلگار:
سەنى وتان قاسيەتتى
سۇيەدى بار ۇلانىڭ
بايراعى جەلبىرەگەن
اسقاقتاپ ءانۇراننىڭ.
ەرنۇر:
ال مەن ەلىمدى قورعايتىن باتىر بولامىن
مەن كىشكەنتاي بالامىن
تايداي ءوسىپ تولامىن
تالابىم بيىك اسقار شىڭ
ەل سۇيگەن ەر بولامىن
ءان:
انزور:
ءبىلىم الام تالمايمىن
جاماندىققا بارمايمىن
بابالارداي ەر جۇرەك
ەلىمدى مەن قورعايمىن.
جانسايا:
مەن ەلتاڭبامدى قادىرلەيمىن، سول جايىندا ايتامىن.
شاڭىراقتان تارالعان
قوس پىراقتاي بار ارمان
تاتۋلىق پەن ەلدىگىم
ۋىقتاي نىق قادالعان
ايزەرە:
بەس قۇرلىققا تانىلعان
جۇلدىز بولىپ جاعىلعان
«قازاقستان - وتانىم»
دەپ ايشىقتى جازىلعان.
بالعانىم: ءانۇرانىمدى ماقتانىشپەن جىرلايمىن:
التىن كۇن اسپانى
دەپ ايتار جاستارى
ءانۇرانى ەلىمنىڭ
ايبىنى داستانى.
سايان: ال مەن تاقپاعىمدى اسەم قالا استاناعا ارنايمىن.
استانا - ءۇمىت قالاسى
باس بولعان ەلدىڭ داناسى
ماقتانا وعان قارايدى،
قازاقتىڭ بارلىق بالاسى.
كامشات:
ون التىنشى جەلتوقسان
تاۋەلسىزدىك العان كۇن
ەرەكشە بوپ ماڭگىلىك
ەل جادىندا قالعان كۇن
ويىن: ارقان تارتىس
بي:
گۋلزات:
ادىلەتتىڭ ۇرانى،
اقيقاتتىڭ شىراعى.
تىنىشتىقتىڭ تۋى بوپ،
زور سالتانات كۇرادى
گۇلسەزىم:
كۇلەمىز وينايمىز
دەمالىپ الاڭسىز
ريزامىز ساعان ءبىز
ۇلى وتان - انامىز!
دينارا:
مەنىڭ ەلىم - الىپ ەل،
«بار عوي وندا ءبارى» دە
وزەندە بار، كول دە بار،
تەڭىزدە بار، ءشول دە بار.
جانەركە:
ەندى مىنە ءبىز تاۋەلسىز ەل بولدىق
باسقالار مەن تەرەزەسى تەڭ بولدىق
ءارقاشاندا ءبىز دايىنبىز تايسالماي
وتان ءۇشىن بولۋعا دا قۇرباندىق
الينا:
قاسيەتتى قازاقستان مەكەنىم،
اقيقاتتىڭ التىن بەسىگى ەكەنسىڭ.
ەلىم، جەرىم، وتانىم - ب ا ق - داۋلەتىم،
بولاشاعىم، ونەر - ءبىلىم، وركەنىم.
باقداۋلەت:
بەيبىت ءومىر تىلەيمىن مەن حالقىما
تۋعان ءتىلىم شۇبارلانبا جارقىرا
تاريحىمىزدا تالانتتىلار كوبەيسىن
باس يەمىن اتا بابا رۋحىنا.
بويىمدا ءانى بۇلاق جاتىر بۇرقىراپ
سول بۇلاقتان سىر اعىزدىم جىر قۇراپ
تىلەيتىنىم بارشا جۇرتقا ءبىر عانا
ىرىس، باقىت، تاتۋلىق پەن ىنتىماق.
قۇرمەتتى اتا - انالار، قوناقتار، ەڭسەلى ەلىمىزدىڭ ەگەمەندىك العان ورتاڭعى توپ بۇلدىرشىندەرىمەن ۇيىمداستىرىلعان «ار نامىسىم، قاسىرەتىم، ماقتانىشىم - جەلتوقسان» اتتى مەرەكەلىك ەرتەڭگىلىگىمىز اياقتالدى. تاۋەلسىزدىگىمىز ماڭگىلىك بولسىن دەگەن تىلەكپەن، سىزدەرمەن قوشتاسامىز.