1837 - 1847 جىلدارداعى كەنەسارى قاسىم ۇلى باستاعان ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىس
8 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: 1837 - 1847 جىلدارداعى كەنەسارى قاسىم ۇلى باستاعان ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىس
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: كەنەسارىنىڭ حالقىنىڭ بوستاندىعى مەن تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسكەن مەملەكەت قايراتكەرى ەكەندىگىن، كوتەرىلىس بارىسىنا تيگىزگەن ىقپالىن باعالاۋ. كوتەرىلىستىڭ ساتسىزدىككە ۇشىراۋ سەبەپتەرىن جانە كوتەرىلىستىڭ ماڭىزىن اشىپ كورسەتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى تاريحي قۇبىلىستاردىڭ كۇردەلى كەشەندەرىن تالداي بىلۋگە جانە ولاردىڭ اراسىنداعى بايلانىستاردى ايقىنداي بىلۋگە، يدەولوگيالىق قۇبىلىستاردىڭ تاپتىق ءمانىن اشا بىلۋگە باۋلۋ.
تاربيەلىك: كەنەسارىداي باتىردىڭ ەرلىگىن دارىپتەي وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ۇلتتىق سانا سەزىمىن قالىپتاستىرۋ، جەرىنە، ەلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ءوز ەلىن، جەرىن قورعاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: قورىتىندىلاۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: توپتىق جۇمىس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايد، كارتا، ك. قاسىم ۇلى سۋرەتى
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ.
ءىىى. وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ
ساباقتىڭ كەزەڭدەرى:
1. «تاريحي كوزقاراس»
2. «كوزبەن كىرپىك قاققانشا»
3. «سۋرەتتەگى سىر»
4. «حات قورجىنىنان»
5. «عاجايىپ ۇياشىق»
ءى توپ “يساتاي”، ءىى توپ “سىرىم”، ءىىى توپ “كەنەسارى’’
1. «تاريحي كوزقاراس»
بۇل كەزەڭدە 3 توپقا ءۇش ءتۇرلى تاپسىرمالار بەرىلىپ، ءار وقۋشىنىڭ تاريحي كوزقاراسىمەن تاقىرىپتىڭ ءمانىن اشىپ پوستەر ارقىلى قورعايدى.
ءى توپ. كوتەرىلىستىڭ سەبەپتەرى، ماقساتى جانە قوزعاۋشى كۇشتەرى
ءىى توپ. پاتشا ۇكىمەتىنىڭ جازالاۋ ارەكەتتەرى
ءىىى توپ. رەسەيدەن كەلگەن ەلشىلەردىڭ كەنەسارى ورداسىنا كەلۋى.
2. «كوزبەن كىرپىك قاققانشا»
ەكىنشى كەزەڭدە وقۋشىلار كارتامەن جۇمىس جاسايدى.
ءى توپ اقمولا
ءىىتوپ ورىنبور
ءىىى توپ قوقان حاندىعى جەرىندە بولعان كوتەرىلىستى كارتادان تاۋىپ ماعىناسىن اشىپ كورسەتەدى.
3. «سۋرەتتەگى سىر»
ءۇشىنشى كەزەڭدە كەنەسارى سۋرەتىندەگى سىردى اشادى.
ءى توپ: مىنەزدەمە بەرەدى
ءىى توپ: قاسىم سۇلتان، سارجان، ابىلايحان، ايعaنىم، بوپاي، ساۋرىق،
ناۋرىزباي، سۇرانشى كەنەسارى كوتەرىلىسىنە قاتىستى تۋىستارىنا
سيپاتتاما بەرەدى.
ءىىى توپ: “ۇلت ساناسىن وياتقان ۇلى تۇلعا” رەتىندە وقۋشىلار ءوز ويلارىن
ورتاعا سالادى.
4. «حات قورجىنىنان»
ءتورتىنشى كەزەڭدە 3 توپقا كەنەسارى جازعان حاتتارىنان ءۇزىندى جازىلعان كونۆەرت تاراتىلادى. وقۋشىلار حاتتاعى جازىلعان ءۇزىندىنى جالعاستىرىپ تولىقتىرادى. كەنەسارىنىڭ حاتتارىنان
حان قىرعىزدارعا ارناعان ۇندەۋىندە بىلاي دەپ جازدى: «مەنىڭ مۇندا كەلگەنىمنىڭ ماقساتى، سەندەرمەن جاۋلاسۋ، قان توگىسۋ ەمەس، قايتا قازاقتار مەن قىرعىزداردىڭ باسىن قوسىپ، ولاردى كۇشەيتۋ، قوقاننىڭ قول استىنان ءبولىپ الۋ، قوقاندىقتاردىڭ قىسىمىنان قۇتقارۋ بولىپ تابىلادى».
«ءبىزدىڭ اتا - بابامىز، - دەپ جازدى كەنەسارى، - بىزگە مۇرا ەتىپ قالدىرعان ەسىل، نۇرا، اقتاۋ، ءورتاۋ، قارقارالى، قازىلىق، جارقايىڭ، وباعان، توبىل،
قۇسمۇرىن، وقيات، توعىزاق توڭىرەگى جانە جايىققا دەيىنگى جەرلەر قازىرگى پاتشانىڭ تۇسىندا بىزدەن تارتىپ الىنىپ، ولارعا اسكەري بەكىنىستەر سالىندى. ەندى ءبىزدىڭ جەرىمىزدى كۇن سايىن باسىپ الىپ، وعان بەكىنىستەر ورناتىپ جاتىر. بۇل ارەكەت حالىقتى بارىنشا اشىندىرىپ وتىر. مۇنىڭ ءوزى ءبىزدىڭ بولاشاعىمىزعا عانا ەمەس، قازىرگى تىرشىلىگىمىزگە دە زور ءقاۋىپ تۋعىزىپ وتىر». ءبىراق بۇعان پاتشا دا، ونىڭ قازاقستانداعى اكىمدەرى دە قۇلاق اسپاي، قايتا وتارشىلدىقتى ۇدەتە تۇسەدى.
ورىنبور گەنەرال - گۋبەرناتورىنا جازعان حاتتارىندا: «مەن ءوزىمنىڭ قازاقتارىم ەگىن ەگۋ، اڭ اۋلاۋ جونە باسقا دا بەيبىت كاسىپتەرمەن شۇعىلدانعان كەزدە عانا تىنىش ءومىر سۇرە الامىن»
ساباقتىڭ تاقىرىبى: 1837 - 1847 جىلدارداعى كەنەسارى قاسىم ۇلى باستاعان ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىس
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: كەنەسارىنىڭ حالقىنىڭ بوستاندىعى مەن تاۋەلسىزدىگى ءۇشىن كۇرەسكەن مەملەكەت قايراتكەرى ەكەندىگىن، كوتەرىلىس بارىسىنا تيگىزگەن ىقپالىن باعالاۋ. كوتەرىلىستىڭ ساتسىزدىككە ۇشىراۋ سەبەپتەرىن جانە كوتەرىلىستىڭ ماڭىزىن اشىپ كورسەتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردى تاريحي قۇبىلىستاردىڭ كۇردەلى كەشەندەرىن تالداي بىلۋگە جانە ولاردىڭ اراسىنداعى بايلانىستاردى ايقىنداي بىلۋگە، يدەولوگيالىق قۇبىلىستاردىڭ تاپتىق ءمانىن اشا بىلۋگە باۋلۋ.
تاربيەلىك: كەنەسارىداي باتىردىڭ ەرلىگىن دارىپتەي وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ ۇلتتىق سانا سەزىمىن قالىپتاستىرۋ، جەرىنە، ەلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ، ءوز ەلىن، جەرىن قورعاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: قورىتىندىلاۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: توپتىق جۇمىس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايد، كارتا، ك. قاسىم ۇلى سۋرەتى
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
ءىى. وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ.
ءىىى. وقۋشىلاردى توپقا ءبولۋ
ساباقتىڭ كەزەڭدەرى:
1. «تاريحي كوزقاراس»
2. «كوزبەن كىرپىك قاققانشا»
3. «سۋرەتتەگى سىر»
4. «حات قورجىنىنان»
5. «عاجايىپ ۇياشىق»
ءى توپ “يساتاي”، ءىى توپ “سىرىم”، ءىىى توپ “كەنەسارى’’
1. «تاريحي كوزقاراس»
بۇل كەزەڭدە 3 توپقا ءۇش ءتۇرلى تاپسىرمالار بەرىلىپ، ءار وقۋشىنىڭ تاريحي كوزقاراسىمەن تاقىرىپتىڭ ءمانىن اشىپ پوستەر ارقىلى قورعايدى.
ءى توپ. كوتەرىلىستىڭ سەبەپتەرى، ماقساتى جانە قوزعاۋشى كۇشتەرى
ءىى توپ. پاتشا ۇكىمەتىنىڭ جازالاۋ ارەكەتتەرى
ءىىى توپ. رەسەيدەن كەلگەن ەلشىلەردىڭ كەنەسارى ورداسىنا كەلۋى.
2. «كوزبەن كىرپىك قاققانشا»
ەكىنشى كەزەڭدە وقۋشىلار كارتامەن جۇمىس جاسايدى.
ءى توپ اقمولا
ءىىتوپ ورىنبور
ءىىى توپ قوقان حاندىعى جەرىندە بولعان كوتەرىلىستى كارتادان تاۋىپ ماعىناسىن اشىپ كورسەتەدى.
3. «سۋرەتتەگى سىر»
ءۇشىنشى كەزەڭدە كەنەسارى سۋرەتىندەگى سىردى اشادى.
ءى توپ: مىنەزدەمە بەرەدى
ءىى توپ: قاسىم سۇلتان، سارجان، ابىلايحان، ايعaنىم، بوپاي، ساۋرىق،
ناۋرىزباي، سۇرانشى كەنەسارى كوتەرىلىسىنە قاتىستى تۋىستارىنا
سيپاتتاما بەرەدى.
ءىىى توپ: “ۇلت ساناسىن وياتقان ۇلى تۇلعا” رەتىندە وقۋشىلار ءوز ويلارىن
ورتاعا سالادى.
4. «حات قورجىنىنان»
ءتورتىنشى كەزەڭدە 3 توپقا كەنەسارى جازعان حاتتارىنان ءۇزىندى جازىلعان كونۆەرت تاراتىلادى. وقۋشىلار حاتتاعى جازىلعان ءۇزىندىنى جالعاستىرىپ تولىقتىرادى. كەنەسارىنىڭ حاتتارىنان
حان قىرعىزدارعا ارناعان ۇندەۋىندە بىلاي دەپ جازدى: «مەنىڭ مۇندا كەلگەنىمنىڭ ماقساتى، سەندەرمەن جاۋلاسۋ، قان توگىسۋ ەمەس، قايتا قازاقتار مەن قىرعىزداردىڭ باسىن قوسىپ، ولاردى كۇشەيتۋ، قوقاننىڭ قول استىنان ءبولىپ الۋ، قوقاندىقتاردىڭ قىسىمىنان قۇتقارۋ بولىپ تابىلادى».
«ءبىزدىڭ اتا - بابامىز، - دەپ جازدى كەنەسارى، - بىزگە مۇرا ەتىپ قالدىرعان ەسىل، نۇرا، اقتاۋ، ءورتاۋ، قارقارالى، قازىلىق، جارقايىڭ، وباعان، توبىل،
قۇسمۇرىن، وقيات، توعىزاق توڭىرەگى جانە جايىققا دەيىنگى جەرلەر قازىرگى پاتشانىڭ تۇسىندا بىزدەن تارتىپ الىنىپ، ولارعا اسكەري بەكىنىستەر سالىندى. ەندى ءبىزدىڭ جەرىمىزدى كۇن سايىن باسىپ الىپ، وعان بەكىنىستەر ورناتىپ جاتىر. بۇل ارەكەت حالىقتى بارىنشا اشىندىرىپ وتىر. مۇنىڭ ءوزى ءبىزدىڭ بولاشاعىمىزعا عانا ەمەس، قازىرگى تىرشىلىگىمىزگە دە زور ءقاۋىپ تۋعىزىپ وتىر». ءبىراق بۇعان پاتشا دا، ونىڭ قازاقستانداعى اكىمدەرى دە قۇلاق اسپاي، قايتا وتارشىلدىقتى ۇدەتە تۇسەدى.
ورىنبور گەنەرال - گۋبەرناتورىنا جازعان حاتتارىندا: «مەن ءوزىمنىڭ قازاقتارىم ەگىن ەگۋ، اڭ اۋلاۋ جونە باسقا دا بەيبىت كاسىپتەرمەن شۇعىلدانعان كەزدە عانا تىنىش ءومىر سۇرە الامىن»
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
