- 05 ناۋ. 2024 03:29
- 270
31 مامىر ساياسي قۋعىن-سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى، اقيقاتقا اينالعان اتا - بابا ارمانى
31 مامىر ساياسي قۋعىن سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنىنە ارنالعان
ساياسي قۋعىن - سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى مەن الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ 150 جىلدىعىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان «اقيقاتقا اينالعان اتا - بابا ارمانى» اتتى تاريحي - تاعىلىمدىق كەشتىڭ سەنارييى
ءى ءبولىم. ا. بوكەيحانوۆ ەسكەرتكىشىنە گۇل شوعىن قويۋ ءراسىمى
ۇلجان: تاڭ قالدىرىپ جيىرماسىنشى عاسىردى،
جاڭا عاسىر قۇدىرەتكە باس ۇردى.
زامانانىڭ بۇلتى دەرتى تۇردى دا،
شاپاعاتتى الاش نۇرى شاشىلدى.
شاشىلماي شە؟
مۇمكىن بە ەدى جاسىرۋ،
قىن تۇبىنەن جارىپ شىعار اسىلدى،
الەمىنە اسقاقتاتىپ ابايىن،
بۇل قازاعىڭ الاش داڭقىن اسىردى.
ەندى مىنە سەمەيىندە الاشتىڭ،
ءاليحاننىڭ ەسكەرتكىشى اشىلدى.
جۇرەگىمە تولقىن كەلىپ ۇرعانداي،
و، ءتاڭىرى، سەزىم ەدى بۇل قانداي؟!
التى الاشتىڭ ارداقتىسى جينالىپ،
بوكەيحانوۆ ءوزى كەلىپ تۇرعانداي!
بۇگىنگى ۇرپاق سەن تۋرالى نە بىلگەن،
سولاي بولار، سولاي بولعان تەگىنەن.
«قىردىڭ ۇلى» الاقانداي قازاقتىڭ
الاتاۋداي قاسىرەتىن سەزىنگەن.
جاۋعا بەرمەي كوكتۇرىكتىڭ بەسىگىن،
التى الاشىڭ ارداقتاعان ەسىمىن.
ابىلاي مەن كەنەسارى اتاڭىز،
جانە ءوزىڭ... ارمانداعان وسى كۇن.
سەن تۋرالى كۇمىلجيمىز نەگە ءبىز؟
سەن سەزگەندى بۇگىن ءبىز دە سەزەمىز.
سەن بىلگەندى ءبىلۋ ءۇشىن ۇمتىلىپ،
سەن توزگەنگە ەندى ءبىز دە توزەمىز.
ورتامىزدا ەرەك تۋعان ەڭسەلى ەر،
جينالىپپىز تۋ تۇبىنە وڭشەڭ ەر.
اناۋ جاقتان... قايتەر ەدى جارىقتىق،
اباي اتام ءوزى كەلىپ كورسە ەگەر؟!
سەندەرسىڭدەر ۇلت يەسى، الىپ كىل،
ارتىمىزدا الاش دەگەن حالىق تۇر.
ءبىز قاشانعى تومەنشىكتەپ جۇرەمىز،
قۋانتايىق ۇلتىمىزعا بارىپ ءبىر!
توبەمىزدە الاش تۋى جەلبىرەپ،
تىلەگىمىز، جۇرەگىمىز ەلجىرەپ.
سۇيىنشىلەپ قۋانتايىق قازاقتى،
سەمەيىڭە ءاليحانىڭ كەلدى دەپ!
داۋلەت:
2016 جىل - قازاق ەلىنىڭ ۇلى تۇلعالارىنىڭ بىرەگەيى ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ 150 جىلدىعى. ءاليحان - XX عاسىردا ۇلت - ازاتتىق قوزعالىسپەن قازاقتىڭ ساناسىنا سەرپىن بەرىپ، جۇرەگىندەگى ازاتتىقتى وياتىپ، قاسيەتتى تاۋەلسىزدىكتىڭ ىرگەتاسىن قايراتكەرلىگىمەن قازاقتىڭ بولاشاعىنا قالاپ كەتكەن تۇعىرلى تۇلعا.
قۇرمەتتى قوناقتار، ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ ەسكەرتكىشىنە گۇل شوقتارىن قويۋ ءراسىمىن وتكىزۋگە رۇقسات ەتىڭىزدەر.
داۋلەت:
بارلىعىڭىزدى ەلىمىزدىڭ وتكەنى مەن بۇگىنىن تانىتاتىن تاريحي - تاعىلىمدىق كەشكە شاقىرامىز!
ءىى ءبولىم. تەاترلاندىرىلعان كورىنىستەر
ساحنا سىرتىنان:
ساياسي قۋعىن - سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى مەن الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ 150 جىلدىعىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان «اقيقاتقا اينالعان اتا - بابا ارمانى» اتتى تاريحي - تاعىلىمدىق كەشتى سەمەي كوپ سالالى كوللەدجى سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا ۇسىنادى.
ۆيدەو. الاش قايراتكەرلەرى
1 - كورىنىس. “قازاق تاريحىنداعى تۇعىرلى تۇلعالار” سەمەي، 1917 جىل.
سۇلتان:
اۋ، الاش، كوزىڭدى بۇگىن اشار كۇنىڭ!
قارمانىپ ىلگەرى اياق باسار كۇنىڭ!
شىعارىپ ءبىر جەڭنەن قول، ءبىر جەردەن ءسوز،
ادىمداپ اسقار بەلدەن اسار كۇنىڭ.
تەڭىزىم، تەلەگەيىم – قايران ەلىم،
كەمەرلەپ تولقىن اتىپ، تاسار كۇنىڭ!
اق كۇمىس، قىزىل التىن جيعانىڭدى،
قۇربان قىپ وسى جولعا شاشار كۇنىڭ!
تەرەزەڭ تەڭگەرىلىپ قاتار تۇرسا،
وسى! – دەپ سوندا جۇرەك باسار كۇنىڭ.
اۋ، الاش، زامان جايىن بىلەمىز بە؟
قۇلاققا ايتقان ءسوزدى ىلەمىز بە؟
زاماننىڭ ىڭعايىنشا امال قىلىپ،
زىرلاعان جەلماياعا مىنەمىز بە؟
ونەرلى، ءبىلىمدىنىڭ قىلعان ءىسى
مايداندا مۇنى بايقاپ كورەمىز بە؟
كۇش قوسىپ، قۇرالدانىپ باس قورعاۋدىڭ
جولىنا بەلدى بۋىپ كىرەمىز بە؟
بولماسا كۇندە ءبىر ەل قىرعىن تاۋىپ
جىلاۋلاپ باستاپ - اياق جۇرەمىز بە!
اقيقاتقا اينالعان اتا - بابا ارمانى. جۇكتەۋ
ساياسي قۋعىن - سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى مەن الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ 150 جىلدىعىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان «اقيقاتقا اينالعان اتا - بابا ارمانى» اتتى تاريحي - تاعىلىمدىق كەشتىڭ سەنارييى
ءى ءبولىم. ا. بوكەيحانوۆ ەسكەرتكىشىنە گۇل شوعىن قويۋ ءراسىمى
ۇلجان: تاڭ قالدىرىپ جيىرماسىنشى عاسىردى،
جاڭا عاسىر قۇدىرەتكە باس ۇردى.
زامانانىڭ بۇلتى دەرتى تۇردى دا،
شاپاعاتتى الاش نۇرى شاشىلدى.
شاشىلماي شە؟
مۇمكىن بە ەدى جاسىرۋ،
قىن تۇبىنەن جارىپ شىعار اسىلدى،
الەمىنە اسقاقتاتىپ ابايىن،
بۇل قازاعىڭ الاش داڭقىن اسىردى.
ەندى مىنە سەمەيىندە الاشتىڭ،
ءاليحاننىڭ ەسكەرتكىشى اشىلدى.
جۇرەگىمە تولقىن كەلىپ ۇرعانداي،
و، ءتاڭىرى، سەزىم ەدى بۇل قانداي؟!
التى الاشتىڭ ارداقتىسى جينالىپ،
بوكەيحانوۆ ءوزى كەلىپ تۇرعانداي!
بۇگىنگى ۇرپاق سەن تۋرالى نە بىلگەن،
سولاي بولار، سولاي بولعان تەگىنەن.
«قىردىڭ ۇلى» الاقانداي قازاقتىڭ
الاتاۋداي قاسىرەتىن سەزىنگەن.
جاۋعا بەرمەي كوكتۇرىكتىڭ بەسىگىن،
التى الاشىڭ ارداقتاعان ەسىمىن.
ابىلاي مەن كەنەسارى اتاڭىز،
جانە ءوزىڭ... ارمانداعان وسى كۇن.
سەن تۋرالى كۇمىلجيمىز نەگە ءبىز؟
سەن سەزگەندى بۇگىن ءبىز دە سەزەمىز.
سەن بىلگەندى ءبىلۋ ءۇشىن ۇمتىلىپ،
سەن توزگەنگە ەندى ءبىز دە توزەمىز.
ورتامىزدا ەرەك تۋعان ەڭسەلى ەر،
جينالىپپىز تۋ تۇبىنە وڭشەڭ ەر.
اناۋ جاقتان... قايتەر ەدى جارىقتىق،
اباي اتام ءوزى كەلىپ كورسە ەگەر؟!
سەندەرسىڭدەر ۇلت يەسى، الىپ كىل،
ارتىمىزدا الاش دەگەن حالىق تۇر.
ءبىز قاشانعى تومەنشىكتەپ جۇرەمىز،
قۋانتايىق ۇلتىمىزعا بارىپ ءبىر!
توبەمىزدە الاش تۋى جەلبىرەپ،
تىلەگىمىز، جۇرەگىمىز ەلجىرەپ.
سۇيىنشىلەپ قۋانتايىق قازاقتى،
سەمەيىڭە ءاليحانىڭ كەلدى دەپ!
داۋلەت:
2016 جىل - قازاق ەلىنىڭ ۇلى تۇلعالارىنىڭ بىرەگەيى ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ 150 جىلدىعى. ءاليحان - XX عاسىردا ۇلت - ازاتتىق قوزعالىسپەن قازاقتىڭ ساناسىنا سەرپىن بەرىپ، جۇرەگىندەگى ازاتتىقتى وياتىپ، قاسيەتتى تاۋەلسىزدىكتىڭ ىرگەتاسىن قايراتكەرلىگىمەن قازاقتىڭ بولاشاعىنا قالاپ كەتكەن تۇعىرلى تۇلعا.
قۇرمەتتى قوناقتار، ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ ەسكەرتكىشىنە گۇل شوقتارىن قويۋ ءراسىمىن وتكىزۋگە رۇقسات ەتىڭىزدەر.
داۋلەت:
بارلىعىڭىزدى ەلىمىزدىڭ وتكەنى مەن بۇگىنىن تانىتاتىن تاريحي - تاعىلىمدىق كەشكە شاقىرامىز!
ءىى ءبولىم. تەاترلاندىرىلعان كورىنىستەر
ساحنا سىرتىنان:
ساياسي قۋعىن - سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ كۇنى مەن الاش كوسەمى ءاليحان بوكەيحانوۆتىڭ 150 جىلدىعىنا وراي ۇيىمداستىرىلعان «اقيقاتقا اينالعان اتا - بابا ارمانى» اتتى تاريحي - تاعىلىمدىق كەشتى سەمەي كوپ سالالى كوللەدجى سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزعا ۇسىنادى.
ۆيدەو. الاش قايراتكەرلەرى
1 - كورىنىس. “قازاق تاريحىنداعى تۇعىرلى تۇلعالار” سەمەي، 1917 جىل.
سۇلتان:
اۋ، الاش، كوزىڭدى بۇگىن اشار كۇنىڭ!
قارمانىپ ىلگەرى اياق باسار كۇنىڭ!
شىعارىپ ءبىر جەڭنەن قول، ءبىر جەردەن ءسوز،
ادىمداپ اسقار بەلدەن اسار كۇنىڭ.
تەڭىزىم، تەلەگەيىم – قايران ەلىم،
كەمەرلەپ تولقىن اتىپ، تاسار كۇنىڭ!
اق كۇمىس، قىزىل التىن جيعانىڭدى،
قۇربان قىپ وسى جولعا شاشار كۇنىڭ!
تەرەزەڭ تەڭگەرىلىپ قاتار تۇرسا،
وسى! – دەپ سوندا جۇرەك باسار كۇنىڭ.
اۋ، الاش، زامان جايىن بىلەمىز بە؟
قۇلاققا ايتقان ءسوزدى ىلەمىز بە؟
زاماننىڭ ىڭعايىنشا امال قىلىپ،
زىرلاعان جەلماياعا مىنەمىز بە؟
ونەرلى، ءبىلىمدىنىڭ قىلعان ءىسى
مايداندا مۇنى بايقاپ كورەمىز بە؟
كۇش قوسىپ، قۇرالدانىپ باس قورعاۋدىڭ
جولىنا بەلدى بۋىپ كىرەمىز بە؟
بولماسا كۇندە ءبىر ەل قىرعىن تاۋىپ
جىلاۋلاپ باستاپ - اياق جۇرەمىز بە!
اقيقاتقا اينالعان اتا - بابا ارمانى. جۇكتەۋ