اباي قۇنانبايەۆتىڭ «سەگىز اياق» ءانى
مۋزىكا 4 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اباي قۇنانبايەۆتىڭ “سەگىز اياق” ءانى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك ءمانى؛ وقۋشىلارعا ءاننىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ، ءماتىنىن تالداۋ، ءاننىڭ ىرعاعىن اۋەنىن ۇيرەتۋ.
ءا) تاربيەلىك ءمانى؛ وقۋشىلارعا ءان ارقىلى اۆتوردىڭ يدەياسىن جەتكىزە بىلۋگە باۋلۋ، ادامگەرشىلىككە، يماندىلىققا، مادەنيەتتىلىككە جانە ەتيكالىق، ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
ب) دامىتۋشىلىق ءمانى؛ وقۋشىلاردىڭ سازگەرلىك ساۋاتىن شىڭداۋ، ومىرگە دەگەن كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ، ويلاۋ قابىلەتى مەن وي - ءورىسىن دامىتۋ.
(سىنىپتا مۋزىكا وينالىپ تۇرادى، وقۋشىلار بىرتىندەپ سىنىپقا كىرەدى.)
ءمۇعالىمنىڭ وقۋشىمەن امانداسۋى، وقۋشىلار انتى ورىندالادى
وقۋشىلارعا نوتا ساۋاتى بويىنشا داۋىس جاتتىعۋىن ديريجەرلىق سحەمامەن جاساتۋ.
دو ماجور گامماسى.
سىنىپ وقۋشىلارىن ءۇش توپقا ءبولۋ.
1. “اباي” اۋىلى، 2. “ىبىراي” اۋىلى، 3. “شوقان” اۋىلى
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ؛
1) ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟ / “كوزىمنىڭ قاراسى” ءانى/
2) ابايدىڭ قانداي ولەڭدەرىن بىلەسىڭدەر؟ / “قىس، جاز، كۇز ت. ب.”/
3) اباي اندەرىنىڭ تاربيەلىك ءمانى نەدە؟ /ادامگەرشىلىك، يماندىلىق بىلىمگە/
4) “كوزىمنىڭ قاراسى” ءانى نە جايلى جازىلعان؟ /ماحاببات ليريكاسى/
5) اباي اندەرى قانداي مۋزىكا تۇرلەرىنە جاتادى؟ /كلاسسيكالىق مۋزىكا/
6) كلاسسيكالىق مۋزىكا دەگەنىمىز نە؟ /تەرەڭ ماعىنالى مۋزىكا قورىنا ەنگەن شىعارما/
7) كامەرالىق مۋزىكا دەگەنىمىز نە؟ /اسپاپقا نەمەسە داۋىسقا ارنالعان مۋزىكا/
اباي دانىشپان – قارا سوزدەرىمەن
اباي اۋدارماشى – پۋشكين، گەتە؛
اباي اقىن - ولەڭدەرىمەن
اباي ورىنداۋشى - ونەرپازدىعىمەن
اباي سازگەر - اندەرىمەن
اباي اعارتۋشى - بىلىمدىلىگىمەن
جاڭا ساباق: مىنە، بالالار! ءبىز ابايدىڭ كوپتەگەن ولەڭدەرىمەن قاتار اندەرىندە جاتتادىق. “قاراڭعى تۇندە تاۋ قالقىپ”، “جەلسىز تۇندە جارىق اي”، “كوزىمنىڭ قاراسى” سياقتى اندەرى تابيعات سۇلۋلىعىن كىرشىكسىز جىرلاسا، ماحاببات ليريكاسى دا ورىنداۋشىنى ەرىكسىز ۇيىتىپ الارى ءسوزسىز. سونداي اندەردىڭ ءبىرى – “سەگىز اياق” ءانى
1. الىستان سەرمەپ،
جۇرەكتەن تەربەپ،
شىمىرلاپ بويعا جايىلعان.
حيۋادان شاۋىپ،
قيسىنىن تاۋىپ،
تاعىنى جەتىپ قايىرعان.
تولعاۋى توقسان قىزىل ءتىل
سويلەيمىن دەسەڭ ءوزىڭ ءبىل 2 رەت
2. وتكىردىڭ ءجۇزى،
كەستەنىڭ ءبىزى،
ورنەگىن سەندەي سالا الماس.
بىلگەنگە مارجان،
بىلمەسكە ارزان،
ناداندار باھرا الا الماس.
قينالما بەكەر ءتىل مەن جاق
كوڭىلسىز قۇلاق ويعا ولاق 2 رەت
3. باسىندا مي جوق،
وزىندە وي جوق،
كۇلكىسىز كەردەن ناداننىڭ.
كوپ ايتسا كوندى،
جۇرت ايتسا بولدى،
ادەتى نادان ادامنىڭ.
بويدا قايرات، ويدا كوز
بولماعان سوڭ، ايتپا ءسوز 2 رەت
4. اتادان التاۋ،
انادان تورتەۋ،
جالعىزدىق كورەر جەرىم جوق.
اعايىن بەك كوپ،
ايتامىن ەپتەپ،
ءسوزىمدى ۇعار ەلىم جوق.
مولاسىنداي باقسىنىڭ 2 رەت
جالعىز قالدىم تاپ شىنىم
بۇل ءان 1889 جىلى - اباي زامانىندا ادامدار جايلى جازىلعان شىعارما.
ابايدىڭ مۇڭى مەن زارى، ءداۋىرى مەن حالىق قايعىسىن جىرلايدى. سوندىقتان قايعى – قاسىرەتتى ءوز قايعىسىنداي سەزەدى. جانىنداعى ادامداردىڭ ساۋاتسىزدىعى جانىنا قاتتى باتىپ، ءان ارقىلى جىرلايدى.
وقۋشىلارعا ءاندى اۋەنىمەن ۇيرەتۋ.
ۆەنن دياگرامماسى
نەنى بەينەلەيدى؟
نەگە تاربيەلەيدى؟
1. “سەگىز اياق” ءانى نە جايلى جازىلعان؟
2. ابايدىڭ ايتار ويى قانداي؟
3. ءاننىڭ اۋەنى قانداي ولشەممەن ورىندالادى؟
4. ءاننىڭ باسقا اۋەندەردەن وزگەشەلىگى نەدە؟
قورىتىندى: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن پىسىقتاي كەلە، باعالاۋ.
ۇيگە: ءاندى جاتتاپ، ماعىناسىنا شىعارما جازۋ.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اباي قۇنانبايەۆتىڭ “سەگىز اياق” ءانى.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك ءمانى؛ وقۋشىلارعا ءاننىڭ ماعىناسىن ءتۇسىندىرۋ، ءماتىنىن تالداۋ، ءاننىڭ ىرعاعىن اۋەنىن ۇيرەتۋ.
ءا) تاربيەلىك ءمانى؛ وقۋشىلارعا ءان ارقىلى اۆتوردىڭ يدەياسىن جەتكىزە بىلۋگە باۋلۋ، ادامگەرشىلىككە، يماندىلىققا، مادەنيەتتىلىككە جانە ەتيكالىق، ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
ب) دامىتۋشىلىق ءمانى؛ وقۋشىلاردىڭ سازگەرلىك ساۋاتىن شىڭداۋ، ومىرگە دەگەن كوزقاراسىن قالىپتاستىرۋ، ويلاۋ قابىلەتى مەن وي - ءورىسىن دامىتۋ.
(سىنىپتا مۋزىكا وينالىپ تۇرادى، وقۋشىلار بىرتىندەپ سىنىپقا كىرەدى.)
ءمۇعالىمنىڭ وقۋشىمەن امانداسۋى، وقۋشىلار انتى ورىندالادى
وقۋشىلارعا نوتا ساۋاتى بويىنشا داۋىس جاتتىعۋىن ديريجەرلىق سحەمامەن جاساتۋ.
دو ماجور گامماسى.
سىنىپ وقۋشىلارىن ءۇش توپقا ءبولۋ.
1. “اباي” اۋىلى، 2. “ىبىراي” اۋىلى، 3. “شوقان” اۋىلى
ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ؛
1) ۇيگە قانداي تاپسىرما بەرىلدى؟ / “كوزىمنىڭ قاراسى” ءانى/
2) ابايدىڭ قانداي ولەڭدەرىن بىلەسىڭدەر؟ / “قىس، جاز، كۇز ت. ب.”/
3) اباي اندەرىنىڭ تاربيەلىك ءمانى نەدە؟ /ادامگەرشىلىك، يماندىلىق بىلىمگە/
4) “كوزىمنىڭ قاراسى” ءانى نە جايلى جازىلعان؟ /ماحاببات ليريكاسى/
5) اباي اندەرى قانداي مۋزىكا تۇرلەرىنە جاتادى؟ /كلاسسيكالىق مۋزىكا/
6) كلاسسيكالىق مۋزىكا دەگەنىمىز نە؟ /تەرەڭ ماعىنالى مۋزىكا قورىنا ەنگەن شىعارما/
7) كامەرالىق مۋزىكا دەگەنىمىز نە؟ /اسپاپقا نەمەسە داۋىسقا ارنالعان مۋزىكا/
اباي دانىشپان – قارا سوزدەرىمەن
اباي اۋدارماشى – پۋشكين، گەتە؛
اباي اقىن - ولەڭدەرىمەن
اباي ورىنداۋشى - ونەرپازدىعىمەن
اباي سازگەر - اندەرىمەن
اباي اعارتۋشى - بىلىمدىلىگىمەن
جاڭا ساباق: مىنە، بالالار! ءبىز ابايدىڭ كوپتەگەن ولەڭدەرىمەن قاتار اندەرىندە جاتتادىق. “قاراڭعى تۇندە تاۋ قالقىپ”، “جەلسىز تۇندە جارىق اي”، “كوزىمنىڭ قاراسى” سياقتى اندەرى تابيعات سۇلۋلىعىن كىرشىكسىز جىرلاسا، ماحاببات ليريكاسى دا ورىنداۋشىنى ەرىكسىز ۇيىتىپ الارى ءسوزسىز. سونداي اندەردىڭ ءبىرى – “سەگىز اياق” ءانى
1. الىستان سەرمەپ،
جۇرەكتەن تەربەپ،
شىمىرلاپ بويعا جايىلعان.
حيۋادان شاۋىپ،
قيسىنىن تاۋىپ،
تاعىنى جەتىپ قايىرعان.
تولعاۋى توقسان قىزىل ءتىل
سويلەيمىن دەسەڭ ءوزىڭ ءبىل 2 رەت
2. وتكىردىڭ ءجۇزى،
كەستەنىڭ ءبىزى،
ورنەگىن سەندەي سالا الماس.
بىلگەنگە مارجان،
بىلمەسكە ارزان،
ناداندار باھرا الا الماس.
قينالما بەكەر ءتىل مەن جاق
كوڭىلسىز قۇلاق ويعا ولاق 2 رەت
3. باسىندا مي جوق،
وزىندە وي جوق،
كۇلكىسىز كەردەن ناداننىڭ.
كوپ ايتسا كوندى،
جۇرت ايتسا بولدى،
ادەتى نادان ادامنىڭ.
بويدا قايرات، ويدا كوز
بولماعان سوڭ، ايتپا ءسوز 2 رەت
4. اتادان التاۋ،
انادان تورتەۋ،
جالعىزدىق كورەر جەرىم جوق.
اعايىن بەك كوپ،
ايتامىن ەپتەپ،
ءسوزىمدى ۇعار ەلىم جوق.
مولاسىنداي باقسىنىڭ 2 رەت
جالعىز قالدىم تاپ شىنىم
بۇل ءان 1889 جىلى - اباي زامانىندا ادامدار جايلى جازىلعان شىعارما.
ابايدىڭ مۇڭى مەن زارى، ءداۋىرى مەن حالىق قايعىسىن جىرلايدى. سوندىقتان قايعى – قاسىرەتتى ءوز قايعىسىنداي سەزەدى. جانىنداعى ادامداردىڭ ساۋاتسىزدىعى جانىنا قاتتى باتىپ، ءان ارقىلى جىرلايدى.
وقۋشىلارعا ءاندى اۋەنىمەن ۇيرەتۋ.
ۆەنن دياگرامماسى
نەنى بەينەلەيدى؟
نەگە تاربيەلەيدى؟
1. “سەگىز اياق” ءانى نە جايلى جازىلعان؟
2. ابايدىڭ ايتار ويى قانداي؟
3. ءاننىڭ اۋەنى قانداي ولشەممەن ورىندالادى؟
4. ءاننىڭ باسقا اۋەندەردەن وزگەشەلىگى نەدە؟
قورىتىندى: وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن پىسىقتاي كەلە، باعالاۋ.
ۇيگە: ءاندى جاتتاپ، ماعىناسىنا شىعارما جازۋ.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تىك بۇرىشتى ءۇشبۇرىشتار تەڭدىگىنىڭ بەلگىلەرى
-
ساۋىقتىرۋ شاراسىنا بايلانىستى وتكىزىلەتىن وتباسىلىق، سپورتتىق سايىستىڭ ماقساتى.
