InfoHub Logo

5 سىنىپ
ءى. ساباقتىڭ تاقىرىبى: اباي قۇنانباي ۇلى «قىس»، «جازعىتۇرى» ولەڭدەر.
ءىى. ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: اباي قۇنانبايەۆ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن وقىتۋ. ابايدىڭ قىسقاشا ومىرىمەن تانىستىرۋ. ابايدىڭ شىققان ورتاسى، تەگى تۋرالى ايتۋ. «قىس» ولەڭىنىڭ تىلدىك ەرەكشەلىگىن وقىتۋ. «قىس» ولەڭىنىڭ كوركەمدىك قۋاتىن وقۋشىلار ساناسىنا جەتكىزۋ.
- ولەڭدەگى تابيعات سۋرەتى
- ادامنىڭ تابيعاتپەن بايلانىسى
- ادامعا قاتتى قىستىڭ ءقاۋپى
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى قىستىگۇنى قۇستارعا قامقور بولۋعا تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ وي - ءورىسىن، ەركىن، سويلەۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ.

ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتا قولدانىلاتىن تاسىلدەر: «توپتاستىرۋ»، دامىتپالى تەحنولوگيا
كورنەكىلىكتەر: اباي پورترەتى، جىل مەزگىلدەرى سۋرەتى، ەۆريستيكالىق تاپسىرمالار.

ءىىى. ساباقتىڭ بارىسى:

ۇيىمداستىرۋ.
ءۇي جۇمىسىن قورىتىپ، جاڭا ساباق تۇسىندىرەمىن. اباي قۇنانبايەۆ جايلى ينتەراكتيۆتى تاقتا ارقىلى بالالىق شاعىنان باستاپ، جازعان شىعارمالارى جايلى، تۋعان جەرى، مۇراجايداعى ساقتالعان زاتتارى جايلى ايتىپ وتەمىن.
اباي 1845 جىلى تۋعان. اباي 10 جاسىنان باستاپ ولەڭ جازا باستاعان. اباي تەك قانا اقىن ەمەس، سونىمەن بىرگە سازگەر، قازاقتىڭ حالىق مۋزىكاسىن تەرەڭ بىلگەن، جەتە باعالاعان ادام بولدى.
1904 جىلى ەسكىشە 23 ماۋسىمدا شىڭعىستاۋ سىرتىنداعى بالاشاقپاق جايلاۋىندا قايتىس بولعان اباي قۇنانبايەۆتىڭ سۇيەگى جيدەبايعا جەتكىزىلىپ، سول جەرگە قويىلدى.
اباي ەسكەرتكىشى الماتى قالاسىنداعى اباي اتىنداعى الاڭعا 1960 جىلى
ورناتىلعان. جالپى بيىكتىگى 13، 7 م. ەسكەرتكىش قولادان قۇيىلىپ، تۇعىرى قىزىل گرانيتتەن قالانعان.
وقۋشىلارعا الدىن - الا بەرىلگەن تاپسىرما بويىنشا اباي قۇنانبايەۆ جايلى شىعارعان ولەڭدەرىن وقىتامىن.
اباي اقىن ەر ەدى،
اباي دانا، سەرى ەدى.
ابايدىڭ رۋحىن ولتىرمەي،
اسقاقتاتقان ەلى ەدى،
اسپانداتقان جەرى ەدى.
اقىن جانى كەڭ ەدى،
ويلاعانى ەل ەدى.
«حالقىم، جۇرتىم» دەگەندە
تالاي شابىت كەپ ەدى،
دارا اقىن ءور ەدى،
جۇرگەن جەرى ءتور ەدى.
جۇرتىنا ولەڭ قالدىرعان
اباي نەگە ولەدى؟!
اباي نەگە سونەدى؟!
اقىن داۋىل، سەل ەدى،
جازيرا، دارحان بەل ەدى.
مىڭمەن جالعىز الىسقان،
ارىستانداي ەر ەدى.

دانا اباي ءتالىم جولىن سالالادى
ساڭلاق سالا سابىرمەن سارالادى.
شاكارىمنەن باستاعان شاكىرتتەرى،
ولەڭدە ءوز ورنىن دارالادى.

اتى وشپەيدى ابايدىڭ مۇنىم انىق،
ار - ۇجدانىن نامىسقا جانىپ الىپ.
«قالىڭ ەلىم - قازاعىم» دەپ جىرلادى،
زەرەدەي اجەسىنەن ءتالىم الىپ.

ۇلى ابايدى ۇلى ءپىرىم سانايمىن
قاتەلەسسەم، ولەڭىنە قارايمىن
اق اۋليەم پەرىشتەسى بولعان سوڭ،
ءبىز ۇنەمى قاسىندامىز ارايدىڭ.

دانا ابايعا تەڭ كەلمەس ەشبىر اقىن
تانىتتى ول ادامزاتتىڭ اسىل زاتىن.
قىرىق بەس قارا ءسوزدى جازىپ كەتتى
شىراق قىپ ۇستاپ ءجۇرمىز اتاپ اتىن.
ءار سوزىندە استارلى وي تۇرادى،
وقىساڭ، اشىلادى وي تۇمانى
ءسۇرىنىپ، جىعىلماۋعا ابايدى وقى
اباي ءسوزى – قازاقتىڭ بوي تۇمارى.

«قىس» ولەڭى
الدىمەن «قىس» ولەڭىن اۋەزدى دەڭگەيدە ءۇنتاسپا ارقىلى تىڭداتامىن.
وقۋشىلاردان تومەنگى سىنىپتا وتكەن اباي قۇنانبايەۆتىڭ جىل مەزگىلىنە ارناعان تاعى قانداي ولەڭدەرى بار ەكەنىن ەستەرىنە تۇسىرەمىن. ەكى شۋماقتان جاتقا ايتقىزامىن.
كۇز
جاز
جازعىتۇرىم

«قىس» ولەڭىن تالداۋ
اق كيىمدى، دەنەلى، اق ساقالدى
سوقىر، مىلقاۋ، تانىماس ءتىرى جاندى
ءۇستى - باسى – اق قىراۋ، ءتۇسى سۋىق.
باسقان جەرى سىقىرلاپ كەلىپ قالدى.
دەم الىسى - ۇسكىرىك، اياز بەن قار
كارى قۇداڭ قىس كەلىپ، الەك سالدى
ۇشپاداي بوركىن كيگەن وقشىرايتىپ،
ايازبەنەن قىزارىپ اجارلاندى.
بۇلتتاي قاسى جاۋىپ ەكى كوزىن
باسىن سىلىكسە، قار جاۋىپ، مازاڭدى الدى
بۋراداي بۇرق - سارق ەتىپ دولدانعاندا
التى قانات اق وردا ءۇي شايقالدى.
تاقتاعا ەۆريستيكالىق تاپسىرمالار ىلىنەدى. بۇل ەۆريستيكالىق تاپسىرمانىڭ ءار وقۋشىنىڭ دەربەس وقۋ ەڭبەگىنىڭ دامۋىنا ىقپالى زور.
- ولەڭ نەشە بۋناقتان تۇرادى؟
- ولەڭ نەشە تارماقتان تۇرادى؟
- ۇيقاسى ءبىرىڭعاي دىبىستارمەن اياقتالا ما؟
- قىستىڭ سيپاتىن قاي شۋماققا دەيىن اڭعاردىڭدار؟
- بالالارعا قىستىڭ قانداي اسەرى بار ەكەن؟ (اقىن سوزىمەن ايتقاندا)
- ۇلكەندەرگە قىستىڭ قانداي اسەرى بار؟ (اقىن سوزىمەن ايتقاندا)
- قىس مالدىڭ قاي تۇرىنە جايسىز؟ (اقىن سوزىمەن ايتقاندا)
- قىسپەن بىرگە قانداي جىرتقىش كەلەدى؟ (اقىن سوزىمەن ايتقاندا)
- ليريكالىق قاھارماننىڭ قانداي قامقور ءسوزىن بايقادىڭدار؟ (اقىن سوزىمەن ايتقاندا)

«توپتاستىرۋ» ستراتەگياسى بويىنشا اباي قۇنانبايەۆ تۋرالى بىلەتىندەرىن، ەستىگەندەرىن جيناقتاۋ

ءىV. ساباقتى قورىتىپ، ۇيگە تاپسىرما بەرەمىن.
1 – ءشى قاتارعا «قىس» تاقىرىبىنا سۋرەت سالۋ
2 – ءشى قاتارعا «جاز» نەمەسە «قىس» تاقىرىپتارىنىڭ بىرىنە شىعارما جازىپ كەلۋ
3 – ءشى قاتارعا قىسقا، جازعا بايلانىستى ماقال - ماتەلدەر، جۇمباق جازىپ كەلۋ.
V. باعالاۋ
اباي قۇنانباي ۇلى «قىس»، «جازعىتۇرى» ولەڭدەرى. جۇكتەۋ