InfoHub Logo

ورمانعا كومەك بەرەيىك.
(ەكولوگيالىق ەرتەگى – قويىلىم)

اۆتورى: دجۋماتايەۆا اقمارال بولەگەنوۆنا جانە 3 سىنىپ وقۋشىلارى.
قاتىساتىندار:
قاسقىر - سايان
قويان اناسى - مەرەي -
قۇندىز - اليشەر
تۇلكى - نازيرا
كىرپى - سارجان
ساۋىسقان - اننۋرا -
سانجار
اياۋلىم
ءمۇعالىم
ورمانشى اعاي - ناريمان

1-قويىلىم
الاڭقايعا ورمان تۇرعىندارى جينالدى. ولار ءوزارا بىردەڭەگە نارازىلىق بىلدىرە سويلەسىپ تۇر.
قاسقىر (اشۋلانا). وسى ادامداردى ما! كەلىپ، بارلىعىن قورقىتىپ، قوقىس تاستاپ كەتتى! ءتىپتى جيناماعان!
قويان انا. ال مەنىڭ كوجەگىم شىنىعا اياعىن ءتىلىپ الدى. ەندى جۇرە الماي جاتىر.
قۇندىز. اياعىن ءتىلىپ العانى ەشتەڭە ەتپەس. ا مەنىڭ كىشكەنتاي، سۇيكىمدى بالام ءبىر پاكەتكە ورانىپ قالىپ، تۇنشىعا قالا جازدادى.
تۇلكى. (ويلانا). ءيا، جاعدايىمىز ناشار! ءومىر ءسۇرۋ قيىنعا سوقتى. ال مىنا قوقىستىڭ بارلىعىن جيناي المايمىز.
كىرپى. نەگە جيناي المايمىز؟
تۇلكى. ءبىز تىرىسىپ ەدىك قوي. ءبارى زايا كەتتى. كەلەسى كۇنى تاعى دا قوقىستاپ، لاستايدى..
قاسقىر. مۇمكىن، ولاردى ونداپ تۇرىپ قورقىتۋ كەرەك شىعار. ماڭايداعى قاسقىر دوستارىمدى شاقىرايىن....
قوياننىڭ اناسى.(ءسوزىن ءبولىپ). جوق - جوق، قاسەكە، ودان كەيىن بۇل ادامدار مىلتىقپەن كەلۋى مۇمكىن. وندا جاعدايىمىز مۇلدەم ناشارلايدى.
كىرپى. بىزگە ءبىر شەشىمىن تابۋ كەرەك. بىلاي ءومىر سۇرۋگە بولمايدى. ادامدار ءوز قاتەلىكتەرىن تۇسىنەتىندەي بىردەڭە ىستەۋ كەرەك..
قۇندىز.. ءيا، ورمان - ءبىزدىڭ تەك ءۇيىمىز عانا ەمەس.
تۇلكى. ارينە. ەگەر ورمان قۇرىسا، وندا ادامدار دا جيدەك، ساڭىراۋقۇلاق، جاڭعاق، دارىلىك وسىمدىكتەردى جيناي المايدى. ولار ەشقاشان دا قىزعالداق پەن قالامپىردىڭ جايقالعانىن كورە المايدى، قۇستاردىڭ ءانىن ەستىمەيتىن بولادى. ءتىپتى، جاي تازا اۋا جۇتىپ، ورماندا سەرۋەندەي المايدى.
ساۋىسقان. مۇمكىن، مەن ادامدارعا بارىپ، ءبىزدىڭ ءۇيىمىزدى، ءبىزدىڭ ورمانىمىزدى لاستاماسىن دەپ ءتۇسىندىرىپ كەلەمىن.؟
قاسقىر. سەن بارىپ ۇشقانمەن، پايدا جوق. ادامدار جانۋارلار مەن قۇستاردىڭ ءتىلىن تۇسىنبەيدى عوي.
ساۋىسقان. (ويلانا). ءيا، راس. دەگەنمەن، ءبىر عاجايىپ بولىپ، ايتقانىمنىڭ ءبارىن تۇسىنەتىن ادام تابىلاتىن شىعار!
قاسقىر. جارايد، دەگەنىڭ بولسىن، ۇش.
ساۋىسقان ۇشىپ كەتەدى. ورمان تۇرعىندارى تارايدى.

2-كورىنىس
ساۋىسقان مەكتەپ قاسىنا ۇشىپ كەلەدى. ونى بالالار بايقاپ قالادى.
اياۋلىم. وي، قاراڭدار، قاراڭدار، قۇس!
سانجار. بۇل - الا ساۋىسقان عوي!
ساۋىسقان (ۇرەيلەنە)
و، ادامدار، ادامدار!
ماعان قۇلاق سالىڭدار!
ورمان ءبىزدىڭ پانامىز،
ءۇيىمىزدى لاستاماڭىز!.
جاقسىلىقپەن كەلىڭىز،
بالامىزعا تيمەڭىز.
وزەن، ورمان، جايلاۋدىڭ
كەرەمەتىن جويماڭىز!
گۇلدەردى دە جۇلماڭىز،
ورماندا وت جاقپاڭىز.
ورماندى قادىرلەڭىز!
ونىڭ كوزىن قۇرتپاڭىز!
اياۋلىم. سانجار، مىنا ساۋىسقاننىڭ ساڭقىلداعان ءۇنى مۇڭدى سەكىلدى.
سانجار. ءيا، مەن دە سونى بايقادىم. ءبىراق ونىڭ نە ايتقىسى كەپ تۇرعانىن قايدان بىلەمىز؟
اياۋلىم. مۇمكىن مۇعالىمنەن سۇرارمىز
ءمۇعالىمى كىرىپ كەلەدى.
اياۋلىم. اقمارال بولەگەنوۆنا مىنا ساۋىسقاندى تىڭداپ، ونىڭ نە ايتىپ تۇرعانىن ءتۇسىنىپ كورىڭىزشى.
ساۋىسقان ( سوڭعى شۋماقتى قايتالايدى).
گۇلدەردى دە جۇلماڭىز،
ورماندا وت جاقپاڭىز.
ورماندى قادىرلەڭىز!
ونىڭ كوزىن قۇرتپاڭىز!
ءمۇعالىم. ءيا، ساۋىسقان كومەك سۇراپ تۇر. وكىنىشكە وراي مەن قۇستار ءتىلىن تۇسىنبەيمىن. ءبىراق، قۇستاردىڭ ءتىلىن تۇسىنەتىن ءبىر ورمانشى اتانى بىلەمىن. سول اتاعا بارىپ كەلەيىك.
بارلىعى كەتەدى.

3-كورىنىس
باعاناعى الاڭقايدا تومارشادا(ويىنشىق) كوجەكتى سيپاپ ورمانشى اتا وتىر.
ورمانشى اتا. (كۇرسىنىپ) ەەە، سورلى كوجەگىم - اي! اياعىڭ جازىلىپ كەتەدى، ۋايىمداما. ەي، ادامدار - اي، ءبارىن قوقىستاپتى. قالاي ۇرىنباسسىڭ!
ساۋىسقان ۇشىپ كىرەدى. (فونوگرامما قويىلادى) ءوز ءانىن ايتا جونەلەدى.
ورمانشى. مىنە، ساۋىسقان دا شاعىمدانىپ جاتىر، بايعۇسىم - اي!
ءمۇعالىم مەن وقۋشىلار كىرەدى.
ءمۇعالىم. سالەمەتسىز بە، اتا! بىزگە مىنا ساۋىسقاندى تۇسىنۋگە كومەكتەسىڭىزشى. ول بىزگە بىردەڭە ايتقىسى كەلەدى..
ورمانشى (قاباعىن تۇيە) تۇسىنەتىنى نەسى بار؟ سىزدەر اينالاعا قاراڭىزدارشى، سوندا ءبارىن تۇسىنەسىزدەر. سىزدەردەن بارلىعى كومەك سۇراپ جاتىر.
ءمۇعالىم. راس - اۋ، بالالار. اينالاعا قاراڭدارشى، قانشا كوپ قوقىس جاتىر.
سانجار. اپاي، بۇل جەردى جيناۋعا كومەك كەرەك. مەن مەكتەپتەگى بالالاردى شاقىرىپ كەلەيىن.(جۇگىرىپ كەتەدى)
اياۋلىم. جيناپ العاسىن، ورماننىڭ تازالىعىن قاداعالاپ جۇرەمىز. بارلىعىنا تابيعاتتا ءوزىن قالاي ۇستاۋ كەرەكتىگىن تۇسىندىرەتىن بولامىز.
ءمۇعالىم. ءۇنقاعاز سالامىز، ادامدار ورماندى لاستاماي وعان كومەك قاجەت ەكەنىن تۇسىنەدى. ورمانعا ءدال ءقازىر كومەكتەسە باستايىق.
جيناي باستايدى. اۋەن ويناپ تۇرادى. ولارعا سانجار مەن باسقا دا بالالار قوسىلا كەتەدى. «ورماندى ساقتاڭدار!» دەگەن تابليچكا قويادى. ورمان تۇرعىندارى جينالادى.
قاسقىر. اينالا تازاردى، كوڭىلىم اعاردى!
تۇلكى. ورمانىمىز جايناي ءتۇستى!
قويان انا. كوجەگىم دە جىلاۋىن قويدى. جازىلعاسىن، سەكىرىپ جۇگىرەر ءالى!
قۇندىز.(بوبەر) بۇلاعىمىز تازاردى، كوڭىلىمىز جاقساردى.
كىرپى. جاقسىلىقپەن كەلىڭىزدەر ادامدار، بالامىزعا تيمەڭىزدەر ەشقاشان!
بارلىعى بىرگە.
ورمان ءبىزدىڭ ءۇيىمىز!
قادىرلەپ ونى ءسۇيىڭىز!