اباي قۇنانباي ۇلى "قىس" ولەڭى
ادەبيەت 5 كلاسس
تاقىرىبى: اباي قۇنانباي ۇلى «قىس»
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: ۇلى اقىن اباي اتامىزدىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى تۇسىنىك بەرىپ، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن كوتەرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: اقىن ولەڭدەرىن تالداي وتىرىپ، ادەبي تەوريالىق بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ، ساۋاتتى جازۋعا، دۇرىس سويلەۋگە، شاپشاڭدىققا، تەز ويلاۋعا ماشىقتاندىرۋ. ادام مەن تابيعات اراسىنداعى بايلانىستى، ۇقساستىقتى بايقاتا وتىرىپ، ءوز ويىن جيناقتاپ، قورىتا بىلۋگە، بايلانىستىرىپ سويلەي الۋعا باۋلۋ؛
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى تابيعاتتى ايالاۋعا، ادالدىققا، شىنشىلدىققا، بىلىمگە باۋلۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ساتىلاي كەشەندى تالداۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ا. قۇنانبايەۆ پورترەتى، كىتاپتار كورمەسى (اقىن شىعارماشىلىعى)، اقىن ءومىرى جازىلعان پلاكات، ساتىلاي كەشەندى تالداۋ سىزباسى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. ى. ءالتىنساريننىڭ ءومىر جولى
2. «وزەن»ولەڭىن جاتتاۋ. ساتىلاي كەشەندى تالداۋ جاساۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق.
1. ساباقتىڭ ماقساتى تۇسىندىرىلەدى.
2. اقىن ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن تۇسىندىرەدى.
اباي قۇنانبايەۆ – حح عاسىرداعى قازاق ادەبيەتىنە توڭكەرىس جاساعان ۇلى اقىن، فيلوسوف، سازگەر، قازاق جازبا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن سالۋشى.
تۋعان جەرى: قازىرگى شىعىس قازاقستان وبلىسى، اباي اۋدانى، قاسقابۇلاق دەگەن جەر
قىزمەتى: قازاق حالقىنىڭ دانىشپانى، ۇلى اقىن، كەمەڭگەر ويشىل، جازبا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن سالۋشى، اعارتۋشى - ۇستاز، ءادىل بي، زاڭگەر، قوعام قايراتكەرى.
«ادامدى، اللانى ادىلەتتى ءسۇي»، «اتاڭنىڭ بالاسى ەمەس، ادامنىڭ بالاسى بول»، «ءبىرىڭدى قازاق، ءبىرىڭدى دوس، كورمەسەڭ ءىستىڭ ءبارى بوس» دەگەن ونەگەلى سوزدەر قالدىردى.
شىعارماشىلىعى
ول كۇللى شىعىستا فيلوسوفيانىڭ نەگىزگى ءمانى بولىپ تابىلاتىن «كامىل ادامدى» وزەكتى جانە باستى پروبلەما ەتىپ قاراستىرىپ، سوعان ايرىقشا كوڭىل بولگەن.
پوەمالارى:
«ماسعۇت»، «ەسكەندىر»، «ءازىمنىڭ اڭگىمەسى»(اياقتالماعان)
ولەڭدەرى:
«ولەڭ ءسوزدىڭ پاتشاسى ءسوز، ءسوز ساراسى»، «بىرەۋدىڭ كىسىسى ولسە قارالى ول»، «مەن جازبايمىن ولەڭدى ەرمەك ءۇشىن» ءسوز ونەرى تۋرالى
«جاسىمدا عىلىم بار دەپ ەسكەرمەدىم»، «عىلىم تاپپاي ماقتانبا»، «ينتەرناتتا وقىپ ءجۇر»
وقۋ - عىلىم جايلى
«جاز»، «قىس»، «كۇز»، «جازعىتۇرى» تابيعات ليريكاسى
«سەگىز اياق»، «بولىس بولدىم، مىنەكي»، «قايران ەلىم»، «قاراشا، جەلتوقسان مەن سول ءبىر - ەكى اي»، «قارتايدىق، قايعى ويلادىق، ۇلعايدى ارمان»، «سابىرسىز، ارسىز، ەرىنشەك»
الەۋمەتتىك ماسەلەلەر جايلى
3. «قىس» ولەڭىن ءمۇعالىم جاتقا وقيدى.
4. وقۋشىلارعا مانەرلەپ وقىتادى.
ءىV. ساباقتى بەكىتۋ. ولەڭگە ساتىلاي كەشەندى تالداۋ جۇرگىزۋ
1. اۆتورى - اباي قۇنانبايەۆ – قازاق حالقىنىڭ ۇلى اقىنى، ويشىل - فيلوسوفى، كومپوزيتور ءارى اۋدارماشى، رەفورماتور.
2. تاقىرىبى – قىس مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىگى، اششى اياز، دولى بوران كەزىندەگى اۋىل، ەل ءومىرى.
3. جانر ءتۇرى – ولەڭ. بۇل ولەڭ تابيعات ليريكاسىنا جاتادى. سەبەبى، اقىن تابيعاتتىڭ قىتىمىر قاتالدىعىنا قارسى تۇرۋىن ءوز كوڭىلى، سەزىمى ارقىلى بىلدىرەدى.
4. يدەياسى دەگەنىمىز – اقىننىڭ ايتار ويى مەن ماقساتى. ولەڭنىڭ يدەياسى – قىس سيپاتىن كۇشەيتىپ سۋرەتتەپ، ادامداردى تابيعاتتىڭ دولى كۇشىنە قارسى تۇرا بىلۋگە شاقىرادى.
5. شۋماق دەگەنىمىز – اياقتالعان سينتاكسيستىك ءبىرتۇتاس ويدى بىلدىرەدى. ولەڭ 5 شۋماقتان تۇرادى.
6. تارماق دەگەنىمىز – ولەڭنىڭ ءار جولى. 22 تارماقتى
7. بۋناق دەگەنىمىز – بەلگىلى داۋىس ىرعاعىمەن ءبولىنۋى. 2 - 3، 3 - 3 بۋناقتى
8. بۋىن سانى – داۋىستى دىبىس سانىنا بايلانىستى. ولەڭ 11 بۋىندى.
9. ۇيقاس ءتۇرى.
ۇيقاس دەگەنىمىز – ولەڭنىڭ ءبىتىم، مازمۇنىمەن تامىرلاس كەلىپ، وعان اۋەن، ەرەكشە ءسوز بەرىپ تۇراتىن ولەڭ تارماقتارىنداعى سوزدەردىڭ ۇندەستىگى ەكەندىگىن ايتىپ كەتەدى. بۇل ولەڭ قارا ولەڭ (ا - ا - ب - ا) جانە كەزەكتى ۇيقاسپەن جازىلعان (ا - ب - ۆ - ب)
10. ادەبي تەوريالىق ۇعىمدار:
تروپ نەمەسە قۇبىلتۋ تۇرلەرى
ەپيتەتتەر - اق كيىمدى، دەنەلى اق ساقالدى، اق قىراۋ، كارى قۇدا، اق وردا، جاس بالالار، قايران جىلقى، كارى شال.
كەيىپتەۋ - اق كيىمدى دەنەلى اق ساقالدى،
سوقىر، مىلقاۋ، تانىماس ءتىرى جاندى
ءۇستى - باسى اق قىراۋ، ءتۇسى سۋىق
باسقان جەرى سىقىرلاپ كەلىپ قالدى.
دەمالىسى - ۇسكىرىك اياز بەن قار
كارى قۇداڭ قىس كەلىپ الەك سالدى.
تەڭەۋ - ۇشپاداي، بۇلتتاي.
11. سوزدىكپەن جۇمىس.
ۇشپا - بۇلت (جەكە، شوق بۇلت)،
بۋراداي — تۇيەنىڭ دولدانىپ، اشۋلانۋى.
12. ولەڭنىڭ تاربيەلىك ءمانى. شيدەم مەن توندارىن قاباتتاپ كيسە دە، دولى بورانعا تۋرا قاراي الماسا دا، مال سوڭىندا قار جامىلىپ، مۇز جاستانعان جىلقىشىلاردىڭ ەرلىگىنە ريزا بولاسىڭ، ۇلگى الاسىڭ. سۋىقتان، اشتىقتان ءالى قۇرىعان جىلقىلاردى اۋىز سالماق بولعان اش قاسقىرلارعا جەم قىلماي، ساقتانىپ، ەلگە سويىپ بەرۋگە اقىل ەتەدى.
V. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ. ولەڭدى جاتتاۋ. قىس مەزگىلى تۋرالى سۋرەت سالىپ كەلۋ.
VI. باعالاۋ. ساباققا بەلسەندى ارالاسىپ وتىرعان وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن باعالاپ، ءتيىستى باعاسىن قويۋ.
تاقىرىبى: اباي قۇنانباي ۇلى «قىس»
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: ۇلى اقىن اباي اتامىزدىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى تۇسىنىك بەرىپ، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن كوتەرۋ؛
ءا) دامىتۋشىلىق: اقىن ولەڭدەرىن تالداي وتىرىپ، ادەبي تەوريالىق بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ، ساۋاتتى جازۋعا، دۇرىس سويلەۋگە، شاپشاڭدىققا، تەز ويلاۋعا ماشىقتاندىرۋ. ادام مەن تابيعات اراسىنداعى بايلانىستى، ۇقساستىقتى بايقاتا وتىرىپ، ءوز ويىن جيناقتاپ، قورىتا بىلۋگە، بايلانىستىرىپ سويلەي الۋعا باۋلۋ؛
ب) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى تابيعاتتى ايالاۋعا، ادالدىققا، شىنشىلدىققا، بىلىمگە باۋلۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ساتىلاي كەشەندى تالداۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ا. قۇنانبايەۆ پورترەتى، كىتاپتار كورمەسى (اقىن شىعارماشىلىعى)، اقىن ءومىرى جازىلعان پلاكات، ساتىلاي كەشەندى تالداۋ سىزباسى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
1. ى. ءالتىنساريننىڭ ءومىر جولى
2. «وزەن»ولەڭىن جاتتاۋ. ساتىلاي كەشەندى تالداۋ جاساۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق.
1. ساباقتىڭ ماقساتى تۇسىندىرىلەدى.
2. اقىن ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن تۇسىندىرەدى.
اباي قۇنانبايەۆ – حح عاسىرداعى قازاق ادەبيەتىنە توڭكەرىس جاساعان ۇلى اقىن، فيلوسوف، سازگەر، قازاق جازبا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن سالۋشى.
تۋعان جەرى: قازىرگى شىعىس قازاقستان وبلىسى، اباي اۋدانى، قاسقابۇلاق دەگەن جەر
قىزمەتى: قازاق حالقىنىڭ دانىشپانى، ۇلى اقىن، كەمەڭگەر ويشىل، جازبا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن سالۋشى، اعارتۋشى - ۇستاز، ءادىل بي، زاڭگەر، قوعام قايراتكەرى.
«ادامدى، اللانى ادىلەتتى ءسۇي»، «اتاڭنىڭ بالاسى ەمەس، ادامنىڭ بالاسى بول»، «ءبىرىڭدى قازاق، ءبىرىڭدى دوس، كورمەسەڭ ءىستىڭ ءبارى بوس» دەگەن ونەگەلى سوزدەر قالدىردى.
شىعارماشىلىعى
ول كۇللى شىعىستا فيلوسوفيانىڭ نەگىزگى ءمانى بولىپ تابىلاتىن «كامىل ادامدى» وزەكتى جانە باستى پروبلەما ەتىپ قاراستىرىپ، سوعان ايرىقشا كوڭىل بولگەن.
پوەمالارى:
«ماسعۇت»، «ەسكەندىر»، «ءازىمنىڭ اڭگىمەسى»(اياقتالماعان)
ولەڭدەرى:
«ولەڭ ءسوزدىڭ پاتشاسى ءسوز، ءسوز ساراسى»، «بىرەۋدىڭ كىسىسى ولسە قارالى ول»، «مەن جازبايمىن ولەڭدى ەرمەك ءۇشىن» ءسوز ونەرى تۋرالى
«جاسىمدا عىلىم بار دەپ ەسكەرمەدىم»، «عىلىم تاپپاي ماقتانبا»، «ينتەرناتتا وقىپ ءجۇر»
وقۋ - عىلىم جايلى
«جاز»، «قىس»، «كۇز»، «جازعىتۇرى» تابيعات ليريكاسى
«سەگىز اياق»، «بولىس بولدىم، مىنەكي»، «قايران ەلىم»، «قاراشا، جەلتوقسان مەن سول ءبىر - ەكى اي»، «قارتايدىق، قايعى ويلادىق، ۇلعايدى ارمان»، «سابىرسىز، ارسىز، ەرىنشەك»
الەۋمەتتىك ماسەلەلەر جايلى
3. «قىس» ولەڭىن ءمۇعالىم جاتقا وقيدى.
4. وقۋشىلارعا مانەرلەپ وقىتادى.
ءىV. ساباقتى بەكىتۋ. ولەڭگە ساتىلاي كەشەندى تالداۋ جۇرگىزۋ
1. اۆتورى - اباي قۇنانبايەۆ – قازاق حالقىنىڭ ۇلى اقىنى، ويشىل - فيلوسوفى، كومپوزيتور ءارى اۋدارماشى، رەفورماتور.
2. تاقىرىبى – قىس مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىگى، اششى اياز، دولى بوران كەزىندەگى اۋىل، ەل ءومىرى.
3. جانر ءتۇرى – ولەڭ. بۇل ولەڭ تابيعات ليريكاسىنا جاتادى. سەبەبى، اقىن تابيعاتتىڭ قىتىمىر قاتالدىعىنا قارسى تۇرۋىن ءوز كوڭىلى، سەزىمى ارقىلى بىلدىرەدى.
4. يدەياسى دەگەنىمىز – اقىننىڭ ايتار ويى مەن ماقساتى. ولەڭنىڭ يدەياسى – قىس سيپاتىن كۇشەيتىپ سۋرەتتەپ، ادامداردى تابيعاتتىڭ دولى كۇشىنە قارسى تۇرا بىلۋگە شاقىرادى.
5. شۋماق دەگەنىمىز – اياقتالعان سينتاكسيستىك ءبىرتۇتاس ويدى بىلدىرەدى. ولەڭ 5 شۋماقتان تۇرادى.
6. تارماق دەگەنىمىز – ولەڭنىڭ ءار جولى. 22 تارماقتى
7. بۋناق دەگەنىمىز – بەلگىلى داۋىس ىرعاعىمەن ءبولىنۋى. 2 - 3، 3 - 3 بۋناقتى
8. بۋىن سانى – داۋىستى دىبىس سانىنا بايلانىستى. ولەڭ 11 بۋىندى.
9. ۇيقاس ءتۇرى.
ۇيقاس دەگەنىمىز – ولەڭنىڭ ءبىتىم، مازمۇنىمەن تامىرلاس كەلىپ، وعان اۋەن، ەرەكشە ءسوز بەرىپ تۇراتىن ولەڭ تارماقتارىنداعى سوزدەردىڭ ۇندەستىگى ەكەندىگىن ايتىپ كەتەدى. بۇل ولەڭ قارا ولەڭ (ا - ا - ب - ا) جانە كەزەكتى ۇيقاسپەن جازىلعان (ا - ب - ۆ - ب)
10. ادەبي تەوريالىق ۇعىمدار:
تروپ نەمەسە قۇبىلتۋ تۇرلەرى
ەپيتەتتەر - اق كيىمدى، دەنەلى اق ساقالدى، اق قىراۋ، كارى قۇدا، اق وردا، جاس بالالار، قايران جىلقى، كارى شال.
كەيىپتەۋ - اق كيىمدى دەنەلى اق ساقالدى،
سوقىر، مىلقاۋ، تانىماس ءتىرى جاندى
ءۇستى - باسى اق قىراۋ، ءتۇسى سۋىق
باسقان جەرى سىقىرلاپ كەلىپ قالدى.
دەمالىسى - ۇسكىرىك اياز بەن قار
كارى قۇداڭ قىس كەلىپ الەك سالدى.
تەڭەۋ - ۇشپاداي، بۇلتتاي.
11. سوزدىكپەن جۇمىس.
ۇشپا - بۇلت (جەكە، شوق بۇلت)،
بۋراداي — تۇيەنىڭ دولدانىپ، اشۋلانۋى.
12. ولەڭنىڭ تاربيەلىك ءمانى. شيدەم مەن توندارىن قاباتتاپ كيسە دە، دولى بورانعا تۋرا قاراي الماسا دا، مال سوڭىندا قار جامىلىپ، مۇز جاستانعان جىلقىشىلاردىڭ ەرلىگىنە ريزا بولاسىڭ، ۇلگى الاسىڭ. سۋىقتان، اشتىقتان ءالى قۇرىعان جىلقىلاردى اۋىز سالماق بولعان اش قاسقىرلارعا جەم قىلماي، ساقتانىپ، ەلگە سويىپ بەرۋگە اقىل ەتەدى.
V. ۇيگە تاپسىرما بەرۋ. ولەڭدى جاتتاۋ. قىس مەزگىلى تۋرالى سۋرەت سالىپ كەلۋ.
VI. باعالاۋ. ساباققا بەلسەندى ارالاسىپ وتىرعان وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن باعالاپ، ءتيىستى باعاسىن قويۋ.
You Might Also Like
-
الماتى وبلىسى، اقسۋ اۋدانى، قىزىلاعاش اۋىلى،
