ابايدىڭ تابيعات ليريكاسىنداعى فيزيكالىق قۇبىلىستار
ءى. ساباقتىڭ تاقىرىبى: «ابايدىڭ تابيعات ليريكاسىنداعى فيزيكالىق قۇبىلىستار»
ءىى. ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: ءحىح عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا ءومىر سۇرگەن قازاقتىڭ ۇلى اقىنى اباي قۇنانبايەۆتىڭ تابيعات ليريكاسىنا ادەبي تالداۋ جاساۋ جانە ونداعى تابيعات قۇبىلىستارىن فيزيكالىق تۇرعىدان ءتۇسىندىرۋ، ولەڭدەردى تالداۋ ماشىعىن جەتىلدىرۋ.
ءا) تاربيەلىك: وقۋشىلارعا ەستەتيكالىق، ەتنوپەداگوگيكالىق، ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ. ولاردىڭ پوەزيا، ساز، بەينەلەۋ ونەرى دۇنيەسىنە سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
ب) دامىتۋشىلىق: شىعارماشىلىق جۇمىس جاساۋىنا ىقپال ەتۋ، ويلاۋ، سويلەۋ شەبەرلىگى مەن مادەنيەتىن جەتىلدىرۋ، تانىم كوكجيەگىن كەڭەيتۋ.
ءىىى. ساباقتىڭ ءتۇرى: كىرىكتىرىلگەن (ادەبيەت جانە فيزيكا ءپانى) قايتالاۋ تولىقتىرۋ ساباعى.
ءىV. ساباقتىڭ ءادىسى. توپتىق وقىتۋ.
V. ساباقتىڭ كونەكىلىگى: سلايد، اباي پورترەتى، جىل مەزگىلدەرىنىڭ سۋرەتتەرى.
ساباق بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋى، دايارلىعى.
ب) ادەبيەت ءپانى ءمۇعالىمىنىڭ ءسوزى: «اباي مۇراسى - قازاقتىڭ ەڭ قاسيەتتى قازىناسى. اباي ءوزىنىڭ حالقىمەن ماڭگى باقي بىرگە جاسايدى. عاسىرلار بويى قالىڭ ەلىن، قازاعىن جاڭا بيىكتەرگە، اسقار اسۋلارعا شاقىرا بەرەدى» - دەپ ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ ايتقانداي، اباي مۇراسى ماڭگىلىك. بارشا قازاق بالاسى ابايدى تانۋعا، بىلۋگە، ابايمەن ماقتانۋعا ءتيىس. ۇلى اقىن ءوز حالقىن وركەندەگەن، وسكەن، ەركىن حالىق رەتىندە كورۋدى ارمان ەتكەن. بۇگىندە ءبىز اباي اڭساعان ۇلى وزگەرىستەردىڭ كۋاسىمىز، باسەكەگە قابىلەتتى ەلدەردىڭ قاتارىنا ەنۋگە تالپىنۋدامىز.
وسى ورايدا ابايتانۋعا ارنالعان كىرىكتىرىلگەن ساباق ۇلگىسىن ۇسىنىپ وتىرمىز.
بۇگىن ءبىز ابايدىڭ ورىس پوەزياسىنان ۇلگى الا وتىرىپ قازاق ادەبيەتىنە قوسقان جاڭالىعىنىڭ بىرىمەن تانىسامىز. ول - تابيعات ليريكاسى. پوەزيا جانرىندا تابيعاتتى اسەم پەيزاجبەن، باعالى بوياۋمەن جازعان ىبىراي، ابايعا دەيىن اقىندار بولعان ەمەس.
اباي جىل مەزگىلدەرىنىڭ ءار قايسىسىنا توقتالىپ، ونداعى تابيعات قۇبىلىستارىن كوركەم شەبەرلىكپەن بەرە بىلگەن.
ءى. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ «ويشاقىرۋ»
- ابايدىڭ تابيعات تاقىرىبىنا جازعان قانداي ولەڭدەرىن بىلەسىڭدەر؟
جاۋاپ: «جازعىتۇرىم»، «جاز»، «كۇز»، «قىس»، «قاراشا جەلتوقسانمەن سول ءبىر ەكى اي»، «جەلسىز تۇندە جارىق اي»، «قاراڭعى تۇندە تاۋ قالعىپ»، «قان سوناردا بۇركىتشى شىعادى اڭعا» «كولەڭكە باسىن ۇزارتىپ» جانە ت. ب.
ءىى. «وقىعان بىلەر ءار ءسوزدى!»
1 - توپ «كۇز مەزگىلى»
ا) ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ؛
ءا) ولەڭنەن تۇسىنىكسىز سوزدەردى جازىپ الۋ؛
ب) ولەڭ مازمۇنى بويىنشا كلاستەر جاساۋ؛
2 - توپ «قىس مەزگىلى»
ا) ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ؛
ءا) ولەڭنەن تۇسىنىكسىز سوزدەردى جازىپ الۋ؛
ب) ولەڭ مازمۇنى بويىنشا كلاستەر جاساۋ؛
ءىىى. «ماقساتىم ءتىل ۇستارىپ، ونەر شاشپاق»
/كۇز ولەڭى بويىنشا/
1. ولەڭ نە جايىندا؟ اقىن نە ايتپاق بولعان؟
2. قالاي ويلايسىڭ، ولەڭ قانداي كوڭىل - كۇيمەن جازىلعان؟
(سوڭعى شۋماققا كوڭىل قوي.)
3. كۇز كورىنىسىن ەرەكشە اشىپ تۇرعان بەينەلى سوزدەردى تاپ. جالپى، كۇز سۋرەتىن بەرەتىن سوزدەردى ىرىكتەپ ال.
4. كۇز سۋرەتىمەن قوسا كىمدەر بەينەلەنگەن؟ ولاردىڭ ءىس - ارەكەتىنە نازار اۋدار.
5. ولەڭ وزىڭە قالاي اسەر ەتتى؟ قانداي سەزىمدە بولدىڭ (قۋانۋ، كوڭىلسىزدەنۋ، رەنجۋ، ت. ب.)
6. اقىن وسى ولەڭدى قانداي كوڭىل - كۇيمەن جازعان؟ ول تۋرالى نە ايتار ەدىڭ؟
7. كۇز سۋرەتى قاي شۋماقتاردا بەرىلگەن؟
8. ولەڭدە كۇز سۋرەتى عانا بەرىلگەن بە؟
9. ادام، جان - جانۋارلار تىرلىگى قاي شۋماقتاردا بەرىلگەن؟
10. ولەڭدەگى اقىن ويىن قاي شۋماقتار اشىپ تۇر؟
/قىس ولەڭى بويىنشا/
1. ولەڭ نە جايىندا؟ اقىن نە ايتپاق بولعان؟
2. قىس كورىنىسىن ەرەكشە اشىپ تۇرعان بەينەلى سوزدەردى تاپ. جالپى، قىس سۋرەتىن بەرەتىن سوزدەردى ىرىكتەپ ال.
3. اقىن "قىستى" كىمنىڭ بەينەسىندە كورسەتىپ وتىر؟ ونىڭ ءىس - ارەكەتىن تەرىپ وقى.
4. تاعى كىمدەر قانداي ءىس - ارەكەتپەن الىنعان؟ (مىسال كەلتىر.)
5. قىس كەلبەتىن سۋرەتتەۋ ءۇشىن قانداي تەڭەۋلەر قولدانىلعان؟
6. قىس كەلبەتىن سۋرەتتەۋ ءۇشىن اقىن تاعى قانداي كوركەمدەگىش قۇرالداردى پايدالانعان؟
7. ادام، جان - جانۋارلار تۋرالى قاي شۋماقتاردا بەرىلگەن؟
8. ولەڭدەگى اقىن ويىن قاي شۋماقتار اشىپ تۇر؟
ءىۇ «تابيعات الەمىندە»
ءار توپ بەرىلگەن ولەڭدەردەن تابيعات قۇبىلىستارىن تاۋىپ، استىن سىزادى.
/فيزيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى وسيپوۆا اقبايان ايدارحانقىزىنا ءسوز بەرىلەدى./
ءۇ. «ويلى بولساڭ، تاۋىپ كور» (جۇمباقتار شەشۋ)
ا) تاڭەرتەڭ بار كەشكە جوق
مەن ادەمى مونشاقپىن
ءىرى ەمەسپىن، ۇساقپىن
موينىنا ەشكىم تاعا الماس
مەندەي ءمولدىر تابا الماس.
(شىق)
ءا) ەتەك جەڭى جينالماي
داۋىل تۇرسا دىم قالماي
تۇيدەكتەلىپ كوشەدى
توز - توز بولىپ وشەدى.
(بۇلت)
ب) ءتۇسى بار كورىنبەيتىن
ءبىر تۇتاس بىلىنبەيتىن
تىنىسى بار تىرشىلىكتەن
ەشقاشان جەرىمەيتىن
(اۋا)
ۆ) مۇلگىپ تۇرعان ب ا ق تىنىش،
ورانىپتى اق كۇمىس
(قىراۋ)
ءۇى. «كوڭىلىم ءاندى ۇعادى»
مۇقاشيەۆا ورىنباساردىڭ ورىنداۋىندا «جەلسىز تۇندە جارىق اي»
ءىى. ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: ءحىح عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا ءومىر سۇرگەن قازاقتىڭ ۇلى اقىنى اباي قۇنانبايەۆتىڭ تابيعات ليريكاسىنا ادەبي تالداۋ جاساۋ جانە ونداعى تابيعات قۇبىلىستارىن فيزيكالىق تۇرعىدان ءتۇسىندىرۋ، ولەڭدەردى تالداۋ ماشىعىن جەتىلدىرۋ.
ءا) تاربيەلىك: وقۋشىلارعا ەستەتيكالىق، ەتنوپەداگوگيكالىق، ەكولوگيالىق تاربيە بەرۋ. ولاردىڭ پوەزيا، ساز، بەينەلەۋ ونەرى دۇنيەسىنە سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ.
ب) دامىتۋشىلىق: شىعارماشىلىق جۇمىس جاساۋىنا ىقپال ەتۋ، ويلاۋ، سويلەۋ شەبەرلىگى مەن مادەنيەتىن جەتىلدىرۋ، تانىم كوكجيەگىن كەڭەيتۋ.
ءىىى. ساباقتىڭ ءتۇرى: كىرىكتىرىلگەن (ادەبيەت جانە فيزيكا ءپانى) قايتالاۋ تولىقتىرۋ ساباعى.
ءىV. ساباقتىڭ ءادىسى. توپتىق وقىتۋ.
V. ساباقتىڭ كونەكىلىگى: سلايد، اباي پورترەتى، جىل مەزگىلدەرىنىڭ سۋرەتتەرى.
ساباق بارىسى:
ا) ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسۋى، دايارلىعى.
ب) ادەبيەت ءپانى ءمۇعالىمىنىڭ ءسوزى: «اباي مۇراسى - قازاقتىڭ ەڭ قاسيەتتى قازىناسى. اباي ءوزىنىڭ حالقىمەن ماڭگى باقي بىرگە جاسايدى. عاسىرلار بويى قالىڭ ەلىن، قازاعىن جاڭا بيىكتەرگە، اسقار اسۋلارعا شاقىرا بەرەدى» - دەپ ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ ايتقانداي، اباي مۇراسى ماڭگىلىك. بارشا قازاق بالاسى ابايدى تانۋعا، بىلۋگە، ابايمەن ماقتانۋعا ءتيىس. ۇلى اقىن ءوز حالقىن وركەندەگەن، وسكەن، ەركىن حالىق رەتىندە كورۋدى ارمان ەتكەن. بۇگىندە ءبىز اباي اڭساعان ۇلى وزگەرىستەردىڭ كۋاسىمىز، باسەكەگە قابىلەتتى ەلدەردىڭ قاتارىنا ەنۋگە تالپىنۋدامىز.
وسى ورايدا ابايتانۋعا ارنالعان كىرىكتىرىلگەن ساباق ۇلگىسىن ۇسىنىپ وتىرمىز.
بۇگىن ءبىز ابايدىڭ ورىس پوەزياسىنان ۇلگى الا وتىرىپ قازاق ادەبيەتىنە قوسقان جاڭالىعىنىڭ بىرىمەن تانىسامىز. ول - تابيعات ليريكاسى. پوەزيا جانرىندا تابيعاتتى اسەم پەيزاجبەن، باعالى بوياۋمەن جازعان ىبىراي، ابايعا دەيىن اقىندار بولعان ەمەس.
اباي جىل مەزگىلدەرىنىڭ ءار قايسىسىنا توقتالىپ، ونداعى تابيعات قۇبىلىستارىن كوركەم شەبەرلىكپەن بەرە بىلگەن.
ءى. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ «ويشاقىرۋ»
- ابايدىڭ تابيعات تاقىرىبىنا جازعان قانداي ولەڭدەرىن بىلەسىڭدەر؟
جاۋاپ: «جازعىتۇرىم»، «جاز»، «كۇز»، «قىس»، «قاراشا جەلتوقسانمەن سول ءبىر ەكى اي»، «جەلسىز تۇندە جارىق اي»، «قاراڭعى تۇندە تاۋ قالعىپ»، «قان سوناردا بۇركىتشى شىعادى اڭعا» «كولەڭكە باسىن ۇزارتىپ» جانە ت. ب.
ءىى. «وقىعان بىلەر ءار ءسوزدى!»
1 - توپ «كۇز مەزگىلى»
ا) ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ؛
ءا) ولەڭنەن تۇسىنىكسىز سوزدەردى جازىپ الۋ؛
ب) ولەڭ مازمۇنى بويىنشا كلاستەر جاساۋ؛
2 - توپ «قىس مەزگىلى»
ا) ولەڭدى مانەرلەپ وقۋ؛
ءا) ولەڭنەن تۇسىنىكسىز سوزدەردى جازىپ الۋ؛
ب) ولەڭ مازمۇنى بويىنشا كلاستەر جاساۋ؛
ءىىى. «ماقساتىم ءتىل ۇستارىپ، ونەر شاشپاق»
/كۇز ولەڭى بويىنشا/
1. ولەڭ نە جايىندا؟ اقىن نە ايتپاق بولعان؟
2. قالاي ويلايسىڭ، ولەڭ قانداي كوڭىل - كۇيمەن جازىلعان؟
(سوڭعى شۋماققا كوڭىل قوي.)
3. كۇز كورىنىسىن ەرەكشە اشىپ تۇرعان بەينەلى سوزدەردى تاپ. جالپى، كۇز سۋرەتىن بەرەتىن سوزدەردى ىرىكتەپ ال.
4. كۇز سۋرەتىمەن قوسا كىمدەر بەينەلەنگەن؟ ولاردىڭ ءىس - ارەكەتىنە نازار اۋدار.
5. ولەڭ وزىڭە قالاي اسەر ەتتى؟ قانداي سەزىمدە بولدىڭ (قۋانۋ، كوڭىلسىزدەنۋ، رەنجۋ، ت. ب.)
6. اقىن وسى ولەڭدى قانداي كوڭىل - كۇيمەن جازعان؟ ول تۋرالى نە ايتار ەدىڭ؟
7. كۇز سۋرەتى قاي شۋماقتاردا بەرىلگەن؟
8. ولەڭدە كۇز سۋرەتى عانا بەرىلگەن بە؟
9. ادام، جان - جانۋارلار تىرلىگى قاي شۋماقتاردا بەرىلگەن؟
10. ولەڭدەگى اقىن ويىن قاي شۋماقتار اشىپ تۇر؟
/قىس ولەڭى بويىنشا/
1. ولەڭ نە جايىندا؟ اقىن نە ايتپاق بولعان؟
2. قىس كورىنىسىن ەرەكشە اشىپ تۇرعان بەينەلى سوزدەردى تاپ. جالپى، قىس سۋرەتىن بەرەتىن سوزدەردى ىرىكتەپ ال.
3. اقىن "قىستى" كىمنىڭ بەينەسىندە كورسەتىپ وتىر؟ ونىڭ ءىس - ارەكەتىن تەرىپ وقى.
4. تاعى كىمدەر قانداي ءىس - ارەكەتپەن الىنعان؟ (مىسال كەلتىر.)
5. قىس كەلبەتىن سۋرەتتەۋ ءۇشىن قانداي تەڭەۋلەر قولدانىلعان؟
6. قىس كەلبەتىن سۋرەتتەۋ ءۇشىن اقىن تاعى قانداي كوركەمدەگىش قۇرالداردى پايدالانعان؟
7. ادام، جان - جانۋارلار تۋرالى قاي شۋماقتاردا بەرىلگەن؟
8. ولەڭدەگى اقىن ويىن قاي شۋماقتار اشىپ تۇر؟
ءىۇ «تابيعات الەمىندە»
ءار توپ بەرىلگەن ولەڭدەردەن تابيعات قۇبىلىستارىن تاۋىپ، استىن سىزادى.
/فيزيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى وسيپوۆا اقبايان ايدارحانقىزىنا ءسوز بەرىلەدى./
ءۇ. «ويلى بولساڭ، تاۋىپ كور» (جۇمباقتار شەشۋ)
ا) تاڭەرتەڭ بار كەشكە جوق
مەن ادەمى مونشاقپىن
ءىرى ەمەسپىن، ۇساقپىن
موينىنا ەشكىم تاعا الماس
مەندەي ءمولدىر تابا الماس.
(شىق)
ءا) ەتەك جەڭى جينالماي
داۋىل تۇرسا دىم قالماي
تۇيدەكتەلىپ كوشەدى
توز - توز بولىپ وشەدى.
(بۇلت)
ب) ءتۇسى بار كورىنبەيتىن
ءبىر تۇتاس بىلىنبەيتىن
تىنىسى بار تىرشىلىكتەن
ەشقاشان جەرىمەيتىن
(اۋا)
ۆ) مۇلگىپ تۇرعان ب ا ق تىنىش،
ورانىپتى اق كۇمىس
(قىراۋ)
ءۇى. «كوڭىلىم ءاندى ۇعادى»
مۇقاشيەۆا ورىنباساردىڭ ورىنداۋىندا «جەلسىز تۇندە جارىق اي»
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: شەڭبەردى پايدالانىپ قۇراستىرۋ. تەرەزەسى بار اشىق حاتتار قۇراستىرۋ.
-
«وقۋشىنىڭ قاجەتتىلىگىن قالىپتاستىرۋداعى مەكتەپتىڭ اسەرى»
