ادامگەرشىلىك -اسىل قاسيەت
ادامگەرشىلىك – اسىل قاسيەت (پرەزەنتاسياسىمەن)
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ بويىنا رۋحاني - ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى ۇيالاتۋ ءۇشىن مەيىربان، اقىلدى، شىنشىل، قايىرىمدى، ت. ب. ادامدىق اسىل قاسيەتتەردى يگەرۋ ىقپال ەتۋ ماقساتىندا وتىلەدى.
كورنەكىلىك: كۇلىمدەگەن كۇن، تۇنەرگەن بۇلت، كەمپىرقوساق سۋرەتتەرى.
ناقىل سوزدەر:
1. ادامنىڭ ىشىندە بولمايدى الاسى،
ولاردى بۇزاتىن ءناپسىنىڭ تالاسى.
(شاكارىم)
2. دوس كەشىرىم سۇراعاندا يىلىكپەن ادامنىڭ كۇناسى - ىسىراپشىلىق كۇناسىمەن بىردەي.
3. ادام ءبىر ءتاۋىر ىسكە جاراماسا دا، ءوزىن اسپاننان تۇسكەندەي ۇستاۋدى ۇناتادى.
4. ادامنىڭ ادامشىلىعى - اقىل، عىلىم، جاقسى اتا، جاقسى انا، قۇربى، جاقسى ۇستازدان بولادى.
(اباي)
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ. باياۋ كۇي ورىندالىپ تۇرادى، وقۋشىلار ورىندارىنان تۇرىپ، سالەمدەسكەننەن سوڭ، تاربيە ساعاتى باستالىپ كەتەدى.
2. وقۋشىلار ورىندارىنا وتىرىپ، مۋزىكا اۋەنى توقتالادى، سول كەزدە ەسىك قاعىلىپ، حات اكەلىنەدى. حاتتا بۇگىنگى تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبى جازىلعان ەكەن.
تاقىرىپ باياندالىپ، ساباقتىڭ ماقساتى اياقتالعان سوڭ، سىنىپ جەتەكشسى كىرىسپەلەۋ اڭگىمەسىن اڭگىمەلەپ كەتەدى.
- ادامشىلىق دەگەن نە؟ بۇل سۇراققا جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن رۋحاني باي ادام دەگەن قانداي ادام، رۋح دەگەن نە؟- دەگەن سۇراقتار توڭىرەگىندە وي وربىتەمىن.
1 - وقۋشى: رۋح - دەگەن ادام بويىنداعى ءبىر قۋات. ول قۋات ادام بويىندا كەزدەسەتىن بارلىق جاقسى قاسيەتتەرمەن جاسايتىن بارلىق يگى ىستەرىنىڭ قاينار كوزى.
2 - وقۋشى: جاراتىلىستىڭ بارلىعى ەكى قاراما - قارسى نارسەدەن تۇرادى. اق - قارا، كۇن - ءتۇن، ىستىق - سۋىق، جاقسى - جامان. ادام بويىنداعى بارلىق جاقسى قاسيەتتەر رۋحتان تۋىندايدى، ال جامان قاسيەتتەر ءناپسىنىڭ كورىنىسى بولىپ تابىلادى. ادام دەنەسى ءبىر بولعاندىقتان ونىڭ ىشىندە بيلىك ءۇشىن ۇنەمى وسى ەكى قۋاتتىڭ – «رۋح پەن ءناپسى» كۇرەسى ءجۇرىپ جاتادى.
3 - وقۋشى: رۋحتىڭ مەكەنى - ادامنىڭ جۇرەگى. جۇرەك جىلۋى، ماحاببات، ار - ۇيات، قايرات، مەيىرىمدىلىك، جاقسىلىق، ادامشىلىق وسى جۇرەكتەن تۋىندايدى.
كۇن ادامنىڭ رۋحى بولسا، كۇن ساۋلەسى - اقىل دەيىك.
4 - وقۋشى: رۋحاني باي ادام - ەڭ الدىمەن ءادىل، شىنشىل، مەيىرىمدى، كەشىرىمدى، قاناعاتشىل، اقىلدى بولادى. وسىنداي قاسيەتتەرى بار ادامدا ادامشىلىق مول بولادى. ادامگەرشىلىك ۇعىمىندا دا وسى اتالعان قاسيەتتەرمەن بىرگە اياۋشىلىق، سۇيىسپەنشىلىك، جان اياماي ەڭبەك ەتۋشىلىك ت. ب. كوپتەگەن ساپالار كەزدەسەدى.
بۇگىنگى ساباقتا وسى ساپالاردىڭ ءبىرازى تۋرالى پىكىرلەسكەندى دۇرىس سانادىم.
I. شاتتىق شەڭبەرى.
- بالالار، ءبارىمىز شاتتىق شەڭبەرىنە جينالايىق. ءبارىمىز اتىمىزدى اتاپ، ماعىناسىنا توقتايىق.
2. ويىمىزدى ءوربىتىپ، بويىمىزعا ادامگەرشىلىك ءنارىن ەگۋ ءۇشىن تاقتاعا ىلىنگەن كۇننىڭ سۋرەتىنە قاراڭدارشى.
جارىق كۇن - كولەگەيلەنىپ تۇر، كۇندى ءبىز مەيىربان، جان شۋاعىن توگەتىن قۇدىرەتتى انانىڭ بىرىنە تەڭەسەك، ءبىز ونىڭ جۇرەگىندەگى كولەڭكە سەزىمىن سەيىلتەيىك، ول ءۇشىن بەتىندەگى تۇنەرگەن بۇلتتاردى اشايىق.
كانە، ءبىرىنشى بۇلت. سەنىڭ شەشۋىڭ نە، سەن نەگە تۇنەرە قالدىڭ؟
بۇللتاعى ءبىرىنشى تاپسىرما: باياۋ ءان اۋەنىمەن بارلىعىمىز جاعىمدى ويلارعا بەرىلەمىز، رۋحاني جان ازىعىن بەسىك جىرىنان باستاعان ادام، اۋەن ىرعاعىندا تاماشا ويلارعا بەرىلەدى. جاعىمدى وي ويلاۋعا ءبىر مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى.
(بىرنەشە وقۋشىدان ويلاعان ويلارى سۇرالادى).
- مەنىڭ اسكەردەگى اعايىم امان - ساۋ جۇرسە ەكەن.
- اڭساعان وقۋىما تۇسسەم ەكەن.
- جەر شارىندا تىنىشتىق بولسا ت. ب. ويلار ايتىلادى.
ءمۇعالىم:
- وسىنداي جاعىمدى ويلاردىڭ سەندەردىڭ بويلارىڭا قايىرىمدىلىق، ومىرگە سەنىمدىلىك اكەلەدى.
كورىنىس: ءۇش انا باسى قوسىلىپ، اڭگىمەلەسىپ تۇردى.
ءبىرىنشى انا:»مەنىڭ بالام وتە اقىلدى، ونەرلى، ءانشى، ماتەماتيكادان ناشار بولعانمەن بولاشاقتا كەرەمەت ءبىر تانىمال كىسى بولاتىنىنا سەنەمىن»،- دەيدى بالاسىن ماقتاپ.
ەكىنشى انا:»مەنىڭ بالام ادەمى، تازا كيىنگەندى ۇناتادى. اقشانىڭ دا ەسەبىن جاقسى بىلەدى. شاماسى بالام بولاشاقتا ۇلكەن بيزنەسمەن بولادى - اۋ»،- دەپ ماقتانادى.
ءۇشىنشى انا ۇندەمەي تۇرىپ قالادى
سول كەزدە ءۇش انا قاريانىڭ جولدان وتۋىنە كومەكتەسىپ، قولتىعىنان دەمەپ، سومكەسىن كوتەرىسىپ كەلە جاتقان بالانى كورەدى. بۇل ۇندەمەي قالعان ءۇشىنشى انانىڭ بالاسى ەدى. قاريا بالاعا العىسىن جاۋدىرىپ كەتە بەردى.
ءۇش بالا انالارىنا جاقىندادى. العاشقى ەكى انانىڭ بالالارى انالارىنان بالمۇزداققا اقشا سۇراي كەلدى. ال، ءۇشىنشى بالا اناسىنا بۇگىنگى ساباقتان «بەستىك» باعا العانىن ايتا كەلدى.
سۇراق؟ قاي بالادان بولاشاقتا نە كۇتۋگە بولادى؟
(وقۋشىلاردى سويلەتە وتىرىپ، سۇراققا جاۋاپ الۋ.)
1 - بۇلت اشىلدى - قايىرىمدىلىق قاسيەتىن بىلدىك.
ەكىنشى بۇلتتى سەيىلتەمىز.
ءمۇعالىم: ۇلى ابايدىڭ
«بەس نارسەدەن قاشىق بول،
بەس نارسەگە اسىق بول؛
ادام بولام دەسەڭىز»، دەگەن ولەڭ جولدارىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟ ول قانداي قاسيەتتەر؟
1- سۇراق: نەگە ۇيرەنۋ كەرەك؟ (وقۋشىلار ولەڭدى جالعاستىرۋ ارقىلى جاۋابىن ايتادى)
«تالاپ، ەڭبەك، تەرەڭ وي،
قاناعات، راقىم ويلاپ قوي -
بە اسىل - ءىس، كونسەڭىز...»شىن مانىندە ناعىز ادام بولۋ ءۇشىن ادامگەرشىلىككە ءتان، جاعىمدى جاقسى قاسيەتتەر، جاقسى سيپاتتار - ادامدىق، ادىلەتتىلىك، دوستىق، ماحاببات، ار - نامىس، سابىرلىق، باتىرلىق، ت. ب. وسىلاردىڭ ىشىنەن اقىن جاستاردىڭ بويىنداعى ادامگەرشىلىكتىڭ نەگىزگى قاسيەتتەرى رەتىندە «بەس اسىل ءىس: تالاپ، ەڭبەك، تەرەڭ - وي، قاناعات، راقىم تۋرالى دانالىق وي تولعاۋىن ايتادى.
تالاپ. اباي 44 - ءسوزىن «ادام بالاسىنىڭ ەڭ جامانى - تالاپسىز»- دەپ باستايدى دا تالاپتىڭ تۇرلەرى كوپ بولاتىنىن باياندايدى. تالاپتىڭ ىشىندەگى ەڭ زورى - ءبىر ونەردى تاڭداپ، سودان ناتيجە شىعارماي تىنباۋشىلىق. سونىمەن بىرگە وقىپ، تالاپكەردىڭ ونەرلەس كىسىمەن سىيلاس بولۋىنىڭ قاجەتتىگىن ايتادى. ابايدىڭ تۇسىنۋىنشە تالاپسىزدىق تۇرلەرى - ىنتاسىزدىق، ىقىلاسسىزدىق، جىگەرسىزدىك.
كەرەك ءىس بوزبالاعا تالاپتىلىق،
ءار ءتۇرلى ونەر، مىنەز جاقسى قىلىق.
كەيبىر جىگىت جۇرەدى ماقتان سويلەپ،
سىرتقا پىسىق كەلەدى، كوزگە سىنىق،
دەپ اباي تالاپتىڭ دارىندى، ىنتالى دامىتاتىنى، سوندىقتان دا حالىقتىڭ «تالاپتى ەرگە نۇر جاۋار» دەگەن ءسوزدى بەكەرگە ايتپاعانى تۋرالى وي تولعايدى.
ەڭبەك - بۇل دۇنيەدەگى قۇدىرەتتى كۇش، ءدىني ۇعىمدا قۇداي بولسا، عىلىمي ۇعىمداعى بىردەن - ءبىر جاسامپاز ۇلى كۇش - ەڭبەك. ابايدىڭ تۇجىرىمداۋىنشا اۋەلى قۇدايعا سىيىنىپ، سونان سوڭ ءوز قايراتىنا سۇيەنىپ ەڭبەك ەتكەن ادام ناعىز ازامات بولىپ سانالادى.
تۇبىندە باياندى ەڭبەك ەگىن سالعان،
جاسىنان وقۋ وقىپ، ءبىلىم العان،
بي بولعان، بولىس بولعان ونەر ەمەس
ەڭبەكتىڭ بۇدان وزگە ءبارى جالعان...
دەپ ءوز ەلىن وتىرىقشىلىققا، ەگىنشىلىككە، عىلىمعا شاقىرادى. ەڭبەكتى «بەس اسىل ءىستىڭ نەگىزگىسى» دەپ باعالاعان اباي:
باقپەن اسقان پاتشادان،
ميمەن اسقان قارا ارتىق.
ساقالىن ساتقان كارىدەن،
ەڭبەگىن ساتقان بالا ارتىق...
تەرەڭ وي - ادامدى ادام ەتكەن ەڭبەك بولسا، سول ەڭبەك داعدىسى بارىسىندا قالىپتاسقان ادامدى بارلىق جان - جانۋاردان ەرەكشە ايىرىپ تۇرعان ەكى قاسيەتتى اباي جوعارى باعالادى. ونىڭ ءبىرىنشىسى - اقىل - وي، ەكىنشىسى - ءسوز.
قاناعات. اباي ادامگەرشىلىك، يمان تۋرالى تولعانىستارىندا «قاناعات» ۇعىمىنا ەرەكشە ءمان بەرەدى. اقىننىڭ تۇسىنۋىنشە قاناعات - بارعا ريزا ءبىلۋ، مىسە تۇتۋ، نىساپتان شىقپاۋ، ناپسىگە ەرمەۋ.
راقىم. راقىم دەگەنىمىز ۇعىمدىق فيلوسوفيالىق تۇرعىدان العاندا ادامنىڭ وزگە كىسىلەرگە جاسايتىن جاقسىلىعى، مەيىرىم - شاپاعاتى مەن كومەگى.
2 سۇراق: نەدەن جيرەنۋ كەرەك؟(وقۋشىلار ولەڭدى جالعاستىرۋ ارقىلى جاۋابىن ايتادى)»وسەك، وتىرىك، ماقتانشاق، ەرىنشەك، بەكەر مال شاشپاق». اباي.
«بەس دۇشپان»
«ادام بولام دەسەڭىز،
وعان قايعى جەسەڭىز،
وسەك، وتىرىك، ماقتانشاق،
ەرىنشەك، بەكەر مال شاشپاق -
بەس دۇشپانىن بىلسەڭىز...»
دەپ ادامنىڭ بويىنداعى جاعىمسىز قاسيەتتى سىنعا الادى. اقىننىڭ تۇسىندىرگەنىندەي، ادامگەرشىلىككە جات، جامان قىلىقتار - ارامدىق، ادەپسىزدىك، ادىلەتسىزدىك، جاعىمپازدىق، جىلپوستىق، مەنمەندىك، قۋلىق، سۇمدىق، پالەقورلىق، ت. ب. تولىپ جاتىر.
وسەك. اباي زامانىندا ەل اراسىنا كوپ تاراعان، ادامگەرشىلىككە جات، جامان قىلىقتاردىڭ ءبىرى - وسەك ايتۋ، وسەكشىلدىك. وسى جايعا رەنىش بىلدىرگەن اقىن 24 - سوزىندە «... قازاق ورتاسىنان ۇرلىق، وتىرىك، وسەك، قاستىق قىلىپ، ونەردى، مالدى تۇزدەپ، بوتەن جاقتان ءتۇزۋ جول ىزدەپ، ورىستەتەرلىك كۇن بولار ما ەكەن؟ دەپ ارماندايدى.
وتىرىك. اقىن وسەكشىلدىكتى وپاسىزدىقتىڭ، ارامزالىقتىڭ، ەكىجۇزدىلىكتىڭ ەڭ جەكسۇرىن كورىنىسى رەتىندە ايىپتايدى، وسەك اڭعا ءۇيىر، جەلبۋاز جانداردى ولتىرە سىناپ، ادامدار بويىنداعى وتىرىك ايتۋ سەكىلدى كەسەلدەردى ۋىتتى تىلمەن اشكەرەلەيدى. وسەكتە بولار - بولماس ءبىر نەگىز بولۋى مۇمكىن، ال وتىرىك مۇلدە جالعان، شىندىققا، اقيقاتقا ەشبىر جاناسپايدى.
«راسى جوق ءسوزىنىڭ،
ىرىسى جوق ءوزىنىڭ.
وڭكەي جالعان ماقتانمەن،
شىننىڭ بەتىن بويادى»- دەپ وتىرىك پەن وتىرىكشىلەردىڭ بەت پەردەسىن اشا سىنايدى.
ماقتانشاق. اباي ءومىر سۇرگەن زاماندا ەل ادامدارىنىڭ، اسىرەسە ۇستەم تاپ وكىلدەرىنىڭ بويىندا ءجيى كەزدەسەتىن جامان قىلىقتاردىڭ ءبىرى - ماقتانشاقتىق، داڭعويلىق. ونداي اۋلەكى ادامدار ءوزىن دارىپتەۋدى سۇيەتىن، باسقالاردىڭ الدىندا ءبىلىمدى، جاعىمدى بولىپ كورىنگىسى كەلەتىن بوسپە، سوزگە قۇمار، اباي سوزىمەن ايتقاندا، ماقتانشاقتار.
ەرىنشەك. ادامداردىڭ بويىنا بىتكەن جامان قىلىقتاردىڭ ىشىندەگى ەڭ جاعىمسىزى - ەرىنشەكتىك. ابايدىڭ تۇسىندىرۋىنشە: ەرىنشەكتىك - كۇللى دۇنيەدەگى ونەردىڭ دۇشپانى. تالاپسىزدىق، جىگەرسىزدىك، ۇياتسىزدىق، كەدەيلىك - ءبارى وسىدان شىعادى.
بەكەر مال شاشۋ. اباي شىعارمالارىندا قولدا بار قارجى مەن مال - مۇلكىن دۇرىس پايدالانا المايتىن، ءوز پايداسىن بىلمەيتىن، سىرت كوزگە جومارت بولىپ كورىنۋگە تىرىساتىن ماقتانشاق ادامداردى ولتىرە سىنعا العان.
ءمۇعالىم:
- مىنانداي سۋرەتكە كوڭىل اۋدارايىق. سۋرەتتەن نەنى كورىپ تۇرسىڭدار؟
جاۋاپ: قارا نوقات نەمەسە قارا نوقاتى بار اق قاعاز.
شىن جاۋاپ: قارا نوقاتى بار ۇلكەن كەڭىستىك.
- ءيا، بالالار، ءومىردىڭ كوپتەگەن كورىنىستەرىنەن، وقۋشىلىق ومىرلەرىڭدە سەندەر اق ءتۇستى اڭعارماي، ادامدار بويىنان «قارا» نوقاتتى كورەسىڭدەر. بىلايشا ايتقاندا، ءبىز ءار ادامنىڭ بويىنان جاقسى جاقتارىن عانا كورسەك، نەگە ونىڭ كەمشىلىگىنە كوڭىل اۋدارامىز. جاقسى وقيعالاردان گورى، داۋ-داماي، قىلمىستار جايىندا راحاتتانا اڭگىمەلەسەمىز. نەمەسە سۇق ساۋساقپەن باسقانى كوزدەپ كورسەتۋگە اۋەسپىز، سۇق ساۋساقتى كورسەتكەندە، قالعان ءۇش ساۋساقتىڭ وزىمىزگە قاراعانىن بايقامايمىز با؟ ەگەر سەنى بىرەۋ سوگىپ جاتسا، «مەن ريزامىن» دەپ جاۋاپ بەرە قوي دەلىنگەن پايعامبار حاديستەرىندە. سوندىقتان، بالالار، جاڭاعى وزدەرىڭ ايتقان ناقىل سوزدەردەن ونەگە الىپ، ءومىردىڭ، دوستارىڭنىڭ، ۇستازدارىڭنىڭ تەك جاقسى جاقتارىن قابىلداي بىلىڭدەر. مىنا جازىلعان ناقىل سوزگە كوڭىل اۋدارىڭدار:
ادامنىڭ ادامشىلىعى - اقىل، عىلىم، جاقسى اتا، جاقسى انا، جاقسى قۇربى، جاقسى ۇستازدان بولادى.
اباي.
ءۇشىنشى بۇلتتى سەيىلتەمىز:
رۋحاني - ادامگەرشىلىك قاسيەت - سۇيىسپەنشىلىك. اتا - انامدى سۇيەمىن، تۋعان جەرىمدى، وتانىمدى، دوستارىمدى سۇيەمىن. وسى قاسيەتكە بايلانىستى:
1 - قاتار: وتانعا سۇيىسپەنشىلىك.
2 - قاتار: اتا - اناعا
3 - قاتار: ماحاببات، دوستىق.
سۇيىسپەنشىلىككە ءتورت اۋىز تاقپاق قۇرايسىڭدار.(باياۋ مۋزىكا ىرعاعى، 3 - 4 مينۋت ۋاقىت). تاقپاقتارىن تىڭدايمىز.
وزىڭدىكى – ەلىڭ دە،
وزىڭدىكى - جەرىڭ دە.
ءوزىڭدى - ءوزىڭ ەتكەن ب ا ق،
تاۋەلسىزدىك تورىندە.
وزىڭدىكى - تۋىڭ دا،
وت پەن اۋا سۋىڭ دا.
جاسا قازاقستانىم
بەلدى بەكەم بۋىن دا.
ءتورتىنشى بۇلتقا تايادىق. تەست تاپسىرماسى.
1 - قاتارعا. سىنىپ ىشىندەگى ءبىر بالامەن سەنىڭ دوسىڭ ويناعىسى، قارىم - قاتىناس جاساعىسى كەلمەيدى. ءتىپتى ونى مازاقتاڭدار دەپ ۇگىتتەيدى. ال سەن نە ىستەر ەدىڭ؟
ا) ەشتەڭە بىلمەگەندەي بولاسىڭ.
ءا) دوستارىڭمەن بىرگە مازاق قىلاسىڭ.
ب) دوستارىڭنىڭ تابالاۋىنان قورىقپاستان، وسى بالامەن دوستاسقىڭ كەلەدى.
2 - قاتارعا: اعاش دۇرىس ءوسۋ ءۇشىن وعان قاي كەزدە كومەكتەسۋ قاجەت؟
ا) ۇلكەن اعاش بولعاندا
ءا) كوشەت كەزىندە
ب) تال كەزىندە
3 - قاتارعا: سەنىڭ ۇلكەن اپكەڭ شەشەسىنە قۇربىسىنىڭ ۇيىنە ساباققا دايارلانامىن دەپ كەتىپ، ال شىندىعىندا ولار ديسكوتەكاعا كەتتى. ەگەر شەشەڭ وسى جايدى سۇراسا، سەن نە ىستەر ەدىڭ؟
ا) بۇل جايىندا ەشتەڭە بىلمەيمىن دەيمىن.
ءا) ءبىر دالەل ويلاپ تابۋمەن اپكەڭدى قۇتقاراسىڭ.
ب) شىنىڭدى ايتاسىڭ.
بەسىنشى بۇلت. تاڭعاجايىپ الاڭ.
رۋحاني ادامگەرشىلىك قاتىناستارىنا جاتاتىن ادامنىڭ ءبىر تاماشا قاسيەتى جاسىرىنىپ تۇر - سونى تابامىز.
ول «ادەپتىلىك» دەگەن ءسوز بولادى.
التىنشى بۇلتتى سەيىلتەمىز، وسى تاپسىرمانى ورىنداعان سوڭ كۇن كۇلىمدەپ شىعادى.
ول تاپسىرما - سۇراقتارعا جاۋاپ.
1. سويلەۋ مادەنيەتىن قالاي تۇسىنەسىڭ؟
2. ماحاببات سۇيىسپەنشىلىگى دەگەن نە؟
3. امانات دەگەن نە؟
وسى سۇراقتاردىڭ جاۋابىن دۇرىس ايتا بىلسە دەگەن ماقساتپەن وتەباي تۇرمانجانوۆتىڭ «انانىڭ اماناتى» دەگەن تاقپاعىن وقىپ بەرەيىن.
سىنىپ جەتەكشىسى:
كۇن اشىلدى.
دالامداي كەڭ پەيىلىم.
جۇرەگىم تولى مەيىرىم.
مەن ءۇشىن جوق ۋاعىڭ
بارىڭە ورتاق شۋاعىم.
وسى جارقىراعان كۇندەي، مەيىرىمدى، جان شۋاقتى، كوڭىلدەرىڭ اق، ادامعا تەك جاقسىلىق جاساي بىلەتىن، ادامگەرشىلىگى مول ازامات بولىڭدار. بۇگىنگى ساعاتتا از بولسا دا، جاقسىلىقتىڭ نۇرىن، ادامگەرشىلىكتىڭ ءدانىن الدىڭدار دەپ ويلاي وتىرىپ، اشىلعان كۇننىڭ سوڭىنداعى اسەم كەمپىرقوساققا كوڭىل اۋدارتايىن.
1 - ءتۇس. ءار كۇندى جاقسى ويلار ويلاۋمەن باستاڭدار.
2 - ءتۇسى. كۇنى بويى ءوزىڭدى قورشاعان ادامداردىڭ ءبارى تۋرالى تەك سۇيىسپەنشىلىكپەن جانە ىزگىلىكپەن ويلاپ ءجۇر.
3 - ءتۇسى. ۇيىقتار الدىندا بۇگىن قانشا ادامدى قۋانتقانىڭدى، جۇباتقانىڭدى، كۇلدىرگەنىڭدى ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن بىرنەشە مينۋت ارناپ كور.
4 - ءتۇسى. ءاندى جيىرەك تىڭداعانىڭ دۇرىس، بارىنەن جاقسىسى جانىڭدى جادىراتىپ، راقاتقا بولەنەسىڭ.
5 - ءتۇسى. باسقالاردىڭ قاجەتىنە جاراي بىلۋگە تالپىن.
6 - ءتۇسى. تىنىشتىق ساقتاي بىلۋگە ۇيرەن. نازىك ۇنمەن بيازى سويلەۋگە داعدىلان. 7 - ءتۇسى. جاقسىلىققا جاقسىلىق - ءار كىسىنىڭ ءىسى، ال جاماندىققا جاقسىلىق - ەر كىسىنىڭ ءىسى دەگەن ناقىل ءسوز جانىڭدا ءجۇرسىن.
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ بويىنا رۋحاني - ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى ۇيالاتۋ ءۇشىن مەيىربان، اقىلدى، شىنشىل، قايىرىمدى، ت. ب. ادامدىق اسىل قاسيەتتەردى يگەرۋ ىقپال ەتۋ ماقساتىندا وتىلەدى.
كورنەكىلىك: كۇلىمدەگەن كۇن، تۇنەرگەن بۇلت، كەمپىرقوساق سۋرەتتەرى.
ناقىل سوزدەر:
1. ادامنىڭ ىشىندە بولمايدى الاسى،
ولاردى بۇزاتىن ءناپسىنىڭ تالاسى.
(شاكارىم)
2. دوس كەشىرىم سۇراعاندا يىلىكپەن ادامنىڭ كۇناسى - ىسىراپشىلىق كۇناسىمەن بىردەي.
3. ادام ءبىر ءتاۋىر ىسكە جاراماسا دا، ءوزىن اسپاننان تۇسكەندەي ۇستاۋدى ۇناتادى.
4. ادامنىڭ ادامشىلىعى - اقىل، عىلىم، جاقسى اتا، جاقسى انا، قۇربى، جاقسى ۇستازدان بولادى.
(اباي)
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ. باياۋ كۇي ورىندالىپ تۇرادى، وقۋشىلار ورىندارىنان تۇرىپ، سالەمدەسكەننەن سوڭ، تاربيە ساعاتى باستالىپ كەتەدى.
2. وقۋشىلار ورىندارىنا وتىرىپ، مۋزىكا اۋەنى توقتالادى، سول كەزدە ەسىك قاعىلىپ، حات اكەلىنەدى. حاتتا بۇگىنگى تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبى جازىلعان ەكەن.
تاقىرىپ باياندالىپ، ساباقتىڭ ماقساتى اياقتالعان سوڭ، سىنىپ جەتەكشسى كىرىسپەلەۋ اڭگىمەسىن اڭگىمەلەپ كەتەدى.
- ادامشىلىق دەگەن نە؟ بۇل سۇراققا جاۋاپ بەرۋ ءۇشىن رۋحاني باي ادام دەگەن قانداي ادام، رۋح دەگەن نە؟- دەگەن سۇراقتار توڭىرەگىندە وي وربىتەمىن.
1 - وقۋشى: رۋح - دەگەن ادام بويىنداعى ءبىر قۋات. ول قۋات ادام بويىندا كەزدەسەتىن بارلىق جاقسى قاسيەتتەرمەن جاسايتىن بارلىق يگى ىستەرىنىڭ قاينار كوزى.
2 - وقۋشى: جاراتىلىستىڭ بارلىعى ەكى قاراما - قارسى نارسەدەن تۇرادى. اق - قارا، كۇن - ءتۇن، ىستىق - سۋىق، جاقسى - جامان. ادام بويىنداعى بارلىق جاقسى قاسيەتتەر رۋحتان تۋىندايدى، ال جامان قاسيەتتەر ءناپسىنىڭ كورىنىسى بولىپ تابىلادى. ادام دەنەسى ءبىر بولعاندىقتان ونىڭ ىشىندە بيلىك ءۇشىن ۇنەمى وسى ەكى قۋاتتىڭ – «رۋح پەن ءناپسى» كۇرەسى ءجۇرىپ جاتادى.
3 - وقۋشى: رۋحتىڭ مەكەنى - ادامنىڭ جۇرەگى. جۇرەك جىلۋى، ماحاببات، ار - ۇيات، قايرات، مەيىرىمدىلىك، جاقسىلىق، ادامشىلىق وسى جۇرەكتەن تۋىندايدى.
كۇن ادامنىڭ رۋحى بولسا، كۇن ساۋلەسى - اقىل دەيىك.
4 - وقۋشى: رۋحاني باي ادام - ەڭ الدىمەن ءادىل، شىنشىل، مەيىرىمدى، كەشىرىمدى، قاناعاتشىل، اقىلدى بولادى. وسىنداي قاسيەتتەرى بار ادامدا ادامشىلىق مول بولادى. ادامگەرشىلىك ۇعىمىندا دا وسى اتالعان قاسيەتتەرمەن بىرگە اياۋشىلىق، سۇيىسپەنشىلىك، جان اياماي ەڭبەك ەتۋشىلىك ت. ب. كوپتەگەن ساپالار كەزدەسەدى.
بۇگىنگى ساباقتا وسى ساپالاردىڭ ءبىرازى تۋرالى پىكىرلەسكەندى دۇرىس سانادىم.
I. شاتتىق شەڭبەرى.
- بالالار، ءبارىمىز شاتتىق شەڭبەرىنە جينالايىق. ءبارىمىز اتىمىزدى اتاپ، ماعىناسىنا توقتايىق.
2. ويىمىزدى ءوربىتىپ، بويىمىزعا ادامگەرشىلىك ءنارىن ەگۋ ءۇشىن تاقتاعا ىلىنگەن كۇننىڭ سۋرەتىنە قاراڭدارشى.
جارىق كۇن - كولەگەيلەنىپ تۇر، كۇندى ءبىز مەيىربان، جان شۋاعىن توگەتىن قۇدىرەتتى انانىڭ بىرىنە تەڭەسەك، ءبىز ونىڭ جۇرەگىندەگى كولەڭكە سەزىمىن سەيىلتەيىك، ول ءۇشىن بەتىندەگى تۇنەرگەن بۇلتتاردى اشايىق.
كانە، ءبىرىنشى بۇلت. سەنىڭ شەشۋىڭ نە، سەن نەگە تۇنەرە قالدىڭ؟
بۇللتاعى ءبىرىنشى تاپسىرما: باياۋ ءان اۋەنىمەن بارلىعىمىز جاعىمدى ويلارعا بەرىلەمىز، رۋحاني جان ازىعىن بەسىك جىرىنان باستاعان ادام، اۋەن ىرعاعىندا تاماشا ويلارعا بەرىلەدى. جاعىمدى وي ويلاۋعا ءبىر مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى.
(بىرنەشە وقۋشىدان ويلاعان ويلارى سۇرالادى).
- مەنىڭ اسكەردەگى اعايىم امان - ساۋ جۇرسە ەكەن.
- اڭساعان وقۋىما تۇسسەم ەكەن.
- جەر شارىندا تىنىشتىق بولسا ت. ب. ويلار ايتىلادى.
ءمۇعالىم:
- وسىنداي جاعىمدى ويلاردىڭ سەندەردىڭ بويلارىڭا قايىرىمدىلىق، ومىرگە سەنىمدىلىك اكەلەدى.
كورىنىس: ءۇش انا باسى قوسىلىپ، اڭگىمەلەسىپ تۇردى.
ءبىرىنشى انا:»مەنىڭ بالام وتە اقىلدى، ونەرلى، ءانشى، ماتەماتيكادان ناشار بولعانمەن بولاشاقتا كەرەمەت ءبىر تانىمال كىسى بولاتىنىنا سەنەمىن»،- دەيدى بالاسىن ماقتاپ.
ەكىنشى انا:»مەنىڭ بالام ادەمى، تازا كيىنگەندى ۇناتادى. اقشانىڭ دا ەسەبىن جاقسى بىلەدى. شاماسى بالام بولاشاقتا ۇلكەن بيزنەسمەن بولادى - اۋ»،- دەپ ماقتانادى.
ءۇشىنشى انا ۇندەمەي تۇرىپ قالادى
سول كەزدە ءۇش انا قاريانىڭ جولدان وتۋىنە كومەكتەسىپ، قولتىعىنان دەمەپ، سومكەسىن كوتەرىسىپ كەلە جاتقان بالانى كورەدى. بۇل ۇندەمەي قالعان ءۇشىنشى انانىڭ بالاسى ەدى. قاريا بالاعا العىسىن جاۋدىرىپ كەتە بەردى.
ءۇش بالا انالارىنا جاقىندادى. العاشقى ەكى انانىڭ بالالارى انالارىنان بالمۇزداققا اقشا سۇراي كەلدى. ال، ءۇشىنشى بالا اناسىنا بۇگىنگى ساباقتان «بەستىك» باعا العانىن ايتا كەلدى.
سۇراق؟ قاي بالادان بولاشاقتا نە كۇتۋگە بولادى؟
(وقۋشىلاردى سويلەتە وتىرىپ، سۇراققا جاۋاپ الۋ.)
1 - بۇلت اشىلدى - قايىرىمدىلىق قاسيەتىن بىلدىك.
ەكىنشى بۇلتتى سەيىلتەمىز.
ءمۇعالىم: ۇلى ابايدىڭ
«بەس نارسەدەن قاشىق بول،
بەس نارسەگە اسىق بول؛
ادام بولام دەسەڭىز»، دەگەن ولەڭ جولدارىن قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟ ول قانداي قاسيەتتەر؟
1- سۇراق: نەگە ۇيرەنۋ كەرەك؟ (وقۋشىلار ولەڭدى جالعاستىرۋ ارقىلى جاۋابىن ايتادى)
«تالاپ، ەڭبەك، تەرەڭ وي،
قاناعات، راقىم ويلاپ قوي -
بە اسىل - ءىس، كونسەڭىز...»شىن مانىندە ناعىز ادام بولۋ ءۇشىن ادامگەرشىلىككە ءتان، جاعىمدى جاقسى قاسيەتتەر، جاقسى سيپاتتار - ادامدىق، ادىلەتتىلىك، دوستىق، ماحاببات، ار - نامىس، سابىرلىق، باتىرلىق، ت. ب. وسىلاردىڭ ىشىنەن اقىن جاستاردىڭ بويىنداعى ادامگەرشىلىكتىڭ نەگىزگى قاسيەتتەرى رەتىندە «بەس اسىل ءىس: تالاپ، ەڭبەك، تەرەڭ - وي، قاناعات، راقىم تۋرالى دانالىق وي تولعاۋىن ايتادى.
تالاپ. اباي 44 - ءسوزىن «ادام بالاسىنىڭ ەڭ جامانى - تالاپسىز»- دەپ باستايدى دا تالاپتىڭ تۇرلەرى كوپ بولاتىنىن باياندايدى. تالاپتىڭ ىشىندەگى ەڭ زورى - ءبىر ونەردى تاڭداپ، سودان ناتيجە شىعارماي تىنباۋشىلىق. سونىمەن بىرگە وقىپ، تالاپكەردىڭ ونەرلەس كىسىمەن سىيلاس بولۋىنىڭ قاجەتتىگىن ايتادى. ابايدىڭ تۇسىنۋىنشە تالاپسىزدىق تۇرلەرى - ىنتاسىزدىق، ىقىلاسسىزدىق، جىگەرسىزدىك.
كەرەك ءىس بوزبالاعا تالاپتىلىق،
ءار ءتۇرلى ونەر، مىنەز جاقسى قىلىق.
كەيبىر جىگىت جۇرەدى ماقتان سويلەپ،
سىرتقا پىسىق كەلەدى، كوزگە سىنىق،
دەپ اباي تالاپتىڭ دارىندى، ىنتالى دامىتاتىنى، سوندىقتان دا حالىقتىڭ «تالاپتى ەرگە نۇر جاۋار» دەگەن ءسوزدى بەكەرگە ايتپاعانى تۋرالى وي تولعايدى.
ەڭبەك - بۇل دۇنيەدەگى قۇدىرەتتى كۇش، ءدىني ۇعىمدا قۇداي بولسا، عىلىمي ۇعىمداعى بىردەن - ءبىر جاسامپاز ۇلى كۇش - ەڭبەك. ابايدىڭ تۇجىرىمداۋىنشا اۋەلى قۇدايعا سىيىنىپ، سونان سوڭ ءوز قايراتىنا سۇيەنىپ ەڭبەك ەتكەن ادام ناعىز ازامات بولىپ سانالادى.
تۇبىندە باياندى ەڭبەك ەگىن سالعان،
جاسىنان وقۋ وقىپ، ءبىلىم العان،
بي بولعان، بولىس بولعان ونەر ەمەس
ەڭبەكتىڭ بۇدان وزگە ءبارى جالعان...
دەپ ءوز ەلىن وتىرىقشىلىققا، ەگىنشىلىككە، عىلىمعا شاقىرادى. ەڭبەكتى «بەس اسىل ءىستىڭ نەگىزگىسى» دەپ باعالاعان اباي:
باقپەن اسقان پاتشادان،
ميمەن اسقان قارا ارتىق.
ساقالىن ساتقان كارىدەن،
ەڭبەگىن ساتقان بالا ارتىق...
تەرەڭ وي - ادامدى ادام ەتكەن ەڭبەك بولسا، سول ەڭبەك داعدىسى بارىسىندا قالىپتاسقان ادامدى بارلىق جان - جانۋاردان ەرەكشە ايىرىپ تۇرعان ەكى قاسيەتتى اباي جوعارى باعالادى. ونىڭ ءبىرىنشىسى - اقىل - وي، ەكىنشىسى - ءسوز.
قاناعات. اباي ادامگەرشىلىك، يمان تۋرالى تولعانىستارىندا «قاناعات» ۇعىمىنا ەرەكشە ءمان بەرەدى. اقىننىڭ تۇسىنۋىنشە قاناعات - بارعا ريزا ءبىلۋ، مىسە تۇتۋ، نىساپتان شىقپاۋ، ناپسىگە ەرمەۋ.
راقىم. راقىم دەگەنىمىز ۇعىمدىق فيلوسوفيالىق تۇرعىدان العاندا ادامنىڭ وزگە كىسىلەرگە جاسايتىن جاقسىلىعى، مەيىرىم - شاپاعاتى مەن كومەگى.
2 سۇراق: نەدەن جيرەنۋ كەرەك؟(وقۋشىلار ولەڭدى جالعاستىرۋ ارقىلى جاۋابىن ايتادى)»وسەك، وتىرىك، ماقتانشاق، ەرىنشەك، بەكەر مال شاشپاق». اباي.
«بەس دۇشپان»
«ادام بولام دەسەڭىز،
وعان قايعى جەسەڭىز،
وسەك، وتىرىك، ماقتانشاق،
ەرىنشەك، بەكەر مال شاشپاق -
بەس دۇشپانىن بىلسەڭىز...»
دەپ ادامنىڭ بويىنداعى جاعىمسىز قاسيەتتى سىنعا الادى. اقىننىڭ تۇسىندىرگەنىندەي، ادامگەرشىلىككە جات، جامان قىلىقتار - ارامدىق، ادەپسىزدىك، ادىلەتسىزدىك، جاعىمپازدىق، جىلپوستىق، مەنمەندىك، قۋلىق، سۇمدىق، پالەقورلىق، ت. ب. تولىپ جاتىر.
وسەك. اباي زامانىندا ەل اراسىنا كوپ تاراعان، ادامگەرشىلىككە جات، جامان قىلىقتاردىڭ ءبىرى - وسەك ايتۋ، وسەكشىلدىك. وسى جايعا رەنىش بىلدىرگەن اقىن 24 - سوزىندە «... قازاق ورتاسىنان ۇرلىق، وتىرىك، وسەك، قاستىق قىلىپ، ونەردى، مالدى تۇزدەپ، بوتەن جاقتان ءتۇزۋ جول ىزدەپ، ورىستەتەرلىك كۇن بولار ما ەكەن؟ دەپ ارماندايدى.
وتىرىك. اقىن وسەكشىلدىكتى وپاسىزدىقتىڭ، ارامزالىقتىڭ، ەكىجۇزدىلىكتىڭ ەڭ جەكسۇرىن كورىنىسى رەتىندە ايىپتايدى، وسەك اڭعا ءۇيىر، جەلبۋاز جانداردى ولتىرە سىناپ، ادامدار بويىنداعى وتىرىك ايتۋ سەكىلدى كەسەلدەردى ۋىتتى تىلمەن اشكەرەلەيدى. وسەكتە بولار - بولماس ءبىر نەگىز بولۋى مۇمكىن، ال وتىرىك مۇلدە جالعان، شىندىققا، اقيقاتقا ەشبىر جاناسپايدى.
«راسى جوق ءسوزىنىڭ،
ىرىسى جوق ءوزىنىڭ.
وڭكەي جالعان ماقتانمەن،
شىننىڭ بەتىن بويادى»- دەپ وتىرىك پەن وتىرىكشىلەردىڭ بەت پەردەسىن اشا سىنايدى.
ماقتانشاق. اباي ءومىر سۇرگەن زاماندا ەل ادامدارىنىڭ، اسىرەسە ۇستەم تاپ وكىلدەرىنىڭ بويىندا ءجيى كەزدەسەتىن جامان قىلىقتاردىڭ ءبىرى - ماقتانشاقتىق، داڭعويلىق. ونداي اۋلەكى ادامدار ءوزىن دارىپتەۋدى سۇيەتىن، باسقالاردىڭ الدىندا ءبىلىمدى، جاعىمدى بولىپ كورىنگىسى كەلەتىن بوسپە، سوزگە قۇمار، اباي سوزىمەن ايتقاندا، ماقتانشاقتار.
ەرىنشەك. ادامداردىڭ بويىنا بىتكەن جامان قىلىقتاردىڭ ىشىندەگى ەڭ جاعىمسىزى - ەرىنشەكتىك. ابايدىڭ تۇسىندىرۋىنشە: ەرىنشەكتىك - كۇللى دۇنيەدەگى ونەردىڭ دۇشپانى. تالاپسىزدىق، جىگەرسىزدىك، ۇياتسىزدىق، كەدەيلىك - ءبارى وسىدان شىعادى.
بەكەر مال شاشۋ. اباي شىعارمالارىندا قولدا بار قارجى مەن مال - مۇلكىن دۇرىس پايدالانا المايتىن، ءوز پايداسىن بىلمەيتىن، سىرت كوزگە جومارت بولىپ كورىنۋگە تىرىساتىن ماقتانشاق ادامداردى ولتىرە سىنعا العان.
ءمۇعالىم:
- مىنانداي سۋرەتكە كوڭىل اۋدارايىق. سۋرەتتەن نەنى كورىپ تۇرسىڭدار؟
جاۋاپ: قارا نوقات نەمەسە قارا نوقاتى بار اق قاعاز.
شىن جاۋاپ: قارا نوقاتى بار ۇلكەن كەڭىستىك.
- ءيا، بالالار، ءومىردىڭ كوپتەگەن كورىنىستەرىنەن، وقۋشىلىق ومىرلەرىڭدە سەندەر اق ءتۇستى اڭعارماي، ادامدار بويىنان «قارا» نوقاتتى كورەسىڭدەر. بىلايشا ايتقاندا، ءبىز ءار ادامنىڭ بويىنان جاقسى جاقتارىن عانا كورسەك، نەگە ونىڭ كەمشىلىگىنە كوڭىل اۋدارامىز. جاقسى وقيعالاردان گورى، داۋ-داماي، قىلمىستار جايىندا راحاتتانا اڭگىمەلەسەمىز. نەمەسە سۇق ساۋساقپەن باسقانى كوزدەپ كورسەتۋگە اۋەسپىز، سۇق ساۋساقتى كورسەتكەندە، قالعان ءۇش ساۋساقتىڭ وزىمىزگە قاراعانىن بايقامايمىز با؟ ەگەر سەنى بىرەۋ سوگىپ جاتسا، «مەن ريزامىن» دەپ جاۋاپ بەرە قوي دەلىنگەن پايعامبار حاديستەرىندە. سوندىقتان، بالالار، جاڭاعى وزدەرىڭ ايتقان ناقىل سوزدەردەن ونەگە الىپ، ءومىردىڭ، دوستارىڭنىڭ، ۇستازدارىڭنىڭ تەك جاقسى جاقتارىن قابىلداي بىلىڭدەر. مىنا جازىلعان ناقىل سوزگە كوڭىل اۋدارىڭدار:
ادامنىڭ ادامشىلىعى - اقىل، عىلىم، جاقسى اتا، جاقسى انا، جاقسى قۇربى، جاقسى ۇستازدان بولادى.
اباي.
ءۇشىنشى بۇلتتى سەيىلتەمىز:
رۋحاني - ادامگەرشىلىك قاسيەت - سۇيىسپەنشىلىك. اتا - انامدى سۇيەمىن، تۋعان جەرىمدى، وتانىمدى، دوستارىمدى سۇيەمىن. وسى قاسيەتكە بايلانىستى:
1 - قاتار: وتانعا سۇيىسپەنشىلىك.
2 - قاتار: اتا - اناعا
3 - قاتار: ماحاببات، دوستىق.
سۇيىسپەنشىلىككە ءتورت اۋىز تاقپاق قۇرايسىڭدار.(باياۋ مۋزىكا ىرعاعى، 3 - 4 مينۋت ۋاقىت). تاقپاقتارىن تىڭدايمىز.
وزىڭدىكى – ەلىڭ دە،
وزىڭدىكى - جەرىڭ دە.
ءوزىڭدى - ءوزىڭ ەتكەن ب ا ق،
تاۋەلسىزدىك تورىندە.
وزىڭدىكى - تۋىڭ دا،
وت پەن اۋا سۋىڭ دا.
جاسا قازاقستانىم
بەلدى بەكەم بۋىن دا.
ءتورتىنشى بۇلتقا تايادىق. تەست تاپسىرماسى.
1 - قاتارعا. سىنىپ ىشىندەگى ءبىر بالامەن سەنىڭ دوسىڭ ويناعىسى، قارىم - قاتىناس جاساعىسى كەلمەيدى. ءتىپتى ونى مازاقتاڭدار دەپ ۇگىتتەيدى. ال سەن نە ىستەر ەدىڭ؟
ا) ەشتەڭە بىلمەگەندەي بولاسىڭ.
ءا) دوستارىڭمەن بىرگە مازاق قىلاسىڭ.
ب) دوستارىڭنىڭ تابالاۋىنان قورىقپاستان، وسى بالامەن دوستاسقىڭ كەلەدى.
2 - قاتارعا: اعاش دۇرىس ءوسۋ ءۇشىن وعان قاي كەزدە كومەكتەسۋ قاجەت؟
ا) ۇلكەن اعاش بولعاندا
ءا) كوشەت كەزىندە
ب) تال كەزىندە
3 - قاتارعا: سەنىڭ ۇلكەن اپكەڭ شەشەسىنە قۇربىسىنىڭ ۇيىنە ساباققا دايارلانامىن دەپ كەتىپ، ال شىندىعىندا ولار ديسكوتەكاعا كەتتى. ەگەر شەشەڭ وسى جايدى سۇراسا، سەن نە ىستەر ەدىڭ؟
ا) بۇل جايىندا ەشتەڭە بىلمەيمىن دەيمىن.
ءا) ءبىر دالەل ويلاپ تابۋمەن اپكەڭدى قۇتقاراسىڭ.
ب) شىنىڭدى ايتاسىڭ.
بەسىنشى بۇلت. تاڭعاجايىپ الاڭ.
رۋحاني ادامگەرشىلىك قاتىناستارىنا جاتاتىن ادامنىڭ ءبىر تاماشا قاسيەتى جاسىرىنىپ تۇر - سونى تابامىز.
ول «ادەپتىلىك» دەگەن ءسوز بولادى.
التىنشى بۇلتتى سەيىلتەمىز، وسى تاپسىرمانى ورىنداعان سوڭ كۇن كۇلىمدەپ شىعادى.
ول تاپسىرما - سۇراقتارعا جاۋاپ.
1. سويلەۋ مادەنيەتىن قالاي تۇسىنەسىڭ؟
2. ماحاببات سۇيىسپەنشىلىگى دەگەن نە؟
3. امانات دەگەن نە؟
وسى سۇراقتاردىڭ جاۋابىن دۇرىس ايتا بىلسە دەگەن ماقساتپەن وتەباي تۇرمانجانوۆتىڭ «انانىڭ اماناتى» دەگەن تاقپاعىن وقىپ بەرەيىن.
سىنىپ جەتەكشىسى:
كۇن اشىلدى.
دالامداي كەڭ پەيىلىم.
جۇرەگىم تولى مەيىرىم.
مەن ءۇشىن جوق ۋاعىڭ
بارىڭە ورتاق شۋاعىم.
وسى جارقىراعان كۇندەي، مەيىرىمدى، جان شۋاقتى، كوڭىلدەرىڭ اق، ادامعا تەك جاقسىلىق جاساي بىلەتىن، ادامگەرشىلىگى مول ازامات بولىڭدار. بۇگىنگى ساعاتتا از بولسا دا، جاقسىلىقتىڭ نۇرىن، ادامگەرشىلىكتىڭ ءدانىن الدىڭدار دەپ ويلاي وتىرىپ، اشىلعان كۇننىڭ سوڭىنداعى اسەم كەمپىرقوساققا كوڭىل اۋدارتايىن.
1 - ءتۇس. ءار كۇندى جاقسى ويلار ويلاۋمەن باستاڭدار.
2 - ءتۇسى. كۇنى بويى ءوزىڭدى قورشاعان ادامداردىڭ ءبارى تۋرالى تەك سۇيىسپەنشىلىكپەن جانە ىزگىلىكپەن ويلاپ ءجۇر.
3 - ءتۇسى. ۇيىقتار الدىندا بۇگىن قانشا ادامدى قۋانتقانىڭدى، جۇباتقانىڭدى، كۇلدىرگەنىڭدى ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن بىرنەشە مينۋت ارناپ كور.
4 - ءتۇسى. ءاندى جيىرەك تىڭداعانىڭ دۇرىس، بارىنەن جاقسىسى جانىڭدى جادىراتىپ، راقاتقا بولەنەسىڭ.
5 - ءتۇسى. باسقالاردىڭ قاجەتىنە جاراي بىلۋگە تالپىن.
6 - ءتۇسى. تىنىشتىق ساقتاي بىلۋگە ۇيرەن. نازىك ۇنمەن بيازى سويلەۋگە داعدىلان. 7 - ءتۇسى. جاقسىلىققا جاقسىلىق - ءار كىسىنىڭ ءىسى، ال جاماندىققا جاقسىلىق - ەر كىسىنىڭ ءىسى دەگەن ناقىل ءسوز جانىڭدا ءجۇرسىن.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
باستاۋىشتا قازاق ءتىلى پانىنەن بەرىلەتىن ءبىلىم گرامماتيكالىق ساۋاتتىلىقتىڭ نەگىزىن قالايدى. سوندىقتان دا ءار ساباقتىڭ مازمۇندى، تەوريالىق جاعىنان ۇستامدى، ادىستەمەلىك جاعىنان تۇرلەندىرىپ جۇرگىزىلگەنى...
