ادامنىڭ ارەكەتى ناتيجەسىندە اتموسفەرالىق اۋانىڭ لاستانۋى
«ادام ارەكەتى ناتيجەسىندە اتموسفەرالىق اۋانىڭ لاستانۋى» تاقىرىبىنداعى عىلىمي جوباسى
كىرىسپە
عىلىمي - تەحنيكانىڭ عارىشتاپ دامۋى تابيعاتتى ءتيىمدى پايدالانۋ ءىسىن ۇيىمداستىرۋدا ادامزاتتىڭ الدىنا ءبىرقاتار جاڭا مىندەتتەر قويىپ، تابيعاتتى قورعاۋدىڭ كوپتەگەن ماسەلەلەرىن شيەلەنىستىرىپ جىبەردى. تابيعات رەسۋرستارىن پايدالانۋ كولەمىنىڭ ارتۋى، تۇرعان ورتانىڭ ءوندىرىس جانە تۇتىنۋ قالدىقتارىمەن لاستانۋىنىڭ ءوسۋى، ادامزاتتىڭ ەنەرگيامەن قارۋلانۋىنىڭ ارتۋى، جاڭا زاتتار جاساپ ءوندىرىستىڭ جاڭا سالالارىنىڭ پايدا بولۋى، اۋىل شارۋاشىلىعىن ينتەنسيۆتەندىرۋ، حالقى كوپ ءىرى قالالاردىڭ كوبەيۋى نەگىزگى شەشىمىن تەزىرەك تاباتىن ماسەلەلەردىڭ قاتارىنا جاتادى. ەكولوگيانىڭ كۇرت ناشارلاپ كەتۋى ادامداردىڭ تابيعاتقا انتروپوگەندىك اسەرىنەن بولىپ وتىر. اتموسفەراداعى كومىرقىشقىل گازداردىڭ كونسەنتراسياسىنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى كليمات وزگەرىپ، تەمپەراتۋرانىڭ جوعارلاۋىنا اكەلىپ سوعادى. ەنەرگيا كوزى رەتىندە كومىر، مۇناي، تابيعي گازدى پايدالانۋ ناتيجەسىندە جانە ماشينالاردىڭ كوبەيىپ يندۋستريالىق ريەۆوليۋسيانىڭ وركەندەۋىنە بايلانىستى بۇل پروسەسس تەزىرەك جۇرەدى. قازىرگى كەزدە ادامنىڭ ءىس - ارەكەتىنىڭ كەڭ كولەمدە بۇكىل بيوسفەراعا ەرەكشە اسەر ەتۋى جەر شارىنىڭ بارلىق ايماقتارىندا ايقىن بايقالۋدا. كەيىنگى كەزدە اتموسفەراعا جىل سايىن 400 ملن. ت. كۇكىرت ديوكسيدى، ازوت جانە كومىرتەك وكسيدتەرى، قاتتى بولشەكتەر شىعارىلاتىنى انىقتالدى.[2، 142 - بەت]
ادام ارەكەتى ناتيجەسىندەگى اتموسفەرالىق اۋانىڭ لاستانۋىن زەرتتەۋدەگى ماقسات: تابيعي رەسۋرستاردى پايدالانۋ كەزىندەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسى مەن شارۋاشىلىق قىزمەتتەرگە تابيعي رەسۋرستاردى پايدالانۋداعى قورشاعان ورتاعا اسەرى مەن كەرى اسەرىن تومەندەتۋ شارالارىن ورىنداۋدى باعالاۋ مەن تالداۋ.
زەرتتەۋدىڭ جاڭالىعى مەن دەربەستىك ناتيجەسى:
زەرتتەۋ جۇمىسىندا قورشاعان ورتانىڭ، اتموسفەرالىق اۋانىڭ لاستانۋ كوزدەرى ايقىندالىپ كورسەتىلگەن.
جۇمىستىڭ ورىندالۋ ادىستەرى:
دەرەكتەرمەن تانىسۋ، مالىمەتتەردى جيناقتاۋ، قورىتۋ، جۇيەلەۋ جانە سالىستىرمالى تالداۋ جاساۋ.
مىندەتتەرى:
ەكولوگيا سالاسىندا ءبىلىم بەرۋدىڭ اياسىن كەڭەيتە ءتۇسۋ.
قورشاعان ورتانى قورعاۋ شارالارىنا ۇلكەن ءمان بەرۋ.
1. نەگىزگى ءبولىم
1. اتموسفەرانىڭ لاستانۋى مەن لاستاۋشى كوزدەر.
ءوندiرiستiڭ قارقىنداپ دامۋىنا جانە وتىن تۇرلەرىن كەڭ ماسشتابتا جاعۋعا بايلانىستى اتموسفەراداعى بوس وتتەكتىڭ قورى ازايىپ، ال كومىرقىشقىل گازىنىڭ مولشەرى جوعارىلاۋدا. ناتيجەسiندە تابيعاتتاعى كومiرتەكتiڭ اينالىمى بۇزىلدى دەۋگە بولادى. ادام بالاسى وتتى ەڭ العاش رەت قولدانعان كۇننەن باستاپ وسى كۇنگە دەيىن ءتۇرلى جانۋ پروسەستەرىندە 273 ملرد. توننا وتتەگى جۇمساعان بولسا، سونىڭ 246 ملرد. تونناسى، ياعني (90% عا جۋىعى) سوڭعى جارتى عاسىردا عانا جۇمسالعان. كومiرتەك اينالىمىنىڭ بۇزىلۋى مەن اتموسفەرادا كومiرقىشقىل گازىنىڭ كونسەنتراسياسىنىڭ جوعارىلاۋى جەردەگi بارلىق حيميالىق تەپە - تەڭدiككە ۇلكەن اسەر ەتەدi.
اتموسفەرالىق اۋا — ءتۇرلi گازداردىڭ قوسپاسى. [ 6، 27 - بەت]
كىرىسپە
عىلىمي - تەحنيكانىڭ عارىشتاپ دامۋى تابيعاتتى ءتيىمدى پايدالانۋ ءىسىن ۇيىمداستىرۋدا ادامزاتتىڭ الدىنا ءبىرقاتار جاڭا مىندەتتەر قويىپ، تابيعاتتى قورعاۋدىڭ كوپتەگەن ماسەلەلەرىن شيەلەنىستىرىپ جىبەردى. تابيعات رەسۋرستارىن پايدالانۋ كولەمىنىڭ ارتۋى، تۇرعان ورتانىڭ ءوندىرىس جانە تۇتىنۋ قالدىقتارىمەن لاستانۋىنىڭ ءوسۋى، ادامزاتتىڭ ەنەرگيامەن قارۋلانۋىنىڭ ارتۋى، جاڭا زاتتار جاساپ ءوندىرىستىڭ جاڭا سالالارىنىڭ پايدا بولۋى، اۋىل شارۋاشىلىعىن ينتەنسيۆتەندىرۋ، حالقى كوپ ءىرى قالالاردىڭ كوبەيۋى نەگىزگى شەشىمىن تەزىرەك تاباتىن ماسەلەلەردىڭ قاتارىنا جاتادى. ەكولوگيانىڭ كۇرت ناشارلاپ كەتۋى ادامداردىڭ تابيعاتقا انتروپوگەندىك اسەرىنەن بولىپ وتىر. اتموسفەراداعى كومىرقىشقىل گازداردىڭ كونسەنتراسياسىنىڭ ارتۋىنا بايلانىستى كليمات وزگەرىپ، تەمپەراتۋرانىڭ جوعارلاۋىنا اكەلىپ سوعادى. ەنەرگيا كوزى رەتىندە كومىر، مۇناي، تابيعي گازدى پايدالانۋ ناتيجەسىندە جانە ماشينالاردىڭ كوبەيىپ يندۋستريالىق ريەۆوليۋسيانىڭ وركەندەۋىنە بايلانىستى بۇل پروسەسس تەزىرەك جۇرەدى. قازىرگى كەزدە ادامنىڭ ءىس - ارەكەتىنىڭ كەڭ كولەمدە بۇكىل بيوسفەراعا ەرەكشە اسەر ەتۋى جەر شارىنىڭ بارلىق ايماقتارىندا ايقىن بايقالۋدا. كەيىنگى كەزدە اتموسفەراعا جىل سايىن 400 ملن. ت. كۇكىرت ديوكسيدى، ازوت جانە كومىرتەك وكسيدتەرى، قاتتى بولشەكتەر شىعارىلاتىنى انىقتالدى.[2، 142 - بەت]
ادام ارەكەتى ناتيجەسىندەگى اتموسفەرالىق اۋانىڭ لاستانۋىن زەرتتەۋدەگى ماقسات: تابيعي رەسۋرستاردى پايدالانۋ كەزىندەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسى مەن شارۋاشىلىق قىزمەتتەرگە تابيعي رەسۋرستاردى پايدالانۋداعى قورشاعان ورتاعا اسەرى مەن كەرى اسەرىن تومەندەتۋ شارالارىن ورىنداۋدى باعالاۋ مەن تالداۋ.
زەرتتەۋدىڭ جاڭالىعى مەن دەربەستىك ناتيجەسى:
زەرتتەۋ جۇمىسىندا قورشاعان ورتانىڭ، اتموسفەرالىق اۋانىڭ لاستانۋ كوزدەرى ايقىندالىپ كورسەتىلگەن.
جۇمىستىڭ ورىندالۋ ادىستەرى:
دەرەكتەرمەن تانىسۋ، مالىمەتتەردى جيناقتاۋ، قورىتۋ، جۇيەلەۋ جانە سالىستىرمالى تالداۋ جاساۋ.
مىندەتتەرى:
ەكولوگيا سالاسىندا ءبىلىم بەرۋدىڭ اياسىن كەڭەيتە ءتۇسۋ.
قورشاعان ورتانى قورعاۋ شارالارىنا ۇلكەن ءمان بەرۋ.
1. نەگىزگى ءبولىم
1. اتموسفەرانىڭ لاستانۋى مەن لاستاۋشى كوزدەر.
ءوندiرiستiڭ قارقىنداپ دامۋىنا جانە وتىن تۇرلەرىن كەڭ ماسشتابتا جاعۋعا بايلانىستى اتموسفەراداعى بوس وتتەكتىڭ قورى ازايىپ، ال كومىرقىشقىل گازىنىڭ مولشەرى جوعارىلاۋدا. ناتيجەسiندە تابيعاتتاعى كومiرتەكتiڭ اينالىمى بۇزىلدى دەۋگە بولادى. ادام بالاسى وتتى ەڭ العاش رەت قولدانعان كۇننەن باستاپ وسى كۇنگە دەيىن ءتۇرلى جانۋ پروسەستەرىندە 273 ملرد. توننا وتتەگى جۇمساعان بولسا، سونىڭ 246 ملرد. تونناسى، ياعني (90% عا جۋىعى) سوڭعى جارتى عاسىردا عانا جۇمسالعان. كومiرتەك اينالىمىنىڭ بۇزىلۋى مەن اتموسفەرادا كومiرقىشقىل گازىنىڭ كونسەنتراسياسىنىڭ جوعارىلاۋى جەردەگi بارلىق حيميالىق تەپە - تەڭدiككە ۇلكەن اسەر ەتەدi.
اتموسفەرالىق اۋا — ءتۇرلi گازداردىڭ قوسپاسى. [ 6، 27 - بەت]
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
