ادەبيەت كوشباسشىسى
«ادەبيەت كوشباسشىسى»
ماقساتى: ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ادەبيەت پانىنەن وتىلگەن ماتەريالداردى مەڭگەرۋىن، ءبىلىم دەڭگەيىن تەكسەرۋ.
مىندەتتەرى: 1) ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ءبىلىم - بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛ 2) انا ءتىلىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ، ىزدەنىمپازدىققا باۋلۋ؛ 3) وقۋلىق پەن قوسىمشا ماتەريالدار دەرەكتەرىن پايدالانىپ، عىلىمي - تانىمدىق ارەكەتتەرىن جەتىلدىرۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، كومپيۋتەر، ساڭدىق بەلگى.
سايىستىڭ ءوتۋ بارىسى.
1. سايىسقا قاتۋشىلاردى قازىلار القاسىمەن، سايىس شارتتارىمەن تانىستىرۋ.
1 - كەزەڭ: «بايگە»
10 سۇراق بەرىلەدى. ءار سۇراققا 4 جاۋاپ كەلتىرىلگەن. دۇرىس جاۋاپتى ءبىرىنشى بولىپ ايتقان وقۋشىعا 10 ۇپايدان بەرىلەدى. ەڭ تومەن ۇپاي جيناعان 2 وقۋشى ويىننان شىعادى.
2 - كەزەڭ: «دودا»
4 تاقىرىپ بەرىلەدى. ءار تاقىرىپقا 5 سۇراقتان بار. وقۋشى تاڭداعان تاقىرىبىنىڭ 5 سۇراعىنا جاۋاپ بەرۋى كەرەك. ءار دۇرىس جاۋاپقا 10 ۇپاي بەرىلەدى. ەڭ تومەن ۇپاي جيناعان 2 وقۋشى ويىننان شىعادى.
3 - كەزەڭ: «جورعا»
3 تاقىرىپ بەرىلەدى. ءار تاقىرىپقا 20، 30، 40 ۇپايلىق 3 سۇراقتان بار. وقۋشى ءوزى قالاعان سۇراعىنا جاۋاپ بەرەدى. سايىس سوڭىندا ەڭ كوپ ۇپاي جيناعان وقۋشى جەڭىمپاز بولىپ سانالادى.
ءى كەزەڭ: «بايگە»
1. اباي ولەڭى:
ا) «وگىز بەن باقا»
* ءا) «عىلىمي تاپپاي ماقتانبا»
ب) «قىسقا جولدا»
ۆ) «اقساق كيىك»
2. مۇقاعالي ولەڭى:
*ا) «فانتازيا» ءا) «وتىرار»
ب) «سەن اقىلدى بولساڭ ەكەن» ۆ) «تولاعاي»
3. ادەبي ەرتەگىنى تاپ.
ا) «قىرىق وتىرىك»
ءا) «ەر توستىك»
ب) «اياز بي»
* ۆ) «تولاعاي»
4. احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ تۋعان جىلى:
ا) 1893 جىلى *ءا) 1873 جىلى
ب) 1846 جىلى ۆ) 1889 جىلى
5. جامبىلدىڭ «العاداي تۋرالى ءاربىر وي» ولەڭى كىمگە ارنالعان؟
ا) نەمەرەسىنە ءا) ايەلىنە
ب) بالاسىنا ۆ) كەلىنىنە
6. مۇحتار اۋەزوۆتىڭ تۋعان جىلى:
*ا) 1897 جىلى ءا) 1900 جىلى
ب) 1911 جىلى ۆ) 1894 جىلى
7. «باندىنى قۋعان حاميت» اڭگىمەسىنىڭ اۆتورى كىم؟
ا) مۇحتار اۋەزوۆ ءا) ماعجان جۇمابايەۆ
ب) ءسابيت مۇقانوۆ ۆ) ساكەن سەيفۋللين
8. ابايدىڭ تۋعان جەرى:
ا) قوستاناي وبلىسى * ءا) سەمەي وبلىسى
ب) قىزىلوردا وبلىسى ۆ) اقتوبە وبلىسى
9. «كوكسەرەك» پوۆەسىنىڭ اۆتورى كىم؟
ا) اباي ءا) ىبىراي التىنسارين
*ب) مۇحتار اۋەزوۆ ۆ) احمەت بايتۇرسىن ۇلى
10. كوركەم ادەبيەتتەگى تابيعات كوركىن سۋرەتتەۋ نە دەپ اتالادى؟
*ا) پەيزاج ءا) پورترەت
ب) كەيىپتەۋ ۆ) اسىرەلەۋ
ءىى كەزەڭ: «دودا»
1. حالىق اۋىز ادەبيەتى
1. حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ تۇرلەرىن اتا.
2. قاز - قاز، بالام، قاز، بالام،
قادام باسساڭ ءماز بولام.
كۇرمەۋىڭدى شەشەيىن،
تۇساۋىندى كەسەيىن.
قانداي جىر؟
3.«قوزى كورپەش - بايان سۇلۋ» قانداي جىرعا جاتادى؟
4. ەلگە بەلگىلى ادامداردىڭ ءقايسىبىر وقيعاعا بايلانىستى ايتقان تاپقىر سوزدەرى.
5. «ەر توستىك» ەرتەگىسىندەگى كەيىپكەرلەردى اتا.
2. ءحىح عاسىر ادەبيەتى
1. «اياگوز، قايدا باراسىڭ؟» كىمنىڭ ولەڭى؟
2. «جاقسى مەن جامان ادامنىڭ قاسيەتتەرى» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
3. اسەمپاز بولما ارنەگە،
ونەرپاز بولساڭ، ارقالان.
سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە
كەتىگىن تاپ تا، بار قالان!
كىمنىڭ ولەڭى؟
4. ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ «تارلانىم» ولەڭى كىمگە ارنالعان؟
5. «وزەن» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
3. حح عاسىردىڭ ءى جارتىسىنداعى ادەبيەت
1. «شاكىرت ويى» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
2. «وگىز بەن باقا» مىسالىنىڭ اۆتورى كىم؟
3. ادامدىق بورىشىڭ -
حالقىڭا ەڭ قىل.
اق جولدان اينىماي
ار ساقتا، ءوزىن ءبىل. كىمنىڭ ولەڭى؟
4. جۇسىپبەك ايماۋىت ۇلىنىڭ «ءانشى» اڭگىمەسى كىم تۋرالى جازىلعان؟
5. «وتەگەن باتىر» داستانىنىڭ اۆتورى كىم؟
4. حح عاسىردىڭ ءىى جارتىسىنداعى ادەبيەت
1. «انانىڭ اناسى» اڭگىمەسىنىڭ اۆتورى كىم؟
2. «داڭقىڭ قايدا توسكە ورلەگەن؟
ەكى ءجۇز مىڭ اسكەرمەنەن
التى اي بويى كىپ-كىشكەنتاي وتىراردى الا الماۋ....
... تەك جەڭىسپەن كوزىن اشقان
مەنىڭ العىر ۇرپاعىمنىڭ سۇيەگىنە زور تاڭبا...»
كىمنىڭ ولەڭى؟
3 «سەن اقىلدى بولساڭ ەكەن» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
4. ءسابيت مۇقانوۆتىڭ اۆتوبيوگرافيالىق رومانىن اتا.
5. بىلەم سەنى، سۇيەم سەنى،
سىر سۇلۋى قارت انام!
سەنسىڭ مەنى الديلەگەن،
تۋعان سەنەن - مەن بالاڭ! كىمنىڭ ولەڭى؟
ءىىى كەزەڭ: «جورعا»
1. ادەبيەت تەورياسى
1. 20 ۇپاي. كوركەم ادەبيەتتە ادامنىڭ سىرت ءبىتىمىن، كەسكىن - كەيپىن، ءجۇرىس - تۇرىسىن سۋرەتتەۋدى نە دەپ اتايدى؟ (پورترەت)
2. 30 ۇپاي. تابيعات قۇبىلىستارىن جانداندىرىپ، كىسى كەيپىندە سۋرەتتەۋ ءتاسىلىن نە دەپ اتايدى؟ (كەيىپتەۋ)
3. 40 ۇپاي. شىعارما كەيىپكەرلەرىنىڭ ءوزارا كەزەكتەسە سويلەۋى نە دەپ اتالادى؟ (ديالوگ)
2. «ولەڭ - ءسوزدىڭ پاتشاسى»
1. 20 ۇپاي. اق كيىمدى، دەنەلى، اق ساقالدى،
سوقىر، مىلقاۋ، تانىماس ءتىرى جاندى.
ءۇستى - باسى - اق قىراۋ، ءتۇسى سۋىق،
باسقان جەرى سىقىرلاپ كەلىپ قالدى.
كىمنىڭ قانداي ولەڭىنەن ءۇزىندى؟
2. 30 ۇپاي. وزگە ەمەس، ءوزىم ايتام ءوز جايىمدا،
جۇرەگىم، جالىن اتقان ءسوز دايىندا.
تەرەڭدە تۇنىپ جاتقان داۋىل كۇيدى
تەربەتىپ، تۋلاتىن ءبىر قوزعايىن دا...
كىمنىڭ قانداي ولەڭىنەن ءۇزىندى؟
3. 40 ۇپاي. ءبىر ۇيدە جيۋلى ەكەن قازىنا مال،
كورسەتتى ءبارىن بىزگە اقساقال شال:
«بۇرىنعى اتامىزعا سىيعا بەرگەن،
بىزدەردە مىناداي بار، مىناداي بار!...»
كىمنىڭ قانداي ولەڭىنەن ءۇزىندى؟
3. كەيىپكەرلەر الەمى
1. 20 ۇپاي. «- ۋازىرلەرىم! سەندەر قىرقىڭ دا اسىپ تۋعان اقىلدى، دانىشپان ەدىڭدەر. مەن سەندەردى ءبىر جۇمىسقا جۇمسايمىن، سەندەر ماعان دۇنيەدەگى ادامنىڭ جامانى، قۇستىڭ جامانىن جانە ءشوپتىڭ جامانىن تاۋىپ اكەلىڭدەر». قاي ەرتەگىدەگى كىمنىڭ ءسوزى؟
2. 30 ۇپاي. «اتىمدى ايتا باستاسام، ءتىلىم تاڭدايىما جابىسىپ قالعانداي بولادى دا تۇرادى. ادامنىڭ اتىنىڭ سۇيكىمدى بولۋى دا زور باقىت پا دەيمىن؟! ماسەلەن، مۇرات، بولات، ەربول، باقىت دەگەن اتتاردى الىپ قاراڭدارشى. ايتۋعا دا ىقشام، ەستىر قۇلاققا دا جاعىمدى. ءارى ماعىنا جاعىنان دا، قازاق تىلىنەن ساباق بەرەتىن مايقانوۆا تاتەيشە ايتقاندا، بۇلار - جوعارى يدەيالى ەسىمدەر». كىمنىڭ قاي شىعارماسىنداعى كەيىپكەردىڭ ءسوزى؟
3. 40 ۇپاي. «بيىل ونىڭ جاسى ون ۇشكە تولعان ەدى. دەنەسى دە ءبىر ارالىق كەيىپتە. بويى وسكەن. قول - اياعى ۇزارعان. بۇرىن مۇرنى شولاقتاۋ بولۋشى ەدى، بيىل ءبىراز ۇزارىپ قالىپتى. بەت - بەينەسى بالادان گورى ىرىلەڭكىرەپ، بالا - بوزبالانىڭ قالپىنا بەيىمدەلگەن». قاي كەيىپكەردىڭ پورترەتى؟
4. سايىستى قورىتىندىلاۋ:
1. سايىس جەڭىمپازىن انىقتاۋ. 2. ماراپاتتاۋ.
ماقساتى: ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ادەبيەت پانىنەن وتىلگەن ماتەريالداردى مەڭگەرۋىن، ءبىلىم دەڭگەيىن تەكسەرۋ.
مىندەتتەرى: 1) ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ءبىلىم - بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛ 2) انا ءتىلىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ، ىزدەنىمپازدىققا باۋلۋ؛ 3) وقۋلىق پەن قوسىمشا ماتەريالدار دەرەكتەرىن پايدالانىپ، عىلىمي - تانىمدىق ارەكەتتەرىن جەتىلدىرۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، كومپيۋتەر، ساڭدىق بەلگى.
سايىستىڭ ءوتۋ بارىسى.
1. سايىسقا قاتۋشىلاردى قازىلار القاسىمەن، سايىس شارتتارىمەن تانىستىرۋ.
1 - كەزەڭ: «بايگە»
10 سۇراق بەرىلەدى. ءار سۇراققا 4 جاۋاپ كەلتىرىلگەن. دۇرىس جاۋاپتى ءبىرىنشى بولىپ ايتقان وقۋشىعا 10 ۇپايدان بەرىلەدى. ەڭ تومەن ۇپاي جيناعان 2 وقۋشى ويىننان شىعادى.
2 - كەزەڭ: «دودا»
4 تاقىرىپ بەرىلەدى. ءار تاقىرىپقا 5 سۇراقتان بار. وقۋشى تاڭداعان تاقىرىبىنىڭ 5 سۇراعىنا جاۋاپ بەرۋى كەرەك. ءار دۇرىس جاۋاپقا 10 ۇپاي بەرىلەدى. ەڭ تومەن ۇپاي جيناعان 2 وقۋشى ويىننان شىعادى.
3 - كەزەڭ: «جورعا»
3 تاقىرىپ بەرىلەدى. ءار تاقىرىپقا 20، 30، 40 ۇپايلىق 3 سۇراقتان بار. وقۋشى ءوزى قالاعان سۇراعىنا جاۋاپ بەرەدى. سايىس سوڭىندا ەڭ كوپ ۇپاي جيناعان وقۋشى جەڭىمپاز بولىپ سانالادى.
ءى كەزەڭ: «بايگە»
1. اباي ولەڭى:
ا) «وگىز بەن باقا»
* ءا) «عىلىمي تاپپاي ماقتانبا»
ب) «قىسقا جولدا»
ۆ) «اقساق كيىك»
2. مۇقاعالي ولەڭى:
*ا) «فانتازيا» ءا) «وتىرار»
ب) «سەن اقىلدى بولساڭ ەكەن» ۆ) «تولاعاي»
3. ادەبي ەرتەگىنى تاپ.
ا) «قىرىق وتىرىك»
ءا) «ەر توستىك»
ب) «اياز بي»
* ۆ) «تولاعاي»
4. احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ تۋعان جىلى:
ا) 1893 جىلى *ءا) 1873 جىلى
ب) 1846 جىلى ۆ) 1889 جىلى
5. جامبىلدىڭ «العاداي تۋرالى ءاربىر وي» ولەڭى كىمگە ارنالعان؟
ا) نەمەرەسىنە ءا) ايەلىنە
ب) بالاسىنا ۆ) كەلىنىنە
6. مۇحتار اۋەزوۆتىڭ تۋعان جىلى:
*ا) 1897 جىلى ءا) 1900 جىلى
ب) 1911 جىلى ۆ) 1894 جىلى
7. «باندىنى قۋعان حاميت» اڭگىمەسىنىڭ اۆتورى كىم؟
ا) مۇحتار اۋەزوۆ ءا) ماعجان جۇمابايەۆ
ب) ءسابيت مۇقانوۆ ۆ) ساكەن سەيفۋللين
8. ابايدىڭ تۋعان جەرى:
ا) قوستاناي وبلىسى * ءا) سەمەي وبلىسى
ب) قىزىلوردا وبلىسى ۆ) اقتوبە وبلىسى
9. «كوكسەرەك» پوۆەسىنىڭ اۆتورى كىم؟
ا) اباي ءا) ىبىراي التىنسارين
*ب) مۇحتار اۋەزوۆ ۆ) احمەت بايتۇرسىن ۇلى
10. كوركەم ادەبيەتتەگى تابيعات كوركىن سۋرەتتەۋ نە دەپ اتالادى؟
*ا) پەيزاج ءا) پورترەت
ب) كەيىپتەۋ ۆ) اسىرەلەۋ
ءىى كەزەڭ: «دودا»
1. حالىق اۋىز ادەبيەتى
1. حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ تۇرلەرىن اتا.
2. قاز - قاز، بالام، قاز، بالام،
قادام باسساڭ ءماز بولام.
كۇرمەۋىڭدى شەشەيىن،
تۇساۋىندى كەسەيىن.
قانداي جىر؟
3.«قوزى كورپەش - بايان سۇلۋ» قانداي جىرعا جاتادى؟
4. ەلگە بەلگىلى ادامداردىڭ ءقايسىبىر وقيعاعا بايلانىستى ايتقان تاپقىر سوزدەرى.
5. «ەر توستىك» ەرتەگىسىندەگى كەيىپكەرلەردى اتا.
2. ءحىح عاسىر ادەبيەتى
1. «اياگوز، قايدا باراسىڭ؟» كىمنىڭ ولەڭى؟
2. «جاقسى مەن جامان ادامنىڭ قاسيەتتەرى» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
3. اسەمپاز بولما ارنەگە،
ونەرپاز بولساڭ، ارقالان.
سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە
كەتىگىن تاپ تا، بار قالان!
كىمنىڭ ولەڭى؟
4. ماحامبەت وتەمىس ۇلىنىڭ «تارلانىم» ولەڭى كىمگە ارنالعان؟
5. «وزەن» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
3. حح عاسىردىڭ ءى جارتىسىنداعى ادەبيەت
1. «شاكىرت ويى» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
2. «وگىز بەن باقا» مىسالىنىڭ اۆتورى كىم؟
3. ادامدىق بورىشىڭ -
حالقىڭا ەڭ قىل.
اق جولدان اينىماي
ار ساقتا، ءوزىن ءبىل. كىمنىڭ ولەڭى؟
4. جۇسىپبەك ايماۋىت ۇلىنىڭ «ءانشى» اڭگىمەسى كىم تۋرالى جازىلعان؟
5. «وتەگەن باتىر» داستانىنىڭ اۆتورى كىم؟
4. حح عاسىردىڭ ءىى جارتىسىنداعى ادەبيەت
1. «انانىڭ اناسى» اڭگىمەسىنىڭ اۆتورى كىم؟
2. «داڭقىڭ قايدا توسكە ورلەگەن؟
ەكى ءجۇز مىڭ اسكەرمەنەن
التى اي بويى كىپ-كىشكەنتاي وتىراردى الا الماۋ....
... تەك جەڭىسپەن كوزىن اشقان
مەنىڭ العىر ۇرپاعىمنىڭ سۇيەگىنە زور تاڭبا...»
كىمنىڭ ولەڭى؟
3 «سەن اقىلدى بولساڭ ەكەن» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
4. ءسابيت مۇقانوۆتىڭ اۆتوبيوگرافيالىق رومانىن اتا.
5. بىلەم سەنى، سۇيەم سەنى،
سىر سۇلۋى قارت انام!
سەنسىڭ مەنى الديلەگەن،
تۋعان سەنەن - مەن بالاڭ! كىمنىڭ ولەڭى؟
ءىىى كەزەڭ: «جورعا»
1. ادەبيەت تەورياسى
1. 20 ۇپاي. كوركەم ادەبيەتتە ادامنىڭ سىرت ءبىتىمىن، كەسكىن - كەيپىن، ءجۇرىس - تۇرىسىن سۋرەتتەۋدى نە دەپ اتايدى؟ (پورترەت)
2. 30 ۇپاي. تابيعات قۇبىلىستارىن جانداندىرىپ، كىسى كەيپىندە سۋرەتتەۋ ءتاسىلىن نە دەپ اتايدى؟ (كەيىپتەۋ)
3. 40 ۇپاي. شىعارما كەيىپكەرلەرىنىڭ ءوزارا كەزەكتەسە سويلەۋى نە دەپ اتالادى؟ (ديالوگ)
2. «ولەڭ - ءسوزدىڭ پاتشاسى»
1. 20 ۇپاي. اق كيىمدى، دەنەلى، اق ساقالدى،
سوقىر، مىلقاۋ، تانىماس ءتىرى جاندى.
ءۇستى - باسى - اق قىراۋ، ءتۇسى سۋىق،
باسقان جەرى سىقىرلاپ كەلىپ قالدى.
كىمنىڭ قانداي ولەڭىنەن ءۇزىندى؟
2. 30 ۇپاي. وزگە ەمەس، ءوزىم ايتام ءوز جايىمدا،
جۇرەگىم، جالىن اتقان ءسوز دايىندا.
تەرەڭدە تۇنىپ جاتقان داۋىل كۇيدى
تەربەتىپ، تۋلاتىن ءبىر قوزعايىن دا...
كىمنىڭ قانداي ولەڭىنەن ءۇزىندى؟
3. 40 ۇپاي. ءبىر ۇيدە جيۋلى ەكەن قازىنا مال،
كورسەتتى ءبارىن بىزگە اقساقال شال:
«بۇرىنعى اتامىزعا سىيعا بەرگەن،
بىزدەردە مىناداي بار، مىناداي بار!...»
كىمنىڭ قانداي ولەڭىنەن ءۇزىندى؟
3. كەيىپكەرلەر الەمى
1. 20 ۇپاي. «- ۋازىرلەرىم! سەندەر قىرقىڭ دا اسىپ تۋعان اقىلدى، دانىشپان ەدىڭدەر. مەن سەندەردى ءبىر جۇمىسقا جۇمسايمىن، سەندەر ماعان دۇنيەدەگى ادامنىڭ جامانى، قۇستىڭ جامانىن جانە ءشوپتىڭ جامانىن تاۋىپ اكەلىڭدەر». قاي ەرتەگىدەگى كىمنىڭ ءسوزى؟
2. 30 ۇپاي. «اتىمدى ايتا باستاسام، ءتىلىم تاڭدايىما جابىسىپ قالعانداي بولادى دا تۇرادى. ادامنىڭ اتىنىڭ سۇيكىمدى بولۋى دا زور باقىت پا دەيمىن؟! ماسەلەن، مۇرات، بولات، ەربول، باقىت دەگەن اتتاردى الىپ قاراڭدارشى. ايتۋعا دا ىقشام، ەستىر قۇلاققا دا جاعىمدى. ءارى ماعىنا جاعىنان دا، قازاق تىلىنەن ساباق بەرەتىن مايقانوۆا تاتەيشە ايتقاندا، بۇلار - جوعارى يدەيالى ەسىمدەر». كىمنىڭ قاي شىعارماسىنداعى كەيىپكەردىڭ ءسوزى؟
3. 40 ۇپاي. «بيىل ونىڭ جاسى ون ۇشكە تولعان ەدى. دەنەسى دە ءبىر ارالىق كەيىپتە. بويى وسكەن. قول - اياعى ۇزارعان. بۇرىن مۇرنى شولاقتاۋ بولۋشى ەدى، بيىل ءبىراز ۇزارىپ قالىپتى. بەت - بەينەسى بالادان گورى ىرىلەڭكىرەپ، بالا - بوزبالانىڭ قالپىنا بەيىمدەلگەن». قاي كەيىپكەردىڭ پورترەتى؟
4. سايىستى قورىتىندىلاۋ:
1. سايىس جەڭىمپازىن انىقتاۋ. 2. ماراپاتتاۋ.
You Might Also Like
