InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: اعارتۋشى ۇستاز، جازۋشى، ەتنوگراف

ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردى ى. ءالتىنساريننىڭ شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرا وتىرىپ، ولەڭدەرىنىڭ مازمۇنىن اشۋ.
مىندەتى:
1.بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردى ى.ءالتىنساريننىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىمەن تانىستىرا وتىرىپ،ولەڭدەرىنە توقتالۋ،ماعىناسىن اشۋ.
2. دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ، ويىن اشىق ايتا بىلۋگە جانە ءوز پىكىرىن قورعاي ءبىلۋ قابىلەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.
3. تاربيەلىك:وقۋشىلاردىڭ بىلىمگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرۋ، ادالدىققا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە، تابيعاتتى قورعاي بىلۋلەرىنە ىقپال ەتۋ.

ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىس – تاسىلدەرى: ءتۇسىندىرۋ، ماعلۇمات، اڭگىمەلەۋ، سۇراق - جاۋاپ.
كورنەكىلىگى: ى. ءالتىنساريننىڭ پورترەتى، ترەك سىزبا، ءسوز جۇمباق، ۇلەستىرمەلى قۇرالدار، ينتەراكتيۆ.تاقتا، كىتاپتار كورمەسى.
ءپان ارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، تاريح.

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
1.وقۋشىلارمەن امانداسۋ،ساباققا دايارلىقتارىن تەكسەرۋ.
2.كەزەكشىمەن جۇمىس.سىنىپتا كىم بار كىم، جوعىن تۇگەندەۋ
ءىى.ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.

ءىىى جاڭا ساباق:
- بالالار، جۇمىس داپتەرلەرىڭدى اشىپ، بۇگىنگى كۇن مەن تاقىرىپتى جازىڭدار.
- بالالار، ءبىز بۇگىن ساباقتا قازاقتىڭ ۇلى اعارتۋشىسى، تالانتتى اقىن ءارى جازۋشى، پەداگوگ ىبىراي ءالتىنساريننىڭ شىعارماشىلىعىمەن تانىسامىز.
سونداي-اق قازاق تىلىندە بىلىكتىلىگىمىزدى جەتىلدىرەمىز.

جاڭا تاقىرىپتى ءتۇسىندىرۋ:
ىبىراي1841جىلى قوستاناي وبلىسى، قوستاناي اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. 3-4 جاسىندا اكەسى قايتىس بولىپ، اتاسى بالعوجانىڭ قولىندا ءوسىپ، تاربيەلەنەدى.
1860جىلى جايىقتىڭ شىعىسىنداعى قازاقتار ءۇشىن 4 باستاۋىش مەكتەپ اشىلعان كەزدە، ىبىراي ءوزى سۇرانىپ، تورعاي مەكتەبىنە ءمۇعالىم بولۋعا رۇقسات الىپ، سوندا كەلەدى. بۇل مەكتەپ بىردەن اشىلا قويمايدى، سول سەبەپتەن ىبىراي ءبىراز بالالاردى ءوز ۇيىنە اكەلىپ، وقىتادى.
تورعاي مەكتەبى 1864جىلى اشىلادى.
1876جىلى ىبىراي پەتەربۋرگ، قازان قالالارىنا بارادى. ورىس اعارتۋشىلارىنىڭ ەڭبەكتەرىن زەرتتەيدى. قازاق تىلىندە كىتاپ شىعارۋدى ويلايدى.
1879ج ىبىراي تورعاي وبلىسى مەكتەپتەرىنىڭ ينسپەكتورى قىزمەتىنە تاعايىندالادى.
1879-1883جىلداردا تورعاي وبلىسىنىڭ 4 ۋەزىندە تورعاي، ىرعىز، ترويسك، اقتوبە جاڭا مەكتەپتەر اشىلادى.
1883 ج تورعاي قالاسىندا قولونەر مەكتەبى اشىلادى. ىبىراي قازاق قىزدارىن وقىتۋ ىسىنە اسا نازار اۋدارادى.
1881ج ومبى قالاسىندا تۇڭعىش مۇعالىمدەر مەكتەبى اشىلادى.
ىبىراي وقۋلىقتى بالالارعا ءبىلىم مەن تاربيە بەرۋدىڭ قۇرالى دەپ قارادى.
1879جىلى «قازاق حرەستوماتياسى» كىتابى شىقتى. بۇل حرەستوماتيا بالالارعا ارنالعان ولەڭدەر مەن شاعىن اڭگىمەلەردەن تۇرادى.
ولەڭدەرى:
1. «كەل، بالالار، وقىلىق!»
2. «ونەر-بىلىم بار جۇرتتار»
3. «وزەن»
4. «جاز»
ىبىرايدىڭ ولەڭدەرىنىڭ نەگىزگى تاقىرىپتارى - ونەر-بىلىم، عىلىم جايلى، تابيعات اسەمدىگى.
اڭگىمەلەرى:
1.اكە مەن بالا»
2.»ورمەكشى،قۇمىرسقا،قارلىعاش»
3. «باي بالاسى مەن جارلى بالاسى»
4.تالاپتىڭ پايداسى»
5. «مەيىرىمدى بالا»
اڭگىمەلەرىنىڭ تاقىرىبى:دوستىق، ادالدىق، ەڭبەكسۇيگىشتىك، ادامگەرشىلىك
سوزدىك جۇمىسى 1883 جىلى
بالالاردى تاقىرىپ بويىنشا جاڭا سوزدەرمەن تانىستىرىپ، توپپەن، جەكە-جەكە، حورمەن قايتالاتىپ، سوزدىك داپتەرلەرىنە جازدىرۋ:

دۇنيەگە كەلدى - پوياۆيلسيا نا سۆەت، روديلسيا
ءتىلماش - پەريەۆودچيك
شىعىستانۋشى - ۆوستوكوۆەد
اعارتۋ - پروسۆەششەنيە
دارىندى - ودارەننىي، تالانتليۆىي
زيالى – ينتەلليگەنتنىي
تالاپ - سترەملەنيە

بۇگىن ساباقتا 2 توپقا ءبولىنىپ جۇمىس جاسايمىز.
ءار توپقا تاقىرىپقا بايلانىستى جەكە-جەكە جۇمىستار بەرىلەدى.
وقۋشىلاردى 2 توپقا ءبولۋ: سىنىپتا ورىندالاتىن تاپسىرمالار:
ءى. «دەرەكتەر سويلەيدى» (وقۋلىقپەن جۇمىس)
جاڭا ساباق بويىنشا ءمۇعالىمنىڭ تاراتقان سۇراقتارىنا جاۋاپتى وقۋشىلار وقۋلىقتان ىزدەپ، تاۋىپ، ءتۇسىنىپ وقىپ بەرەدى. ءار توپ جەكە-جەكە ءوز بەتتەرىمەن جۇمىس ىستەيدى 5-6 مينۋت ۋاقىت بەرىلەدى.
1 توپ سۇراقتار:
1. ى. التىنسارين كىم بولعان؟
2. ى. التىنسارين قاي جىلى قاي جەردە دۇنيەگە كەلگەن؟
3. 1857 جىلى قانداي وقيعا بولادى؟
4. 1860جىلى ى.التىنسارين ومىرىندە قانداي وقيعا بولادى؟
5. 1864جىلى قانداي وقيعا بولادى؟
6. 1876جىلى قانداي وقيعا بولادى؟

2 توپ:
1. 1879 جىلى قانداي وقيعا بولادى؟
2. 1879-1883 جىلدار ى.التىنسارين ومىرىندە قانداي وقيعا بولادى؟
3. 1883 جىلى قانداي وقيعا بولادى؟
4. 1881 جىلى قانداي وقيعا بولادى؟
5. ى.التىنسارين “ قازاق حرەستوماتياسى ” كىتابىن قاي جىلى جازادى؟
6. 1889 جىلى قانداي وقيعا بولادى؟

ءىىى.ءسوز جۇمباقتى شەشۋ
1. ى.التىنسارين كىم بولعان.........؟
2.ول وقۋشىلاردى نەگە شاقىردى؟
3. بالالار ءۇشىن نە جازدى.......؟
4. ى. ءالتىنساريننىڭ تۋعان جەرى........؟
5. ى.التىنسارين – العاشقى........
6. التىنسارين نەمەن شۇعىلداندى........

ى
ب
ى
ر
ا
ي
V.ساباقتى قورىتۋ.
سونىمەن ،بالالار ،ءبىز بۇگىن قازاقتىڭ قانداي بەلگىلى ادامىمەن تانىستىق؟
- ول كىم؟ ول ادام جايلى نە بىلدىڭدەر؟
- ءيا، بالالار دۇرىس ايتاسىڭدار، ءبىز سەندەرمەن بۇگىن ى.ءالتىنساريننىڭ شىعارماشىلىعىمەن تانىستىق. ساباق سەندەرگە ۇنادى ما؟ ساباقتان قانداي اسەر الدىڭدار؟
جاڭا ساباقتى تىرەك سىزبا قۇرۋ ارقىلى اياقتاۋ.

Vءى.ۇيگە تاپسىرما.ۇيگە كەلەسى ساباققا ى.التىنسارين جايلى 4 وقۋشىعا رەفەرات بەرۋ، قالعان وقۋشىلارعا ى.ءالتىنساريننىڭ شىعارماشىلىعىن اڭگىمەلەۋ، وزدەرىنە ۇناعان ءبىر ولەڭىن جاتتاۋ.

VII.باعالاۋ. ساباققا بەلسەندى قاتىسقان وقۋشىلاردى ءادىل باعالاۋ.ساۋ
بولىڭدار!