اعاشتارعا قامقورلىق
تاقىرىبى: اعاشتارعا قامقورلىق
ماقساتى: تابيعاتتاعى تىرشىلىك، كوكتەمگى اعاشتار تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. بالالاردىڭ بايلانىستىرىپ سويلەۋىن، ءتىلىن سوزدىك قورىن مولايتۋ. تابيعاتتىڭ اسەمدىلىگىن، سۇلۋلىعىن كورە، سەزە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
شاتتىق شەڭبەرى: تابيعات.
تابيعات سەن تىرشىلىك تۇنىپ تۇرعان
ت: — قانداي تىرشىلىك يەلەرىن بىلەمىز؟
ب: — سەن كولسىڭ. سەن كۇنسىڭ، سەن بۇلبۇلسىڭ، ادامعا سۇلۋلىقتى شىن ۇقتىرعان، سەن جەرسىڭ، سەن گۇلسىڭ، سەن انامسىڭ، سەن سۋسىڭ، سەن قۇسسىڭ، سەن ءشوپسىڭ، سەن بۇلاقسى…
ءبارى مەنىڭ ءومىرىم،
ت: — ءبارى ءبىزدى ومىرگە ىنتىقتىرعان.
1. كوكتەمنىڭ ەرەكشەلىگىن ايتۋ
اۋەن وينالادى، (قۇستاردىڭ شۋى)
جۇمباق شەشۋ
كۇن جىلىنسا كيىندى،
سۋىتسا شەشتى كيىمدى.
(اعاش)
د\و: «ادەمى گۇلدەر»
م. ماقاتايەۆ اعامىز «جاپىراق جۇرەك جاس قايىڭ، جانىمىزدى ايىر باستايىن» دەپ جىرلاپ وتكەندەي، اعاشتاردا جانى بار تىرشىلىك يەسى. وسى اعاشتاردى ادامدار دوستىق پەن تۋىسقاندىق سەزىم رەتىندە بايلانىستىرعان. بۇگىندە بيوفيزيكا عىلىمدارى دالەلدەدى. سوندىقتان ماماندار بۇكىل دۇنيە بۋسانىپ، جاسىل تىرشىلىك وياناتىن كوكتەم كەزىندە ءجيى - ءجيى ورمان توعايعا ارالاۋعا كەڭەس بەرەدى. ءسىزدى جۇپار اڭقىعان يىسىنەن - اق ەمدەيدى. اعاشتاردا ادامدار سياقتى كوكتەمدە كۇش قۋاتقا كەنەلەدى. اعاشتان جاعىمدى ەنەرگيانى قالاي ءسىڭىرىپ الۋعا بولادى؟ ەڭ باستىسى اعاشتى دۇرىس تاڭداي ءبىلۋ كەرەك. جەكە الشاق تۇرعان اعاشتاردىڭ ەنەرگياسى كۇشتى بولاتىنى انىقتالعان. قيسىق وسكەن بۇتاعى مايىسقان، سولعان، قۋراعان اعاشقا جولاي كورمەڭىز. وقتاي ءتۇزۋ ساۋ اعاشتى تاڭداڭىز ءجون.
ديداكتيكالىق ويىن: «سەن بىلەسىڭ بە؟»
1 بالا: ۇيەڭكىنىڭ بيوالاڭى وتە كۇشتى، سوندىقتان كەز - كەلگەن ادام ۇيەڭكىنى باتىل قۇشاقتاي الادى.
قاراعايدى ءۇي سالعاندا قۇرلىس زاتتارى رەتىندە قولدانامىز. ءار ءتۇرلى جيھازدار جاسايدى، وتىن قىلىپ جاعادى. تابيعاتقا كورىك بەرەمىز.
2 بالا: قايىڭ جۇرتتىڭ بارىنە كومەكتەسە بەرمەيدى، ءوزىن ەركەلەتەتىن جاقسى كورەتىن جاندارعا كومەكتەسەدى. اق قايىڭ اق ارۋ ەجەلدەن نازىك جاندىلاردىڭ سيمۆولى. ايەلدەرگە كوپ كومەكتەسەدى. قايىڭ شىرىنىن ءىشۋ دەنساۋلىققا وتە پايدالى سانالادى.
3 بالا: كوكتەرەك – ادام بويىنان جامان ەنەرگيانى جۇلىپ الۋدا تاپتىرمايتىن ەڭ كۇشتى اعاش سانالادى. ول ءۇشىن اعاشقا ارقاڭىزدى تىرەپ، 15 مينۋتتاي تۇرعانىڭىز دۇرىس.
4 بالا: شەتەن اعاشى ءالسىز سانالعانى مەن ول ادامعا ەداۋىر كومەكتەسەدى. حالىق اراسىندا قىلتاناقتى، تىكەندى اعاش ادام دەنساۋلىعىنا كومەكتەسەدى دەگەن سەنىم بار.
5 بالا: ەمەن مەن قايىڭ قان قىسىمىن تومەندەتەدى. سوندىقتان (گيپەرتونيامەن) اۋىراتىن ادامدار وسى اعاشقا جاقىن جۇرگەنى ءجون ەكەن.
تاقپاقتار: باقشامىزدا كوپ اعاش
وسكەن جاقسى ارالار
ەڭ ادەمى مەنىڭشە
قۇس ۇياسى بار اعاش
اپپاق قايىڭ قاراعاي
قوسىلىپتى تابىسىپ
سۇلۋ تەرەكە، جاسىل جەلەك
قۇشاقتاسىپ قابىسىپ
قاراعايىم، جۇپار مايىڭ
جىبەك جولمەن اڭقيدى.
ەگىستىكتى كولەمدى
قورشاي ەكتىك ەمەندى
ەسكەن جەلدەن ەگىندى.
قورعاپ تۇرار ول ەندى.
گۇلناز: كوشە بويى ارالاس
قاپتاپ وسكەن قارا اعاش
جەمىسى جوق بولسا دا
ساياسى كوپ دارا اعاش.
گۇلزار باقتا مەكەنى
كورگەن كەزدە جوكەنى
ەلتىپ جۇپار يىسىنە
ارا قاپتاپ كەتەدى.
ت: ءيا بالالار ءبىزدىڭ بولجامدارىمىز، ماقال - ماتەلدەرىمىز وسىنى دالەلدەگەندەي. بالالار تابيعات، اعاشقا بايلانىستى ماتەلدەردى كىم بىلەدى؟
ديداكتيكالىق ويىن: «كىم كوپ بىلەدى؟»
ءبىر تال كەسسەڭ – ون تال ەك.
ادام كوركى شۇبەرەك.
اعاش كوركى جاپىراق.
دوسسىز ادام – جاپىراقسىز اعاشپەن تەڭ.
اعاشى الاسا بولسا دا
الماسى تاماشا
ماۋەلى اعاش مايىسقاق
بولجامدار: قايىڭنان اققان شىرىن كوپ بولسا، جاز جاڭبىرلى بولادى.
سەرگىتۋ ءساتى:
اعاشتار مىنە
مۇنىڭدا ءۇنى ش، ش، ش
كەيدە جۇمساق، كەيدە شۋ، شۋ 2
كەيدە داۋىل گۋ دە گۋ
د\و: «قاي اعاشتىڭ جاپىراعى؟»
بالالار اعاش ءوسىرۋ ءۇشىن نە قاجەت ەكەن؟
اعاش
سۋ توپىراق كۇن
سلايد: اعاشتان ىستەلگەن زاتتاردىڭ پايداسى ۇشاڭ تەڭىز ەكەن. كانە بالالار سونى تاماشالايىق.
د\و: «تابيعات كەرەمەتتەرى»
تابيعات بولىكتەرى سالىنعان ۇلەستىرمەلى سۋرەتتەردى تاڭداپ الىپ سولاردىڭ اتىنان سويلەپ، نە ىستەي الاتىنىن ايتۋ. (كۇن، بۇلت، جۇلدىز، قۇس.)
حور: تەنتەك بالا بولمايمىز
تابيعاتتى قورعايمىز.
ق/و: «اعاشتار»
ويىننىڭ شارتى: بالار ءبىر - ءبىر اعاشتىڭ اتىن يەمدەنەدى. مەن ورمانعا بارىپ اعاشتاردىڭ بىرنەشە ءتۇرىن كوردىم، قايىڭ جوق شىرشا بار…
كورىنىس:
ىبىراي التىنسارين اتامىزدىڭ «الما اعاشتارى» اڭگىمەسىنەن كورىنىس تاماشالاڭىزدار. (بالالار كورىنىس قويادى.)
تاربيەشى: قىسقاسى اعاشتار ءبىزدى قورشاعان ايانالامىز سياقتى عارىشتان ۇزدىكسىز ەنەرگيا اۋلايدى. ونى بويىنا سىڭىرەدى. وزىندە ساقتايدى. وڭاشادا سويلەسكەندە بيوەنەرگەتيكالىق الماسۋلار جۇرەدى. بۇل كەزدە اعاش تەك عارىش پەن ادام اراسىندا قىزمەت اتقارادى. ال ەندى وسى الما اعاشتىڭ جەمىسى مىنا المالاردى بالالار سەندەرگە سىيعا بەرەمىز.
توسىن سىي: الما.
ساباق اياقتالدى ساۋ بولىڭىزدار!
ماقساتى: تابيعاتتاعى تىرشىلىك، كوكتەمگى اعاشتار تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ. بالالاردىڭ بايلانىستىرىپ سويلەۋىن، ءتىلىن سوزدىك قورىن مولايتۋ. تابيعاتتىڭ اسەمدىلىگىن، سۇلۋلىعىن كورە، سەزە بىلۋگە تاربيەلەۋ.
شاتتىق شەڭبەرى: تابيعات.
تابيعات سەن تىرشىلىك تۇنىپ تۇرعان
ت: — قانداي تىرشىلىك يەلەرىن بىلەمىز؟
ب: — سەن كولسىڭ. سەن كۇنسىڭ، سەن بۇلبۇلسىڭ، ادامعا سۇلۋلىقتى شىن ۇقتىرعان، سەن جەرسىڭ، سەن گۇلسىڭ، سەن انامسىڭ، سەن سۋسىڭ، سەن قۇسسىڭ، سەن ءشوپسىڭ، سەن بۇلاقسى…
ءبارى مەنىڭ ءومىرىم،
ت: — ءبارى ءبىزدى ومىرگە ىنتىقتىرعان.
1. كوكتەمنىڭ ەرەكشەلىگىن ايتۋ
اۋەن وينالادى، (قۇستاردىڭ شۋى)
جۇمباق شەشۋ
كۇن جىلىنسا كيىندى،
سۋىتسا شەشتى كيىمدى.
(اعاش)
د\و: «ادەمى گۇلدەر»
م. ماقاتايەۆ اعامىز «جاپىراق جۇرەك جاس قايىڭ، جانىمىزدى ايىر باستايىن» دەپ جىرلاپ وتكەندەي، اعاشتاردا جانى بار تىرشىلىك يەسى. وسى اعاشتاردى ادامدار دوستىق پەن تۋىسقاندىق سەزىم رەتىندە بايلانىستىرعان. بۇگىندە بيوفيزيكا عىلىمدارى دالەلدەدى. سوندىقتان ماماندار بۇكىل دۇنيە بۋسانىپ، جاسىل تىرشىلىك وياناتىن كوكتەم كەزىندە ءجيى - ءجيى ورمان توعايعا ارالاۋعا كەڭەس بەرەدى. ءسىزدى جۇپار اڭقىعان يىسىنەن - اق ەمدەيدى. اعاشتاردا ادامدار سياقتى كوكتەمدە كۇش قۋاتقا كەنەلەدى. اعاشتان جاعىمدى ەنەرگيانى قالاي ءسىڭىرىپ الۋعا بولادى؟ ەڭ باستىسى اعاشتى دۇرىس تاڭداي ءبىلۋ كەرەك. جەكە الشاق تۇرعان اعاشتاردىڭ ەنەرگياسى كۇشتى بولاتىنى انىقتالعان. قيسىق وسكەن بۇتاعى مايىسقان، سولعان، قۋراعان اعاشقا جولاي كورمەڭىز. وقتاي ءتۇزۋ ساۋ اعاشتى تاڭداڭىز ءجون.
ديداكتيكالىق ويىن: «سەن بىلەسىڭ بە؟»
1 بالا: ۇيەڭكىنىڭ بيوالاڭى وتە كۇشتى، سوندىقتان كەز - كەلگەن ادام ۇيەڭكىنى باتىل قۇشاقتاي الادى.
قاراعايدى ءۇي سالعاندا قۇرلىس زاتتارى رەتىندە قولدانامىز. ءار ءتۇرلى جيھازدار جاسايدى، وتىن قىلىپ جاعادى. تابيعاتقا كورىك بەرەمىز.
2 بالا: قايىڭ جۇرتتىڭ بارىنە كومەكتەسە بەرمەيدى، ءوزىن ەركەلەتەتىن جاقسى كورەتىن جاندارعا كومەكتەسەدى. اق قايىڭ اق ارۋ ەجەلدەن نازىك جاندىلاردىڭ سيمۆولى. ايەلدەرگە كوپ كومەكتەسەدى. قايىڭ شىرىنىن ءىشۋ دەنساۋلىققا وتە پايدالى سانالادى.
3 بالا: كوكتەرەك – ادام بويىنان جامان ەنەرگيانى جۇلىپ الۋدا تاپتىرمايتىن ەڭ كۇشتى اعاش سانالادى. ول ءۇشىن اعاشقا ارقاڭىزدى تىرەپ، 15 مينۋتتاي تۇرعانىڭىز دۇرىس.
4 بالا: شەتەن اعاشى ءالسىز سانالعانى مەن ول ادامعا ەداۋىر كومەكتەسەدى. حالىق اراسىندا قىلتاناقتى، تىكەندى اعاش ادام دەنساۋلىعىنا كومەكتەسەدى دەگەن سەنىم بار.
5 بالا: ەمەن مەن قايىڭ قان قىسىمىن تومەندەتەدى. سوندىقتان (گيپەرتونيامەن) اۋىراتىن ادامدار وسى اعاشقا جاقىن جۇرگەنى ءجون ەكەن.
تاقپاقتار: باقشامىزدا كوپ اعاش
وسكەن جاقسى ارالار
ەڭ ادەمى مەنىڭشە
قۇس ۇياسى بار اعاش
اپپاق قايىڭ قاراعاي
قوسىلىپتى تابىسىپ
سۇلۋ تەرەكە، جاسىل جەلەك
قۇشاقتاسىپ قابىسىپ
قاراعايىم، جۇپار مايىڭ
جىبەك جولمەن اڭقيدى.
ەگىستىكتى كولەمدى
قورشاي ەكتىك ەمەندى
ەسكەن جەلدەن ەگىندى.
قورعاپ تۇرار ول ەندى.
گۇلناز: كوشە بويى ارالاس
قاپتاپ وسكەن قارا اعاش
جەمىسى جوق بولسا دا
ساياسى كوپ دارا اعاش.
گۇلزار باقتا مەكەنى
كورگەن كەزدە جوكەنى
ەلتىپ جۇپار يىسىنە
ارا قاپتاپ كەتەدى.
ت: ءيا بالالار ءبىزدىڭ بولجامدارىمىز، ماقال - ماتەلدەرىمىز وسىنى دالەلدەگەندەي. بالالار تابيعات، اعاشقا بايلانىستى ماتەلدەردى كىم بىلەدى؟
ديداكتيكالىق ويىن: «كىم كوپ بىلەدى؟»
ءبىر تال كەسسەڭ – ون تال ەك.
ادام كوركى شۇبەرەك.
اعاش كوركى جاپىراق.
دوسسىز ادام – جاپىراقسىز اعاشپەن تەڭ.
اعاشى الاسا بولسا دا
الماسى تاماشا
ماۋەلى اعاش مايىسقاق
بولجامدار: قايىڭنان اققان شىرىن كوپ بولسا، جاز جاڭبىرلى بولادى.
سەرگىتۋ ءساتى:
اعاشتار مىنە
مۇنىڭدا ءۇنى ش، ش، ش
كەيدە جۇمساق، كەيدە شۋ، شۋ 2
كەيدە داۋىل گۋ دە گۋ
د\و: «قاي اعاشتىڭ جاپىراعى؟»
بالالار اعاش ءوسىرۋ ءۇشىن نە قاجەت ەكەن؟
اعاش
سۋ توپىراق كۇن
سلايد: اعاشتان ىستەلگەن زاتتاردىڭ پايداسى ۇشاڭ تەڭىز ەكەن. كانە بالالار سونى تاماشالايىق.
د\و: «تابيعات كەرەمەتتەرى»
تابيعات بولىكتەرى سالىنعان ۇلەستىرمەلى سۋرەتتەردى تاڭداپ الىپ سولاردىڭ اتىنان سويلەپ، نە ىستەي الاتىنىن ايتۋ. (كۇن، بۇلت، جۇلدىز، قۇس.)
حور: تەنتەك بالا بولمايمىز
تابيعاتتى قورعايمىز.
ق/و: «اعاشتار»
ويىننىڭ شارتى: بالار ءبىر - ءبىر اعاشتىڭ اتىن يەمدەنەدى. مەن ورمانعا بارىپ اعاشتاردىڭ بىرنەشە ءتۇرىن كوردىم، قايىڭ جوق شىرشا بار…
كورىنىس:
ىبىراي التىنسارين اتامىزدىڭ «الما اعاشتارى» اڭگىمەسىنەن كورىنىس تاماشالاڭىزدار. (بالالار كورىنىس قويادى.)
تاربيەشى: قىسقاسى اعاشتار ءبىزدى قورشاعان ايانالامىز سياقتى عارىشتان ۇزدىكسىز ەنەرگيا اۋلايدى. ونى بويىنا سىڭىرەدى. وزىندە ساقتايدى. وڭاشادا سويلەسكەندە بيوەنەرگەتيكالىق الماسۋلار جۇرەدى. بۇل كەزدە اعاش تەك عارىش پەن ادام اراسىندا قىزمەت اتقارادى. ال ەندى وسى الما اعاشتىڭ جەمىسى مىنا المالاردى بالالار سەندەرگە سىيعا بەرەمىز.
توسىن سىي: الما.
ساباق اياقتالدى ساۋ بولىڭىزدار!
You Might Also Like
