اكە مەن بالا. ىبىراي التىنسارين
تاقىرىبى: اكە مەن بالا. ىبىراي التىنسارين.
ماقساتى: 1. اڭگىمەمەن تانىستىرۋ، مازمۇنىن ايتا بىلۋگە ۇيرەتۋ. حالىق اۋىز ادەبيەتى تۇرلەرى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
2. سازدى اۋەن، جۇمباق، ەرتەگىلەر ارقىلى وقۋشىلاردىڭ قيالىن، وي - ءورىسىن، شىعارماشىلىعىن، ءتىلىن، قيال، ويلاۋ قابىلەتىن، دامىتۋ، ەڭبەك سۇيگىشتىككە، ۇلكەندەردى تىڭداۋعا، ءبىر – بىرىنە دەگەن قامقورلىققا تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحات ساباق.
ءتيپى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ەرتەگى كەيىپكەرلەرى، تاقىرىپتىق سۋرەتتەر، كارتوچكالار، سۋرەتتى موزايكالار، ى. ءالتىنساريننىڭ پورترەتى، ءۇنتاسپا.
ساباقتىڭ بارىسى:
I ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: پسيحو جاتتىعۋ. شەڭبەردە تۇرىپ جاقسىلىق تىلەۋ. بالالار، بۇگىن مەن ساباققا سيقىرلى كىلەم الىپ كەلدىم. وسى كىلەمگە وتىرىپ ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحاتقا شىعامىز. ساياحاتتا بىزگە بىرلىك، دوستىق وتە قاجەت بولادى. جولدا بىزگە ءارتۇرلى ەرتەگىلەر كەيىپكەرلەرى كەزدەسەدى. سەندەر كوركەم ادەبيەتتى ساباعىندا ۇيرەنگەن بىلىمدەرىڭدى جاقسىلاپ كورسەتۋگە تىرىسىڭدار. « ءبىلىمدى مىڭدىجىعار» - دەپ حالقىمىز ايتقانداي، قانداي كەدەرگى بولسا دا، ءبىلىمدى بولساق، جەڭىپ شىعامىز. (كىلەمدى جايىپ، بالالاردى وتىرعىزىپ ۇشامىز. مۋزىكا اۋەنى، شام ءسونىپ تۇرادى).
II ويتكەندى قايتالاۋ:
(جالماۋىز كەمپىر شىعادى، شام جانىپ، مۋزىكا اۋەنى توقتايدى).
جالماۋىز كەمپىر: كىمسىڭدەر؟ قايدا ۇشىپ باراسىڭدار؟ ءمۇعالىمىڭدى الداپ، وزدەرىڭدى جالماپ - جايناپ قويايىن با؟
ءمۇعالىم: ءبىز ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحاتقا بارا جاتىرمىز. قانداي شارتىڭىز بولسا دا ورىنداۋعا دايىنبىز.
جالماۋىز كەمپىر: ءا، بالەم! ەرتەگىلەر ەلىنە دەيسىڭدەر مە؟ ال، سول ەرتەگىلەر تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
1 - وقۋشى: ەرتەگىلەر حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءبىر ءتۇرى. ولار حايۋاناتتار جايلى، تۇرمىس - سالت ەرتەگىلەرى، قيال – عاجايىپ ەرتەگىلەرى بولىپ بولىنەدى.
جالماۋىز كەمپىر: حالىق اۋىز ادەبيەتىنە باسقا نە جاتادى؟ سەندەر ونى بىلمەيسىڭدەر.
2 - وقۋشى: حالىق اۋىز ادەبيەتىنە جۇمباق، ماقال - ماتەلدەر، ساناماقتار، جاڭىلتپاشتار جاتادى.
جالماۋىز كەمپىر: ونى قايدان بىلەسىڭدەر؟ كانە، مىسال كەلتىرىڭدەر، ايتپەسە جەپ قويامىن.
جەكەمەن جۇمىستار (3 - 4 بالاعا كارتوچكالار بەرۋ، موزايكالار قۇراستىرۋ، سويلەمدەر قۇراستىرۋ).
جۇمباقتار:
كەزىكتى ءبىر جانۋار
ۇستىندە ەكى تاۋى بار. (تۇيە).
جىلت - جىلت ەتەدى
جىلعادان وتەدى. (سۋ).
تاڭمەن كوزىن اشادى،
الەمگە نۇرىن شاشادى. (كۇن).
جاڭىلتپاشتار:
جىلىكتى شاقتىم،
شىلىكتى جاقتىم،
جىلىكتى استىم،
جىلىكتى شاقتىم.
ءۇش كىشى ىشىك ءپىشتىم،
بەس كىشى ىشىك ءپىشتىم،
نەشە كىشى ىشىك ءپىشتىم؟
ساناماق:
ءبىر دەگەنىڭ – بىلەۋ،
ەكى دەگەنىڭ – ەگەۋ،
ءۇش دەگەنىڭ – ۇشكى،
ءتورت دەگەنىڭ – توسەك،
بەس دەگەنىڭ – بەسىك،
التى دەگەنىڭ – اسىق،
جەتى دەگەنىڭ - جەلگە
سەگىز دەگەنىڭ - سەركە
توعىز دەگەنىڭ – تورقا،
ون دەگەنىڭ ويماق،
ون ءبىر قارا جۇمباق
ماقال – ماتەلدەر:
وقۋ - ءبىلىم بۇلاعى،
ءبىلىم ءومىر شىراعى.
وقۋسىز ءبىلىم جوق،
ءبىلىمسىز كۇنىڭ جوق.
وقۋ ءبىلىم وزىعى،
ءبىلىم – ىرىس قازىعى.
ءبىلىم – تاۋسىلمايتىن كەن
جالماۋىز كەمپىر: قانداي، كەرەمەت! ءبارىن ءبىلىپ تۇر ەكەنسىڭدەر. جازدىم – جاڭىلدىم. كەشىرىم سۇرايمىن. جولدارىڭ بولسىن!
ءمۇعالىم: ءبىراز دەم الىپ الايىقشى.
III. سەرگىتۋ ءسوتى:
مايعا پىسكەن ءتاپ – ءتاتتى
مەن باۋىرساقپىن، باۋىرساقپىن.
ليا – ليا – ليا – ليا
ليا – ليا – ليا – ليا
اپامنان دا قاشتىم
اتامنان دا قاشتىم
قوياننان دا قاشتىم
قاسقىردان دا قاشتىم
ايۋدان دا قاشتىم
تۇلكىدەن دە قاشتىم
ليا – ليا – ليا - ليا
ليا – ليا – ليا – ليا
ءمۇعالىم: بالالار، ءبىز كىمنىڭ ءانىن ايتتىق؟
وقۋشىلار: باۋىرساقتىڭ ءانىن.
ءمۇعالىم: ءبىزدىڭ سيقىرلى كىلەمىمىزدىڭ جىلدامدىعى سونداي، ءبىز « باۋىرساق» ەرتەگىسى ەلىنەن دە وتەپ بارامىز. قاراڭدارشى، « باۋىرساق» ەرتەگىسىندە تاعى دا قانداي كەيىپكەرلەر بار ەدى؟
وقۋشىلار جاۋابى (اپا – اتا، قويان، ايۋ، ت. ب.) (شامدى ءوشىرۋ، مۋزىكا اۋەنى).
IV جاڭا ساباق:
ءمۇعالىم: بالالار، نەگە قاپ – قاراڭعى بولىپ كەتتى. تاعى دا ءبىر ەرتەگىلەر ەلىنە كەلىپ قالدىق قوي دەيمىن. مىناۋ ءۇش باستى ايداھار عوي. قاراڭدارشى، اۋزىنان وت شىعىپ تۇر. ايداھار قاي ەرتەگىلەردە كەزدەسۋشى ەدى؟ («التىن الما»، « باتىر مەن ايداھار»)
ساياحاتىمىزدى جالعاستىرۋ ءۇشىن، ايداھاردان قۇتىلۋ ءۇشىن مەن سەندەرگە جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرىپ كەتەيىن. سەندەر مۇقيات وتىرىپ جاۋاپ بەرىڭدەر. (ءماتىندى وقۋ، تالداۋ. « اكە مەن بالا». ى. التىنسارين.)
سۇراقتار: (مازمۇنى بويىنشا).
ءمۇعالىم: بالالار، مىنا اڭگىمەدە اكەسى بالاسىنا جالقاۋلىقتان بەزىپ، ەڭبەكقور بولۋعا ۇيرەتەدى. سەندەر دە ساباقتى جاقسى وقىپ، اكە – شەشەلەرىڭە كومەكتەسۋگە ۇيرەنۋلەرىڭ كەرەك. بۇل اڭگىمەنى ى. التىنسارين تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
ءمۇعالىم: وسى اڭگىمەنىڭ مازمۇنىن ايتىپ جىبەرەيىك. (1 - 2 بالاعا). جاڭا ساباقتىڭ تاپسىرماسىن جاقسى ورىندادىق. ايداھار ءبىزدى ارى قاراي جىبەرەتىن شىعار.
V جاڭا ساباقتى بەكىتۋ، قورىتىندىلاۋ كەزەڭى:
(شام ءوشىرۋ، مۋزىكا اۋەنى)
ءمۇعالىم: بالالار، ساياحاتىمىزدى جالعاستىرىپ كەلەمىز. اناۋ الىستا جۇرگەن كىمدەر ەكەن، جاقىنداپ بارايىقشى. قاي ەرتەگىنىڭ كەيىپكەرلەرى؟ كىم ايتادى؟ قىزىل تەلپەكتى قاسقىردان قۇتقارايىقشى.
سۇراقتار:
بۇگىنگى ساباعىمىزدى قانداي اڭگىمە وقىدىق؟ ونى كىم جازىپتى؟ اڭگىمە نە تۋرالى ەكەن؟ بۇل اڭگىمەدەن قانداي تاربيە الدىق؟ ءبىز ەڭبەكقور بولۋ ءۇشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك؟ ەڭبەك تۋرالى قانداي ماقال – ماتەل بىلەسىڭدەر؟
ەڭبەك ءتۇبى زەينەت.
ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي،
تويادى قارنىڭ تىلەنبەي.
ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى،
جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى.
(ساياحاتتان سىنىپقا قايتۋ).
ءمۇعالىم: ساباقتا باسقا نە وتتىك؟ قايدا ساياحاتقا باردىق؟
VI بالا ەڭبەگىن باعالاۋ:
(اجەيدىڭ سىيلىقتارىن بەرۋ. باۋىرساقتار تاراتۋ)
ماقساتى: 1. اڭگىمەمەن تانىستىرۋ، مازمۇنىن ايتا بىلۋگە ۇيرەتۋ. حالىق اۋىز ادەبيەتى تۇرلەرى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
2. سازدى اۋەن، جۇمباق، ەرتەگىلەر ارقىلى وقۋشىلاردىڭ قيالىن، وي - ءورىسىن، شىعارماشىلىعىن، ءتىلىن، قيال، ويلاۋ قابىلەتىن، دامىتۋ، ەڭبەك سۇيگىشتىككە، ۇلكەندەردى تىڭداۋعا، ءبىر – بىرىنە دەگەن قامقورلىققا تاربيەلەۋ.
ساباق ءتۇرى: ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحات ساباق.
ءتيپى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ەرتەگى كەيىپكەرلەرى، تاقىرىپتىق سۋرەتتەر، كارتوچكالار، سۋرەتتى موزايكالار، ى. ءالتىنساريننىڭ پورترەتى، ءۇنتاسپا.
ساباقتىڭ بارىسى:
I ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: پسيحو جاتتىعۋ. شەڭبەردە تۇرىپ جاقسىلىق تىلەۋ. بالالار، بۇگىن مەن ساباققا سيقىرلى كىلەم الىپ كەلدىم. وسى كىلەمگە وتىرىپ ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحاتقا شىعامىز. ساياحاتتا بىزگە بىرلىك، دوستىق وتە قاجەت بولادى. جولدا بىزگە ءارتۇرلى ەرتەگىلەر كەيىپكەرلەرى كەزدەسەدى. سەندەر كوركەم ادەبيەتتى ساباعىندا ۇيرەنگەن بىلىمدەرىڭدى جاقسىلاپ كورسەتۋگە تىرىسىڭدار. « ءبىلىمدى مىڭدىجىعار» - دەپ حالقىمىز ايتقانداي، قانداي كەدەرگى بولسا دا، ءبىلىمدى بولساق، جەڭىپ شىعامىز. (كىلەمدى جايىپ، بالالاردى وتىرعىزىپ ۇشامىز. مۋزىكا اۋەنى، شام ءسونىپ تۇرادى).
II ويتكەندى قايتالاۋ:
(جالماۋىز كەمپىر شىعادى، شام جانىپ، مۋزىكا اۋەنى توقتايدى).
جالماۋىز كەمپىر: كىمسىڭدەر؟ قايدا ۇشىپ باراسىڭدار؟ ءمۇعالىمىڭدى الداپ، وزدەرىڭدى جالماپ - جايناپ قويايىن با؟
ءمۇعالىم: ءبىز ەرتەگىلەر ەلىنە ساياحاتقا بارا جاتىرمىز. قانداي شارتىڭىز بولسا دا ورىنداۋعا دايىنبىز.
جالماۋىز كەمپىر: ءا، بالەم! ەرتەگىلەر ەلىنە دەيسىڭدەر مە؟ ال، سول ەرتەگىلەر تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
1 - وقۋشى: ەرتەگىلەر حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ ءبىر ءتۇرى. ولار حايۋاناتتار جايلى، تۇرمىس - سالت ەرتەگىلەرى، قيال – عاجايىپ ەرتەگىلەرى بولىپ بولىنەدى.
جالماۋىز كەمپىر: حالىق اۋىز ادەبيەتىنە باسقا نە جاتادى؟ سەندەر ونى بىلمەيسىڭدەر.
2 - وقۋشى: حالىق اۋىز ادەبيەتىنە جۇمباق، ماقال - ماتەلدەر، ساناماقتار، جاڭىلتپاشتار جاتادى.
جالماۋىز كەمپىر: ونى قايدان بىلەسىڭدەر؟ كانە، مىسال كەلتىرىڭدەر، ايتپەسە جەپ قويامىن.
جەكەمەن جۇمىستار (3 - 4 بالاعا كارتوچكالار بەرۋ، موزايكالار قۇراستىرۋ، سويلەمدەر قۇراستىرۋ).
جۇمباقتار:
كەزىكتى ءبىر جانۋار
ۇستىندە ەكى تاۋى بار. (تۇيە).
جىلت - جىلت ەتەدى
جىلعادان وتەدى. (سۋ).
تاڭمەن كوزىن اشادى،
الەمگە نۇرىن شاشادى. (كۇن).
جاڭىلتپاشتار:
جىلىكتى شاقتىم،
شىلىكتى جاقتىم،
جىلىكتى استىم،
جىلىكتى شاقتىم.
ءۇش كىشى ىشىك ءپىشتىم،
بەس كىشى ىشىك ءپىشتىم،
نەشە كىشى ىشىك ءپىشتىم؟
ساناماق:
ءبىر دەگەنىڭ – بىلەۋ،
ەكى دەگەنىڭ – ەگەۋ،
ءۇش دەگەنىڭ – ۇشكى،
ءتورت دەگەنىڭ – توسەك،
بەس دەگەنىڭ – بەسىك،
التى دەگەنىڭ – اسىق،
جەتى دەگەنىڭ - جەلگە
سەگىز دەگەنىڭ - سەركە
توعىز دەگەنىڭ – تورقا،
ون دەگەنىڭ ويماق،
ون ءبىر قارا جۇمباق
ماقال – ماتەلدەر:
وقۋ - ءبىلىم بۇلاعى،
ءبىلىم ءومىر شىراعى.
وقۋسىز ءبىلىم جوق،
ءبىلىمسىز كۇنىڭ جوق.
وقۋ ءبىلىم وزىعى،
ءبىلىم – ىرىس قازىعى.
ءبىلىم – تاۋسىلمايتىن كەن
جالماۋىز كەمپىر: قانداي، كەرەمەت! ءبارىن ءبىلىپ تۇر ەكەنسىڭدەر. جازدىم – جاڭىلدىم. كەشىرىم سۇرايمىن. جولدارىڭ بولسىن!
ءمۇعالىم: ءبىراز دەم الىپ الايىقشى.
III. سەرگىتۋ ءسوتى:
مايعا پىسكەن ءتاپ – ءتاتتى
مەن باۋىرساقپىن، باۋىرساقپىن.
ليا – ليا – ليا – ليا
ليا – ليا – ليا – ليا
اپامنان دا قاشتىم
اتامنان دا قاشتىم
قوياننان دا قاشتىم
قاسقىردان دا قاشتىم
ايۋدان دا قاشتىم
تۇلكىدەن دە قاشتىم
ليا – ليا – ليا - ليا
ليا – ليا – ليا – ليا
ءمۇعالىم: بالالار، ءبىز كىمنىڭ ءانىن ايتتىق؟
وقۋشىلار: باۋىرساقتىڭ ءانىن.
ءمۇعالىم: ءبىزدىڭ سيقىرلى كىلەمىمىزدىڭ جىلدامدىعى سونداي، ءبىز « باۋىرساق» ەرتەگىسى ەلىنەن دە وتەپ بارامىز. قاراڭدارشى، « باۋىرساق» ەرتەگىسىندە تاعى دا قانداي كەيىپكەرلەر بار ەدى؟
وقۋشىلار جاۋابى (اپا – اتا، قويان، ايۋ، ت. ب.) (شامدى ءوشىرۋ، مۋزىكا اۋەنى).
IV جاڭا ساباق:
ءمۇعالىم: بالالار، نەگە قاپ – قاراڭعى بولىپ كەتتى. تاعى دا ءبىر ەرتەگىلەر ەلىنە كەلىپ قالدىق قوي دەيمىن. مىناۋ ءۇش باستى ايداھار عوي. قاراڭدارشى، اۋزىنان وت شىعىپ تۇر. ايداھار قاي ەرتەگىلەردە كەزدەسۋشى ەدى؟ («التىن الما»، « باتىر مەن ايداھار»)
ساياحاتىمىزدى جالعاستىرۋ ءۇشىن، ايداھاردان قۇتىلۋ ءۇشىن مەن سەندەرگە جاڭا ساباقتى ءتۇسىندىرىپ كەتەيىن. سەندەر مۇقيات وتىرىپ جاۋاپ بەرىڭدەر. (ءماتىندى وقۋ، تالداۋ. « اكە مەن بالا». ى. التىنسارين.)
سۇراقتار: (مازمۇنى بويىنشا).
ءمۇعالىم: بالالار، مىنا اڭگىمەدە اكەسى بالاسىنا جالقاۋلىقتان بەزىپ، ەڭبەكقور بولۋعا ۇيرەتەدى. سەندەر دە ساباقتى جاقسى وقىپ، اكە – شەشەلەرىڭە كومەكتەسۋگە ۇيرەنۋلەرىڭ كەرەك. بۇل اڭگىمەنى ى. التىنسارين تۋرالى نە بىلەسىڭدەر؟
ءمۇعالىم: وسى اڭگىمەنىڭ مازمۇنىن ايتىپ جىبەرەيىك. (1 - 2 بالاعا). جاڭا ساباقتىڭ تاپسىرماسىن جاقسى ورىندادىق. ايداھار ءبىزدى ارى قاراي جىبەرەتىن شىعار.
V جاڭا ساباقتى بەكىتۋ، قورىتىندىلاۋ كەزەڭى:
(شام ءوشىرۋ، مۋزىكا اۋەنى)
ءمۇعالىم: بالالار، ساياحاتىمىزدى جالعاستىرىپ كەلەمىز. اناۋ الىستا جۇرگەن كىمدەر ەكەن، جاقىنداپ بارايىقشى. قاي ەرتەگىنىڭ كەيىپكەرلەرى؟ كىم ايتادى؟ قىزىل تەلپەكتى قاسقىردان قۇتقارايىقشى.
سۇراقتار:
بۇگىنگى ساباعىمىزدى قانداي اڭگىمە وقىدىق؟ ونى كىم جازىپتى؟ اڭگىمە نە تۋرالى ەكەن؟ بۇل اڭگىمەدەن قانداي تاربيە الدىق؟ ءبىز ەڭبەكقور بولۋ ءۇشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك؟ ەڭبەك تۋرالى قانداي ماقال – ماتەل بىلەسىڭدەر؟
ەڭبەك ءتۇبى زەينەت.
ەڭبەك ەتسەڭ ەرىنبەي،
تويادى قارنىڭ تىلەنبەي.
ەڭبەكتىڭ نانى ءتاتتى،
جالقاۋدىڭ جانى ءتاتتى.
(ساياحاتتان سىنىپقا قايتۋ).
ءمۇعالىم: ساباقتا باسقا نە وتتىك؟ قايدا ساياحاتقا باردىق؟
VI بالا ەڭبەگىن باعالاۋ:
(اجەيدىڭ سىيلىقتارىن بەرۋ. باۋىرساقتار تاراتۋ)
You Might Also Like
