اكەم، شەشەم جانە مەن (وتباسىلىق سايىس)
قىزىلوردا وبلىسى، جاڭاقورعان اۋدانى،
نەگىزگى ءبىلىم بەرەتىن №221 اققۇم مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
بەردىقوجايەۆا مەرۋەرت
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اكەم، شەشەم جانە مەن (وتباسىلىق سايىس)
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدىڭ ءمانىن اشۋ، سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋىنە ىقپال ەتۋ، دەنساۋلىعىن باعالاۋعا، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋعا تاربيەلەۋ، وقۋشىلاردىڭ دەنساۋلىق، سالاۋاتتىلىق تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
ساباق ءتۇرى: سايىس ساباق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، تىرەك سىزبالار، ناقىل سوزدەر
ساباق بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
*وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ
*ءانۇران
*تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبىمەن، ماقساتىمەن تانىستىرۋ
سىنىپتى ەكى توپقا «بولاشاق» جانە «دەنساۋلىق» توپتارىنا ءبولۋ
ءمۇعالىم: ەلباسىمىز ن. نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان - 2030»ستراتەگيالىق دامۋ باعدارلاماسىنداعى حالقىنا جولداۋىندا «قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ دەنساۋلىعى مىقتى، حال - احۋالى جاقسى بولۋى ءتيىس» دەپ اتاپ كورسەتىپ، سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ، ونى ناسيحاتتاۋ ماسەلەسىن باستى ماقسات ەتىپ قويعان.
ۋا، حالقىم، نازار اۋدار دەنساۋلىققا،
جانىڭنىڭ ساۋلىق رۋحىن امان ساقتا.
ومىردە باقىتتىسىڭ دەنىڭ ساۋدا.
ءومىردىڭ قاربالاڭى جاي ءبىر قاۋعا.
جان مەن ءتاننىڭ قۇپياسىن اشا بىلسەڭ،
سول سەنىڭ جەتكەن جەرىڭ بيىك تاۋعا.
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ:
- دەنساۋلىقتىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى قانداي؟
- سالاۋاتتىلىق - ءومىر سالتى دەگەنىمىز نە؟
- ادامنىڭ سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋىنە نە كەدەرگى بولۋى مۇمكىن؟
مالتابار ايزاتتىڭ «زياندى ادەتتەر» تاقىرىبىنداعى جوباسىن تىڭداۋ.
سايىسىمىزدىڭ ءادىلقازىلار القاسىمەن تانىستىرۋ:
1. ن. شورايەۆا - تاربيە ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى
2. گ. سەيىتوۆا - مەكتەپ پەداگوگ - پسيحولوگى
سايىس كەزەڭدەرى:
1. «ويىمدى جالعاستىر» دەنساۋلىققا بايلانىستى ماقال - ماتەلدەر
2. «ويلانايىق، تالدايىق» جاعداياتتاردى تالداۋ
3. «سالاۋاتتى ءومىر سالتى» جوبا قورعاۋ
4. «شىعارماشىلىق شىڭى» شىعارماشىلىق تاپسىرما
5. سايىستى قورىتىندىلاۋ
1 - كەزەڭ ويىمدى جالعاستىر
«دەنساۋلىق» توبىنا
اۋرۋ باتپانداپ كىرىپ،......................(مىسقىلداپ شىعادى).
سىرقات - ءتان جاراسى،........................(قايعى - جان جاراسى).
دەنىڭ ساۋ بولسا،...............................(جارلىمىن دەمە)
«بولاشاق» توبىنا
تازالىق - ساۋلىق نەگىزى،....................(ساۋلىق - بايلىق نەگىزى).
اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە،....................(اۋىرمايتىن جول ىزدە).
اۋرۋدىڭ جاقسىسى جوق،....................(ءدارىنىڭ ءتاتتىسى جوق).
2 - كەزەڭ: ويلانايىق، تالدايىق
«دەنساۋلىق توبىنا»
ارمان مەن جاندوس كەشە ساباقتان كەيىن « دەنساۋلىق» جايلى وي ءبولىستى. ارمان اناسىنان ەستىگەن اڭگىمەسى بويىنشا « دەنساۋلىقتى ساتىپ الۋعا بولادى» دەدى ال جاندوس بۇل ويعا كەلىسپەدى. ول:
- دەنساۋلىقتى اقشاعا ساتىپ الا المايمىز،- دەدى.
- سىزدەر نە دەر ەدىڭىزدەر؟
«بولاشاق» توبىنا
سامات ەندى ءوز دەنساۋلىعىن باقىلاۋعا الىپ، كۇتىم جاساۋ كەرەكتىگىن ويلاندى. ءبىراق، ول نەدەن باستارىن بىلمەي قويدى. ويلانا كەلىپ، ءوزىنىڭ كۇن كەستەسىن قۇرۋدان باستاۋدى ءجون كوردى. ۋاقىتتى دۇرىس جانە پايدالى وتكىزۋدىڭ دە دەنساۋلىققا قاتىسى بار دەپ شەشتى.
- ساماتتىڭ ويى دۇرىس پا؟ سەندەر ساماتتىڭ ورنىندا بولساڭدار كۇن كەستەسىن قالاي قۇرار ەدىڭدەر؟
3 - كەزەڭ: سالاۋاتتى ءومىر سالتى(جوبا قورعاۋ)
اتالعان تاقىرىپ بويىنشا ءار توپ ءوز جوبالارىن قورعايدى.
4 - كەزەڭ: شىعارماشىلىق تاپسىرما
«دەنساۋلىق» توبىنا:
................................................ بالامىز،
................................................. الامىز.
.....................................................
................................................. سانامىز.
«بولاشاق»توبىنا:
................................................ كۇلەمىز،
................................................. جۇرەمىز،
.......................................................
................................................... سۇرەمىز.
5 - كەزەڭ سايىستى قورىتىندىلاۋ
ترەنينگ. پەداگوگ – پسيحولوگ گ. سەيىتوۆا جۇرگىزەدى.
دەنساۋلىقتى جاس كەزىڭنەن باستاپ ساقتا
«ومىرتقا جوتاسى – دەنەنىڭ تىرەگى»
ماقساتى:
1. ادام اعزاسىنىڭ قىزمەتى مەن قۇرىلىمى تۋرالى ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ؛
2. كوزگە جانە ومىرتقا اۋرۋلارىنىڭ الدىن الۋعا ارنالعان جاتتىعۋلاردى ۇيرەتۋ
3. وقۋشىلاردىڭ ءوز دەنساۋلىعىنا اسا جاۋاپكەرشىلىكپەن، اقىلمەن قاراۋعا تاربيەلەۋ.
مويىن ومىرتقاسىنا ارنالعان جاتتىعۋلار كوز جانارىن، ەستۋ قابىلەتىن جاقسارتادى، جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىن جوعارىلاتادى، باستىڭ ىشكى قان قىسىمىن قالپىنا كەلتىرەدى.
ا) دەنەنى تىك ۇستاپ يەكتى تومەن بارىنشا تۇسىرەدى دە، يەكتى كەۋدەمەن تومەن جوعارى سىرعىتادى.
ءا) دەنەنى تىك ۇستاپ باستى شامالى ارتقا شالقايتادى، يەكتى جوعارى قاراتادى. يەكپەن بارىنشا جوعارى سوزىلادى، قايتادان تومەن ءتۇسىپ دەم الىپ جاتتىعۋدى قايتالايدى.
ب) ومىرتقانى تىك ۇستاپ، قۇلاقتى يىققا جەتكىزۋ ءۇشىن باستى وڭعا بۇرادى، سودان كەيىن سولعا بۇرادى، بىرنەشە رەت ورىندالادى.
ۆ) باستى وڭعا جانە سولعا باياۋ اينالدىرادى.
ەستە ساقتا! ادامنىڭ ومىرتقاسى قانشالىقتى ساۋ جانە دۇرىس قىزمەت اتقارسا، ونىڭ دەنساۋلىعى سونشالىقتى دارەجەدە بولادى دەگەن ۇعىم بار.
كوز - كورۋ مۇشەسى
ماقساتى:
1. جاقىننان كورمەۋشىلىك جايلى تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ؛
2. كوزدى دۇرىس كۇتە ءبىلۋدىڭ ەرەجەلەرىن تانىستىرۋ
3. كوزدى شىنىقتىرۋ جاتتىعۋلارىن جاساۋ جولدارىن ۇيرەتۋ.
وقۋشىلاردا جاقىننان كورمەۋشىلىك ءجيى كەزدەسەدى. ەگەر بەلگىلى ءبىر ەرەجەلەردى قاتاڭ ساقتاسا بۇل جاعدايدى جوندەۋگە بولادى. كىتاپ وقىعاندا، جازۋ جازعاندا 35 - 40 سم قاشىقتىقتى ساقتاۋ قاجەت. جازۋ جازعاندا جارىق سول جاقتان ءتۇسسىن،، ارتىق جارىق كوزگە زيان. ناشار جارىقتا، كولىكتە كىتاپ وقۋ، جاتىپ وقۋ دا زيان. اعزادا ا دارۋمەنى جەتىسپەسە دە كورۋ مۇشەسى ناشارلايدى. تەمەكى تارتۋ، الكوگول ىشىمدىگى، ەسىرتكى زاتتارى كوز جانارىن السىرەتەدى.
تومەندەگى مىنا جاتتىعۋلار كوزگە وتە جاعىمدى اسەر ەتەدى:
ا) تىك وتىرىپ الدىڭعى جاققا قارايمىز، سودان كەيىن باياۋ كوزگە كۇش تۇسىرمەي تومەن، جوعارى قارايمىز، بىرنەشە رەت قايتالانادى.
ءا) 6 رەت كوزدى وڭعا جانە سولعا قيمىلداتامىز.
ب) باستى قوزعاماي تەك كوزبەن جۇمىس ىستەيمىز: تومەنگى سول بۇرىشقا، جوعارعى وڭ بۇرىشقا، تومەنگى وڭ بۇرىشقا، جوعارعى سول بۇرىشقا قارايمىز. كوزدى دەم الدىرىپ، كوزدى ءجيى - ءجيى جىپىلىقتاتامىز.
ۆ) كوزبەن سەگىزدىكتى گوريزانتالدى تۇردە سىزامىز، وڭ جاققا، سول جاققا قايتالايمىز.
گ) باستى قوزعاماي وڭعا جانە سولعا كوزدى شەڭبەرلەپ اينالدىرۋ.
ە) قاباقتى بارىنشا ءتۇيىپ جازۋ
ەسىڭدە ۇستا: «مىڭ ءبىر حاديستەن»
1. دەنىم ساۋ بولسىن دەسەڭ – تاماقتى ىشەر الدىندا جانە ءىشىپ بولعاننان كەيىن قولىڭدى جۋ. تاماقتىڭ بەرەكەسى دە وسىندا.
2. تىستەرىڭىزدى تازالاپ جۇرىڭىزدەر، سەبەبى ول پاكتىككە جاتادى. پاكتىك يمانعا شاقىرادى، ال يمان ءجانناتتا يەسىمەن بىرگە بولادى.
3. اللا تاعالا پاك، ول پاكتىكتى جاقسى كورەدى، ول تازا، تازالىقتى ۇناتادى. ءۇي جايىڭىزدى، ءجۇرىپ – تۇراتىن جولدارىڭدى تازا ۇستاڭدار.
ءان. «ويلان بالام» (ءۇنتاسپادان تىڭداتۋ)
ساباقتى قورىتۋ:
كۇندەردىڭ كۇنىندە ۇلىقپان حاكىم قاتتى ناۋقاستانىپ، توسەك تارتىپ جاتىپ قالادى. شاكىرتتەرى جينالىپ، ەمدەۋگە كىرىسەدى. ۇلىقپان ولارعا:
- قىمباتتى شاكىرتتەرىم، مەنى ەمدەپ بوسقا اۋرە بولماڭدار! دەنساۋلىعىمنىڭ قالپىنا كەلۋىنەن الدەقاشان ءۇمىت ۇزگەنمىن. مەن كوز جۇمعاننان سوڭ قايعىرماڭدار. سەندەرگە قالدىرار جەتى وسيەتىم بار. سول وسيەتكە بوي ۇسىنىڭدار، وزگەلەرگە دە تاراتا جۇرىڭدەر،- دەپتى.
- قۇرمەتتى ۇزتاز، ايتىڭىز، وسيەتىڭىزدى قالتقىسىز ورىندايمىز!- دەتى شاكىرتتەرى.
ۇلىقپان حاكىم كوزىن اشىپ، شاكىرتتەرىنە قاراپ:
- سىزدەرگە ايتاتىن جەتى وسيەتىمنىڭ ءبىرىنشىسى - ەرتە تۇرۋ، ەكىنشىسى - ورتا تازالىعىن ۇستاۋ، ءۇشىنشىسى - دەنە شىنىقتىرۋ، ءتورتىنشى - ۇنەمى دەنەنى تازا ۇستاۋ، بەسىنشى - ۇنەمى سەرگەك ءجۇرۋ، التىنشى - ارتىق تاماق ىشپەۋ، جەتىنشى - كوپ ۇيىقتاپ، جالقاۋ بولماۋ. مىنە، بۇلاردىڭ بارلىعى دەنساۋلىقتى ساقتاۋدىڭ نەگىزگى كەپىلى.
دەنى ساۋ ادام ومىردە كوپ جاسايدى ەكەن. شىعىستا: ساۋ دەنە، ازات اقىل، ادال كوڭىل ۇشەۋىمەن باقىتتى بولادى دەگەن ناقىل ءسوز بار. سول ايتقانداي دەنى ساۋ، قۇرىش بىلەكتى، باتىل جۇرەكتى، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ورنىقتىرۋعا دايىن ۇرپاق بولىپ وسىڭدەر.
نەگىزگى ءبىلىم بەرەتىن №221 اققۇم مەكتەبىنىڭ
قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
بەردىقوجايەۆا مەرۋەرت
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اكەم، شەشەم جانە مەن (وتباسىلىق سايىس)
ساباقتىڭ ماقساتى: وقۋشىلارعا سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدىڭ ءمانىن اشۋ، سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋىنە ىقپال ەتۋ، دەنساۋلىعىن باعالاۋعا، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستانۋعا تاربيەلەۋ، وقۋشىلاردىڭ دەنساۋلىق، سالاۋاتتىلىق تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
ساباق ءتۇرى: سايىس ساباق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، تىرەك سىزبالار، ناقىل سوزدەر
ساباق بارىسى:
ءى ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى
*وقۋشىلاردىڭ زەيىنىن ساباققا اۋدارۋ
*ءانۇران
*تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبىمەن، ماقساتىمەن تانىستىرۋ
سىنىپتى ەكى توپقا «بولاشاق» جانە «دەنساۋلىق» توپتارىنا ءبولۋ
ءمۇعالىم: ەلباسىمىز ن. نازاربايەۆتىڭ «قازاقستان - 2030»ستراتەگيالىق دامۋ باعدارلاماسىنداعى حالقىنا جولداۋىندا «قازاقستاننىڭ ءاربىر ازاماتىنىڭ دەنساۋلىعى مىقتى، حال - احۋالى جاقسى بولۋى ءتيىس» دەپ اتاپ كورسەتىپ، سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ، ونى ناسيحاتتاۋ ماسەلەسىن باستى ماقسات ەتىپ قويعان.
ۋا، حالقىم، نازار اۋدار دەنساۋلىققا،
جانىڭنىڭ ساۋلىق رۋحىن امان ساقتا.
ومىردە باقىتتىسىڭ دەنىڭ ساۋدا.
ءومىردىڭ قاربالاڭى جاي ءبىر قاۋعا.
جان مەن ءتاننىڭ قۇپياسىن اشا بىلسەڭ،
سول سەنىڭ جەتكەن جەرىڭ بيىك تاۋعا.
سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ:
- دەنساۋلىقتىڭ ادام ومىرىندەگى ماڭىزى قانداي؟
- سالاۋاتتىلىق - ءومىر سالتى دەگەنىمىز نە؟
- ادامنىڭ سالاۋاتتى ءومىر سۇرۋىنە نە كەدەرگى بولۋى مۇمكىن؟
مالتابار ايزاتتىڭ «زياندى ادەتتەر» تاقىرىبىنداعى جوباسىن تىڭداۋ.
سايىسىمىزدىڭ ءادىلقازىلار القاسىمەن تانىستىرۋ:
1. ن. شورايەۆا - تاربيە ءىسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى
2. گ. سەيىتوۆا - مەكتەپ پەداگوگ - پسيحولوگى
سايىس كەزەڭدەرى:
1. «ويىمدى جالعاستىر» دەنساۋلىققا بايلانىستى ماقال - ماتەلدەر
2. «ويلانايىق، تالدايىق» جاعداياتتاردى تالداۋ
3. «سالاۋاتتى ءومىر سالتى» جوبا قورعاۋ
4. «شىعارماشىلىق شىڭى» شىعارماشىلىق تاپسىرما
5. سايىستى قورىتىندىلاۋ
1 - كەزەڭ ويىمدى جالعاستىر
«دەنساۋلىق» توبىنا
اۋرۋ باتپانداپ كىرىپ،......................(مىسقىلداپ شىعادى).
سىرقات - ءتان جاراسى،........................(قايعى - جان جاراسى).
دەنىڭ ساۋ بولسا،...............................(جارلىمىن دەمە)
«بولاشاق» توبىنا
تازالىق - ساۋلىق نەگىزى،....................(ساۋلىق - بايلىق نەگىزى).
اۋىرىپ ەم ىزدەگەنشە،....................(اۋىرمايتىن جول ىزدە).
اۋرۋدىڭ جاقسىسى جوق،....................(ءدارىنىڭ ءتاتتىسى جوق).
2 - كەزەڭ: ويلانايىق، تالدايىق
«دەنساۋلىق توبىنا»
ارمان مەن جاندوس كەشە ساباقتان كەيىن « دەنساۋلىق» جايلى وي ءبولىستى. ارمان اناسىنان ەستىگەن اڭگىمەسى بويىنشا « دەنساۋلىقتى ساتىپ الۋعا بولادى» دەدى ال جاندوس بۇل ويعا كەلىسپەدى. ول:
- دەنساۋلىقتى اقشاعا ساتىپ الا المايمىز،- دەدى.
- سىزدەر نە دەر ەدىڭىزدەر؟
«بولاشاق» توبىنا
سامات ەندى ءوز دەنساۋلىعىن باقىلاۋعا الىپ، كۇتىم جاساۋ كەرەكتىگىن ويلاندى. ءبىراق، ول نەدەن باستارىن بىلمەي قويدى. ويلانا كەلىپ، ءوزىنىڭ كۇن كەستەسىن قۇرۋدان باستاۋدى ءجون كوردى. ۋاقىتتى دۇرىس جانە پايدالى وتكىزۋدىڭ دە دەنساۋلىققا قاتىسى بار دەپ شەشتى.
- ساماتتىڭ ويى دۇرىس پا؟ سەندەر ساماتتىڭ ورنىندا بولساڭدار كۇن كەستەسىن قالاي قۇرار ەدىڭدەر؟
3 - كەزەڭ: سالاۋاتتى ءومىر سالتى(جوبا قورعاۋ)
اتالعان تاقىرىپ بويىنشا ءار توپ ءوز جوبالارىن قورعايدى.
4 - كەزەڭ: شىعارماشىلىق تاپسىرما
«دەنساۋلىق» توبىنا:
................................................ بالامىز،
................................................. الامىز.
.....................................................
................................................. سانامىز.
«بولاشاق»توبىنا:
................................................ كۇلەمىز،
................................................. جۇرەمىز،
.......................................................
................................................... سۇرەمىز.
5 - كەزەڭ سايىستى قورىتىندىلاۋ
ترەنينگ. پەداگوگ – پسيحولوگ گ. سەيىتوۆا جۇرگىزەدى.
دەنساۋلىقتى جاس كەزىڭنەن باستاپ ساقتا
«ومىرتقا جوتاسى – دەنەنىڭ تىرەگى»
ماقساتى:
1. ادام اعزاسىنىڭ قىزمەتى مەن قۇرىلىمى تۋرالى ءبىلىمدى قالىپتاستىرۋ؛
2. كوزگە جانە ومىرتقا اۋرۋلارىنىڭ الدىن الۋعا ارنالعان جاتتىعۋلاردى ۇيرەتۋ
3. وقۋشىلاردىڭ ءوز دەنساۋلىعىنا اسا جاۋاپكەرشىلىكپەن، اقىلمەن قاراۋعا تاربيەلەۋ.
مويىن ومىرتقاسىنا ارنالعان جاتتىعۋلار كوز جانارىن، ەستۋ قابىلەتىن جاقسارتادى، جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىن جوعارىلاتادى، باستىڭ ىشكى قان قىسىمىن قالپىنا كەلتىرەدى.
ا) دەنەنى تىك ۇستاپ يەكتى تومەن بارىنشا تۇسىرەدى دە، يەكتى كەۋدەمەن تومەن جوعارى سىرعىتادى.
ءا) دەنەنى تىك ۇستاپ باستى شامالى ارتقا شالقايتادى، يەكتى جوعارى قاراتادى. يەكپەن بارىنشا جوعارى سوزىلادى، قايتادان تومەن ءتۇسىپ دەم الىپ جاتتىعۋدى قايتالايدى.
ب) ومىرتقانى تىك ۇستاپ، قۇلاقتى يىققا جەتكىزۋ ءۇشىن باستى وڭعا بۇرادى، سودان كەيىن سولعا بۇرادى، بىرنەشە رەت ورىندالادى.
ۆ) باستى وڭعا جانە سولعا باياۋ اينالدىرادى.
ەستە ساقتا! ادامنىڭ ومىرتقاسى قانشالىقتى ساۋ جانە دۇرىس قىزمەت اتقارسا، ونىڭ دەنساۋلىعى سونشالىقتى دارەجەدە بولادى دەگەن ۇعىم بار.
كوز - كورۋ مۇشەسى
ماقساتى:
1. جاقىننان كورمەۋشىلىك جايلى تۇسىنىك قالىپتاستىرۋ؛
2. كوزدى دۇرىس كۇتە ءبىلۋدىڭ ەرەجەلەرىن تانىستىرۋ
3. كوزدى شىنىقتىرۋ جاتتىعۋلارىن جاساۋ جولدارىن ۇيرەتۋ.
وقۋشىلاردا جاقىننان كورمەۋشىلىك ءجيى كەزدەسەدى. ەگەر بەلگىلى ءبىر ەرەجەلەردى قاتاڭ ساقتاسا بۇل جاعدايدى جوندەۋگە بولادى. كىتاپ وقىعاندا، جازۋ جازعاندا 35 - 40 سم قاشىقتىقتى ساقتاۋ قاجەت. جازۋ جازعاندا جارىق سول جاقتان ءتۇسسىن،، ارتىق جارىق كوزگە زيان. ناشار جارىقتا، كولىكتە كىتاپ وقۋ، جاتىپ وقۋ دا زيان. اعزادا ا دارۋمەنى جەتىسپەسە دە كورۋ مۇشەسى ناشارلايدى. تەمەكى تارتۋ، الكوگول ىشىمدىگى، ەسىرتكى زاتتارى كوز جانارىن السىرەتەدى.
تومەندەگى مىنا جاتتىعۋلار كوزگە وتە جاعىمدى اسەر ەتەدى:
ا) تىك وتىرىپ الدىڭعى جاققا قارايمىز، سودان كەيىن باياۋ كوزگە كۇش تۇسىرمەي تومەن، جوعارى قارايمىز، بىرنەشە رەت قايتالانادى.
ءا) 6 رەت كوزدى وڭعا جانە سولعا قيمىلداتامىز.
ب) باستى قوزعاماي تەك كوزبەن جۇمىس ىستەيمىز: تومەنگى سول بۇرىشقا، جوعارعى وڭ بۇرىشقا، تومەنگى وڭ بۇرىشقا، جوعارعى سول بۇرىشقا قارايمىز. كوزدى دەم الدىرىپ، كوزدى ءجيى - ءجيى جىپىلىقتاتامىز.
ۆ) كوزبەن سەگىزدىكتى گوريزانتالدى تۇردە سىزامىز، وڭ جاققا، سول جاققا قايتالايمىز.
گ) باستى قوزعاماي وڭعا جانە سولعا كوزدى شەڭبەرلەپ اينالدىرۋ.
ە) قاباقتى بارىنشا ءتۇيىپ جازۋ
ەسىڭدە ۇستا: «مىڭ ءبىر حاديستەن»
1. دەنىم ساۋ بولسىن دەسەڭ – تاماقتى ىشەر الدىندا جانە ءىشىپ بولعاننان كەيىن قولىڭدى جۋ. تاماقتىڭ بەرەكەسى دە وسىندا.
2. تىستەرىڭىزدى تازالاپ جۇرىڭىزدەر، سەبەبى ول پاكتىككە جاتادى. پاكتىك يمانعا شاقىرادى، ال يمان ءجانناتتا يەسىمەن بىرگە بولادى.
3. اللا تاعالا پاك، ول پاكتىكتى جاقسى كورەدى، ول تازا، تازالىقتى ۇناتادى. ءۇي جايىڭىزدى، ءجۇرىپ – تۇراتىن جولدارىڭدى تازا ۇستاڭدار.
ءان. «ويلان بالام» (ءۇنتاسپادان تىڭداتۋ)
ساباقتى قورىتۋ:
كۇندەردىڭ كۇنىندە ۇلىقپان حاكىم قاتتى ناۋقاستانىپ، توسەك تارتىپ جاتىپ قالادى. شاكىرتتەرى جينالىپ، ەمدەۋگە كىرىسەدى. ۇلىقپان ولارعا:
- قىمباتتى شاكىرتتەرىم، مەنى ەمدەپ بوسقا اۋرە بولماڭدار! دەنساۋلىعىمنىڭ قالپىنا كەلۋىنەن الدەقاشان ءۇمىت ۇزگەنمىن. مەن كوز جۇمعاننان سوڭ قايعىرماڭدار. سەندەرگە قالدىرار جەتى وسيەتىم بار. سول وسيەتكە بوي ۇسىنىڭدار، وزگەلەرگە دە تاراتا جۇرىڭدەر،- دەپتى.
- قۇرمەتتى ۇزتاز، ايتىڭىز، وسيەتىڭىزدى قالتقىسىز ورىندايمىز!- دەتى شاكىرتتەرى.
ۇلىقپان حاكىم كوزىن اشىپ، شاكىرتتەرىنە قاراپ:
- سىزدەرگە ايتاتىن جەتى وسيەتىمنىڭ ءبىرىنشىسى - ەرتە تۇرۋ، ەكىنشىسى - ورتا تازالىعىن ۇستاۋ، ءۇشىنشىسى - دەنە شىنىقتىرۋ، ءتورتىنشى - ۇنەمى دەنەنى تازا ۇستاۋ، بەسىنشى - ۇنەمى سەرگەك ءجۇرۋ، التىنشى - ارتىق تاماق ىشپەۋ، جەتىنشى - كوپ ۇيىقتاپ، جالقاۋ بولماۋ. مىنە، بۇلاردىڭ بارلىعى دەنساۋلىقتى ساقتاۋدىڭ نەگىزگى كەپىلى.
دەنى ساۋ ادام ومىردە كوپ جاسايدى ەكەن. شىعىستا: ساۋ دەنە، ازات اقىل، ادال كوڭىل ۇشەۋىمەن باقىتتى بولادى دەگەن ناقىل ءسوز بار. سول ايتقانداي دەنى ساۋ، قۇرىش بىلەكتى، باتىل جۇرەكتى، سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ورنىقتىرۋعا دايىن ۇرپاق بولىپ وسىڭدەر.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
