الداردىڭ قالىڭدىق ايتتىرۋى. قۋدان الدانۋى.
الدار جامان تورعايدى بايعا ەلۋ اتقا ساتقانىنا ءماز بولىپ، «وسى قۇرعىر ارتىمنان قۋىپ كەلىپ جۇرمەسىن» دەپ، تەزدەتىپ ءجۇرىپ، تاعى ءبىر تاۋعا كەلەدى. تاۋدىڭ باۋىرىندا تاعى ءبىر ەل كورەدى. ەلگە قاراپ تۇرسا:
قويلار جاتىر جۋساندا،
تۇيە جاتىر سورتاڭدا.
جىلقى جاتىر بەتكەيدە،
ەشكى تاستان كەتپەيدى.
الدەكەڭ اعىپ جاتقان مالدى كورىپ:
«ەندى قانداي نەسىپ بولار ەكەن» دەپ ەزۋ تارتىپ، قاراپ تۇرسا، جىلقى شەتىندە جۇرگەن جىلقىشىنى كورەدى. ەلگە بارۋ ءۇشىن الدىمەن وسىدان ءجاي-مانىسىن سۇراپ ءبىلۋ كەرەك بولار دەپ، جىلقىشىعا كەلەدى. جىلقىشىعا كەلىپ امانداسىپ، ول-پۇلدى ايتىپ، قالجىڭداپ تۇرىپ:
— بۇل كىمنىڭ مالى، مىناۋ كىمنىڭ اۋىلى؟ ۇلكەنى كىم، حانى كىم؟ جاقسىسى كىم، جامانى كىم؟ بايى كىم، جارلىسى كىم؟ — دەپ سۇراۋ قويىپ، جىلقىشىدان ەلدىڭ بارلىق سىرىن ءبىلىپ الادى.
— اۋ، جانىم! تاپتەشتەپ، جايىن ءبىلىپ الدىڭ. ءوزىڭ كىمسىڭ؟ — دەگەن جىلقىشىنىڭ سۇراۋىنا:
— ماعلۇمباي دەگەن اتاقتى بايدىڭ مىرزاسى ەدىم. ەلىمنەن قىز تابا الماي، ەلۋ اتتى قالىڭمالعا جەتەكتەپ، جيھان كەزىپ، قىز ىزدەپ ءجۇر ەدىم. ەش سۇلۋدى كەزدەستىرە الماي كەلەمىن، — دەپ جاۋاپ بەرەدى.
— قىز ىزدەگەن، قىز جاقتىرماعان جىگىت بولساڭ، ءبىزدىڭ اۋىلدىڭ پالەن بايىندا ءبىر قورا قىز بار.
تۇرىنە ۇقسار ءتۇرى بار،
نۇرىنا ۇقسار نۇرى بار.
ءتۇرلى-تۇرلى قىزى بار،
ءار قىزىنىڭ سىرى بار.
اسىرەسە، سونىڭ ىشىندە
جيھاننان اسقان ءبىرى بار،
جاۋدىراعان كوزى بار،
تاڭ قالعانداي ءسوزى بار.
ساعىمدانىپ قۇبىلىپ،
كوز قاراسى ءسۇزىلىپ.
قاراعاندا تۇرارسىڭ —
ەسىڭ اۋىپ بۇزىلىپ.
سەن جيھان كەزىپ، قىز جاراتپاساڭ دا، وسى كىزعا توقتالاسىڭ.
بۇل — حوردىڭ قىزى، — دەيدى جىلقىشى.
الدار «قىز ىزدەپ ءجۇرمىن» دەپ وتىرىك ايتسا دا، جىلقىشى قىزدى تىم ماقتاپ جىبەرگەنسىن، «وسى قىزدى كورسەم قايتەدى، جاراتپاسا، قالارمىن. مەنىڭ نەم كەتىپتى. سوعان بارايىن» دەپ، بايدىڭ ءجونىن سۇراپ الىپ، كورىنگەن ەلگە تارتادى. ىشكى كوڭىلىندە ءوزىنىڭ الداۋعا شىققانىن ۇمىتىپ، شىنىندا دا، قىز ىزدەپ شىققان ادام سياقتى بولادى.
قىزى بار بايدىڭ اۋىلىنىڭ سىرتىنا كەلىپ: ؛
— جولىق! — دەپ ايقاي سالادى.
بايدىڭ اۋىلى قاراسا، تارامىس سياقتى، قاتىپ قالعان ءبىر شيكى سارى، ەلۋ اتتى جەتەلەپ، ايۋ اتتىڭ ۇستىندە ءوزى قايقايىپ وتىر.
— مىناۋىڭ كىم ەكەن، بارىپ ءبىلشى! — دەپ باي، كىسى جىبەرەدى. كىسى كەلىپ: «جول بولسىن»، —دەپ ايتادى.
— الەي بولسىن! مەن قوناقپىن، قونامىن. جەر ءجۇزىن شارلاپ، كوزدەپ جۇرگەن ءبىر نارسەم بار.
قالعان-قۇتقان ءسوزىمدى
قىز ىزدەگەن سىرىمدى.
اتامىز قازاق مۇراسى
قونعاننان سوڭ سۇراشى، —
دەپ، «لۇقسات جوققا» كەلتىرمەي، تۇسە قالادى. بايدىڭ جىبەرگەن كىسىسى جۇگىرىپ، بايعا كەلەدى:
— جەر ءجۇزىن شارلاپ جۇرگەن اداممىن. قونامىن، — دەيدى. اۋزىندا قىز بار.... ءسىرا، — دەي بەرگەندە، باي تۇسىنە قالىپ:
— ءاي، قوناق كەلەدى، ۇيگە كورپە سالىڭدار! — دەپ ايقاي سالادى. ءبىر قورا قىلىپ، قىزىن وتكىزە الماي وتىرعان بايعۇس جۇگىرىپ ءجۇرىپ، الداردى قارسى الىپ، قوناق قىلادى. «قالاعانىڭ ءبىلسىن» دەگەندەي، قىزدارىن دا ۇيگە ءيىرىپ قويادى.
«قازاق ەسىكتەن قارادى دەگەنشە، تورگە شىقتى دە» دەگەندەي، «ءلامعا كەلدى» دەگەنشە، الدار قويىن-قونىشقا كىردى دە، وتىرىكتى شىنداي، شىندى قۇداي ۇرعانداي قىلىپ سوعىپ، بۇكىل اۋىلدى ءيىرىپ، اۋزىنا قاراتىپ الادى.
— مىناۋىڭ ەلدەن وزعان جۇيرىك، شەشەن، جۇرتتان وزعان كوسەم عوي! — دەگەن قورىتىندىعا كەلتىرەدى. «اتاقتى ماعلۇمباي بايدىڭ مىرزاسى ەكەن» دەگەن اتاق تاققىزادى. «ماعلۇمبايىڭ قاي باي؟» دەۋلەرىنە جول قالدىرمايدى.
سونىمەن، الدەكەڭ الداپ-الداپ، بايدىڭ ەڭ كەنجە قىزىنا قۇدا تۇسپەك بولادى. «قايدا كەتپەگەن جىلقىسىڭ» دەپ، ەلۋ اتتى سول جەردە قالىڭدىققا تارتادى.
— قالعان-قۇتقان كەمىسىن تولتىرا جاتارسىڭ، — دەپ باي، قالىڭدىققا ىرزا بولادى.
ءبىراق مەنىڭ قىزىم قاشىپ جاتقان جوق قوي. مەنىڭ ءۇش بالام بار ەدى. سول ءۇش بالام جىلقى باعىپ، وتارعا كەتكەنىنە جىل بولدى. ءالى جوق. قايدا جۇرگەنىنەن دە حابار جوق. ىزدەتەتىن ادامىم بولماي وتىر. مەنىڭ سەنەن سۇرايتىنىم — سول بالالارىمدى ىزدەپ، تاۋىپ كەلسەڭ. سوسىن بالالارىم كەلگەسىن، كۇزگە قاراي قىزىمنىڭ تويىن ىستەپ، قوسامىن، — دەيدى.
— جارايدى، — دەپ الدار اتقا مىنەدى. «وسى كۇزگە كەنجە سۇلۋدى الامىن» دەپ كوڭىلى تاسيدى.
كۇندەپ ءجۇرىپ، ايلاپ ءجۇرىپ، اقىرىندا، الدار جايىلىپ جاتقان ءبىر كوپ جىلقىعا كەلەدى. كەلىپ، ادامدارمەن سويلەسىپ قاراعاندا، اتاسىنىڭ بالالارى ەكەنىن بىلەدى. ءوزىنىڭ ءجاي-مانىسىن ايتىپ، سول جەردە تانىسىپ، قۇشاقتاسىپ كورىسەدى.
بايدىڭ بالالارى بوس نەمەلەر بولسا كەرەك. مىڭداعان جىلقىنىڭ باسىن قايىرىپ، جونگە سالا الماي، ەلگە ايداي الماي، جاتىپ قالعان ەكەن. الدار كەلىپ بولىسىپ، جىلقىنى جونگە سالىپ، ەلگە ايداپ كەلەدى. جىلقىسى، بالالارى كەلگەنىنە باي قۋانىپ، ات شاپتىرىپ، توي قىلادى.
كۇندەردە ءبىر كۇنى باي الداردى وڭاشا شىعارىپ الىپ:
— كەنجە قىزىما ەلۋ جىلقى بەردىڭ. جىلقى دەگەن وزىمدە دە كوپ. ونىڭا قاناعات ەتپەيمىن. قالىڭمالىڭنىڭ كەمىن تولتىر. ات باسىنداي التىن تاپ. ايتپەگەن كۇندە قىزىمدى الا المايسىڭ، —دەيدى.
قۋلىق قىلىپ، بايدى الدادىم دەپ جۇرسە، باي الداردى الداعان ەكەن. الدار: «الدىما ءبىر كەلتىردى-اۋ»، — دەپ، سانىن ءبىر سوعادى. سوندا دا:
— الداۋدان جەڭىلگەنىم بە؟ — دەيدى.
— جارايدى، ات باسىنداي التىندى تابامىن، —دەيدى.
— تاپساڭ، جارايدى. كەلەر جىلى وسى ۋاقىتقا دەيىن كۇتەمىن. كەلەر جىلى ءدال وسى ۋاقىتقا التىندى الىپ كەلمەسەڭ، كۇدەرىڭدى ۇزە بەر، — دەيدى.
الدار تۇنىمەن دوڭبەكشىدى. قانشا دوڭبەكشىسە دە، التىندى قايدان الارىن بىلمەيدى. اناۋ-مىناۋ الداۋعا ات باسىنداي التىننىڭ تاپتىرمايتىنىن بىلەدى. ءسويتىپ جاتىپ، ۇيقىعا كەتەدى.
الدار تاڭەرتەڭ ويانىپ، كوزىن اشسا، دالادا جاتىر. اينالادا ەل دەگەنىڭنەن ەش نارسە جوق. سويتسە، باي اۋىلى تۇننەن تۇرىپ، الداردى جۇرتقا تاستاپ، كوشىپ كەتكەن ەكەن. الدار ىزا بولادى.
ىزاسىنا شىداماي، قازىلعان جەروشاققا ءتۇسىپ، كۇلگە اۋناپ جاتىپ، جىلايدى. ىزا بولعاندا، قىزدان ايرىلىپ قالعانىنا ەمەس، بايدان الدانىپ قالعانىنا ىزا بولادى.
«ۇرىنى قاراقشى ۇرلايدى» دەگەندەي، قۋدى قۋ ۇرىپ كەتەدى.
You Might Also Like
-
كەشە استانادا وتكەن «جاس مەديا. اقپاراتتىق تەحنولوگيالار مەن قازاقستان مەديا سالاسىنىڭ زاماناۋي تۇجىرىمداماسى» اتتى فورۋمدا وقۋشىلارمەن كەزدەسكەن ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعاديە...
