الەمدەگى ەڭ ۇلكەن ساباق
“شىعىس قازاقستان وبلىسى،
سەمەي قالاسىنىڭ ءبىلىم ءبولىمى” مم
“№19 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ” كمم
بەريكبولوۆا ا.د.
سىنىپ ساعاتىنىڭ تاقىرىبى: الەمدەگى ەڭ ۇلكەن ساباق
ماقساتى: وقۋشىلارمەن ءاربىر ازامات ءۇشىن تۇراقتى بولاشاقتى قالىپتاستىرۋداعى الەمدىك قاۋىمداستىق كۇشتەرى تۋرالى ماسەلەلەردى تالقىلاۋ.
مىندەتى:
▪ ەكولوگيالىق ساۋاتتى جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك جاساۋ؛
▪ تەوريالىق بىلىمدەرىن پراكتيكادا قولدانۋعا اتسالىسۋ؛
▪ ءوز ايماعىنىڭ ەكولوگيالىق ماسەلەلەرىن جانە قورشاعان ورتا جاعدايىن جاۋاپكەرشىلىگىنە الۋ.
قولدانىلاتىن ماتەريالدار: بەينە روليك، پرەزەنتاسيا، سۋرەتتەر، ا - 3 فورماتىنداعى قاعاز، ماركەرلەر، ستيكەرلەر.
جوسپار:
1. كىرىپە ءسوز
2. بەينە روليك كورسەتۋ
3. توپپەن جۇمىس
4. قورىتىندى بەينە روليك
5. وزىڭنەن باستا!
6. تىلەك شەڭبەرى
7. رەفلەكسيا
1. بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «الەمدەگى ەڭ ۇلكەن ساباق». بۇل ساباقتا الەمدە بولىپ جاتقان جاھاندىق ماسەلەلەرگە توقتالامىز. 2015 جىلدىڭ 25 قىركۇيەگىندە نيۋ-يوركتە بۇۇ شتابىندا تۇراقتى دامۋ ماسەلەسى بويىنشا ساميت ءوتتى. بۇل ساميتتە حالىقارالىق بىرلەستىگىنىڭ 15 جىلعا جوسپارلانعان قاۋلىسى بەكىتىلدى. باستى ماقساتى كەدەيشىلىك، تەڭسىزدىكتى جويۋ جانە بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن قورشاعان ورتانى قورعاۋدى كۇشەيتۋ. كۇن تارتىبىندە تۇراقتى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن 17 ماقسات پەن 169 مىندەت انىقتالدى.
2. بەينە روليك كورسەتۋ.
3. توپپەن جۇمىس.
بۇگىنگى ساباقتا ءبىز قورشاعان ورتانىڭ بۇزىلۋ سەبەپتەرى تۋرالى اڭگىمە قوزعايمىز. وسى ماسەلەلەردى تەرەڭ قامتۋ ماقساتىندا ءتورت توپ قۇرىپ وتىرمىز: ادام، جەر شارى، ادىلەتتىلىك، لايىقتى ءومىر.
ءوز ويىمىزدى شىعارماشىلىق جۇمىس تۇرىندە ۇسىنىپ، ونىڭ شەشۋ جولدارىن ا - 3 فورماتىنداعى قاعاز بەتىنە سۋرەتتەر ارقىلى بەينەلەپ قورعايمىز.
نەلىكتەن بۇل زەرتتەۋدى شەشۋدى قاجەت ەتەتىن كۇردەلى جاھاندىق ماسەلە دەيمىز؟
گلوبالنىي ياعني جاھاندىق بۇل لاتىن تىلىنەن اۋدارعاندا globus – شار، globus terra – جەر شارى. بۇل ماسەلەلەر بۇكىل ادامزاتتى تولعاندىرادى.
«جاھاندىق ماسەلەلەرگە» كەلەسى سيپاتتاۋلار ءتان:
• ول ءبىر عانا نە بىرنەشە ەلدى عانا ەمەس، بۇكىل ادامزاتتى تولعاندىرادى.
• ول بۇكىل ادامزاتتىڭ ومىرىنە عانا ەمەس، بۇكىل جەر شارىنا ءقاۋىپ توندىرەدى.
• بۇل ماسەلەلەردى شەشىلۋى ءۇشىن بۇكىل الەم بىرلەستىگىنىڭ جۇمىلۋىمەن عانا مۇمكىن بولادى.
سەندەردە بەلگىلى جاھاندىق ماسەلەلەردى اتاڭدار:
بارلىق جاھاندىق ماسەلەلەردى شارتتى تۇردە ءتورت توپقا بولۋگە بولادى.
الەۋمەتتىك - ساياسي
الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق
الەۋمەتتىك - ەكولوگيالىق
ادامزاتتىق ماسەلەلەر
نەگىزگى جاھاندىق ماسەلەلەردىڭ سيپاتتاماسى جانە ونى شەشۋ جولدارى (وقۋشىلارعا الدىن الا تاقىرىپقا بايلانىستى اقپاراتتىق ماتەريالدار جيناۋعا تاپسىرما بەرىلدى)
الەۋمەتتىك ساياسي ماسەلەلەر بەيبىتشىلىك ورناتۋ مەن حالىقارالىق قاۋىپسىزدىكپەن بايلانىستى.
شەشۋ جولدارى:
جەرگىلىكتى سوعىس پەن ەتنوارالىق جانجالدى توقتاتۋ.
حالىقتار جانە مەملەكەتتەر اراسىنداعى زورلىق - زومبىلىقتى جويۋ.
حالىقارالىق تەرروريزممەن كۇرەسۋ.
ستراتەگيالىق قارۋلاندىرۋعا شەك قويۋعا كەلىسىم قابىلداۋ.
مەملەكەتتەر اراسىندا سەنىمدىلىك، سەرىكتەستىك، دوستىق قارىم - قاتىناس ورناتۋ.
قارۋلاندىرۋ بويىنشا جارىستى توقتاتىپ، قارۋسىزداندىرۋ مەن كونۆەرسيا وتكىزۋ قاجەت. كونۆەرسيا - قارۋ شىعارۋ كەشەنىندەگى ارتىلعان رەسۋرستاردى ادامزاماتتىڭ قاجەتتىلىگىنە كەرەكتى ونىمدەردى شىعارۋعا جۇمساۋ.
الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق ماسەلەلەر مەملەكەتتەردىڭ ەكونوميكالىق جاعىنان ارتتا قالۋىنان كورىنەدى. بۇل مەملەكەتتەردى كەيبىر ساناۋلار بويىنشا جەر شارىنىڭ جارتى حالقى مەكەندەيدى. ارتتا قالۋشىلىق سەبەپتەرى: كليماتتىڭ قولايسىزدىعى، ەڭبەكتى باسقارۋ مەن ۇيىمداستىرۋدىڭ تيىمسىزدىگى، ءوندىرىستىڭ السىزدىگى.
شەشۋ جولدارى:
اگرارلىق جانە ساۋدا رەفورمالارىن جۇرگىزۋ؛
ەكونوميكانى يندۋستريالاندىرۋ؛
كاپيتال جيناقتاۋ؛
ءتيىمدى باسقارۋ.
دەموگرافيالىق ماسەلە. حح عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا جەر شارى حالقىنىڭ سانى ۇلعايا ءتۇستيى. ءبىراق دامىعان مەملەكەتتەردە تۋۋ دەموگرافياسى جانە قارتايۋ جاسى تومەندەدى. سوعان بايلانىستى ەڭبەككە قابىلەتسىز تۇرعىندار كوبەيدى.
شەشۋ جولدارى:
دامۋى تومەن مەملەكەتتەردە تۋۋ دەموگرافياسىن شەكتەۋ، سونىمەن قاتار مەملەكەتتىك شارا قولدانىلىپ، ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ؛
دامىعان مەملەكەتتەردە تۋۋ دەموگرافياسىن كوبەيتۋ؛
ساۋدا ماسەلەلەرى ازىق - تۇلىك ماسەلەلەرى جەتىسپەۋشىلىگىمەن تولىق قاندى تاماقپەن قامتاماسىز ەتپەۋ.
شەشۋ جولدارى:
تەڭىز ونىمدەرىن قولدانىسقا ەنگىزۋ؛
دۇنيە ءجۇزى بىرلەستىگىنىڭ كومەگى؛
ونىمدەردى حالىقتىڭ وسۋىنە بايلانىستى سايكەس ءوندىرۋ.
تابيعي رەسۋرستار ماسەلەسى. كوپتەگەن تابيعي رەسۋرستار قالپىنا كەلمەيدى.
شەشۋ جولدارى:
ەكونوميكالىق دامۋ مودەلىن وزگەرتۋ: رەسۋرستاردىڭ كولەمىن وسىرۋدەن ولاردى ءوندىرۋدى جانە پايدالانۋدى راسيوناليزاسيالاۋ؛
ءداستۇرلى ەمەس ەنەرگيا كوزىن دامىتۋ؛
رەسۋرستاردى تۇراقتى جانە ۇنەمدى پايدالانۋعا ىنتالاندىرۋ.
الەۋمەتتىك - ەكولوگيالىق ماسەلەلەر - قوعام مەن قورشاعان ورتانىڭ ءوزارا بايلانىسى. وعان اۋانىڭ، سۋدىڭ لاستانۋى، ءوندىرىس قالدىقتارىنىڭ كوبەيۋى، كليماتتىڭ جاھاندىق وزگەرۋى، جەر قۇنارلىعىنىڭ تومەندەۋى جانە ت. ب.
شەشۋ جولدارى:
قورشاعان ورتانى قورعاۋدىڭ حالىقارالىق باعدارلامالارىن ساقتاۋ؛
ءوندىرىس قالدىقتارىن ۋتيليزاسيالاۋ ماسەلەلەرىن شەشۋ؛
قوعامنىڭ ەكولوگيالىق كوزقاراستارىن قالىپتاستىرۋ.
ادامنىڭ جاھاندىق ماسەلەسى. پاندەميالىق سىرقات، سوزىلمالى السىزدىك سيندرومى، ءتۇرى اۋەستىكتىڭ ءوسۋى.
شەشۋ جولدارى: سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاۋ جانە ونى ناسيحاتتاۋ.
جاھاندىق جىلىنۋدان ادامدار جيىرەك اۋىرادى.
عالىمدار كليماتتىڭ وزگەرۋى ميلليونداعان ادامداردىڭ دەنساۋلىعىنا زيان كەلتىرەدى دەپ ەسكەرتەدى. دارىگەرگە كەلگەن ءاربىر ناۋقاستىڭ دەنساۋلىعىنىڭ اۋا رايىنىڭ بۇزىلۋى جانە قورشاعان ورتانىڭ اسەرىنە بايلانىستى. بۇل قورىتىندى بۇكىلالەمدىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مەتەورولوگى مادريتتىك ماريا نيەرو شىعارعان. كوكتەگى كونسەلياريا تومەندەگىدەي اۋرۋلار تۋعىزادى
- ديارەيا
- استما
- برونحيت
- مالياريا
- جول اپاتتارى
- يشەميا - جۇرەك اۋرۋى
جاھاندىق جىلىنۋدان كوبىنەسە افريكا جانە ازيا تۇرعىندارى جاپا شەگەدى. ءبىراق ەۆروپا مەن روسسيا ەلىنىڭ قالالارى جازدىڭ كەزىندە كۇننىڭ قاتتى ىسۋىمەن بايلانىستى. كۇنىڭ قاتتى ىسۋىنان اۋانىڭ لاستانۋى كۇشەەدى. وعان جەڭىل كولىكتەردەن شىعارىلاتىن گاز، زاۆودتاردان شىعارىلاتىن تۇتىندەر، جولداردان جانە قۇرىلىس ورىندارىنان شىعاتىن شاڭ، شىلىم ءتۇتىنى جانە ت. ب. وسى لاستانۋدان جۇرەك قان تامىرلارىنىڭ، رەسپەراتورلىق، ونكولوگيالىق، جۇيكە جۇيە گەنەتيكالىق اۋرۋلار تۋىنداۋى نەمەسە اسقىنۋى مۇمكىن.
4. قورىتىندى بەينەروليك
5. وزىڭنەن باستا! (وقۋشىلار كورگەن بەينە روليكتارىنان ءوز وي قورىتىندىلارىن ايتادى)
6. «تىلەك شەڭبەرى» (سوڭىنان وقۋشىلار ورنىنان تۇرىپ، شەڭبەر جاساپ گوبۋستى بۇگىنگى تاقىرىپقا بايلانىستى جاقسى تىلەكتەرىمەن ءبىر - بىرىنە ۇسىنادى).
7. رەفلەكسيا
سونىمەن، قورىتىندىلاي كەلە بۇگىنگى سىنىپ ساعاتىنان العان اسەرلەرىڭدى الدارىڭداعى ستيكەرلەردى
ايتالىق،
▪ «جەر شارى» توبىندا ءۇش ءتۇرلى بەينەسى بار ستيكەر تۇر. ەگەر سىنىپ ساعاتى قىزىقتى دەپ ساناساڭ وندا جايقالعان اعاشتى جاپسىراسىڭ، ەگەر ورتا دەڭگەيدە ءوتتى دەپ ەسەپتەسەڭ وندا بۇرشىك اتقان اعاشتى تاڭدايسىڭ، ال ەگەر ساباقتا وزىڭە قاجەت اقپارات الماساڭ قۋراعان اعاشتى جاپسىراسىڭ.
▪ «ادام» توبىندا ءۇش ءتۇرلى بەينەسى بار ستيكەر تۇر. ەگەر سىنىپ ساعاتى قىزىقتى دەپ ساناساڭ وندا كۇلىپ تۇرعان سمايليكتى، ەگەر ورتا دەڭگەيدە ءوتتى دەپ ەسەپتەسەڭ وندا سالماقتى سمايليكتى تاڭدايسىڭ، ال ەگەر ساباكتا وزىڭە قاجەت اقپارات الماساڭ كوڭىلسىز سمايليكتى جاپسىراسىڭ.
▪ «لايىقتى ءومىر» توبىندا ءۇش ءتۇرلى بەينەسى بار ستيكەر تۇر. ەگەر سىنىپ ساعاتى قىزىقتى دەپ ساناساڭ وندا ادەمى ءۇيدى، ەگەر ورتا دەڭگەيدە ءوتتى دەپ ەسەپتەسەڭ وندا ورتاشا دەڭگەيلى ءۇيدى تاڭدايسىڭ، ال ەگەر ساباقتا وزىڭە قاجەت اقپارات الماساڭ ەسكى ءۇيدى جاپسىراسىڭ.
▪ «ادىلەت» توبىندا ءۇش ءتۇرلى بەينەسى بار ستيكەر تۇر. ەگەر سىنىپ ساعاتى قىزىقتى دەپ ساناساڭ وندا ادىلدىك باسىم بولىپ تۇرعان تارازىنى تاڭدايسىڭدار، ەگەر ورتا دەڭگەيدە ءوتتى دەپ ەسەپتەسەڭ وندا تەڭ تۇرعان تارازىنى تاڭدايسىڭ، ال ەگەر ساباقتا وزىڭە قاجەت اقپارات الماساڭ ادىلەتسىزدىك باسىم بولىپ تۇرعان تارازىنى جاپسىراسىڭ.
ساباقتى قورىتىندىلاي كەلە ايتارىم: بىزدە ءبىر عانا جەر شارى بار، بارلىعىمىز ءبىر جەر شارىندا ءومىر سۇرەمىز، وزىمىزگە جاقسى بولۋ ءۇشىن بار نارسەمىزدى ءتيىمدى قولدانىپ، ءبىر – بىرىمىزگە قامقور بولىپ، بارىمىزدى ءبولىسىپ، ءادىل بولساق بىزدە ويلاعانىمىزدىڭ ءبارى بولادى.
سىنىپ ساعاتى اياقتالدى. ساۋ بولىڭىزدار!
سەمەي قالاسىنىڭ ءبىلىم ءبولىمى” مم
“№19 جالپى ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ” كمم
بەريكبولوۆا ا.د.
سىنىپ ساعاتىنىڭ تاقىرىبى: الەمدەگى ەڭ ۇلكەن ساباق
ماقساتى: وقۋشىلارمەن ءاربىر ازامات ءۇشىن تۇراقتى بولاشاقتى قالىپتاستىرۋداعى الەمدىك قاۋىمداستىق كۇشتەرى تۋرالى ماسەلەلەردى تالقىلاۋ.
مىندەتى:
▪ ەكولوگيالىق ساۋاتتى جەكە تۇلعا قالىپتاستىرۋعا مۇمكىندىك جاساۋ؛
▪ تەوريالىق بىلىمدەرىن پراكتيكادا قولدانۋعا اتسالىسۋ؛
▪ ءوز ايماعىنىڭ ەكولوگيالىق ماسەلەلەرىن جانە قورشاعان ورتا جاعدايىن جاۋاپكەرشىلىگىنە الۋ.
قولدانىلاتىن ماتەريالدار: بەينە روليك، پرەزەنتاسيا، سۋرەتتەر، ا - 3 فورماتىنداعى قاعاز، ماركەرلەر، ستيكەرلەر.
جوسپار:
1. كىرىپە ءسوز
2. بەينە روليك كورسەتۋ
3. توپپەن جۇمىس
4. قورىتىندى بەينە روليك
5. وزىڭنەن باستا!
6. تىلەك شەڭبەرى
7. رەفلەكسيا
1. بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى «الەمدەگى ەڭ ۇلكەن ساباق». بۇل ساباقتا الەمدە بولىپ جاتقان جاھاندىق ماسەلەلەرگە توقتالامىز. 2015 جىلدىڭ 25 قىركۇيەگىندە نيۋ-يوركتە بۇۇ شتابىندا تۇراقتى دامۋ ماسەلەسى بويىنشا ساميت ءوتتى. بۇل ساميتتە حالىقارالىق بىرلەستىگىنىڭ 15 جىلعا جوسپارلانعان قاۋلىسى بەكىتىلدى. باستى ماقساتى كەدەيشىلىك، تەڭسىزدىكتى جويۋ جانە بولاشاق ۇرپاق ءۇشىن قورشاعان ورتانى قورعاۋدى كۇشەيتۋ. كۇن تارتىبىندە تۇراقتى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن 17 ماقسات پەن 169 مىندەت انىقتالدى.
2. بەينە روليك كورسەتۋ.
3. توپپەن جۇمىس.
بۇگىنگى ساباقتا ءبىز قورشاعان ورتانىڭ بۇزىلۋ سەبەپتەرى تۋرالى اڭگىمە قوزعايمىز. وسى ماسەلەلەردى تەرەڭ قامتۋ ماقساتىندا ءتورت توپ قۇرىپ وتىرمىز: ادام، جەر شارى، ادىلەتتىلىك، لايىقتى ءومىر.
ءوز ويىمىزدى شىعارماشىلىق جۇمىس تۇرىندە ۇسىنىپ، ونىڭ شەشۋ جولدارىن ا - 3 فورماتىنداعى قاعاز بەتىنە سۋرەتتەر ارقىلى بەينەلەپ قورعايمىز.
نەلىكتەن بۇل زەرتتەۋدى شەشۋدى قاجەت ەتەتىن كۇردەلى جاھاندىق ماسەلە دەيمىز؟
گلوبالنىي ياعني جاھاندىق بۇل لاتىن تىلىنەن اۋدارعاندا globus – شار، globus terra – جەر شارى. بۇل ماسەلەلەر بۇكىل ادامزاتتى تولعاندىرادى.
«جاھاندىق ماسەلەلەرگە» كەلەسى سيپاتتاۋلار ءتان:
• ول ءبىر عانا نە بىرنەشە ەلدى عانا ەمەس، بۇكىل ادامزاتتى تولعاندىرادى.
• ول بۇكىل ادامزاتتىڭ ومىرىنە عانا ەمەس، بۇكىل جەر شارىنا ءقاۋىپ توندىرەدى.
• بۇل ماسەلەلەردى شەشىلۋى ءۇشىن بۇكىل الەم بىرلەستىگىنىڭ جۇمىلۋىمەن عانا مۇمكىن بولادى.
سەندەردە بەلگىلى جاھاندىق ماسەلەلەردى اتاڭدار:
بارلىق جاھاندىق ماسەلەلەردى شارتتى تۇردە ءتورت توپقا بولۋگە بولادى.
الەۋمەتتىك - ساياسي
الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق
الەۋمەتتىك - ەكولوگيالىق
ادامزاتتىق ماسەلەلەر
نەگىزگى جاھاندىق ماسەلەلەردىڭ سيپاتتاماسى جانە ونى شەشۋ جولدارى (وقۋشىلارعا الدىن الا تاقىرىپقا بايلانىستى اقپاراتتىق ماتەريالدار جيناۋعا تاپسىرما بەرىلدى)
الەۋمەتتىك ساياسي ماسەلەلەر بەيبىتشىلىك ورناتۋ مەن حالىقارالىق قاۋىپسىزدىكپەن بايلانىستى.
شەشۋ جولدارى:
جەرگىلىكتى سوعىس پەن ەتنوارالىق جانجالدى توقتاتۋ.
حالىقتار جانە مەملەكەتتەر اراسىنداعى زورلىق - زومبىلىقتى جويۋ.
حالىقارالىق تەرروريزممەن كۇرەسۋ.
ستراتەگيالىق قارۋلاندىرۋعا شەك قويۋعا كەلىسىم قابىلداۋ.
مەملەكەتتەر اراسىندا سەنىمدىلىك، سەرىكتەستىك، دوستىق قارىم - قاتىناس ورناتۋ.
قارۋلاندىرۋ بويىنشا جارىستى توقتاتىپ، قارۋسىزداندىرۋ مەن كونۆەرسيا وتكىزۋ قاجەت. كونۆەرسيا - قارۋ شىعارۋ كەشەنىندەگى ارتىلعان رەسۋرستاردى ادامزاماتتىڭ قاجەتتىلىگىنە كەرەكتى ونىمدەردى شىعارۋعا جۇمساۋ.
الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق ماسەلەلەر مەملەكەتتەردىڭ ەكونوميكالىق جاعىنان ارتتا قالۋىنان كورىنەدى. بۇل مەملەكەتتەردى كەيبىر ساناۋلار بويىنشا جەر شارىنىڭ جارتى حالقى مەكەندەيدى. ارتتا قالۋشىلىق سەبەپتەرى: كليماتتىڭ قولايسىزدىعى، ەڭبەكتى باسقارۋ مەن ۇيىمداستىرۋدىڭ تيىمسىزدىگى، ءوندىرىستىڭ السىزدىگى.
شەشۋ جولدارى:
اگرارلىق جانە ساۋدا رەفورمالارىن جۇرگىزۋ؛
ەكونوميكانى يندۋستريالاندىرۋ؛
كاپيتال جيناقتاۋ؛
ءتيىمدى باسقارۋ.
دەموگرافيالىق ماسەلە. حح عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا جەر شارى حالقىنىڭ سانى ۇلعايا ءتۇستيى. ءبىراق دامىعان مەملەكەتتەردە تۋۋ دەموگرافياسى جانە قارتايۋ جاسى تومەندەدى. سوعان بايلانىستى ەڭبەككە قابىلەتسىز تۇرعىندار كوبەيدى.
شەشۋ جولدارى:
دامۋى تومەن مەملەكەتتەردە تۋۋ دەموگرافياسىن شەكتەۋ، سونىمەن قاتار مەملەكەتتىك شارا قولدانىلىپ، ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ؛
دامىعان مەملەكەتتەردە تۋۋ دەموگرافياسىن كوبەيتۋ؛
ساۋدا ماسەلەلەرى ازىق - تۇلىك ماسەلەلەرى جەتىسپەۋشىلىگىمەن تولىق قاندى تاماقپەن قامتاماسىز ەتپەۋ.
شەشۋ جولدارى:
تەڭىز ونىمدەرىن قولدانىسقا ەنگىزۋ؛
دۇنيە ءجۇزى بىرلەستىگىنىڭ كومەگى؛
ونىمدەردى حالىقتىڭ وسۋىنە بايلانىستى سايكەس ءوندىرۋ.
تابيعي رەسۋرستار ماسەلەسى. كوپتەگەن تابيعي رەسۋرستار قالپىنا كەلمەيدى.
شەشۋ جولدارى:
ەكونوميكالىق دامۋ مودەلىن وزگەرتۋ: رەسۋرستاردىڭ كولەمىن وسىرۋدەن ولاردى ءوندىرۋدى جانە پايدالانۋدى راسيوناليزاسيالاۋ؛
ءداستۇرلى ەمەس ەنەرگيا كوزىن دامىتۋ؛
رەسۋرستاردى تۇراقتى جانە ۇنەمدى پايدالانۋعا ىنتالاندىرۋ.
الەۋمەتتىك - ەكولوگيالىق ماسەلەلەر - قوعام مەن قورشاعان ورتانىڭ ءوزارا بايلانىسى. وعان اۋانىڭ، سۋدىڭ لاستانۋى، ءوندىرىس قالدىقتارىنىڭ كوبەيۋى، كليماتتىڭ جاھاندىق وزگەرۋى، جەر قۇنارلىعىنىڭ تومەندەۋى جانە ت. ب.
شەشۋ جولدارى:
قورشاعان ورتانى قورعاۋدىڭ حالىقارالىق باعدارلامالارىن ساقتاۋ؛
ءوندىرىس قالدىقتارىن ۋتيليزاسيالاۋ ماسەلەلەرىن شەشۋ؛
قوعامنىڭ ەكولوگيالىق كوزقاراستارىن قالىپتاستىرۋ.
ادامنىڭ جاھاندىق ماسەلەسى. پاندەميالىق سىرقات، سوزىلمالى السىزدىك سيندرومى، ءتۇرى اۋەستىكتىڭ ءوسۋى.
شەشۋ جولدارى: سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ساقتاۋ جانە ونى ناسيحاتتاۋ.
جاھاندىق جىلىنۋدان ادامدار جيىرەك اۋىرادى.
عالىمدار كليماتتىڭ وزگەرۋى ميلليونداعان ادامداردىڭ دەنساۋلىعىنا زيان كەلتىرەدى دەپ ەسكەرتەدى. دارىگەرگە كەلگەن ءاربىر ناۋقاستىڭ دەنساۋلىعىنىڭ اۋا رايىنىڭ بۇزىلۋى جانە قورشاعان ورتانىڭ اسەرىنە بايلانىستى. بۇل قورىتىندى بۇكىلالەمدىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مەتەورولوگى مادريتتىك ماريا نيەرو شىعارعان. كوكتەگى كونسەلياريا تومەندەگىدەي اۋرۋلار تۋعىزادى
- ديارەيا
- استما
- برونحيت
- مالياريا
- جول اپاتتارى
- يشەميا - جۇرەك اۋرۋى
جاھاندىق جىلىنۋدان كوبىنەسە افريكا جانە ازيا تۇرعىندارى جاپا شەگەدى. ءبىراق ەۆروپا مەن روسسيا ەلىنىڭ قالالارى جازدىڭ كەزىندە كۇننىڭ قاتتى ىسۋىمەن بايلانىستى. كۇنىڭ قاتتى ىسۋىنان اۋانىڭ لاستانۋى كۇشەەدى. وعان جەڭىل كولىكتەردەن شىعارىلاتىن گاز، زاۆودتاردان شىعارىلاتىن تۇتىندەر، جولداردان جانە قۇرىلىس ورىندارىنان شىعاتىن شاڭ، شىلىم ءتۇتىنى جانە ت. ب. وسى لاستانۋدان جۇرەك قان تامىرلارىنىڭ، رەسپەراتورلىق، ونكولوگيالىق، جۇيكە جۇيە گەنەتيكالىق اۋرۋلار تۋىنداۋى نەمەسە اسقىنۋى مۇمكىن.
4. قورىتىندى بەينەروليك
5. وزىڭنەن باستا! (وقۋشىلار كورگەن بەينە روليكتارىنان ءوز وي قورىتىندىلارىن ايتادى)
6. «تىلەك شەڭبەرى» (سوڭىنان وقۋشىلار ورنىنان تۇرىپ، شەڭبەر جاساپ گوبۋستى بۇگىنگى تاقىرىپقا بايلانىستى جاقسى تىلەكتەرىمەن ءبىر - بىرىنە ۇسىنادى).
7. رەفلەكسيا
سونىمەن، قورىتىندىلاي كەلە بۇگىنگى سىنىپ ساعاتىنان العان اسەرلەرىڭدى الدارىڭداعى ستيكەرلەردى
ايتالىق،
▪ «جەر شارى» توبىندا ءۇش ءتۇرلى بەينەسى بار ستيكەر تۇر. ەگەر سىنىپ ساعاتى قىزىقتى دەپ ساناساڭ وندا جايقالعان اعاشتى جاپسىراسىڭ، ەگەر ورتا دەڭگەيدە ءوتتى دەپ ەسەپتەسەڭ وندا بۇرشىك اتقان اعاشتى تاڭدايسىڭ، ال ەگەر ساباقتا وزىڭە قاجەت اقپارات الماساڭ قۋراعان اعاشتى جاپسىراسىڭ.
▪ «ادام» توبىندا ءۇش ءتۇرلى بەينەسى بار ستيكەر تۇر. ەگەر سىنىپ ساعاتى قىزىقتى دەپ ساناساڭ وندا كۇلىپ تۇرعان سمايليكتى، ەگەر ورتا دەڭگەيدە ءوتتى دەپ ەسەپتەسەڭ وندا سالماقتى سمايليكتى تاڭدايسىڭ، ال ەگەر ساباكتا وزىڭە قاجەت اقپارات الماساڭ كوڭىلسىز سمايليكتى جاپسىراسىڭ.
▪ «لايىقتى ءومىر» توبىندا ءۇش ءتۇرلى بەينەسى بار ستيكەر تۇر. ەگەر سىنىپ ساعاتى قىزىقتى دەپ ساناساڭ وندا ادەمى ءۇيدى، ەگەر ورتا دەڭگەيدە ءوتتى دەپ ەسەپتەسەڭ وندا ورتاشا دەڭگەيلى ءۇيدى تاڭدايسىڭ، ال ەگەر ساباقتا وزىڭە قاجەت اقپارات الماساڭ ەسكى ءۇيدى جاپسىراسىڭ.
▪ «ادىلەت» توبىندا ءۇش ءتۇرلى بەينەسى بار ستيكەر تۇر. ەگەر سىنىپ ساعاتى قىزىقتى دەپ ساناساڭ وندا ادىلدىك باسىم بولىپ تۇرعان تارازىنى تاڭدايسىڭدار، ەگەر ورتا دەڭگەيدە ءوتتى دەپ ەسەپتەسەڭ وندا تەڭ تۇرعان تارازىنى تاڭدايسىڭ، ال ەگەر ساباقتا وزىڭە قاجەت اقپارات الماساڭ ادىلەتسىزدىك باسىم بولىپ تۇرعان تارازىنى جاپسىراسىڭ.
ساباقتى قورىتىندىلاي كەلە ايتارىم: بىزدە ءبىر عانا جەر شارى بار، بارلىعىمىز ءبىر جەر شارىندا ءومىر سۇرەمىز، وزىمىزگە جاقسى بولۋ ءۇشىن بار نارسەمىزدى ءتيىمدى قولدانىپ، ءبىر – بىرىمىزگە قامقور بولىپ، بارىمىزدى ءبولىسىپ، ءادىل بولساق بىزدە ويلاعانىمىزدىڭ ءبارى بولادى.
سىنىپ ساعاتى اياقتالدى. ساۋ بولىڭىزدار!
You Might Also Like
