اراق، تەمەكى – قاسىرەت كوزى
شىعىس قازاقستان وبلىسى، كاتونقاراعاي اۋدانى،
ارشاتى اۋىلى فيزيكا، ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
قۇرمەتجانوۆا جانەركە
10 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اراق، تەمەكى – قاسىرەت كوزى
ساباقتىڭ ماقساتى: جاس ۇرپاقتىڭ سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋداعى وي ءورىسىن دامىتۋ، زياندى ادەتتەرگە ەلىكتەۋدىڭ، قىزىعۋدىڭ ومىرلەرىنە ءقاۋىپ تۋدىراتىنىڭ ەسكەرتۋ. ىشىمدىك جانە تەمەكەنىڭ اعزاعا تيگىزەر اسەرى، كەلەشەك ومىرلەرىنە ونىڭ زارداپتارى، ادام اعزاسىنا تەرىس اسەرى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، ۆيدەوكورسەتىلىم، سلايد، دانالىق سوزدەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ
تۇستەر ارقىلى ەكى توپقا ءبولىنۋ.
شاتتىق شەڭبەرىنە جينالىپ ءبىر - بىرىنە ءوز ەسىمدەرىنەن باستالاتىن تىلەكتەر ايتۋ
ءى. كىرىسپە ءبولىمى
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى: دەنساۋلىق – ادامنىڭ ەڭ قاسيەتتى دە قۇندى، قايتالانباس، جوعالسا قايتا ورنىنا قيىندىقپەن كەلەتىن، ورنى تولماس اسىل قازىناسى. ءبىز وسى جاڭا عاسىردان كۇتەر ءۇمىتىمىز كوپ. سونداي - اق قازىرگى زاماندا ادام اعزاسىنا تيەر زالالى دا جەتەرلىك. ءتىرى اعزاعا تيەر ەكولوگيالىق ءۇش فاكتوردىڭ اسەرى وسى تاڭدا ايتپاسا دا كوزگە شىققان سۇيەلدەي بولىپ كورىنىپ تۇرعانى انىق.
سالاۋاتتى ءومىر سالتىنىڭ ماقساتى - ءومىر ءسۇرۋدىڭ ماعىناسى تەرەڭ ەكەندىگىن بىلدىرۋدە.
ىشىمدىك، تەمەكى، ناشاقورلىق – ادامنىڭ جاۋى. بۇل جولدان اۋلاق ءجۇرۋ كەرەك. باستى بايلىق دەنساۋلىق ەكەندىگىنە سىزدەردىڭ كوزدەرىڭىزدى جەتكىزگىمىز كەلەدى. ولاي بولسا، ءبىزدىڭ بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىز “اراق، تەمەكى – قاسىرەت كوزى ” تاقىرىبىندا وتەدى.
ءىى نەگىزگى ءبولىم
1. ءسوز جۇمباق شەشۋ
1. سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستاۋعا ناسيحاتتايتىن ءپان؟
2. تازالىق ساقتاۋ تۋرالى عىلىمدى نە دەيدى؟
3. گيگيەنانى ەرتە كەزدەن باستاعان ەلدى اتا؟
4. ادامعا ەڭ كەرەكتى تاعامداردىڭ ءبىرى.
5. ادام نە جەتىسپەگەندە ءومىر سۇرە المايدى؟
6. ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن جول ىزدە؟
7. دەنى ساۋ ادامنىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ تۋرالى قانداي عىلىم بار؟
8. ادام دەنساۋلىعىنا ەڭ كەرەكتى نە نارسە؟
9. وسى ءادىستى دۇرىس قولدانا بىلسەك 99 اۋرۋدان ساۋىعۋعا بولادى دەپ ايتتى امەريكاندىق عالىم پ.برەگ؟
2. بەينەكورسەتىلىم كورسەتۋ
1) تەمەكى تۋرالى
2) الكوگول تۋرالى وقۋشىلاردىڭ ويىن تىڭداۋ
3. پوستەر قۇراۋ جانە ونى قورعاۋ
1. «زەرتتەۋشىلەر» توبى
2. «تاريحشىلار» توبى
4. اپتاسىنا، ايىنا، جىلىنا تەمەكىگە كەتەتىن شىعىندى ەسەپتەۋ
1 قوراپ تەمەكى - 250 تگ بولسا
5. ماقالدى جالعاستىر «ءوز ءۇيىڭدى اداسپاي تاپ»
1. دەنساۋلىق -(زور بايلىق)
2. جارلىنىڭ بايلىعى -(دەنىنىڭ ساۋلىعى)
3. جان اۋىرسا ءتان ازادى،
(قايعى باسسا - جان ازادى.)
4. دەنى ساۋدىڭ (جانى ساۋ.)
5. دەنى ساۋ ۇرپاق -(ەل بولاشاعى)
6. اۋرۋىن جاسىرعان (ولەدى.)
7. شىنىقساڭ (شىمىر بولارسىڭ)
6. سەرگىتۋ ءساتى (بيلەۋ)
7. ءبىر تامشى وي
سۋرەتكە قاراپ ءبىر اۋىز ولەڭ قۇراۋ
8. جاعداياتتى شەش
1. ءبىر سپورتسمەن ءوزى ايگىلى بولادى. جاقسى، جۇرتقا تانىمال.
ءبىراق تابىس كوزى ونشا بولمايدى. ەندى ول وتباسىنان اسىراۋ ءۇشىن“اراق زاۆودىنا” جۇمىسقا تۇرادى. العاشقى كەزدە جاقسى تابىس تاۋىپ جۇرەدى. كەيىننەن ول از-ازداپ ءىشىپ، اراققا بويى
ۇيرەنىپ كەتەدى. ەندى جۇمىستى تاستايىن دەسە، اقشا كەرەك، تاستامايىن دەسە، ءىشىپ قويا بەرەدى. جاعداياتتان قالاي شىعۋعا بولادى؟
2) ول 15 جاستا. تەمەكى تارتىپ، اراق ءىشىپ، از - ازدان ۇيرەنىپ ءجۇرىپ ابدەن بويىنا ءسىڭىرىپ الدى. ال ونىڭ اعاسى دا العاشقىدا قالاي بوي ۇرعانىن بىلمەي قالعان بولاتىن. ءىنىسى اعاسىنىڭ سول ءبىر زاتتاردان قانشا زارداپ شەككەنىن بىلەدى. ءبىراق ءوزى سول زاتتاردى تاستاي المايدى. ءسىزدىڭ پىكىرىڭىز؟
ءىىى. قورىتىندى
اقىلدىڭ التى قالپاعى. ءوز پىكىرلەرىن تۇستەر ارقىلى كورسەتۋ
نازىكەش: ۋا حالقىم، نازار اۋدار دەنساۋلىققا
ومىردە باقىتتىسىڭ دەنىڭ ساۋدا.
“دەنساۋلىق – تەرەڭ باقىت” دەگەن ءسوزدى
قۇر ايتپاعان ۇلى اباي دانامىز دا.
ماعجان: دەنىڭ ساۋدا كۇشتىسىڭ بۇل الەمدە
دەنىڭ ساۋدا سۇلۋسىڭ جەر بەتىندە.
سول مىقتى دەنساۋلىقتىڭ ارقاسىندا
جەڭەرسىڭ اۋىر زامان تالكەگىن دە.
باقىت: دەنىڭ ساۋدا جەتەرسىڭ ارمانىڭا
جوسپارلاپ العا قويعان ماقساتىڭا
دەنىڭ ساۋدا كورەرسىڭ بۇل دۇنيەنىڭ
بار قىزىق، راحاتىن، جارىعىن دا.
جەڭىس: دەنساۋلىق – شەكسىز باقىت حالقىم مەنىڭ
سوندىقتان كوڭىل اۋدار دەنساۋلىققا.
قولدا باردا ءبىل ونىڭ قاسيەتىن
كۇتىپ، باپتاپ ايالا ءار ۋاقىتتا
ستيكەرلەرگە ءوز ويلارىن جازۋ
ارشاتى اۋىلى فيزيكا، ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
قۇرمەتجانوۆا جانەركە
10 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اراق، تەمەكى – قاسىرەت كوزى
ساباقتىڭ ماقساتى: جاس ۇرپاقتىڭ سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋداعى وي ءورىسىن دامىتۋ، زياندى ادەتتەرگە ەلىكتەۋدىڭ، قىزىعۋدىڭ ومىرلەرىنە ءقاۋىپ تۋدىراتىنىڭ ەسكەرتۋ. ىشىمدىك جانە تەمەكەنىڭ اعزاعا تيگىزەر اسەرى، كەلەشەك ومىرلەرىنە ونىڭ زارداپتارى، ادام اعزاسىنا تەرىس اسەرى تۋرالى ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىگى: سۋرەتتەر، ۆيدەوكورسەتىلىم، سلايد، دانالىق سوزدەر.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ
تۇستەر ارقىلى ەكى توپقا ءبولىنۋ.
شاتتىق شەڭبەرىنە جينالىپ ءبىر - بىرىنە ءوز ەسىمدەرىنەن باستالاتىن تىلەكتەر ايتۋ
ءى. كىرىسپە ءبولىمى
ءمۇعالىمنىڭ ءسوزى: دەنساۋلىق – ادامنىڭ ەڭ قاسيەتتى دە قۇندى، قايتالانباس، جوعالسا قايتا ورنىنا قيىندىقپەن كەلەتىن، ورنى تولماس اسىل قازىناسى. ءبىز وسى جاڭا عاسىردان كۇتەر ءۇمىتىمىز كوپ. سونداي - اق قازىرگى زاماندا ادام اعزاسىنا تيەر زالالى دا جەتەرلىك. ءتىرى اعزاعا تيەر ەكولوگيالىق ءۇش فاكتوردىڭ اسەرى وسى تاڭدا ايتپاسا دا كوزگە شىققان سۇيەلدەي بولىپ كورىنىپ تۇرعانى انىق.
سالاۋاتتى ءومىر سالتىنىڭ ماقساتى - ءومىر ءسۇرۋدىڭ ماعىناسى تەرەڭ ەكەندىگىن بىلدىرۋدە.
ىشىمدىك، تەمەكى، ناشاقورلىق – ادامنىڭ جاۋى. بۇل جولدان اۋلاق ءجۇرۋ كەرەك. باستى بايلىق دەنساۋلىق ەكەندىگىنە سىزدەردىڭ كوزدەرىڭىزدى جەتكىزگىمىز كەلەدى. ولاي بولسا، ءبىزدىڭ بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىز “اراق، تەمەكى – قاسىرەت كوزى ” تاقىرىبىندا وتەدى.
ءىى نەگىزگى ءبولىم
1. ءسوز جۇمباق شەشۋ
1. سالاۋاتتى ءومىر سالتىن ۇستاۋعا ناسيحاتتايتىن ءپان؟
2. تازالىق ساقتاۋ تۋرالى عىلىمدى نە دەيدى؟
3. گيگيەنانى ەرتە كەزدەن باستاعان ەلدى اتا؟
4. ادامعا ەڭ كەرەكتى تاعامداردىڭ ءبىرى.
5. ادام نە جەتىسپەگەندە ءومىر سۇرە المايدى؟
6. ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن جول ىزدە؟
7. دەنى ساۋ ادامنىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ تۋرالى قانداي عىلىم بار؟
8. ادام دەنساۋلىعىنا ەڭ كەرەكتى نە نارسە؟
9. وسى ءادىستى دۇرىس قولدانا بىلسەك 99 اۋرۋدان ساۋىعۋعا بولادى دەپ ايتتى امەريكاندىق عالىم پ.برەگ؟
2. بەينەكورسەتىلىم كورسەتۋ
1) تەمەكى تۋرالى
2) الكوگول تۋرالى وقۋشىلاردىڭ ويىن تىڭداۋ
3. پوستەر قۇراۋ جانە ونى قورعاۋ
1. «زەرتتەۋشىلەر» توبى
2. «تاريحشىلار» توبى
4. اپتاسىنا، ايىنا، جىلىنا تەمەكىگە كەتەتىن شىعىندى ەسەپتەۋ
1 قوراپ تەمەكى - 250 تگ بولسا
5. ماقالدى جالعاستىر «ءوز ءۇيىڭدى اداسپاي تاپ»
1. دەنساۋلىق -(زور بايلىق)
2. جارلىنىڭ بايلىعى -(دەنىنىڭ ساۋلىعى)
3. جان اۋىرسا ءتان ازادى،
(قايعى باسسا - جان ازادى.)
4. دەنى ساۋدىڭ (جانى ساۋ.)
5. دەنى ساۋ ۇرپاق -(ەل بولاشاعى)
6. اۋرۋىن جاسىرعان (ولەدى.)
7. شىنىقساڭ (شىمىر بولارسىڭ)
6. سەرگىتۋ ءساتى (بيلەۋ)
7. ءبىر تامشى وي
سۋرەتكە قاراپ ءبىر اۋىز ولەڭ قۇراۋ
8. جاعداياتتى شەش
1. ءبىر سپورتسمەن ءوزى ايگىلى بولادى. جاقسى، جۇرتقا تانىمال.
ءبىراق تابىس كوزى ونشا بولمايدى. ەندى ول وتباسىنان اسىراۋ ءۇشىن“اراق زاۆودىنا” جۇمىسقا تۇرادى. العاشقى كەزدە جاقسى تابىس تاۋىپ جۇرەدى. كەيىننەن ول از-ازداپ ءىشىپ، اراققا بويى
ۇيرەنىپ كەتەدى. ەندى جۇمىستى تاستايىن دەسە، اقشا كەرەك، تاستامايىن دەسە، ءىشىپ قويا بەرەدى. جاعداياتتان قالاي شىعۋعا بولادى؟
2) ول 15 جاستا. تەمەكى تارتىپ، اراق ءىشىپ، از - ازدان ۇيرەنىپ ءجۇرىپ ابدەن بويىنا ءسىڭىرىپ الدى. ال ونىڭ اعاسى دا العاشقىدا قالاي بوي ۇرعانىن بىلمەي قالعان بولاتىن. ءىنىسى اعاسىنىڭ سول ءبىر زاتتاردان قانشا زارداپ شەككەنىن بىلەدى. ءبىراق ءوزى سول زاتتاردى تاستاي المايدى. ءسىزدىڭ پىكىرىڭىز؟
ءىىى. قورىتىندى
اقىلدىڭ التى قالپاعى. ءوز پىكىرلەرىن تۇستەر ارقىلى كورسەتۋ
نازىكەش: ۋا حالقىم، نازار اۋدار دەنساۋلىققا
ومىردە باقىتتىسىڭ دەنىڭ ساۋدا.
“دەنساۋلىق – تەرەڭ باقىت” دەگەن ءسوزدى
قۇر ايتپاعان ۇلى اباي دانامىز دا.
ماعجان: دەنىڭ ساۋدا كۇشتىسىڭ بۇل الەمدە
دەنىڭ ساۋدا سۇلۋسىڭ جەر بەتىندە.
سول مىقتى دەنساۋلىقتىڭ ارقاسىندا
جەڭەرسىڭ اۋىر زامان تالكەگىن دە.
باقىت: دەنىڭ ساۋدا جەتەرسىڭ ارمانىڭا
جوسپارلاپ العا قويعان ماقساتىڭا
دەنىڭ ساۋدا كورەرسىڭ بۇل دۇنيەنىڭ
بار قىزىق، راحاتىن، جارىعىن دا.
جەڭىس: دەنساۋلىق – شەكسىز باقىت حالقىم مەنىڭ
سوندىقتان كوڭىل اۋدار دەنساۋلىققا.
قولدا باردا ءبىل ونىڭ قاسيەتىن
كۇتىپ، باپتاپ ايالا ءار ۋاقىتتا
ستيكەرلەرگە ءوز ويلارىن جازۋ
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
№3 «ەرتەگى» مدۇ مەڭگەرۋشىسى
