InfoHub Logo

ءبىر شالدىڭ ءۇش ۇلى مەن الما اعاشى بولىپتى. شال جىل سايىن ونىڭ جەمىسىن جەپ، جاسارىپ تۇرادى ەكەن. ءبىر جىلى المالارىن بەلگىسىز بىرەۋ جەپ كەتەدى. كەلەر جىلى شال ساقتىق جاساپ، ۇلكەن بالاسىن كۇزەتكە تۇرعىزادى. تۇندە ول ۇيىقتاپ قالىپ، المانى جەگىزىپ قويادى. ەكىنشى جولى ورتانشىسى كۇزەتەدى. ول دا ۇيىقتاپ قالادى. ءۇشىنشى جولى كىشى بالاسى كۇزەتپەك بولادى. ول ۇيىقتاماي، تۇنىمەن سىبىزعىسىن تارتىپ وتىرادى. ءتۇننىڭ ءبىر ۋاقىتىندا التىن قۇس كەلىپ، المانى جەي باستايدى. بالا قاناتىنان ۇستاي العاندا قۇس ۇشىپ كەتىپ، ءبىر قاۋىرسىنى قولىندا قالادى. ەرتەسىنە قۇستىڭ قاۋىرسىنىن اكەسىنە اكەلىپ بەرەدى. سوندا اكەسى:

— ەندى قۇستىڭ ءوزىن تابىڭدار، – دەيدى.

عاجايىپ قۇستى ىزدەمەك بولىپ، شالدىڭ ەكى ۇلى مىقتى ات ءمىنىپ، ءجۇرىپ كەتەدى. سول كەزدە كىشى بالاسى:

— مەن دە بارامىن، – دەپ اكەسىنەن رۇقسات سۇرايدى. اكەسى كەلىسىپ، سارى قۇنانىن ەرتتەپ بەرەدى. بالا جول بويىندا قارا تاسقا كەزىگەدى. قارا تاستا «سول جاققا بارعاننىڭ ءوزى ولەدى، وڭ جاققا بارعاننىڭ اتى ولەدى» دەگەن جازۋ بار ەكەن. سوندا قۇنانعا ءتىل ءبىتىپ:          — ولسەم ولەرمىن، وڭ جاققا ءجۇر، – دەيدى.

بالا توعايدىڭ ىشىنە كەلگەندە ءبىر ءبورى تاپ بەرەدى. ول اتتان تۇسە قاشادى. ءبورى اتتى باس سالادى. قۇنانىنان ايىرىلىپ، ءبىر تەرەككە جاسىرىنىپ، جىلاپ وتىرعان بالاعا قاسقىر:

— قورىقپا، مەن سەنىڭ اتىڭدى جەدىم، ەندى تىلەگىڭدى ورىنداپ، بارار جەرىڭە جەتكىزەمىن، – دەيدى.

— ىزدەگەنىم التىن قۇس ەدى، – دەيدى بالا.

— وندا سەن مەنىڭ ۇستىمە ءمىن دە، كوزىڭدى جۇم-دەيدى. مىنەدى، كوزدى جۇمادى. ءبورى زىمىراي جونەلەدى. ءبىر ۋاقىتتار بولعاندا، قاسقىر «كوزىڭدى اش» دەيدى. بالا كوزىن اشسا، ءبىر قالاعا كەلىپتى. ءبورى:

— قۇس مىنا ۇيدە، اقىرىن بارىپ اياعىنان ۇستاماي، قاناتىنان قارماپ الىپ شىق، – دەيدى.

بالا ۇيگە كىرگەننەن كەيىن قاسقىردىڭ ءسوزىن ۇمىتىپ، قۇستىڭ اياعىنان شاپ بەرەدى. سول كەزدە اياعىنداعى قوڭىراۋى شىلدىرلاپ، حاننىڭ جىگىتتەرى بالانى ۇستاپ الادى. ەرتەڭىندە ونى حانعا الىپ كەلەدى. حان:

— قۇستى نەگە ۇرلاماقشى بولدىڭ؟ – دەپ سۇرايدى.

سوندا بالا:

— مەنىڭ اكەمنىڭ ءبىر ءتۇپ الماسى بار ەدى، قۇسىڭىز ءۇش جىلدان بەرى المانى جەپ كەتىپ، اكەم سودان بەرى قارتايىپ بارا جاتىر، –دەيدى. حان:

— اكەڭ ءۇشىن قانىڭدى توكپەيىن. وسى جاقتا ءبىر حاننىڭ التىن جالدى، التىن قۇيرىقتى اتى بار، سونى اكەلسەڭ، قۇستى بەرەمىن، – دەيدى.

بالا بورىگە كەلىپ حاننىڭ تىلەگىن جەتكىزەدى. سوندا ءبورى:

— ۇستىمە ءمىن دە، كوزىڭدى جۇم، – دەيدى. ءبىر ۋاقىتتا بۇلار تاعى ءبىر قالاعا كەلىپتى. سوندا ءبورى:

— قىرىق سارايدان كەيىن ءبىر ساراي بار. سول سارايدا التىن جالدى ات تۇر. شىلبىرىنان ۇستاماي، جالىنان جەتەلەپ الىپ شىق، – دەيدى. بالا ايتقاندى ۇمىتىپ، شىلبىرىنان جەتەلەپ شىعامىن دەپ، تاعى دا قولعا ءتۇسىپ قالادى. ەرتەسىندە حاننىڭ الدىنا بارعاندا، بالا نە ءۇشىن كەلگەنىن ايتادى. سوندا حان:

— اكەڭ ءۇشىن جازاعا تارتپايمىن. وسى جاقتا ءبىر حاننىڭ سۇلۋ قىزى بار، سونى الىپ كەلسەڭ، اتتى بەرەمىن، – دەيدى.

بالا بورىگە كەلىپ جاعدايدى ايتادى. سوندا ءبورى:

— بۇل جولى مەن بارايىن، – دەپ ءوزى كەتەدى. حاننىڭ قىزى قىرىق قىزبەن ب ا ق ىشىنە سەيىلدەۋگە شىققان ەكەن. ءبورى الما اعاشىنا جاسىرىنىپ تۇرادى. قىزدار جانىنان وتە بەرگەندە ول حاننىڭ قىزىن كوتەرىپ الا جونەلىپ، بالاعا اكەلەدى. جولدا قىز بەن بالا ءبىر-بىرىن ۇناتىپ قالادى. بالا بورىگە:

— ەكەۋمىزدىڭ ايىرىلعىمىز كەلمەيدى، وسىنىڭ امالىن تاپساڭ ەكەن، – دەيدى.

سونىمەن، ولار شاھارعا كەلەدى. ءبورى كەيپىن وزگەرتىپ، سۇلۋ قىز بولا قالادى. بالا حانعا ايتقان قىزىڭ وسى دەپ كەيپىن وزگەرتكەن ءبورىنى الىپ كەلەدى. حان بالاعا ريزا بولىپ، التىن جالدى اتىن بەرەدى. بالا كەتكەن سوڭ قىزدى ۇيگە كىرگىزىپ، جانىنا جاقىنداسا، قىز جوق-قاسقىر تۇر. حان قورقىپ تالىپ قالعاندا، قاسقىر سىرتقا قاشىپ شىعىپ، جىگىتتى قۋىپ جەتەدى. بالا بورىگە:

— بۇل اتتان دا ايىرىلعىم كەلمەي تۇر، سونىڭ ءبىر امالىن تاپ، – دەيدى. ءبورى «ماقۇل» دەپ كەيپىن وزگەرتىپ، التىن اتقا اينالادى. حان التىن جالدى اتتى قولىنا تۇسىرگەنىنە ءماز بولىپ، بالاعا التىن قۇستى ۇستاتىپ جىبەرەدى.

حان سول كۇنى اڭشىلارىن جيناپ، بالا اكەلىپ بەرگەن التىن اتقا ءمىنىپ، اڭعا شىعادى. ءبىر جازىققا اتتارىن تۇساپ، وزدەرى كيىك اتۋعا كەتەدى. ولار كەتىسىمەن، ءبورى ءوز بەينەسىنە ەنىپ،تۇسالعان اتتاردىڭ ءبارىن جەپ قويادى. سودان سوڭ بالانى قۋىپ جەتەدى دە:

— ءارى قاراي وزدەرىڭ جۇرە بەرىڭدەر، – دەپ قالىپ قويادى. ەكەۋى ۇزاق جول جۇرەدى. ءبىر كەزدە قىز:

— ازداپ دەمالايىڭشى، – دەيدى. ەكەۋى ۇيىقتاپ جاتقاندا جىگىتتىڭ ەكى اعاسى جەتىپ كەلىپ ولاردىڭ ۇستىنەن تۇسەدى.

— اكەمىز ەكەۋىڭ تاپپاعاندى ىنىلەرىڭ تاپتى دەپ ءبىزدى جەك كورەتىن بولادى دەپ، ءارى قىزعا قىزىعىپ ءوزارا اقىلداسىپ، ءىنىسىن ءولتىرىپ، سۇلۋ قىزدى، التىن قۇستى جانە التىن جالدى اتتى الىپ كەتەدى.

ءبىر كۇنى باياعى ورماندى كەزىپ جۇرگەن جەلدەن جۇيرىك ءبورى بالانىڭ جايىن سەزىپ، وعان جەتىپ كەلسە، دوسىنىڭ ولىگىن قارعالار شوقىپ جەپ جاتقانىن كورەدى. سوندا ول قارعالاردىڭ پاتشاسىن ۇستاپ الىپ:

— ولمەستىڭ سۋىن اكەلىڭدەر، ايتپەسە بوساتپايمىن، – دەيدى. ولار ولمەستىڭ سۋىن اكەلىپ بەرەدى. ءبورى سۋدى بالاعا سەبەدى. بالا:

— ۇيىقتاپ قالىپپىن، – دەپ اتىپ تۇرادى.

ءبورى بالاعا:

— مەنىڭ ۇستىمە ءمىن، ۇيىڭە الىپ بارايىن، – دەيدى.

كەلسە، باياعى قىزعا ۇلكەن اعاسى ۇيلەنگەلى جاتىر ەكەن. بالا:

— ۇيگە كىرىپ، سىبىزعى تارتىپ بەرۋگە رۇقسات سۇراپ بەر، – دەپ ءبىر كەمپىردى جىبەرەدى. كەمپىر بالانىڭ ءسوزىن جەتكىزەدى. سوندا اكەسى:

— بالكىم، مەنىڭ كىشى بالامنىڭ كۇيىن وينار، كىرسىن، – دەيدى. بالا ۇيگە كىرىپ، سىبىزعى تارتىپ بەرەدى. سوندا قىز:

— مەنى العان بالا وسى! بۇل ەكەۋى مۇنى ءولتىرىپ، مەنى وسىندا الىپ كەلدى، – دەيدى.

اكەسى ءىستىڭ جايىن ءتۇسىنىپ، ەكى بالاسىن ەلدەن قۋىپ، قىزدى كىشى بالاسىنا الىپ بەرەدى. ەكەۋى باقىتتى ءومىر سۇرەدى.

شال بولسا، جىل سايىن باياعى المانىڭ جەمىسىن جەپ، جىلدان جىلعا جاسارادى ەكەن.

سابيگە ءومىر سىيلاعان قۇدىرەت

ءولى مەن ءتىرىنىڭ دوستىعى تۋرالى اڭىز

---