InfoHub Logo

ساياحات ساباق
تاقىرىبى: انتيۆيرۋستار پاتشالىعىنا ساياحات (پرەزەنتاسياسىمەن)
ارمىسىزدار وقۋشىلار! بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ تاقىرىبى “انتيۆيرۋستار پاتشالىعىنا ساياحات“ دەپ اتالادى. ومىردەگى سياقتى “كومپيۋتەر الەمىندە” دە كوپ كەدەرگىلەر كەزدەسەدى. ساياحات بارىسىندا الدىمىزدا كوپتەگەن كەدەرگىلەر بار. ول - كومپيۋتەرلىك ۆيرۋستار. ال انتيۆيرۋستار پاتشالىعى كومپيۋتەر الەمىن ۆيرۋستاردىڭ جاۋىنگەرشىلىك شاپقىنشىلىعىنان قورعايدى، ياعني كومپيۋتەر الەمىنىڭ تاعىنا ۆيرۋستاردىڭ وتىرماۋىن قامتاماسىز ەتەدى. سىزدەرگە ساتتىلىك تىلەي وتىرىپ ساياحاتىمىزدى باستايىق. ىسكە ءسات!
پروبلەمالىق سيتۋاسيا
• بالالار، ادامدار اۋىرعان سياقتى كومپيۋتەرلەر دە اۋىرادى، ولار كوبىنەسە جۇقپالى اۋرۋلار سياقتى. بۇل اۋرۋلاردى كومپيۋتەرلىك ۆيرۋستار دەپ اتايدى.
• قازىرگى زاماندا ەل اۋزىنان «كومپيۋتەرىمە ۆيرۋس ءتۇستى»، «كومپيۋتەرىم ۆيرۋستان ۇشىپ كەتتى» ت.س.س سوزدەردى ەستۋگە بولادى. بۇل نە دەگەن ءسوز؟ كومپيۋتەرگە ۆيرۋس قايدان تۇسەدى؟ ۆيرۋس تۇسسە نە ىستەيمىز؟
ساياحاتىمىزدى باستاماس بۇرىن كومپيۋتەرلىك ۆيرۋستاردىڭ انىقتاماسىنا توقتالايىق.
• كومپيۋتەرلىك ۆيرۋس – ارنايى جازىلعان شاعىن كولەمدى پروگرامما. ول وزدىگىنەن باسقا پروگراممالار سوڭىنا نەمەسە الدىنا قوسىمشا جازىلادى دا، ولاردى “بۇلدىرۋگە” كىرىسەدى، سونداي - اق كومپيۋتەردە تاعى باسقا كەلەڭسىز ارەكەتتەردى ىستەۋى مۇمكىن. ىشىنەن وسىنداي ۆيرۋس تابىلعان پروگرامما “اۋرۋ جۇققان” نەمەسە “بۇلىنگەن” دەپ اتالادى.
ساياحاتىمىزدى "ۆيرۋستار ساياباعىنان" باستايىق
"ۆيرۋستار ساياباعىنا" قوش كەلدىڭىزدەر!
● مەكەندەۋ ورتاسىنا قاراي
♦ فايلدىق
بۇل قولدانبالى پروگراممالاردىڭ ىشىنە ەنگىزىلگەن پروگراممالىق كودالىق بلوكتار. ۆيرۋستىق كودا پروگرامما جۇكتەلگەندە جىبەرىلەدى.
♦ جۇكتەيتىن
نەگىزگى جۇكتەيتىن جازباعا نەمەسە جۇكتەيتىن سەكتورعا ۆيرۋس جۇقتىرادى. وپەراسيالىق جۇيە جۇكتەلگەندە جۇقپالى تاسۋشىدان ۆيرۋس جۇعادى.
♦ ماكروۆيرۋستار
Word قۇجاتتارى جانە Excel ەلەكتروندىق كەستەسى قۇجاتتارىنا ۆيرۋس جۇقتىرادى. جۇعۋ قۇجات
فايلىن اشقاندا ورىندالادى.

● جۇمىس لوگيكاسى جانە ماقساتىنا قاراي
♦ ۇستاۋىش - ۆيرۋستار
♦ لوگيكالىق بومبالار
♦ قۇرتتار
♦ ترويان اتتارى
● ماقساتىنا قاراي
♦ بەيساۋات
♦ ناسيحاتشى
♦ شانتاج جاساۋشى
♦ ماعىناسىز

ۆيرۋستىڭ پايدا بولۋىنان كومپيۋتەردە مىنانداي وزگەرىستەر بولادى:
• ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ، كومپيۋتەردە ادەتتەگىدەن تىس، كەلەڭسىز قۇبىلىستار باستالعانى بىلىنەدى، ولار، مىسالى، مىناداي ءىس - ارەكەتتەر ىستەۋى مۇمكىن:
• كەيبىر پروگراممالار جۇمىس ىستەمەي قالادى نەمەسە دۇرىس جۇمىس ىستەمەيدى؛
• ەكرانعا ادەتتەگىدەن تىس بوتەن مالىمەتتەر، سيمۆولدار؛
• كومپيۋتەردىڭ باياۋ جۇمىس ىستەۋى.
• جۇمىستىڭ توقتالۋى
• فايلدار مەن قاپشىقتاردىڭ جوعالۋى.
• فايلداردىڭ ولشەمدەرىنىڭ وزگەرۋى.
• ديسكىدە فايلداردىڭ سانىنىڭ كەنەتتەن وزگەرۋى.
• وج بوس ورىنىنىڭ ولشەمىنىڭ كىشىرەيۋى
• كومپيۋتەر جۇمىسىنىڭ جاڭىلىسۋى.

ۆيرۋستى كىم جاسايدى، ولار قايدان پايدا بولادى؟
• 1 جولى. ولاردى بىلىكتى باعدارلاماشىلار قىزعانىش، كەكتەنۋ، مانساپقۇمارلىق ماقساتىندا، باسقا باسەكەلەس فيرمالارىنا زيان كەلتىرۋ ءۇشىن.
• 2 جولى انتيۆيرۋستىق باعدارلامالاردى ساتۋدان اقشا تابۋ ماقساتىنان جازادى.

ال ەندى وسىنشا ۆيرۋستىڭ ىشىنەن قالاي شىعامىز؟
تەست تاپسىرمالارىن شەشۋ ارقىلى ۆيرۋستار ساياباعىنان شىعايىق.
1. وزدىگىنەن كوبەيۋگە قابىلەتتى ارنايى پروگراممالار؟
• كومپيۋتەرلىك ۆيرۋستار
• كومپيۋتەرلىك بومبالار
• پروگراممالىق ۆيرۋستار
2. ىشىندە ۆيرۋس تابىلعان پروگرامما؟
• ەمدەلەتىن
• كورىنبەيتىن
• بۇلىنگەن
3. مەكەندەۋ ورتاسىنا قاراي ۆيرۋستاردى نەشەگە بولۋگە بولادى؟
• 5
• 3
• 2
4. وپەراسيالىق جۇيە جۇكتەلگەندە جۇقپالى تاسۋشىدان جۇعاتىن ۆيرۋس؟
• فايلدىق
• جۇكتەيتىن
• ماكروۆيرۋستار
5. ماكروۆيرۋستار....
• جۇعۋ قۇجات فايلىن اشقاندا ورىندالادى
• وپەراسيالىق جۇيەنى جۇكتەگەندە جۇعادى
• ۆيرۋستىق كودا پروگرامما جۇكتەلگەندە جىبەرىلەدى
6. جۇمىس لوگيكاسىنا جانە ماقساتىنا قاراي؟
• لوگيكالىق بومبالار، قۇرتتار، ترويان اتتارى، ۇستاۋىش ۆيرۋستار
• بەيساۋات، ناسيحاتشى، ماعىناسىز، شانتاج جاساۋشى
• جۇكتەيتىن، ماكروۆيرۋستار
7. قازىرگى كەزدە شامامەن نەشە ۆيرۋس تۇرلەرى بار؟
15 000
10 000
25 000
8. ماقساتىنا قاراي ۆيرۋستار:
• لوگيكالىق بومبالار، قۇرتتار، ترويان اتتارى، ۇستاۋىش ۆيرۋستار
• بەيساۋات، ناسيحاتشى، ماعىناسىز، شانتاج جاساۋشى
• جۇكتەيتىن، ماكروۆيرۋستار
9. قاراپايىم قولدانبالى پروگراممالارعا ەنىپ الىپ، سولارعا رۇقسات ەتىلمەگەن ارەكەتتەردى ورىندايدى.
• ترويان اتتارى
• قۇرتتار
• لوگيكالىق بومبالار
10. پروگراممالىق قۇرالدار كەشەنىندەگى قاتەلىكتەر مەن دالسىزدىكتەردى پايدالاناتىن ۆيرۋستار؟
• ترويان اتتارى
• ۇستاۋىش - ۆيرۋستار
• لوگيكالىق بومبالار
ال جارايسىڭدار
بالالار، ۆيرۋستاردىڭ شابۋىلىنا توتەپ بەردىڭدەر. ەندى “انتيۆيرۋستاردىڭ پاتشالىعىنا”
ساياحاتىمىزدى ودان ءارى جالعاستىرايىق.

انتيۆيرۋستار پاتشالىعى
♦ دەتەكتور - پروگراممالار – تەك بۇرىننان بەلگىلى ۆيرۋس تۇرلەرىنەن عانا قورعاي الادى، جاڭا ۆيرۋسقا ولار دارمەنسىز بولىپ كەلەدى.
♦ دوكتور - پروگراممالار - نەمەسە “فاگتار” ۆيرۋس جۇققان پروگراممالارمەن ديسكىلەردى “ۆيرۋس” اسەرىن الىپ تاستاۋ، ياعني “جۇلىپ الۋ” ارقىلى ەمدەپ – ولاردى باستاپقى قالپىنا كەلتىرەدى.
♦ دوكتور - ريەۆيزورلار - دوكتور - پروگرامما مەن ريەۆيزورلار اراسىنان شىققان گيبريد. بۇلار تەك فايلداعى وزگەرىستەردى، انىقتاپ قانا قويماي، ولاردى اۆتوماتتى تۇردە “ەمدەپ” باستاپقى قالىپتى جاعدايعا تۇزەپ كەلتىرەدى.
♦ ريەۆيزور - پروگراممالار - دا الدىمەن پروگراممالار مەن ديسكىنىڭ جۇيەلىك ايماعى تۋرالى مالىمەتتەردى ەسىنە ساقتاپ، سودان سوڭ ونى كەيىنگىسىمەن سالىستىرا وتىرىپ سايكەسسىزدىكتى انىقتاسا، ونى دەرەۋ پروگرامما يەسىنە حابارلايدى.
♦ ريەۆيزورلار – ولاردىڭ مىندەتى پروگراممالاردىڭ. كاتالوگتاردىڭ كومپيۋتەر ۆيرۋس جۇقتىرماي تۇرعانداعى العاشقى كۇيىن ەستە ساقتاۋ، سودان كەيىن ءالسىن - ءالسىن ونىڭ اعىمداعى كۇيىن العاشقىمەن سالىستىرىپ وتىرۋ. د. موستوۆ دايىنداعان پروگامما - ريەۆيزور ADif جاقسى تانىمال.
♦ پوليفاگتار. ولاردىڭ قىزمەتى - ۆيرۋستاردى تابۋ عانا ەمەس، ونىڭ كوداسىن جۇقپالى (اۋرۋ جۇققان) پروگراممادان جويۋ. وتە قۋتتى پوليگراف - سكانەر ي. دانيلوۆ قۇرعان Dr. Web (Doctor Web) بولىپ تابىلادى. ول ۆيرۋستاردى جاقسا ايىرىپ تانيدى، ءبىراق ونىڭ بازاسىندا ۆيرۋسقا قارسى كۇرەسەتىن قۇرالدار باسقا ۆيرۋسقا قارسى پروگراممالارعا قاراعاندا اناعۇرلىم از. جالپىعا ايگىلى پوليفاگ ە. كاسپەرسكيي زەرتحاناسى قۇرعان Kaspersky Anti - Virus پروگرامماسى ۆيرۋسقا قارسى بىردەن - ءبىر سەنىمدى پروگرامما رەتىندە بۇكىل الەمگە ايگىلى.
♦ سۇزگى - پروگراممالار - كومپيۋتەردىڭ وپەراتيۆتىك(جەدەل) جادىندا تۇراقتى (رەزيدەنتتىك) ورنالاسادى دا، ۆيرۋستاردىڭ زياندا ارەكەتىنە اكەلەتىن وپەراسيانى ۇستاپ الىپ، بۇل تۋرالى جۇمىس ىستەپ وتىرعان ادامعا دەر كەزىندە حابارلاپ وتىرادى. ودان ءارى شەشىم قابىلداۋ اركىمنىڭ وزىنە بايلانىستى بولادى.
ۆاكسينا - پروگراممالار – كومپيۋتەردەگى پروگراممالار جۇمىسىنا اسەر ەتپەي، ولاردى ۆيرۋس “جۇققان” سياقتى ەتىپ موديفيكاسيالايدى دا، ۆيرۋس اسەرىنەن ساقتايدى، ءبىراق بۇل پروگراممالاردى پايدالانۋ ونشا ءتيىمدى ەمەس.

كومپيۋتەر الەمىن ۆيرۋستاردىڭ جاۋلاپ الماۋى ءۇشىن مىنانداي تاپسىرمالاردى ورىنداۋ كەرەك.
سىزدەردىڭ ماقساتتارىڭىز وسى بۇلىنگەن حاتتى قالپىنا كەلتىرۋ.
1حات.
سكانەر مەن پەرنەتاقتانى ىسكە قوسىپ كومپيۋتەردى قوسۋ كەرەك. مونيتورمەن ءماتىن جازىپ، سۋرەتتى كومپيۋتەرگە ەنگىزۋ ءۇشىن پرينتەردى پايدالانامىن. جازىلعان اقپاراتتى قاعازعا باسىپ شىعارۋ ءۇشىن جۇيەلىك بلوك قولدانامىن.
2 - حات.
كومپيۋتەردە ءماتىن جازۋ ءۇشىن Paint تەكىستىك رەداكتوردى پايدالانۋعا بولادى. ال سۋرەت سالعىم كەلسە WordPad ستاندارتتى پروگرامماسىمەن سالا الامىن. مەن پەرنەتاقتامەن جۇمىس ىستەگەندى ۇناتامىن. ويتكەنى وندا كوپتەگەن قۇجاتتاردى ساقتاۋعا، سكانەرلەۋگە بولادى.
وسىمەن “انتيۆيرۋستار پاتشالىعىنا” ساياحاتىمىز اياقتالدى.