InfoHub Logo

اپيىن-كوكنار (ماك سنوتۆورنىي، Papaver somniferum) — بيىكتىگى 1 مەترگە دەيىن جەتەتىن، ءبىر جىلدىق، ءشوپ تەكتەس وسىمدىك. ساباعى تىك ءارى قىسقا، جاپىراقتارى كوپ. تامىردان تىكەلەي ءوسىپ شىققان جاپىراقتارى ءىرى، سوپاقشا، ۇزىندىقتارى 20-30 سانتيمەترگە جۋىق. ساباعىنان ءوسىپ شىققان جاپىراقتارى وتىرمالى، جۇمىرتقا ءتارىزدى، شەتتەرى ارا ءتىستى، تومەنگى جاعى ساباقتى اينالا قورشاپ، وعان جابىسا بىتكەپ. اشىلاردان بۇرىن گۇل توستاعانشاسى تومەن قاراي سالبىراپ تۇرادى. ونىڭ ەكى قالاقشاسى بار، گۇل اشىلعان كەزدە ولار ءتۇسىپ قالادى. گۇل جاپىراقشالارى تورتەۋ. ولاردىڭ ءتۇسى كەيدە اق، كەيدە اشىق قىزىل، كوك ءتۇستى بولىپ كەلە بەرەدى. گۇل جاپىراقشالارىنىڭ ءتۇپ جاعىندا قارا داقتارى بولادى. جەمىسى پىسپەي تۇرعان كەزدە ءتىلىپ قاراساڭىز، اۋادا شامالى تۇرسا كەۋىپ، قارايىپ كەتەتىن تۇقىم قابىنىڭ ىشىندەگى ءسۇت ءتارىزدى ءسولدى كورەسىز. بۇل - اپيىن دەپ اتالاتىن ۋلى زات.

اپيىن-كوكنار مادەني وسىمدىك. جابايى تۇرىندە ەش جەردە كەزدەسپەيدى. ونىڭ ءسۇتتى ءسولىن كەپتىرىپ، ءدارى ءۇشىن جيناپ الادى. اپيىننىڭ قۇرامىندا مورفين، كودەين، پاپاۆەرين، تەباين، ناركوتين دەگەن الكالويدتەر، كاۋچۋك، قويمالجىڭ زاتتار بار. ونىڭ ورگانيزمگە ەتەتىن اسەرى ءمورفيننىڭ نەرۆ جۇيەسىن تىنىشتاندىراتىن، جوتەل باساتىن قاسيەتتەرىنە بايلانىستى. پاپاۆەرين ميدىڭ، جۇرەكتىڭ قان تامىرلارىن كەڭەيتەدى. اپيىن جوتەل باساتىن ءدارى رەتىندە دە، اسقازان، ىشەك تۇينەپ اۋىرعاندا دا، ءىش وتكەندە دە قولدانىلادى. ول تەك دارىگەردىڭ عانا ۇيعارۋىمەن قولدانىلادى.

حالىق مەديسيناسىندا اپيىن-كوكناردىڭ گ ۇلى مەن تۇقىمى دا ىسكە اسادى. ونىڭ تۇقىمىن مايدالاپ سۋعا سالسا، سۇتكە ۇقساس سۇيىق اق زات پايدا بولادى. مۇنى حالىق اراسىندا اپيىن ءسۇتى دەپ اتايدى. وسى ءسۇتتى كۇنىنە جارتى ستاكاننان 3-4 رەت ىشەدى. ول وكپە قابىنۋىن، گەموررويدى ەمدەۋگە پايدالى. اپيىن-كوكناردىڭ كەپتىرىلگەن گۇلدەرىنەن جاسالعان تۇنبانى اسقازان قابىنعاندا ىشەدى، ال ونىڭ ءسپيرتتى تۇنباسىن ۇيقى بۇزىلعاندا، ادام وي ەڭبەگىنەن شارشاعاندا پايدالانادى.

ءدارىنى دايىنداۋ جانە قولدانۋ ءتاسىلى

اپيىن-كوكنار گۇلدەرىنىڭ 10 گرامىن 1 ستاكان قايناپ تۇرعان سۋعا سالىپ 20 مينۋت تۇندىرادى دا، 1 اس قاسىقتان 3 رەت ىشەدى.

---