اق بانتيك
― تاڭعا دەيىن جۇرە بەرسە...
― وندا سەن قورقار ەدىڭ.
― مەن بە؟ قورىقپاس ەدىم.
― شىن ايتامىن، قورقار ەدىڭ.
― ەرەگىستىرسەڭ، ءقازىر مە...
قىز ىلگەرى شىعىپ، ارىق كەمەرىمەن جۇگىرە جونەلدى. تالدىرماش دەنەسىن ءتۇن قاراڭعىلىعى تاسالاي بەرە، دىمقىل كوكتىڭ اراسىنا جاسىرىندى. ينە جاسۋىنداي ۋاق تامشىلار بەتىنە، قولىنا توگىلىپ، كەرمەك لەپتى جۋسان ءيىسى جەلپىدى. اسىعىس لۇپىلدەگەن كىشكەنە جۇرەگىن ساۋساقتارىمەن باسىپ، ارتتان شىعار دىبىستى تىڭداپ، ءبىراز جاتتى. كوك استىنان كورىنبەي شىرىلداعان شەگىرتكە ۇنىنەن باسقا ەشبىر بەلگى بايقالعان جوق، جاپىرىلعان شوپتەر عانا باسىن شۇلعىپ، ءبىرتىن-بىرتىن كوتەرىلىپ قويدى.
ءسال-پال تىنىشتىقتان كەيىن "تابي-عا-ا-ا" دەگەن جىگىت داۋسى اقىرىن شىعىپ، تالماۋراپ قالقىپ اۋاعا ءسىڭدى. ۇيقىلى بەيۋاق سەلت ەتكەندەي، "ا" دىبىستارى سىرعاناق سامالمەن تايعاناپ، قارا قوڭىر ءتۇن ىشىنە شاشىلىپ ءتۇستى.
"قورقاقتى تاپقانىن، ىزدەپ كەلگەنشە جاتا بەرمەسەم، اكەل قولىڭدى".
قىز ەسىمىن اتاعان الگى داۋىس قايتالاندى. "ا" دىبىستارى تاعى كوتەرىلىپ، ءبىراز ءجۇرىپ السىرەپ بارىپ تاعى ءوشتى.
"ءيا، دىبىستارمىن. اياق استىنان باتىر بولا قالۋىن ءوزىنىڭ".
― ار جاعىڭداعى قارايعان قارا جۇگىرىپ كەلەدى.
"ايتا بەرگىن، قويان جۇرەك ەمەسپىن!"
بالا جۇرەگىنە ەلەگىزۋ سياقتى ىڭعايسىزدىق كىردى. جەكە ءوزى مۇنداي ارەكەتكە بارا الار دەپ ويلاماعان ەدى. بىر-بىرىنە يىقتارىن سۇيەسكەن تال جاپىراقتارى دا قىبىرسىز، جولداسى جاسىرىنعان قارا بۇلدىر ءتۇس تا ءۇن-تۇنسىز تۇنەرىپ تۇر.
― تابيعا! - ءدىرىل ارالاس قالتىراعان داۋىس الىسقا ەستىلىپ، جاڭعىرىق اتتى. جەتىمسىرەگەن جالعىز ۇنگە جاسىل قۇراقتىڭ باستارى عانا قۇرعاق سىبدىرلاپ، توگىلىپ تۇسكەندەي سۋ-سۋ ەتتى... ۇيىعان سۇتتەي ءۇنسىز مومىندىقتى قاناتتارىمەن تىلگىلەپ، اسىعىس سۋسىلداعان ءبىر توپ ۇيرەك جەر باۋىرلاي ۇشىپ ءوتتى. ساۋ-ساۋ سوققان قاناتتارىنىڭ گۋىلى جىگىت قۇلاعىنىڭ تۇبىنەن ىسىلدادى. و دا بولسا ۇرەي شاقىرعانداي. سەكەمشىل كوڭىلمەن قىز تىعىلعان باعىتقا داۋىستاي بەرگەندە "پىر" ەتكەن دىبىستان شوشىنىپ، ايقايلاپ جىبەردى. ۇركىپ، ساسقالاقتاپ كوتەرىلگەن ءتۇن تورعايى اپ-ساتتە-اق عايىپ بولا بەردى...
― ءيا، ناعىز-اق ەر ەكەنسىڭ، - دەپ سىقىلىقتاپ كۇلىپ، تۇرەگەلە بەرگەن سەرىگىن ۇيالۋ مەن قۋانىشى ارالاس قۇشاقتاي كەتتى.
― ي-ي، جاسىرماي-اق قويساڭشى، ايقايلاپ جىبەرگەنىڭ بۇكىل اۋىلدى وياتا جازدادى عوي.
― راس، سەن ءۇشىن قورىقتىم.
― تۇك تە ەمەس، ءوزىڭ ءۇشىن... ەندى جاسىرىنسام، تاپتىرماس ەدىم.
― كەرەك ەمەس، جىبەرمەيمىن.
― ا، قورىقتىڭ با؟
― سەنسىز جەردە قورقادى ەكەنمىن.
― سەن جالپى-اق سولايسىڭ.
جىگىت جاۋاپ رەتىندە، جاقىن تارتقان ەركەلىك سەنىممەن قىز جۇرەگىنە بەتىن باستى. قىز تاراپىنان جايشىلىقتاعى قارسىلىعى بايقالعان جوق، ءالسىز عانا قولىنان يتەردى. ءۇنسىز بولسا دا وسىنى قالاعان قىسقا مەرزىم ءبىر شاماعا سوزىلعان ەدى، قىز تارتىنىپ، بۇرىلىپ كەتتى:
― بىلايشا-اق جۇرەلىك...
ەكەۋى دە ءۇنسىز ىلگەرى ءجۇرىپ، بىلىنەر-بىلىنبەس قىبىرمەن سىرعىعان وزەن سۋىنىڭ جيەگىنە كەلدى. وزەن ىشىنە توگىلگەن اسپان جۇلدىزدارى تىنىمسىز شايقالىپ، دامىلسىز قايناعان جوق، بۇگىنگى ءتۇن بۇلتتى بولعاندىقتان، قوس ءبۇيىرى قاراۋىتىپ، شىتۋلى قاباقتاي قوڭىر، سۇستى. شاباق ۇيىرىندەي قۋىسىپ ويناسقان قايماقشا - دوڭگەلەك يىرىمدەرى دە كوز كورىمگە بايقالماي، اندا-ساندا ويىلىپ ءتۇسىپ، سار ەتە قالاتىن داۋسىنان عانا سۋ ەكەنى اڭعارىلادى.
توزعان كيىزشە سەتىنەي باستاعان قالىڭ بۇلت جىرتىعىنان تاڭعى شىق تامشىسىنداي ءبىر جۇلدىز سۋ تۇبىنەن كورىندى.
― جۇلدىزىم!..
― قايسى؟
― ءقازىر عانا سۋ تۇبىنەن كورىنىپ ءوتتى.
― قالايشا ول سەنىڭ عانا جۇلدىزىڭ؟
― ول مەنىڭ قيالىم ءتارىزدى، قاشىقتا تۇرىپ جىلى ۇشىراعان مەيىرىمى ويلارىمدى الديلەپ، الىس ساپارعا شاقىراتىنداي بولادى دا تۇرادى. مەن ونى جاقسى كورەمىن.
― مەن دە وعان ۇشۋدى ارماندايتىنمىن.
― ءبىراق سەنەن كوسموناۆت شىقپاس ەدى.
― نە سەبەپتى شىقپاس ەدى؟
― سەبەبى سەن تىم قورقاقسىڭ.
جىگىت ودان ءارى تالاسقان جوق. باۋىرىنا تارتىپ، وزىنە ساناعان قىز ازىلىنە سۇيسىنگەندەي بولىپ، تىقىر وسكەن قىسقا كوكتى سيپالاي ءۇنسىز وتىردى...
اينالا تىم-تىرىس. لەپتەي بوپ مەيىرلى سامال جەلپىدى. بۋمەن بۇلتقا بولەنگەن جۇمساق ءتۇننىڭ تىپ-تىنىش شاعى. اۋىلدىڭ يتتەرى دە ۇرمەگەن، باقالاردىڭ شۋىلى دا باسىلىپتى. جىگىت جۇرەگىنىڭ لۇپىلىندەي تىنىمسىز قالتىراعان سۋ قۇراعى عانا ۇزدىكسىز دىرىلدەپ، سىلكىنىپ تۇر...
جىگىت قىزدىڭ بەتىنە قاراعان ەدى، جايشىلىقتاعى ويناقشىپ تۇراتىن قاراقات كوزدەرى ىشتەي جۋاسىپ، ءوزى بىلەر ءبىر سىردىڭ شەشىمىن تاپپاعانداي تەلمىرىپ قالىپتى. ءۇي ەركەلىگىنەن ارىلا قويماعان ويناقى رەڭى دە الدەنەندەي مۇڭعا بەيىم. سامال جەلپىگەن مايدا شاشى ماڭدايىنا سالبىراعان كۇيى، موماقان پىشىندە ءۇنسىز وتىر.
جىگىت قولىنداعى كەسەك تاسىن قويۋ اعىنعا لاقتىرىپ جىبەردى. مايشا سوزىلىپ، تۇتاس اققان وزەن سۋى "شولپ" ەتە ءتۇسىپ، كىلەگەي تىنىشتىق ءدىر-دىر ەتتى. قىز بەيقام وتىرعاندىقتان، وقىس داۋىستان سەسكەنىپ، جىگىت بىلەگىنەن ۇستاي الدى:
― قورقىتپاعىن مەنى!
― سەن باتىر ەمەس پە ەدىڭ ءقازىر؟
― مەن قورقاقپىن...
قىز جىگىت قۇشاعىنا تىعىلا ءتۇستى...
***
ءتۇننىڭ ءبىراز ۋاقىتى وتكەن. توپىراق تارىزدەس بوزامىق بۇلت ءتۇن قاراڭعىلىعىمەن قويۋلانىپ، ۇگىلەردەي بوپ، تۇنجىراپ تۇر. بۇرىككەن تامشى بولماسا دا، جاس جاۋىننىڭ دىمقىل ءيىسى ەمەس-ەمىس ءبىلىنىپ وتەدى. الىستا، قيان جىراقتان ءۇنسىز، تىنىمسىز جارقىلداعان نايزاعاي وتتارىنىڭ قىم-قيعاش سىزىقتارى كورىنەدى.
― ەربول، جاۋىن كەلەدى.
― ءيا، جاۋىن كەلەدى.
― مەن جاۋىندى ۇناتامىن.
― ءقازىر-اق مالشىنعان سۋ بولارسىڭ وندا.
― سولاي بولسا دا...
― مەن ءتۇندى ۇناتامىن.
― سەن سەسكەنەر قورقىنىشى كوپ قوي ونىڭ.
اپتىعىپ سامال جۇگىردى، قاستارىنداعى اعاش جاپىراقتارى شۋىلداي جىبىرلاپ، الاقان سوقتى.
― جۇرە تۇرشى، ءقازىر بارامىن.
― تاعى دا جاسىرىنباقپىسىڭ؟
― جوق، ءقازىر بارامىن...
ۇيقىلى اۋىلدىڭ ءاربىر جەرىن تەسكىلەپ تۇنگى قوراز دا ايقايلادى، كۇن كۇركىرىنىڭ داۋسى ەستىلىپ، بىرتە-بىرتە جاقىنداي ءتۇستى.
― اعاش تۇبىنەن ءبىر نارسە قارادىڭ با؟
― ەش نارسە قاراعام جوق.
― ال اناۋ اعارعان نە؟
― ول مەنىڭ بانتيگىم، ادەيى قالدىردىم!..
قىز كوزىندەگى مونشاق جاستاردى جولداسى بايقاعان جوق. و جەر، بۇل جەرگە ءتيىپ، سيرەك تامشىلاعان ءتۇن جاڭبىرى سەبەلەي باستادى. نايزاعاي جازۋلارى ءتىپتى جاقىننان جىلتىلداپ، يرەك-يرەك ۇشقىن ويناتتى. قىز الىسقا شىعىپ، ورنىنا قارادى. قاراڭعىدا اعاراڭداپ، كومەسكى جۇلدىزداي اقشىلدانىپ كورىنگەن اق بانتيگى ءالسىن-السىن الىستاي بەردى...
You Might Also Like
-
باياعى زاماندا بولىپتى باي داۋلەتتى وتباسى. سول شاڭىراقتا 4-5 وتباسى تۇرعان ەكەن كەزىندە. ۇلكەن ءۇيدىڭ شاڭىراعى كىشكەنتاي بوبەك پەن بالا-شاعا، نەمەرەگە تولى بولىپتى. ارتىندا ۇلكەن اتا-اجە ، اتا-انا، ...
-
ۇگەدەي 1186 جىلى دۇنيەگە كەلگەن. ۇگەدەي — شىڭعىس حاننىڭ بورتە دەگەن بايبىشەسىنەن تۋىلعان ءۇشىنشى ۇلى. شىڭعىس حان كوزىنىڭ تىرىسىندە-اق ونى ءوزىنىڭ مۇراگەرى ەتىپ تاعايىنداعان. ۇلكەن ۇلى جوشى ءدۇني...
