اق جارقىن تالانت
قازاقتىڭ تۇڭعىش تەاترى 1926 جىلى اشىلدى. ءبىراق قازاق حالقى وسى توسىن ونەردى جاتىرقاماي، بۇرىن كورمەگەن عالاماتىنا ءۇرپيىپ ۇركە قاراماي — ەجەلدەن، كانىگى، قولتۋما ونەرىندەي قۇشاق جايىپ سۇيسىنە قارسى الدى. دەمەك قازاقتا ۇلتتىق تەاتر بولماعانمەن ونىڭ ءار قيلى مۇشەلەرى مەن بولشەكتەرى بولعان. ەڭ نەگىزگىسى وسى بيىك ونەردىڭ رۋحى بولعان. سوندا دا بولار قازاق تەاتر ونەرىنىڭ العاشقى قارلىعاشتارى وقۋ ورىندارىنان ەمەس، حالىقتىڭ قالىڭ ورتاسىنان كەلدى دە، بۇرىن ەلدە جوق ساحنا ماماندىعىن ەركىن يگەرىپ اكەتتى. جانە ولار جوقتان بار جاساپ، جاڭا سالانى باستاۋشىلار عانا بولىپ قويعان جوق، جوق... ولار قازاق ساحنا ونەرىن وسى كۇنگى بيىك بەلەسىنە كوتەرىپ، وزدەرى دە ءالى كۇنگە الدارىنا قارا سالماعان وزىق شەبەرلىككە جەتتى. بۇل پىكىرىمىز داۋ تۋعىزباس ءۇشىن تومەندەگى ەسىمدەردى تەك اتاپ وتسەك تە جەتكىلىكتى. قاليبەك قۋانىشبايەۆ، كۇلاش بايسەيىتوۆا، سەركە قوجامقۇلوۆ، ەلۋباي ءومىرزاقوۆ، قانابەك بايسەيىتوۆ، قۇرمانبەك جانداربەكوۆ، ابىكەن حاسەنوۆ، قاپان بادىروۆ، شاكەن ايمانوۆ، راحيا قويشىبايەۆا، ءسابيرا مايقانوۆا، جاعدا وگىزبايەۆ، كامال قارمىسوۆ، راحمەتوللا سالمەنوۆ... بۇل تىزىمگە سەگىز قىرلى ونەر يەسى سۇڭعىلا اقىن يسا بايزاقوۆتى، قايتالانباس عاجايىپ ءانشى امىرە قاشاۋبايەۆتى، قازاقتىڭ تۇڭعىش شىن مانىندەگى ويلى رەجيسسەرى جۇمات ءشانيندى قوسساڭ — وسى تاماشا توپتىڭ، زامانىندا از دا بولسا الىپ توپتىڭ بەينەسىن كوز الدىمىزعا كەلتىرۋگە ابدەن بولاتىن سياقتى. وسى توپتىڭ جۋان ورتاسىندا قازاق ونەرىنىڭ ءبىر جايما-شۋاق جادىراڭقى ساتىندەي، اق جارقىن تالانتى ۇشقىن شاشقان سەيفوللا تەلعارايەۆ تۇر.
سوۆەتتىك قازاقستاننىڭ بۇگىنگى ەڭ ءىرى ارتيستەرىنىڭ ءبىرى سەيفوللا تەلعارايەۆ جايلى ءسوز قوزعاعاندا ونى وسى قازاق ساحناسىنىڭ قارا شاڭىراعىن كوتەرۋشى الىپ توپتان ءبولىپ، جەكە-دارالاپ اكەتە المايمىز. ويتكەنى: ونىڭ تالانتى وزگەگە ۇقساماي وقشاۋ تۇرعانمەن — ءارتيستىڭ تۋعان توپىراعى، تامىر تارتىپ وسكەن ورتاسى وسى قاۋىم.
قىمباتتى تەاتر جاناشىرلارى، باستاۋشى توپتى، الدىڭعى بۋىندى اسىرا ماداقتاعانىم، كەلەسى بۋىنداردى كەم ساناعانىم ەمەس. X. بەكەيەۆا، ش. جانداربەكوۆا، ن. جانتۋرين، ءى. نوعايبايەۆ، ب. ريموۆا، ف. شاريپوۆالار، كىشى تەاتردا ىستەسە دە ونەرلەرى ۇلكەن ب. قالتايەۆ، ءا. ءومىرزاقوۆا، ق. جاكىبايەۆ، م. باقتىگەرەيەۆ... تاجىريبەلى، اققاپتال رەجيسسەر ا. توقپانوۆ، كۇننەن-كۇنگە ونەرىن شىڭداپ ءوسىپ كەلە جاتقان تاماشا رەجيسسەرلەر ءا. مامبەتوۆ، ۆ. پۇسىرمانوۆ، ب. وماروۆ... بۇلارعا جالعاسا شىعىپ كەلە جاتقان كەيىنگى جاستار. بۇلار الدىڭعىلاردىڭ زاڭدى جالعاسى.
وسى كۇنى «ۇرپاقتار قايشىلىعى» دەگەن ءسوز ءجيى ايتىلادى. مەن وسى ارادا بۇل تالاستىڭ بايىبىنا بارىپ جاتپايمىن. ءبىراق بىزدە ۇرپاقتار قايشىلىعى جوق ونەر سالاسى بولسا — ول قازاقتىڭ تەاتر ونەرى ەكەنى ءسوزسىز. وعان دالەل — الدىڭعى اتالعان حالىقتىڭ قالىڭ ورتاسىنان شىققان ونەرپازدار مەن كەيىنىرەك وقۋ ءبىتىرىپ ماماندىق الىپ كەلگەن ارتيستەردىڭ اراسىندا كىشكەنتاي دا بولسا قيعاشتىق، الشاقتىق بولماي، ارالارى بىردەن قابىسىپ كەتتى. ولار بىرىنەن-بىرى ۇيرەنىپ، ءبىرىن-بىرى تولىقتىرىپ ءادىس-تاسىلى ءبىر، تىنىسى، رۋحى ءبىر جاراستىقتى انسامبلگە اينالادى. ءسويتىپ بىرنەشە ۇرپاق بىرىگىپ، بىتە قايناسىپ بۇگىنگى ۇلتتىق تەاترىمىزدىڭ بەينەسىن جاسادى، قازاقتىڭ وزىندىك تەاتر مەكتەبىنىڭ ونەگەسىن سالىپ بەردى.
ارتيست بولۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن شىنايى تالانت كەرەك. ارينە، تالانت بىلىمگە سۋارىلىپ، ىزدەنۋمەن ۇشتالىپ، ەڭبەكپەن شىڭدالۋعا ءتيىس. بۇل ءھامما ونەرپازعا ورتاق جاتتاندى قاعيدا. ال، ءبىز جاڭاعى اتاعان الدىڭعى بۋىن ارتيستەردىڭ بويىنان وسى ۇشەۋىنە قوسىمشا تاعى ءبىر تاماشا قاسيەتتى كورەمىز. ولار وزدەرىمەن بىرگە ساحناعا حالىقتىڭ حالىقتىق مىنەز-قۇلقىن، سالت-ساناسىن، ۇلتتىق بەينەسىن، قىسقاسى — بارشا بولمىسىمەن سول حالىقتىڭ ءوزىن الىپ كەلدى. ولار كەيىنگى ۇرپاققا وتكەن ءومىردىڭ ايناسى بولا ءبىلدى. ق. قۋانىشبايەۆ، س. قوجامقۇلوۆ، ر. قويشىبايەۆا، X. بوكەيەۆا، ءا. ءومىرزاقوۆالار جانە باسقا تاماشا تارلاندارىمىز جاساعان ساحنالىق بەينەلەر بولماسا، قازاق حالقىنىڭ كەشەگى جانە بۇگىنگى كەلبەتىن كوز الدىمىزعا قالاي اكەلەر ەدىك؟ ال، ەگەر قيالىمىزبەن وسىلاردىڭ بىرەۋى عانا جاساعان حاراكتەرلەر مەن وبرازداردى سىزىپ تاستاپ كورەلىكشى — ورىندارى قانداي ۇڭىرەيىپ قالار ەدى. حالقىمىزدىڭ ءبىر مىنەزى، ءبىر قىلىعى، ءبىر بوياۋى جەتپەي، ويسىراپ تۇرار ەدى. مىنەكەي، سونداي قايتالانباس، شىنايى ونەرپازدىڭ ءبىرى س. تەلعارايەۆ.
تەلعارايەۆ تەاترعا حالىقتىڭ قالىڭ ورتاسىنان كەلدى دە سول ءوزى شىققان ورتاسىنىڭ بەينەسىن الا كەلدى. ونىڭ العاشقى جاساعان وبرازدارى ءىلياس جانسۇگىروۆتىڭ «كەك كەتتى» پەساسىنداعى قويشى بالا مەن «ەڭلىك — كەبەكتەگى» جاپال. وسى ەكى وبرازدىڭ ەكەۋى دە تەاتر ەسىگىن جاڭا اشقان جاس ارتيسكە تانىس بولاتىن. ولار كۇنى كەشە عانا ءوزى شىققان ورتاسىنىڭ ادامدارى، اسىق اتىپ بىرگە ويناپ، قاتار جۇرگەن قويشى بالالار بولاتىن. سوندىقتان دا سەيفوللا بۇل وبرازداردى جاتىرقاعان جوق. كادىمگى قويشى بالا بوپ شىعا كەلدى. ءسويتىپ ساحنا مەن ءومىردىڭ جىگى قابىسىپ، ساحناعا ءومىردىڭ تۇتاس ءبىر بوياۋسىز بولشەگى شىققانداي بولدى.
بۇل جاعداي جالعىز تەلعارايەۆ باسىندا بولعان جوق. سوناۋ قازاق تەاترىنىڭ تاڭ سارىسىندەگى قاليبەك، سەركە، ەلۋبايلار جاساعان بەينەلەردى ەسكە الىڭىزدارشى. باي بولسىن، باتىر بولسىن، قارا تابان كەدەي بولسىن، ديۋانا بولسىن — سولاردىڭ ءبارى قازاق ءومىرىنىڭ قالىڭ ورتاسىنان ويىپ الىپ ساحناعا شىعارىلعان وبرازدار مەن حاراكتەرلەر بولاتىن.
جانە ءبىر عاجابى، الدىڭعى اعالارى سياقتى، سەيفوللا تەلعارايەۆ تا ساحناعا ارتيستىك ونەرىن عانا ەمەس، سونىمەن بىرگe ءوز ديدارىن، ءوزىنىڭ ادامدىق بەينەسىن الا كەلدى. ارينە، ارتيست ادام سان قۇبىلىپ، سان قيلى ادامنىڭ مىنەزىن بەرە بىلۋگە ءتيىستى. ونسىز ارتيست بولمايدى. ءبىراق نەشە الۋان، بىرىنە-بىرى ۇقسامايتىن بەينەلەر جاساسا دا تەلعارايەۆ ءوزىنىڭ ءبىر بولشەگىن، ءوز جانىنىڭ جىلۋىن بەرىن وتىرادى. سودان بارىپ قانشا ەپتى، تالانتتى دۋبلەر سالساڭ دا قايتالاي المايتىن، تەك تەلعارايەۆتىڭ ءوزى عانا جاساعان وبرازدار تۋادى. ارتيست قىرىق جىلدان اسا ەڭبەك ەتىپ، ەكى جۇزگە تارتا وبراز جاساسا، سول ەكى ءجۇز بەينەنىڭ ارعىسى مەن بەرگىسىن، كارىسى مەن جاسىن تۇتاستىرىپ ءبىر ۇلكەن ارناعا سالىپ تۇرعان — ارتيست بويىندا ۇلكەن ءبىر كۇش بار. ول ءارتيستىڭ جان كۇشى — ادام بالاسىنا دەگەن عاجايىپ مەيىرىمى. ال ادامنىڭ بويىنداعى ەڭ ابزال قاسيەت وسى بولسا كەرەك. سەيفوللا قاي گەرويىنىڭ بولماسىن كوكىرەگىنە وسى مەيىرىمىن سالىپ جىبەرگەندە ولار وڭىنە يمان كىرىپ، نۇرلانىپ شىعا كەلەدى دە، كورۋشىنىڭ دە ءىشىن جىلىتىپ قويا بەرەدى. كەڭگىرباي زامانىنداعى قويشى بالا جاپال مەن بۇگىنگى ينتەلليگەنت ماڭعاستى جالعاستىراتىن دا وسى مەيىرىم. گالدونيدىڭ ترۋفالدينوسى مەن گوركييدىڭ لۋكاسىن دا ارتيست ءوزىنىڭ وسى جان كۇشى ارقىلى تابىستىرادى.
تاماشا شەبەر ارتيست تەلعارايەۆ بىر-بىرىنە ۇقساتپاي، مىڭ قۇبىلتىپ جاساعان سان قيلى بەينەلەردى، گۋمانيست تەلعارايەۆ تەرەڭنەن تەبىرەنگەن مەيىرىممەن، دۇنيەگە دەگەن جاقسى پيعىلمەن تۇتاستىرادى. قۇلپىرمالى بوياۋعا باي ارتيست ونەرىنىڭ ىشكى وزەگى مىنە وسىنداي.
سەيفوللا تەلعارايەۆ نەگىزىنەن كۇلدىرگى اكتەر. ول قازىرگى قازاق ساحناسىنىڭ ءىرى كوميكتەرىنىڭ ءبىرى. ويلاپ قاراساڭىزدار كىسىنى جىلاتۋدان گورى كۇلدىرۋ قيىن. ادام بويىنداعى كەسەل مەن قوعام بويىنداعى دەرتتى كوز جاسىنان گورى كۇلكى كوبىرەك ەمدەيتىن سياقتى. قىرىق جىلدان استام سەيفوللا قازاق قاۋىمىنىڭ تالاي ۇرپاعىن كۇلدىرىپ كەلەدى. ال، كۇلدىرگى تالانت قالتقىسى جوق شىنايى تالانت. يۋمور دەگەن جارىقتىڭ ينەنىڭ جاسۋىنداي جالعاندىقتى، جاساندىلىقتى كوتەرمەيدى.
تەلعارايەۆتىڭ يۋمورى جۇمساق، جايما-شۋاق يۋمور. ونىڭ كۇلكىسى جانىڭدى سەرگىتەدى، كوڭىلىڭدى اشادى. بۇركەۋدەن كەيىن جارقىراپ شىققان كۇندەي جان-جاعىڭدى جادىراتىپ، ىشكى سارايىڭدى تازارتىپ بەرەدى. تەلعارايەۆ، ابزالى ساتيراعا، اششى مىسقىلعا جوق، ونىڭ بوياۋى الدەقايدا جۇمساق. مىسالى، ونىڭ ورىنداۋىنداعى قوبىلاندىنىڭ جولداسى قارامان، ەپوستاعىداي ورىنسىز ءور كوكىرەك، سىرتى وجار، ءىشى قورقاق، قۇر داقپىرتتىڭ ادامى ەمەس، دارمەنى از بولعانمەن كوڭىلى قىزبا، قيقۋعا ىلەسكەنمەن قاۋقارى شامالى اقكوڭىل، اڭعال جان بوپ سۋرەتتەلەدى. جۇرت سەيفوللانىڭ قارامانىنا كۇلگەندە — وعان ىشتەي جانى اشىپ اياپ كۇلەدى.
جالپى وسى ءارتيستىڭ ءوز گەرويىن جۇرتتىڭ جۇرەگىنە سونشالىقتى جاقىن، سۇيكىمدى ەتىپ كورسەتە بىلەتىن سيقىرى بار. ونىڭ كەيبىر جولى بولماي ءسۇرىنىپ، مالتىعىپ جاتقان گەرويلارىنا كۇلگەندە دە ءىشىڭ جىلىپ، ەمىرەنىپ كۇلەسىڭ. تەلعارايەۆتىڭ كۇلكىلى گەرويلارى كىسىگە جاقىن — توننىڭ ىشكى باۋىنداي كوزىڭە جىلى ۇشىراپ تۇرادى.
ءارتيستىڭ بويىنداعى ۇشقىن شاشقان جارقىن تالانتى قۇلپىرا اشىلىپ، شىڭىنا جەتكىزە جاساعان وبرازى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ اتاقتى «ەڭلىك — كەبەگىندەگى» جاپال. ۇلى جازۋشى حالىق باسىنداعى اۋىر تراگەديانى سۋرەتتەگەن وسى شىعارماسىندا — ءبىرىڭعاي قاسىرەتكە بوي ۇرىپ كەتپەگەن. ول ەل باسىنداعى اۋىر دەرتپەن بىرگە — حالىقتىڭ بويىنداعى سارقىلماس ءوپتيميزمدى، ونىڭ ولمەس، وشپەس كۇلكىسىن، ۇشقىن شاشقان جارقىن رۋحىن دا كەلىستىرىپ بەرگەن. وسى ءبىر تۇرعىدان قويشى بالا جاپالدىڭ وبرازى ۇلكەن، حالىقتىق تۇلعاعا كوتەرىلگەن. ال، وسى وبرازدى جەرىنە جەتكىزىپ، ءبىزدىڭ ساحنامىزدا تاماشا بەينەلەپ بەرگەن سەيفوللا تەلعارايەۆ. ونىڭ جاپالىندا ۋىزداي اپپاق، اڭقاۋ بالالىق بار، سونىمەن بىرگە كىشكەنتاي دا بولسا كورەگەن، تابيعاتىمەن جارالعان دانالىق بار. ول قاراپايىم دانالىق، حالىق دانالىعى. تەلعارايەۆتىڭ جاپالى — اقىن جاندى، سەزىمتال، تابيعاتتىڭ بارشا قۇبىلىسى مەن ادام جانىنىڭ سۇلۋلىعىنا كوكىرەگى اشىق، كوڭىلى سەرگەك. ونىڭ بويىندا سوناۋ ارعى زاماننان حالىق اۋزىندا اڭىز، جىر بولىپ كەلە جاتقان تازشا بالا، شىڭكىلدەك، قۋ بالا سياقتى ولمەس كەيىپكەرلەردىڭ دە ءبىراز قاسيەتى بار سياقتى. شەبەر ارتيست وسى وبرازدى ەپيكالىق دارەجەگە كوتەرە بىلگەن.
ارتيستەر قاۋىمىندا «كىشكەنتاي رول جوق، كىشكەنتاي ارتيست بار» دەگەن ماتەل ءجيى ايتىلادى. شىن مانىندەگى ۇلكەن ارتيستەرمەن كەزدەسكەندە وسى ءسوزدىڭ ادىلدىگىنە كوزىڭ كامىل جەتەدى. وسىدان وتىز جىل بۇرىن «اباي» تراگەدياسىندا تەلعارايەۆ ويناعان بايماعامبەت ءرولى شاعىن عانا بولاتىن. ءبىر عاجابى ۇلى ارتيست قاليبەك قۋانىشبايەۆ جاساعان ابايدىڭ قايتالانباس الىپ تۇلعاسى وسى كىشكەنتاي وبرازدى كولەڭكەسىمەن كومىپ تاستامادى. «و، ءدات دەپتى-اۋ، ءداتىڭ بولسا ايت دەپتى-اۋ» دەپ ءسوز باستايتىن، جايما-شۋاق جانى بار، قۋ ءتىلدى، اق جارقىن بايماعامبەت-تەلعارايەۆ بويىمىز ۇيرەنىپ كەتكەن جاقسى اعامىزداي ءالى كۇنگە كوز الدىمىزدا تۇر.
ءقايسىبىر ۋاقىتتا تۇتاس ءبىر سپەكتاكلدەر ءىس-تۇزسىز وتەدى. كورۋشىلەر قاۋىمىنىڭ جادىندا ساقتالىپ قالمايدى. تالاي كورگەن، قايتالانعان، سول ارقىلى قىرسىز، بەدەرسىز شتامپقا اينالعان كەيىپكەرلەر مەن وقيعالار كوڭىلىڭدى سەلت ەتكىزبەي وتە شىعادى. ءبىراق وسىلاردىڭ اراسىندا قۇمنىڭ ىشىندە جىلتىراعان التىنداي بىردەن كوز تارتىپ كوڭلىڭنەن وشپەي قالاتىن ۇساق وبرازدار، ەپيزودتار بولادى. سول ۇمىت بوپ كەتكەن شىعارمالاردىڭ ىشىنەن ۇمىت بولماي سەيفوللا جاساعان وسىنداي قىسقا بولسا دا ناقىشتى، اسەم وبرازدار تولىپ جاتىر.
شىنىن ايتۋ كەرەك، كەلتە، كەيدە ءتىپتى ەپيزودتىق وبرازداردى ۇمىتىلماستاي ەستە قالدىرۋ ءۇشىن جەتىلگەن شەبەرلىكپەن بىرگە ايرىقشا اكتەرلىك دارالىق كەرەك. وسىدان جيىرما جىلعا جۋىق بۇرىن، «امانكەلدى» سپەكتاكلىندەگى سەيفوللا جاساعان تىماقباي بەينەسى وسى كۇنگە دەيىن مەنىڭ كوز الدىمنان كەتپەيدى. ادىلەت ءۇشىن ايتا كەتەيىن، سول سپەكتاكلدەگى تاعى ءبىر ەستەن كەتپەس وبراز مارقۇم ابىكەن حاسەنوۆ جاساعان كەتە باتىر بولاتىن. سول زامانعى قازاق تىرلىگىنىڭ قويۋىراق ۇيىعان جەرىنەن قانىن سورعالاتىپ العان ەكى حاراكتەر. بىر-بىرىنە مۇلدە ۇقسامايتىن وسى ەكى حاراكتەردىڭ تۇپتەپ كەلگەندە ارعى تەگى ءبىر، شىققان توپىراعى ءبىر. وسىنداي رولدەردى زارەدەي قوسپاسىز شىنايى حالىقتىق بولمىسىندا ورىنداپ شىعۋ ءۇشىن — شىڭدالعان شەبەرلىكتىڭ ءوزى دە جەتكىلىكسىز، مۇندا شەبەرلىككە قوسا اكتەردىڭ ءوز باسىندا انا سۇتىمەن بويىنا سىڭگەن حالىقتىڭ سيپات، حالىقتىق قاسيەت بولۋى شارت. اتالعان ەكى اكتەردىڭ بويىنان ول سيپات مول تابىلاتىن.
سەيفوللا تەلعارايەۆتىڭ تاعى دا ءبىر تاماشا جاساعان بەينەسى — ءسابيت مۇقانوۆتىڭ «شوقان ءۋاليحانوۆ» پەساسىنداعى جايناقتىڭ وبرازى. بۇل جولى دا ارتيستىك كۇلدىرگى تالانتى ۇشقىن شاشىپ، ەرەكشە كوزگە تۇسەدى. جايناق شوقاننىڭ اتقوسشىسى، كۇتۋشىسى. بىلاي قاراعاندا اشەيىن ەلەۋسىز رول، كوپ بولسا وقتا-تەكتە جۇرتتى كۇلدىرۋ ءۇشىن ەنگىزگەن قىستىرما كەيىپكەر سياقتى. ءبىراق تەلعارايەۆ ويناعان جايناق كوز الدىڭدا قوماقتانىپ، تۇلعاسى دارالانىپ، سومدالىپ شوقاننىڭ ەكىنشى ناتۋراسىنا اينالىپ بارا جاتقانىن كورەسىڭ. تەلعارايەۆ-جايناق تورە تۇقىمىنىڭ اتقوسشى تولەڭگىتى ەمەس، ول ءبىر جاعىنان شوقاننىڭ اقىلگوي كەڭەسشىسى، حالىق ىشىندەگى قىراعى كوزى. ول تاپقىر دا، وتكىر. ول شوقاننىڭ جان اياماس دوسى، نيەتتەس سەرىگى. اكتەر ءوز گەرويىنىڭ باسىنا حالىقتىق قاسيەتتى جيناقتاپ، سىعىمداپ بەرە بىلگەن. جايناقتىڭ بويىندا دا حالىق اڭىزىنان كەلە جاتقان تازشا بالانىڭ تاپقىرلىعى مەن دانالىعى بار. ءسويتىپ اكتەر بۇل وبرازدى دا وسى تراگەديانىڭ ىشىندەگى بۇقارا حالىقتىڭ شىنايى وكىلى دارەجەسىنە كوتەرىپ، ەپيكالىق بيىككە شىعارعان.
تەلعارايەۆ جاساعان وبرازدار ونداپ ەمەس، جۇزدەپ سانالاتىنىن ايتىپ كەتتىك. ارينە ولاردىڭ ءبارى جەكە تالداۋدى، تەرەڭ زەرتتەۋدى كۇتىپ تۇرعان قازىنالار. ءبىز وسىندايدا قازاقتىڭ تەاتر تانۋ عىلىمىنىڭ كوپ كەشەۋىلدەپ، مەشەۋ حالدەن كوتەرىلە الماي جاتقانىنا كوڭىلىمىز قۇلازىپ، كۇرسىنىپ وتە بەرەمىز. اكتەر جيىرما ءۇش كينوفيلمگە ءتۇسىپتى. ولار «التىن ءمۇيىز»، «ءبىز وسىندا تۇرامىز»، «شاباندوز قىز»، «دالاداعى قايىق»، «قىز جىبەك» جانە باسقالار. تەلعارايەۆ كينەماتوگرافيادا دا ءوز ماشىعىن تانىتىپ، ادەمى، ناقىشتى بەينەلەر جاسادى. بۇ دا اكتەر ەڭبەگىنىڭ ۇلكەن ءبىر جەمىستى سالاسى ەسەبىندە تەكسەرۋدى قاجەت ەتەتىن دۇنيەلەر.
تالانتتى اكتەردىڭ ايقىن ءىزى قازاق ساحناسىنداعى دۇنيە ءجۇزى مەن ورىس كلاسسيكاسىندا دا جاتىر. ول شەكسپيردىڭ «وتەللوسىنداعى» رودريگوسى مەن «اساۋعا تۇساۋىنداعى» گرۋميوسى، گولدونيدىڭ «ەكى قوجاعا ءبىر قىزمەتكەرىندەگى» ترۋفالدينوسى. گوگولدىڭ «ريەۆيزورىنداعى» بوبچينسكييى، ماكسيم گوركييدىڭ «شىڭىراۋ تۇبىندەگى» لۋكاسى مەن «كۇننەن تۋعاندارىنداعى» ءتروشينى، وستروۆسكييدىڭ «تالانتتار مەن تابىنۋشىلارىنداعى» عاسياسى مەن «شىندىقتان باقىت ارتىنداعى» گلەبى. ارينە بۇل رولدەردى دۇنيە ءجۇزى جانە ورىس ساحناسىندا تەلعارايەۆتان بۇرىن دا تالاي ەلدىڭ جاقسىلارى مەن جايساڭدارى، نەبىر مارقاسقالارى ورىنداعان. وسى ايتىلعان كەيىپكەرلەردىڭ ساحنالىق بەينەسىن جاساعان. سولاردىڭ قايسى ءبىرى ەتالونعا دا اينالعان.
وسى سپەكتاكلدەردىڭ بارىندە قازاق تەاترى سول شىعارمالاردىڭ دۇنيە جۇزىندەگى تراكتوۆكاسىنا ءبىر جاڭالىق قوستى دەپ ايتا المايمىز. ارينە، بۇل پوستانوۆكالاردىڭ كوبى بىزگە ەڭ الدىمەن پەداگوگيكالىق جاعىنان قاجەت بولدى. ءبىراق وسى ايگىلى شىعارمالار قازاق ساحناسىندا ءىز-تۇزسىز وتە شىققان جوق. وسى كلاسسيكانىڭ سىرىن اشۋدا، كەيدە بۇرىن ءبىر اڭعارىلماعان قىرىن اشۋدا قازاق اكتەرلەرىنىڭ ەلەۋلى ەڭبەكتەرى بولدى. «ريەۆيزورداعى» ق. قۋانىشبايەۆتىڭ — دۋانباسىسى مەن كامال قارمىسوۆتىڭ «ساراڭى»، «اساۋعا تۇساۋداعى» بوكەيەۆانىڭ كاتەريناسى مەن ايمانوۆتىڭ پەترۋچوسى سونىڭ ايعاعى. مىنە وسىنداي ءساتتى شىققان قازاق توپىراعىنان از دا بولسا قوڭ جيعان وبرازداردىڭ قاتارىنا سەيفوللا تەلعارايەۆتىڭ ترۋفالدينوسى، بوبچينسكييى مەن لۋكاسى قوسىلادى. اكتەر كوپ ىزدەنىپ، كلاسسيكالىق وبرازداردىڭ سىرىن اشۋ جولىندا ەرىنبەي ەڭبەك ەتەدى. بۇرىن-سوڭدى ورىنداۋشىلار جونىندەگى مالىمەتتى زەرتتەيدى، كوپ ويلانىپ قالىپقا ءتۇسىپ قالعان كەيىپكەرلەردى وزىنشە اشۋعا جانىن سالادى. ارينە، قازاق توپىراعى، قازاق اكتەرىنىڭ ناتۋراسى بۇل وبرازدارعا وزىندىك ءىز سالماي قويعان جوق.
ماكسيم گوركييدىڭ لۋكاسى ورىس توپىراعىندا تۋعان وبراز. ورىس مۇجىعىنىڭ كونبىستى توزىمدىلىگى، كەڭدىگى مەن حريستيان ءدىنىنىڭ «جاقىنىڭدى /ادام بالاسىن/ جاقسى كور» دەگەن ۋاعىزى جالعاسىپ لۋكانىڭ فيلوسوفياسىن تۋعىزعان. بۇل بەينەنى موسكۆيننەن گريبوۆقا دەيىنگى محات-تىڭ مىقتى شەبەرلەرى شىڭىنا جەتكىزە جاساپ بەرگەن. بۇعان ءبىر نارسە قوسىپ، الۋدىڭ ءوزى قيىن. ءبىراق تەلعارايەۆتىڭ لۋكاسى —ءدال انالاردىكىندەي شىڭىنا جەتپەگەنمەن، بۇرىنعى تراكتوۆكاسىنا قوسىمشا سيپاتتار تاپتى. وعان قازاقتىڭ كادىمگى كەڭ پەيىل مەيىرباندىعى مەن اكتەر بويىنداعى اق ۋىز ادالدىق پەن ادامعا سەنگىش اڭقاۋلىعى قوسىلىپ، لۋكانى بالعىن سەزىمگە بولەپ، ونى از دا بولسا جاڭارتىپ، تازارتىپ شىعارعانداي بولادى.
تەلعارايەۆ كلاسسيكالىق وبرازداردىڭ ءبارىن شىڭىنا شىعارماعانمەن، سول وبرازداردىڭ ءارقايسىنان ونىڭ اكتەرلىق دارالىعى، وزىندىك ديدارى كورىنىپ تۇراتىن. جانە سەيفوللا ورىنداعان بۇل رولدەر كورۋشى كوڭىلىن سەلت ەتكىزبەي، ءىز-تۇزسىز كەتىپ كورگەن ەمەس.
درامالىق اكتەردىڭ ەڭ ۇلكەن قۇرالى ءسوز. تولىپ جاتقان پلاستيكالىق شەشىمدەر، ءوڭ قۇبىلىسى، بەت-اجارى، ىشتە تولقىعان، سىرتقا تەپكەن سەزىمدەر — وسىنىڭ ءبارى سايىپ كەلگەندە سوزگە تامىرلاسادى، نە سوزدەن تۋادى. اكتەردىڭ كەيىپكەردى بەينەلەيتىن مىقتى ءبىر بوياۋى ءسوز. ارينە، باسپا ءسوز ەمەس، دىبىسى، ءۇنى بار، ءار بۋناعى سەزىمگە، ويعا تولى كادىمگى ءتىرى ءسوز. اۆتوردىڭ قاعاز بەتىنە تاڭباسى تۇسكەن سوزىنە دىبىسپەن بىرگە جان بىتىرەتىن دە، ءار ءسوزدىڭ بەتىنە قان جۇگىرتىپ، لۇپىلدەتىپ تامىرىن سوقتىراتىن دا اكتەر. سەيفوللا تەلعارايەۆ سوزگە شەبەر اكتەر. ول ءار گەرويىنىڭ ينتوناسياسىن، ءسوز ناقىشىن، كەرەك دەسەڭىز داۋىسىن دا ءدال تاۋىپ الادى. جانە قاي كەيىپكەردىڭ بولماسىن سوزىنە جان كىرگىزىپ، ايتار ويىن ۇڭگىپ جەتكىزە الادى. سەيفوللانىڭ ەرەكشە سۇيسىنتەر قاسيەتى — ول كەشەگى ءسوز ماقامى مەن بۇگىنگى ينتوناسيانى تەڭ يگەرگەن. جيرەنشە ءبيدىڭ ەركىن توگىلگەن شەشەندىگىن، اككى باسىپ، استارلى ءسوز تاستاسىپ، جاپال قويشىنىڭ وزىندىك ءسوز ماقامىن، بۇگىنگى ينتەلليگەنتتىڭ جاڭا ۇعىم، جاڭا وبرازدى ءسوز ساپتاسىن سونشالىقتى شەبەر جەتكىزەدى.
وسىعان وراي كوڭىلىمدەگى ءبىر ۋايىمدى ايتىپ كەتكىم كەلەدى. ول ءسىرا، كوبىمىزگە ورتاق ۋايىم بولسا كەرەك. موسكۆانىڭ كىشى تەاترى مەن محات ورىس ءسوزىن ساقتاۋشى، ءتىلدىڭ تازالىعىن قورۋشى، بەلگىلى ءبىر دارەجەدە سول ءتىلدىڭ اكادەمياسىنا اينالعانى بەلگىلى. ولار ءسوزدى ساقتاعاندا — تاسقا باسىلعان ءسوزدى ەمەس، اۋىزشا ايتىلاتىن ءتىرى ءسوزدى، سول ءسوزدىڭ حالىق ايتاتىن الۋان ماقامىن، دىبىسى مەن ءۇنىن ساقتاۋشى. ءبىز دە ءوز تەاترلارىمىزدان وسىنداي مىندەت اتقارۋىن كۇتەمىز. ءبىراق شىنىن ايتۋ كەرەك، ءقازىر قازاق ساحناسىندا قازاق ءسوزىنىڭ ءوڭى قاشىپ، دىبىس بوياۋى سەمىپ بارادى. اسىرەسە بۇرىنعى قازاق ءسوزىنىڭ ىرعاعى مەن ماقامىنان ايرىلىپ بارادى.
قازاق حالقى ءسوزدى وزگە حالىقتان كوبىرەك قاستەرلەگەنى بارىمىزگە ايان. تاريحي تاعدىرىنا سايكەس ءسوز ونەرى قازاق حالقىندا ءبىرىنشى ورىندا تۇردى. حالىق ءسوز قورىنىڭ مولدىعىن، ءسوزدىڭ وتكىرلىگى مەن تاپقىرلىعىن عانا ويلاپ قويماي، ونىڭ ۇندىلىك جاعىنا دا ەرەكشە نازار اۋدارعان. جازبا ادەبيەت داستۇرىنەن اۋىز ادەبيەت ءداستۇرى باسىم ەلدە — ءسوزدىڭ ۇندىلىگىنىڭ ورنى ەرەكشە. ءسوزدىڭ قۇنىن تۇسىرەتىن دە، ءوڭىن كىرگىزەتىن دە دىبىس. سوندىقتان دا بۇرىنعى قازاق ءسوزىنىڭ ينتوناسياسى وراسان باي بولعان. سول بايلىق ساحناعا كەلىپ ەدى عوي. ال، ءقازىر سول بايلىق ازايىپ، ساحناداعى قازاق ءسوزىنىڭ جۇدەپ بارا جاتقانىن سەزەسىزدەر مە؟
كەشە نەڭ بار ەدى؟ قالىكەيدىڭ ءار دىبىسى ءوز ورنىن تاپقان، تەرەڭنەن تەپسىنىپ شىققان، كۇمبىرلەگەن قوڭىر سازى بار ەدى. ونىڭ ءسوز ساپتاسى قازاقتىڭ عاسىرلار بويى قالىپتاسقان، پاراساتتى ءسوز مادەنيەتىن تانىتپاۋشى ما ەدى؟! ەلۋباي ءسوزىنىڭ شيىرشىق اتقان شىمىرلىعى وت ەكپىندى ورلىگى مەن ابىكەن حاسەنوۆتىڭ ءار ءسوزىن بالعاداي سالماقتاپ، نىعىزداپ تاستايتىن ءسوز ماشىعى قازاق حالقىنىڭ ەكى ءتۇرلى حاراكتەرىن تانىتپاۋشى ما ەدى؟! ال، شاكەننىڭ ەركىن توگىلگەن اقىندىق شابىتتى ءسوزى مەن ءبايدىلدا قالتايەۆتىڭ ماعىناسىنا ءۇنى جاراسقان، ادەمى سازدى، ناقىشتى، ويلى سويلەۋى شە؟! ءتىپتى «ءتىلىن شايناپ سويلەيدى» دەگەن سەر-اعانىڭ ءسوز ينتوناسياسىندا قانشا بايلىق جاتىر؟ ەسپەمبەت ءسوزىنىڭ اتقان وقتاي وتكىرلىگى مەن قازىمىر قاتاڭدىعى تەكستەن گورى سەر-اعاڭنىڭ داۋىسىندا جاتقان جوق پا؟ و كىسىنىڭ ءسوزىنىڭ سەنىمدىلىگى سونشا، كوپشىلىگىمىز باسقا ورىنداۋشىنى قابىلداماي-اق قويعان جوقپىز با. ال قاراباي مەن قوڭقايدىڭ ءسوز ماقامدارىن سالىستىرىپ كورسەڭىزدەر — قانشا ايىرماشىلىق جاتىر؟
ال، ايەلدەر ءسوزى شە؟ ءتىپتى باسقا بوياۋدى ايتپاعاندا انە ءبىر الىستاۋ كەزدەگى جامال جالمۇحامبەتوۆانىڭ بايانى، راحيا قويشىبايەۆانىڭ زەرەسى، ءسابيرا مايقانوۆانىڭ تولعانايى، بيكەن ريموۆانىڭ «ابايداعى» زەينەپ اقىنى — قازاق ايەلدەرىنىڭ ەپيكالىق تۇلعاسىنىڭ داۋسىن بەردى.
كورىپ وتىرمىز، بىزدە قازاق ءسوزىنىڭ دىبىس بوياۋى سورلى بولماعان سياقتى. ءبىراق سول بايلىعىمىز ءقازىر شاشىراپ ازايىپ بارادى. بۇرىنعى زاماندا ۇستاتپايتىن داۋىستى ءقازىر وپ-وڭاي جازىپ الۋدى ۇيرەنسەك تە سالاقپىز. امىرەنىڭ ءانى سياقتى قاليبەكتىڭ — ابايداعى دانىشپان داۋسى مەن ابىكەننىڭ قايتالانباس ءسوز ىرعاعى وزدەرىمەن بىرگە كەتتى.
ماسەلە جازىپ الۋدا ەمەس، سول سويلەي ءبىلۋ ونەرىن كەيىنگى ۇرپاقتىڭ بويىنا سىڭىرۋدە بولىپ وتىر. كەيىنگى بۋىننان، ءقازىر، كەشەگى كۇننىڭ ءسوزىن قويىپ، بۇگىنگى كۇننىڭ ءسوزىن جەتكىزىپ ايتاتىن ارتيستەر ازايىپ كەتكەن.
ءسوز جوق، قازاق رەجيسسۋراسى ەلەۋلى تابىستارعا جەتتى. ءبىر جاعى كينونىڭ تىقىرى ما، سپەكتاكلدەرىمىزدىڭ ەتەك-جەڭى جيناقى، فورماسى شيراق بولىپ، ديناميكاسى كۇشەيە ءتۇستى. قازاق رەجيسسۋراسى وسى زامانعى دارەجەگە كوتەرىلىپ، جاقسى ساۋاتتاندى. ارتيستەرىمىز دە وبرازدى اسەرلىرەك اشاتىن حارەكەت قۇبىلىستار، بوياۋلار تاباتىن بولدى. وسىلاي باسقا جاعىمىز ورلەپ كەلە جاتقاندا، ونەرىمىزدىڭ تومەندەپ كەتكەنى، شىنىندا دا قاتتى قىنجىلتادى. بۇعان ءبىر راۋاياتتان كەيبىر قۇنسىز، شورقاق ءتىلدى پەسالار دا كىنالى بولۋى مۇمكىن. ءبىراق پالەنىڭ باسى جامان پەسالاردا ەمەس. تەاتر قاۋىمىنىڭ كەيىنگى بۋىندارى وسى سەيفوللا سياقتى الدىڭعى اعالارىنىڭ بويىندا بارىن الىپ قالا الماي جاتىر.
جوعارىدا تەلعارايەۆ قازاق ساحناسىنىڭ ەڭ ءىرى كۇلدىرگى اكتەرلەرىنىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتتىق. كۇلدىرگى اكتەر تالانتى تابيعاتتا سيرەك كەزدەسەتىن، سوندىقتان دا ايرىقشا قاستەرلەۋدى كەرەك ەتەتىن، ابزال دارىن. ءبىراق سەيفوللا ءوز ونەرىنىڭ تەك كوميكتىكپەن شەكتەلمەيتىنىن، بويىندا شىنايى درامالىق، ءتىپتى ليريكالىق سيپاتى بارىن دا ءبىرسىپىرا رولدەردە كورسەتىپ كەلەدى. ءابدىلدا تاجىبايەۆتىڭ «مايرا» پەساسىنداعى مايرانىڭ اكەسى ءۋاليدىڭ ءرولىن اسا شەبەر اتقارىپ شىقتى. مومىن، ەڭبەكشى ادامنىڭ ادەمى جان قاسيەتىن اشا ءبىلدى. اسىرەسە وزبىرلاردىڭ جاۋىزدىعى شەگىنە جەتىپ، مايرانىڭ باسى ساۋداعا تۇسكەن كەزدەگى ءۋاليدىڭ قورلىق اكەلىك سەزىمىن، اشۋ-ىزاسىن، وزبىرلارعا ايتار لاعناتىن بەرەر جەردە ءوزى دە قاتتى تەبىرەنىپ، زالداعى جۇرتتىڭ دا ساي-سۇيەگىن سىرقىراتادى.
ال، وسىعان قاراما-قارسى «اباي» تراگەدياسىنداعى جيرەنشە ءبيدىڭ وبرازى شە؟ ول مۇندا ايلاكەر اككى، سىرتى جىلپىلداسا دا ءىشىن الدىرمايتىن، قارا سوزگە كەلگەندە بۇلاڭ قۇيرىققا سالىپ ۇستاتپايتىن ناعىز مايتالمان بولىپ شىعا كەلەدى. جيرەنشەنىڭ سىرتى جۇمساق بولعانمەن وزەگى قاتتى. وسى وبراز اكتەر ونەرىنىڭ بۇرىن ءبىز بايقاماعان جاڭاشا ءبىر قىرىن تانىتىپ كەتكەندەي.
سەيفوللا تەلعارايەۆتىڭ ەرەكشە اكتەرلىق، كەرەك دەسەڭىز ادامدىق قاسيەتىن اشاتىن مەنىڭ ءوزىم تىكەلەي كۋا بولىپ، جاقىنىراق ارالاسقان بىر-ەكى ەپيزودتى ايتا كەتكىم كەلەدى. وسىدان ون شاقتى جىل بۇرىن سەيفوللا «ساۋلە» دراماسىنداعى قۇدايبەرگەننىڭ ءرولىن دايىندادى. قۇدايبەرگەن باستىقتاردان دا، ايەلىنەن دە كوپ قىسىم كورىپ ەزىلىپ قالعان ادام بولاتىن. ءبىراق كوڭىلى تازا، ادال، ءوز ىسىنە جەتىك مامان. سول ساۋلەنىڭ اسەرىمەن ەڭسەسىن كوتەرىپ كەلە جاتادى. وسىنىڭ ءبارىن سەيفوللا تاماشا بەردى. ءوز گەرويىنا ءار ءتۇرلى اسەم بوياۋ تاۋىپ جۇرتتى كۇلدىرىپ، ءسۇيسىندىرىپ وتىردى. ءبىراق ءارتيستىڭ وسىنشا شەبەر جاساعان ءرولىنىڭ سوڭعى ءبىر مىقتى نۇكتەسى جەتپەي قالدى. قۇدايبەرگەننىڭ ءوزىنىڭ ەڭسەسىن الباستىداي باسىپ كەلگەن ايەلى بوپەجانعا اقىر-اياعىندا كەلىپ جارىلىپ كەتىپ «جوعال! جوعال!» دەپ اقىراتىن جەرى بولۋشى ەدى. «جۋاستان جۋان شىعادى!» دەپ وسى ارادا قۇدايبەرگەننىڭ ءبىر ءىرى مىنەز كورسەتەتىن جەرى ەدى. ءدال وسى ارادا سەيفوللانىڭ بويىنان اشۋ تابىلماي قويدى. ايقايى ءتىپتى ءزارسىز. رەجيسسەر مەن اۆتور ونى ەكى-ۇش كۇن اۋرەلەپ ەش نارسە شىعارا الماعان سوڭ، اقىرى مادييەۆسكيي رەجيسسەرلىق قۋلىققا سالىپ — وسى ايقايلايتىن ساتتە قۇدايبەرگەندى زالعا جەلكەسىمەن قاراتىپ، ونىڭ ايقايىنىڭ ءزارىن بوپەجاندى ويناعان ريموۆانىڭ كوزىندەگى ۇرەي ارقىلى بەرۋگە ءماجبۇر بولدى.
اكتەرلىق جاعىنان مۇمكىن بۇل سەيفوللانىڭ كەمشىلىگى شىعار، ءبىراق وسى ەپيزود ونىڭ تاماشا ادامگەرشىلىك قاسيەتىن، ادامعا تيتتەي قيانات جاساي بىلمەيتىن جانىنىڭ جىبەكتەي جۇمساقتىعىن تانىتاتىن سياقتى.
ەكىنشى وقيعا بيىل بولدى. رەجيسسەر ءازىربايجان مامبەتوۆ «كۇتپەگەن كەزدەسۋدە» ماڭعاس ءرولىن تەلعارايەۆقا بەرىپتى. مەن ونى ونشا قۇپ المادىم. ول ماڭعاستىڭ باستاپقى ساحنالاردا 18—19-دارداعى جاس جىگىت بولۋىنان عانا ەمەس. پەسانىڭ بۇكىل ءسوزىنىڭ جارتىسىنان كوبى ماڭعاستىكى، ول شىمىلدىق اشىلعاننان سپەكتاكلدىڭ ەڭ سوڭىنا دەيىن ساحنادان ەكى ەلى شىقپايدى. بۇكىل سپەكتاكلدىڭ سالماعىن ارقالاپ، باستان-اياق وزەك بولاتىن سول. مەنىڭ قورىققانىم الپىسقا كەلگەن ادام سونشا تەكستى جاتتاپ، ساحناداعى سونشاما سالماقتى قالاي كوتەرمەك؟ وسى كۇدىگىمدى ايتقاندا رەجيسسەر: «وقاسى جوق، الپىس جىلدىق تويى قارساڭىندا ءبىر-جار ويناپ ىرىمىن جاساسا، ار جاعىن جاستار ويناپ كەتەدى عوي»، — دەپ مەنى الدارقاتا سالدى.
سپەكتاكل ساحناعا شىققاندا ءوزىمنىڭ مىقتاپ قاتەلەسكەنىمدى ءبىلدىم. جاستاردىڭ وزىنە كۇشكە تۇسەدى دەگەن ءرولدى سەيفوللا ويناپ الىپ كەتتى. تۇلا بويى مەيىرىمگە تولى، ۇلكەن ادامگەرشىلىگى بار، كىشىپەيىل جاننىڭ جان سۇيسىنتەر بەينەسىن جاسادى. ادەتتە اۆتورلار ارتيستەرگە ريزا بولا بەرمەيدى. «مەنىڭ ويىمدى جەتكىزە المادىڭ، جاساعان وبرازىمدى اشا المادىڭ» دەپ ايىپ تاققىش كەلەدى. مەن دە ءوزىمدى سول كىنامشىل اۆتورلاردان پالەندەي بولەك سانامايمىن. ءبىراق سەيفوللا جاساعان ماڭعاس وبرازىنان ءوز باسىم كىشكەنتاي ءمىن تابا المادىم. قايتا ول مەن جازعان ماڭعاستى كوپ قاسيەتتەرمەن تولىقتىرىپ، تەرەڭدەتە تۇسكەن. سول وبرازعا ءوزىنىڭ كوزىنىڭ نۇرىن، ءجۇزىنىڭ يمانىن بەرىپ، كورۋشىنىڭ جۇرەگىنە ءتىپتى جاقىنداتىپ اكەلگەن ءتارىزدى. جۇرت تەلعارايەۆتىڭ ماڭعاسىنا كامىل سەندى. ءسويتىپ وسى اكتەر ءوزىنىڭ نانىمدىلىعىمەن، تارتىمدىلىعىمەن پەساداعى مەلودرامالىق سارىندى سىپىرىپ تاستاپ ونى ناعىز رەاليستىك حالگە، ومىرگە جاقىنداتىپ اكەلدى.
سەيفوللا تەلعارايەۆ ناعىز شىنشىل رەاليست-سۋرەتكەر. ول ساحنادا جالعان، جاساندى مىنەز كورسەتىپ، وتىرىك سويلەپ كورگەن ەمەس. كەرەك دەسەڭىز ول كەيبىر جاساندى، ناشار وبرازدارىمىزعا دا جان ءبىتىرىپ، ءتىرىلتىپ جىبەرەدى. تەلعارايەۆتىڭ رەاليزمى — ومىردەگى باردى اۋدارتپاي كوشىرىپ الاتىن ەلىكتەۋشىلىك ەمەس. ول ءار كەيىپكەردىڭ سىرىن، سول ارقىلى ءومىر سىرىن تەرەڭ ۇڭگىپ اشۋعا ايانباي كۇش سالاتىن شەبەر ارتيست. جانە ونەرگە دەگەندە قالتقىسى جوق ادال ارتيست.
سەيفوللا تەلعارايەۆتىڭ ەڭبەگى جوعارى باعالانعان. ول قازاق سسر-ىنىڭ حالىق ءارتيسى. وندا لاۋازىم دا، ناگراد تا جەتەرلىك. مۇنىڭ ءبارى ەڭبەك زەينەتى.
ارينە، كەيدە باسقاشا دا جاعداي بولادى. كەيبىر سۋرەتكەرلەردىڭ ونەرى وزدەرىنەن الدەقايدا بۇرىن ءولىپ قالىپ، اتاق-لاۋازىم ولاردى قۇلاتپاي دەمەپ تۇراتىن بالداققا اينالادى. ال، تەلعارايەۆ بولسا سول اتاقتىڭ وزىنە ءسان بەرىپ، سالماعىن ارتتىرىپ تۇراتىن سۋرەتكەر.
كەيدە كورۋشى قاۋىمنىڭ «شىركىن ناعىز ارتيست دەپ سونى ايتسايشى!» دەگەن جالعىز اۋىز ءسوزى كوپ ناگرادتان ارتىق بولادى. ال، سەيفوللا اعاڭىز شىنىندا دا ناعىز ارتيست!
سەيفوللا — ساحناعا ۇشقىن شاشقان اق جارقىن دارىنىمەن بىرگە قاراپايىم، كىشىپەيىل، ەڭبەك سۇيگىش ابزال قاسيەتىن دە الا كەلدى. بيىك ونەرىنە قوسا ادام بالاسىنا دەگەن مەيىرباندىعى مەن اق ۋىز ادالدىعىن اكەلدى، ياعني ول قازاق ساحناسىنا بويىنداعى ونەرىن عانا ەمەس، جان-تانىمەن ءوزىن دە تۇگەل بەرگەن ادام.
1970
You Might Also Like
-
كوممۋنيستىك پارتيانىڭ XXI سەزى جازۋشىلارىن، كوركەمونەر قايراتكەرلەرىن زامانىمىزعا ساي ءىرى تۋىندىلار بەرۋگە، بۇگىنگى ءومىرىمىزدىڭ كۇردەلى ماسەلەلەرىن شىعارمالارىمىزعا وزەك ەتىپ، جاڭا ادامنىڭ كەسەك و...
