اقپاراتتاندىرۋ تەحنولوگياسىنىڭ پايداسى جانە زيانى
جوسپار:
1. كىرىسپە ءسوز
2. كومپيۋتەردىڭ پايداسى جانە زيانى جايىندا
3. عالامتوردىڭ پايداسى جانە بالا دەنساۋلىعىنا زيانى تۋرالى
4. ۇيالى تەلەفوندى قولدانۋ
6. قورىتىندى
ءححى عاسىردىڭ باستاپ ەلىمىز جاھاندىق اقپاراتتاندىرۋ پروسەسىنە بەلسەنە كىرىسىپ كەتتى. بۇگىندە قازاقستان قوعامىندا ءبىلىمدى اقپاراتتاندىرۋ ءىسى قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر. كومپيۋتەردى جانە باسقا دا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ داعدىسىن مەڭگەرۋ قازىرگى ءومىردىڭ اجىراماس بولىگى بولىپ تۇر. كەشەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىنداعى الدىڭعى باعىتتارىنىڭ ءبىرى - اقپاراتتىق تەحنولوگيالار سالاسى قوعامنىڭ بارلىق سالالارىنا ەتەنە ەنىپ، كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىق 2012 جىلى 60%-عا دەيىن ءوسۋى كەرەكتىگىن اتاپ ءوتتى. ءقازىر ادامدار قىزمەت ورنىندا دا، ۇيدە دە كومپيۋتەرمەن جۇمىس ىستەي بەرەدى. ونىڭ ومىرىمىزگە، كەڭىنەن ەنگەنى سونشالىقتى، بالا بىتكەن ويىنشىقپەن ەمەس، كومپيۋتەرمەن ويناپ، ءوزىنىڭ ءومىرتانىمىن عالامتورداعى جەلى ىشىندە قالىپتاستىرادى.
ءجاسوسپىرىم بالالار كومپيۋتەر الدىندا قانشا ۋاقىت وتىرۋ قاجەت، ادامعا كومپيۋتەردىڭ قانداي زياندى اسەرى بار؟
كومپيۋتەرە 1 - 2 ساعاتتان ارتىق وتىرمايدى. جۇمىس بارىسىندا مۇمكىندىگىنشە، 5 - 10 مينۋت ءۇزىلىس جاساپ تۇرادى.
كلاۆياتۋراداعى تومەن دياپازوننان تارايتىن ەلەكتروماگنيتتىك ساۋلەلەر ساۋساق ارقىلى اعزاعا اسەر ەتەتىن كورىنەدى. ناتيجەسىندە، كومپيۋتەرمەن كوپ جۇمىس ىستەگەن ادام جۇيكە اۋرۋىنا ۇشىرايدى. جانە دە كومپيۋتەردىڭ الدىندا كوپ وتىرعاندار ساۋساق اۋرۋلارىنا دا شالدىعادى.
كومپيۋتەرلىك سىرقات بەلگىلەر:
1. كوزدىڭ كورۋ قابىلەتىنىڭ ناشارلاۋى.
2. باستىڭ جەلكە تۇسىنىڭ (قاراقۇسىنىڭ)، مويىن مەن يىق، جاۋىرىن، بىلەكتىڭ اۋىرۋى. كورۋ قابىلەتىنىڭ ناشارلاۋى ونىڭ بۇلدىراپ، انىق كورمەۋى، وزىنە تۇسكەن سالماقتان كۇيگەن ءتارىزدى اشىپ، قىزارۋى
كومپيۋتەردىڭ پايداسى قانداي؟
1. بايلانىسقا كىرۋ. عالامتور - بايلانىسقا كىرۋدىڭ جاڭا ءبىر ءتۇرى.
2. كەڭىنەن جايىلۋ. عالامتور قىزمەتىن پايدالانۋشىلار سانىنىڭ ۋاقىت وتكەن سايىن ءوسۋى.
3. قاتىسۋ. عالامتور ادامدى ماعلۇماتتاردىڭ قاينار كوزىمەن تىكەلەي قارىم - قاتىناسقا تۇسىرە الادى.
4. بايلانىستىڭ جەڭىلدىگى. ەلەكتروندىق پوشتا - الەمدەگى بايلانىسۋ جولدارىنىڭ ەڭ ارزانى، ءارى ەڭ جىلدام ءتۇرى.
5. تاسىمالداۋ ءىسىنىڭ جەڭىلدىگى. ماعلۇماتتار مەن ءىس - قاعازداردى ساقتاۋدىڭ جەڭىلدىگى.
كومپيۋتەردى دۇرىس ورنالاستىرۋ
1. مونيتور ەكرانى كوزدەن 50، ءتىپتى 70 سانتيمەتر قاشىقتىقتا تۇرۋعا ءتيىس.
2. ەكراننىڭ جوعارعى بولىگى كوزدىڭ تۇسىنان تومەندەۋ تۇرعانى ءجون.
3. جۇمىس جاسايتىن جەردە بىرنەشە كومپيۋتەر بولسا، ارا قاشىقتىعى 1 مەتردەي بولسىن.
4. مۇمكىندىگىنشە، كومپيۋتەردىڭ ارتىنىڭ قابىرعاعا قاراپ تۇرعانى دۇرىس.
5. كومپيۋتەر تۇرعان بولمەدە شاڭ بولماۋى قاجەت. شاڭ - وتە زياندى.
6. كومپيۋتەر تۇرعان بولمەنىڭ اۋاسىن تازالاپ تۇرادى، كومپيۋتەردىڭ جانىنا سۋ قۇيىلعان ىدىس قويادى.
ءۇزىلىس كەزىندە كوزگە جاتتىعۋلار جاسايدى: كوزدى جوعارى - تومەن، وڭعا - سولعا، اينالدىرا قوزعالتادى، الىسقا كوز جىبەرەدى، تەرەزەگە قارايدى، سونان سوڭ كوزدى جاقىن ماڭايعا قاراۋعا باعىتتايدى.
8. كومپيۋتەرلىك كورۋ قابىلەتىنىڭ سيندرومدارىن جويۋ ءۇشىن ەكران بەتىنە ءتۇسىپ تۇراتىن ساۋلەلى شاعىلىسۋ داقتارىن جويادى. مۇنداي ساۋلەلى شاعىلىسۋ داقتارى جوعارىدا، ارتتا ورنالاسقان ليۋسترادان، تەرەزەدەن تۇسكەن جارىقتان، ۇستەل ۇستىنە ارنالعان شامنان ءتۇسۋى مۇمكىن. سول سەبەپتى، مونيتوردى ءسوندىرىپ، ەكران بەتىنىڭ شاعىلىسپاي، قالىپتى جاعدايدا تۇرعان - تۇرماعانىن تەكسەرىپ الادى. ەگەر ساۋلەلى شاعىلىسۋ داقتارى بايقالسا، ەكران الدىنا اينا قويىپ، ونىڭ قايدان ءتۇسىپ تۇرعاندىعىن انىقتايدى.
1. بالاڭىزدىڭ عالامتوردا قانشا ۋاقىت وتىرعانىن قاداعالاي الاسىز با؟
2. عالامتورعا ءجيى جۇگىنەسىز بە؟
3. عالامتوردىڭ بالا دەنساۋلىعىنا زيانى؟
ەڭ الدىمەن، بالانىڭ كورۋ قابىلەتى تومەندەيدى، سەبەبى، بۇلشىق ەتتەرى قاتايماعان ءجاسوسپىرىمنىڭ كوزدەرى شارشايدى.
كومپيۋتەر الدىندا كوپ وتىرۋ جاس بالدىرعاننىڭ ومىرتقا سۇيەگىن زاقىمدايدى. قوزعالىسسىز وتىرۋ، قولمەن عانا ءبىرىڭعاي جۇمىس ىستەۋ، سودان اعزاعا سالماق ءتۇسۋى بالانىڭ جۇيكە قىزمەتىن بۇزىپ، موينىنا تۇز بەن سۋىقتىڭ جينالۋىنا (وستەوحوندروز) اسەر ەتەدى.
جامباس سۇيەكتىڭ ۇنەمى قوزعالىسسىز قالۋى قابىنۋى (پروستاتيت) مەن توق ىشەكتەگى تامىردىڭ كەڭەيۋى (گەمورروي) اۋرۋىنا ۇشىراتادى.
مي قىزمەتىنە دە كەرى اسەر ەتەدى، ويلاۋ قابىلەتىنىڭ تومەندەيدى، كوڭىل ءبولۋ مەن ەستە ساقتاۋدىڭ كەميدى، باس اۋرۋى مەن ۇيقىسىزدىق، كوڭىل كۇيدىڭ قۇلازۋى ءجيى بايقالادى.
گورمونالدىق تەپە - تەڭدىكتى بۇزادى، يممۋنيتەتتى ناشارلايدى.
ءار ءتۇرلى قۇمار ويىندارى، زياندى باعدارلامالاردىڭ كوپتىگى. الاياقتار مەن حاكەرلەر جاستاردى عالامتورعا تاۋەلدى ەتىپ، بۇلىڭعىر قارىم - قاتىناس، جىنىستىق بايلانىس جاساۋعا شاقىرىپ، ۆيرتۋالدى الەمگە قىزىقتىرىپ، اقىل - ويى ءالى قالىپتاسپاعان ۇل - قىزدارىمىزدى ەلىكتىرىپ، ەسىنەن ايىرادى.
عالامتوردىڭ پايداسى
شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋعا ايقىن مۇمكىندىكتەر بەرەدى.
تانىمدىق ءىس - ارەكەتتەرى كۇشەيىپ، وزىندىك جۇمىستاردى تەز ورىنداۋ مۇمكىندىكتەرى ارتادى.
ەلەكتروندى وقۋلىق ارقىلى وقۋشى كوپتەگەن قوسىمشا ماتەريال الا الادى، وسى العان مالىمەتتەرىن كومپيۋتەردەن كورگەندىكتەن ەسىندە جاقسى ساقتايدى، ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋ قابىلەتى قالىپتاسادى.
ۇيالى تەلەفوندى مەكتەپتە ۇستاۋدىڭ قاجەتى بار ما؟
ۇيالى تەلەفوندى مەكتەپ ىشىندە قولدانۋ ەرەجەسى
جالپى ەرەجە
1. ۇيالى تەلەفون وقۋشىنىڭ ءوز مەنشىكتى زاتى بولىپ تابىلادى.
2. وقۋشىلاردىڭ مەنشىكتى زاتتارىن مەكتەپ اكىمشىلىگى ءوز جاۋاپكەرشىلىگىنە المايدى.
3. ۇيالى تەلەفوندى ساباق ۇستىندە كەدەرگى جاساماۋىن قاداعالاۋ.
ساباق كەزىندە
1. ساباق ۇستىندە ۇيالى تەلەفوندى مىندەتتى تۇردە ءوشىرىپ نەمەسە دىبىسىن باسىپ قويۋ قاجەت.
2. ساباق كەزىندە وقۋشىلار ۇيالى تەلەفوندى اقپارات الماسۋعا، كالكۋلياتور، فوتواپپارات نەمەسە ۆيديوكامەرا رەتىندە قولدانۋعا تيىم سالۋ.
3. وقۋشىلارعا مەكتەپ ىشىندە ناۋشنيكتەرمەن جانە پلەيەرمەن جۇرۋگە تيىم سالۋ.
4. ۇيالى تەلەفون پارتا ۇستىندە، وقۋشىلاردىڭ قولدارىندا جانە اشىق جەرلەردە تۇرۋىنا تيىم سالىنادى.
5. ءمۇعالىم ساباق كەزىندە وقۋشىدان ۇيالى تەلەفوندى ءوز جاۋاپكەرشىلىگىنە الۋعا، ونى ساقتاۋعا قۇقىعى جوق.
ءۇزىلىس كەزىندە
1. وقۋشىعا قاۋىپسىزدىك ماقساتىندا ۇيالى تەلەفونىن قاراۋسىز قالدىرماۋى ەسكەرتىلسىن.
2. وقۋشى ۇيالى تەلەفونىن قاجەتتى شۇعىل جاعدايدا عانا قولدانۋعا رۇقسات ەتىلەدى.
3. مەكتەپتەگى قاتاڭ ءتارتىپتى ساقتاۋ ماقساتىندا ءمۇعالىم وقۋشىدان ۇيالى تەلەفون مەن پلەيەردى الا الادى، تەك اتا - اناسى نەمەسە ونىڭ ورنىن اۋىستىراتىن ادامدار مىندەتتى تۇردە حاباردار بولۋى ءتيىس
ۇيالى تەلەفوننىڭ قانداي زيانى بار؟
عالامتور مەن ۇيالى تەلەفونداعى اگەنتتىڭ بالا پسيحيكاسىنا اسەرى
بۇگىندە «maءىl. ru» قىزمەتىنە جۇگىنبەيتىن ادام از. اسىرەسە جاستار اراسىندا «اگەنتشىلەردىڭ» قاتارى كۇن ساناپ كوبەيىپ كەلەدى. «Maءىl. ru» كومپانياسىنىڭ دەرەكتەرىنە جۇگىنسەك، «م - اگەنت» قىزمەتىن ايىنا 9 ميلليون ادام پايدالانادى، ال وعان ءبىر ۋاقىتتا 2 ميلليوننان اسا ادام قوسىلادى ەكەن. كومپيۋتەردى بىلاي قويىپ، ەندى قالتا تەلەفونىنا ەنىپ العان بۇل بايلانىس جەلىسىنىڭ تيىمدىلىگى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ءبىراق ونىڭ زيانى جوق دەپ ايتا الامىز با؟ «اگەنتتە» ساعاتتاپ وتىراتىن ادامداردىڭ دەنساۋلىعىندا قانداي وزگەرىستەر بولۋى مۇمكىن؟
* ينتەرنەت - تاۋەلدىلىك» ۇعىمى 1990 جىلى پايدا بولدى. ماماندار تاۋەلدىلىكتىڭ بۇل ءتۇرىن تەحنيكالىق قۇرالداردىڭ نەگىزىندەگى سپەسيفيكالىق – ەموسيونالدى «ناركومانياعا» جاتقىزادى
* رەسەي پسيحولوگتارىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا كومپيۋتەرلىك ويىن وينايتىن ادامداردىڭ 10 - 14% وعان تاۋەلدى بولادى ەكەن. بۇل تاۋەلدىلىك كەز – كەلگەن شاقتا پايدا بولۋى مۇمكىن، الايدا جاسوسپىرىمدەر وعان الدە قايدا بەيىمدىرەك بولىپ تابىلادى. سەبەبى جاسوسپىرىمدەر دارا ەرەكشەلىكتەرىنە سايكەس، كەز كەلگەن جاعدايعا تەز بەيىمدەلگىش بولىپ كەلەدى. ءبىراق ءجاسوسپىرىم قانداي دا بولماسىن ءىس - ارەكەتكە تۇرتكى ارقىلى بارادى، ياعني ونىڭ بەلگىلى ءبىر ءىس - ارەكەتكە بارۋىنا وزىندىك موتيۆ اسەر ەتەدى.
* ينتەرنەت – تاۋەلدىلىگىنىڭ قالىپتاسۋى بىرتىندەپ جۇرەدى.
بەرىلگەن تاۋەلدىلىكتىڭ قالىپتاسۋىنىڭ كەزەڭدەرىن ءبولىپ كورسەتۋگە بولادى:
* 1. جەڭىل قىزىعۋشىلىق كەزەڭى.
* 2. قىزىعۋشىلىق كەزەڭى.
3. تاۋەلدىلىك كەزەڭى.
4. قۇشتارلىق كەزەڭى.
* عالامتور مەن ۇيالى تەلەفونداعى اگەنتكە تاۋەلدىلىكتىڭ اپاراتىن جولى:
* زورلىق - زومبىلىق
* قىلمىس
* جىنىستىق بۇزىلۋ
* دىنشىلدىك
* سۋيسيد
* جۇيكە جۇيەسىنىڭ توزۋى
* ءارتۇرلى اۋرۋلار (دەنساۋلىققا زيانى)
عالامتوردىڭ زيانىنان ساقتاندىرۋ
* جاستاردى عالامتوردىڭ زيانىنان ساقتاندىرۋ ءۇشىن كەز كەلگەن اتا - انا بالاسىنا ونى پايدالانۋدىڭ شارتتارىن ايتىپ تۇسىندىرۋگە، ونداعى اقپاراتتاردىڭ ۇنەمى شىندىققا جاناسپايتىنىن، وعان سىن كوزىمەن قاراۋ قاجەتتىگىن، ول اقپاراتتاردى كىتاپتاعى، ەنسيكلوپەدياداعى رەسمي گازەت - جۋرنالدارداعى اقپاراتتارمەن سالىستىرىپ، قابىلداۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتۋگە ءتيىس. جانە دە عالامتورداعى زورلىق - زومبىلىققا، قىلمىسقا، جىنىستىق بۇزىلۋعا تاربيەلەيتىن باعدارلامالاردان، دىنشىلدىك، ناسىلشىلدىك تۋرالى اقپاراتتاردان ساقتاندىرۋ – اتا-انالار مەن ۇستازداردىڭ دا نەگىزگى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى.
* وسى ورايدا ەستە بولاتىن ءبىر جاعداي، ون جاسقا دەيىنگى بالالار اتا - اناسى رۇقسات بەرگەن سايتتارعا عانا ەنۋگە ءتيىس. بۇل اقپاراتتىق تەحنولوگيالار ماماندارىنىڭ، دارىگەرلەردىڭ تالابى ەڭ باستىسى، كامەلەتكە جاسى تولماعان بالالاردىڭ ەلەكتروندى پوشتاسىنا ەنۋگە اتا - اناسىنىڭ مۇمكىندىگى بولۋعا ءتيىس. ول ەڭ ءبىرىنشى، سول بالانىڭ قاۋىپسىزدىگى، باقىتتى بولاشاعى ءۇشىن قاجەت. اسىرەسە، بالالار ون ءتورت جاسقا تولعانىندا ءوز - وزىمەن بولىپ، وقشاۋلانا باستاعانىندا، اتا - اناسى ولاردىڭ بەيمالىم ادامدارمەن عالامتور ارقىلى تانىسۋىنا جول بەرمەۋگە مىندەتتى.
* مامانداردىڭ اقىل - كەڭەسىنە قۇلاق اسساق، عالامتور بالالارعا ءقاۋىپسىز بولسىن دەسەك، ونى ۇنەمى جاڭا باعدارلامالارمەن جابدىقتاپ، سپامفيلتر ورناتۋىمىز، قاۋىپسىزدىك تۋرالى اقپاراتتاردى ءبىلىپ وتىرۋىمىز كەرەك. بالامىزدىڭ عالامتورداعى كومپيۋتەرلىك ويىندارعا تاۋەلدىلىگىن تەكسەرىپ، سول بويىنشا ءتيىستى شارالار قولدانىپ وتىرۋىمىز دا – اتا - انالىق پارىزىمىز.
* وقۋشىلاردىڭ جالپى جۇرتشىلىقتىڭ اقپاراتتىق تەحنولوگياسىمەن بايلانىسۋى جىلدان - جىلعا ارتىپ كەلەدى. ينتەرنەت ارقىلى كوپتەگەن مالىمەتتەر الادى، ءبىلىمىن تولىقتىرادى.
ەلەكتروندىق وقۋلىقتار مەن ينتەراكتيۆتى تاقتانى ءوز دارەجەسىندە قولدانۋدى ۇيرەنگەن وقۋشىلار زەرتتەۋگە قۇشتار، دۇنيەنى از ۋاقىتتا تانىپ بىلەتىن، بايلانىس تۋرالى جەتكىلىكتى مەڭگەرگەن تەحنولوگيا سالاسىنىڭ بىلگىرى بولادى.
* مۇنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ وركەنيەتتى دامىتۋىمىزدىڭ، الەمدىك اقپاراتتى پايدالانۋ مۇمكىندىلىگىمىزدىڭ مول ەكەندىگىن كورسەتەدى
* وقۋشىلاردىڭ جالپى جۇرتشىلىقتىڭ اقپاراتتىق تەحنولوگياسىمەن بايلانىسۋى جىلدان - جىلعا ارتىپ كەلەدى. ينتەرنەت ارقىلى كوپتەگەن مالىمەتتەر الادى، ءبىلىمىن تولىقتىرادى.
ەلەكتروندىق وقۋلىقتار مەن ينتەراكتيۆتى تاقتانى ءوز دارەجەسىندە قولدانۋدى ۇيرەنگەن وقۋشىلار زەرتتەۋگە قۇشتار، دۇنيەنى از ۋاقىتتا تانىپ بىلەتىن، بايلانىس تۋرالى جەتكىلىكتى مەڭگەرگەن تەحنولوگيا سالاسىنىڭ بىلگىرى بولادى
* مۇنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ وركەنيەتتى دامىتۋىمىزدىڭ، الەمدىك اقپاراتتى پايدالانۋ مۇمكىندىلىگىمىزدىڭ مول ەكەندىگىن كورسەتەدى
قىزىلوردا وبلىسى،
قازالى اۋداندىق بالالار اۋەز مەكتەبى
ءىزماحانوۆا قۇرالاي ەلامان قىزى
«فورتەپيانو» كلاسىنىڭ وقىتۋشىسى
1. كىرىسپە ءسوز
2. كومپيۋتەردىڭ پايداسى جانە زيانى جايىندا
3. عالامتوردىڭ پايداسى جانە بالا دەنساۋلىعىنا زيانى تۋرالى
4. ۇيالى تەلەفوندى قولدانۋ
6. قورىتىندى
ءححى عاسىردىڭ باستاپ ەلىمىز جاھاندىق اقپاراتتاندىرۋ پروسەسىنە بەلسەنە كىرىسىپ كەتتى. بۇگىندە قازاقستان قوعامىندا ءبىلىمدى اقپاراتتاندىرۋ ءىسى قارقىندى ءجۇرىپ جاتىر. كومپيۋتەردى جانە باسقا دا اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋ داعدىسىن مەڭگەرۋ قازىرگى ءومىردىڭ اجىراماس بولىگى بولىپ تۇر. كەشەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىنداعى الدىڭعى باعىتتارىنىڭ ءبىرى - اقپاراتتىق تەحنولوگيالار سالاسى قوعامنىڭ بارلىق سالالارىنا ەتەنە ەنىپ، كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىق 2012 جىلى 60%-عا دەيىن ءوسۋى كەرەكتىگىن اتاپ ءوتتى. ءقازىر ادامدار قىزمەت ورنىندا دا، ۇيدە دە كومپيۋتەرمەن جۇمىس ىستەي بەرەدى. ونىڭ ومىرىمىزگە، كەڭىنەن ەنگەنى سونشالىقتى، بالا بىتكەن ويىنشىقپەن ەمەس، كومپيۋتەرمەن ويناپ، ءوزىنىڭ ءومىرتانىمىن عالامتورداعى جەلى ىشىندە قالىپتاستىرادى.
ءجاسوسپىرىم بالالار كومپيۋتەر الدىندا قانشا ۋاقىت وتىرۋ قاجەت، ادامعا كومپيۋتەردىڭ قانداي زياندى اسەرى بار؟
كومپيۋتەرە 1 - 2 ساعاتتان ارتىق وتىرمايدى. جۇمىس بارىسىندا مۇمكىندىگىنشە، 5 - 10 مينۋت ءۇزىلىس جاساپ تۇرادى.
كلاۆياتۋراداعى تومەن دياپازوننان تارايتىن ەلەكتروماگنيتتىك ساۋلەلەر ساۋساق ارقىلى اعزاعا اسەر ەتەتىن كورىنەدى. ناتيجەسىندە، كومپيۋتەرمەن كوپ جۇمىس ىستەگەن ادام جۇيكە اۋرۋىنا ۇشىرايدى. جانە دە كومپيۋتەردىڭ الدىندا كوپ وتىرعاندار ساۋساق اۋرۋلارىنا دا شالدىعادى.
كومپيۋتەرلىك سىرقات بەلگىلەر:
1. كوزدىڭ كورۋ قابىلەتىنىڭ ناشارلاۋى.
2. باستىڭ جەلكە تۇسىنىڭ (قاراقۇسىنىڭ)، مويىن مەن يىق، جاۋىرىن، بىلەكتىڭ اۋىرۋى. كورۋ قابىلەتىنىڭ ناشارلاۋى ونىڭ بۇلدىراپ، انىق كورمەۋى، وزىنە تۇسكەن سالماقتان كۇيگەن ءتارىزدى اشىپ، قىزارۋى
كومپيۋتەردىڭ پايداسى قانداي؟
1. بايلانىسقا كىرۋ. عالامتور - بايلانىسقا كىرۋدىڭ جاڭا ءبىر ءتۇرى.
2. كەڭىنەن جايىلۋ. عالامتور قىزمەتىن پايدالانۋشىلار سانىنىڭ ۋاقىت وتكەن سايىن ءوسۋى.
3. قاتىسۋ. عالامتور ادامدى ماعلۇماتتاردىڭ قاينار كوزىمەن تىكەلەي قارىم - قاتىناسقا تۇسىرە الادى.
4. بايلانىستىڭ جەڭىلدىگى. ەلەكتروندىق پوشتا - الەمدەگى بايلانىسۋ جولدارىنىڭ ەڭ ارزانى، ءارى ەڭ جىلدام ءتۇرى.
5. تاسىمالداۋ ءىسىنىڭ جەڭىلدىگى. ماعلۇماتتار مەن ءىس - قاعازداردى ساقتاۋدىڭ جەڭىلدىگى.
كومپيۋتەردى دۇرىس ورنالاستىرۋ
1. مونيتور ەكرانى كوزدەن 50، ءتىپتى 70 سانتيمەتر قاشىقتىقتا تۇرۋعا ءتيىس.
2. ەكراننىڭ جوعارعى بولىگى كوزدىڭ تۇسىنان تومەندەۋ تۇرعانى ءجون.
3. جۇمىس جاسايتىن جەردە بىرنەشە كومپيۋتەر بولسا، ارا قاشىقتىعى 1 مەتردەي بولسىن.
4. مۇمكىندىگىنشە، كومپيۋتەردىڭ ارتىنىڭ قابىرعاعا قاراپ تۇرعانى دۇرىس.
5. كومپيۋتەر تۇرعان بولمەدە شاڭ بولماۋى قاجەت. شاڭ - وتە زياندى.
6. كومپيۋتەر تۇرعان بولمەنىڭ اۋاسىن تازالاپ تۇرادى، كومپيۋتەردىڭ جانىنا سۋ قۇيىلعان ىدىس قويادى.
ءۇزىلىس كەزىندە كوزگە جاتتىعۋلار جاسايدى: كوزدى جوعارى - تومەن، وڭعا - سولعا، اينالدىرا قوزعالتادى، الىسقا كوز جىبەرەدى، تەرەزەگە قارايدى، سونان سوڭ كوزدى جاقىن ماڭايعا قاراۋعا باعىتتايدى.
8. كومپيۋتەرلىك كورۋ قابىلەتىنىڭ سيندرومدارىن جويۋ ءۇشىن ەكران بەتىنە ءتۇسىپ تۇراتىن ساۋلەلى شاعىلىسۋ داقتارىن جويادى. مۇنداي ساۋلەلى شاعىلىسۋ داقتارى جوعارىدا، ارتتا ورنالاسقان ليۋسترادان، تەرەزەدەن تۇسكەن جارىقتان، ۇستەل ۇستىنە ارنالعان شامنان ءتۇسۋى مۇمكىن. سول سەبەپتى، مونيتوردى ءسوندىرىپ، ەكران بەتىنىڭ شاعىلىسپاي، قالىپتى جاعدايدا تۇرعان - تۇرماعانىن تەكسەرىپ الادى. ەگەر ساۋلەلى شاعىلىسۋ داقتارى بايقالسا، ەكران الدىنا اينا قويىپ، ونىڭ قايدان ءتۇسىپ تۇرعاندىعىن انىقتايدى.
1. بالاڭىزدىڭ عالامتوردا قانشا ۋاقىت وتىرعانىن قاداعالاي الاسىز با؟
2. عالامتورعا ءجيى جۇگىنەسىز بە؟
3. عالامتوردىڭ بالا دەنساۋلىعىنا زيانى؟
ەڭ الدىمەن، بالانىڭ كورۋ قابىلەتى تومەندەيدى، سەبەبى، بۇلشىق ەتتەرى قاتايماعان ءجاسوسپىرىمنىڭ كوزدەرى شارشايدى.
كومپيۋتەر الدىندا كوپ وتىرۋ جاس بالدىرعاننىڭ ومىرتقا سۇيەگىن زاقىمدايدى. قوزعالىسسىز وتىرۋ، قولمەن عانا ءبىرىڭعاي جۇمىس ىستەۋ، سودان اعزاعا سالماق ءتۇسۋى بالانىڭ جۇيكە قىزمەتىن بۇزىپ، موينىنا تۇز بەن سۋىقتىڭ جينالۋىنا (وستەوحوندروز) اسەر ەتەدى.
جامباس سۇيەكتىڭ ۇنەمى قوزعالىسسىز قالۋى قابىنۋى (پروستاتيت) مەن توق ىشەكتەگى تامىردىڭ كەڭەيۋى (گەمورروي) اۋرۋىنا ۇشىراتادى.
مي قىزمەتىنە دە كەرى اسەر ەتەدى، ويلاۋ قابىلەتىنىڭ تومەندەيدى، كوڭىل ءبولۋ مەن ەستە ساقتاۋدىڭ كەميدى، باس اۋرۋى مەن ۇيقىسىزدىق، كوڭىل كۇيدىڭ قۇلازۋى ءجيى بايقالادى.
گورمونالدىق تەپە - تەڭدىكتى بۇزادى، يممۋنيتەتتى ناشارلايدى.
ءار ءتۇرلى قۇمار ويىندارى، زياندى باعدارلامالاردىڭ كوپتىگى. الاياقتار مەن حاكەرلەر جاستاردى عالامتورعا تاۋەلدى ەتىپ، بۇلىڭعىر قارىم - قاتىناس، جىنىستىق بايلانىس جاساۋعا شاقىرىپ، ۆيرتۋالدى الەمگە قىزىقتىرىپ، اقىل - ويى ءالى قالىپتاسپاعان ۇل - قىزدارىمىزدى ەلىكتىرىپ، ەسىنەن ايىرادى.
عالامتوردىڭ پايداسى
شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋعا ايقىن مۇمكىندىكتەر بەرەدى.
تانىمدىق ءىس - ارەكەتتەرى كۇشەيىپ، وزىندىك جۇمىستاردى تەز ورىنداۋ مۇمكىندىكتەرى ارتادى.
ەلەكتروندى وقۋلىق ارقىلى وقۋشى كوپتەگەن قوسىمشا ماتەريال الا الادى، وسى العان مالىمەتتەرىن كومپيۋتەردەن كورگەندىكتەن ەسىندە جاقسى ساقتايدى، ءوز بەتىنشە جۇمىس جاساۋ قابىلەتى قالىپتاسادى.
ۇيالى تەلەفوندى مەكتەپتە ۇستاۋدىڭ قاجەتى بار ما؟
ۇيالى تەلەفوندى مەكتەپ ىشىندە قولدانۋ ەرەجەسى
جالپى ەرەجە
1. ۇيالى تەلەفون وقۋشىنىڭ ءوز مەنشىكتى زاتى بولىپ تابىلادى.
2. وقۋشىلاردىڭ مەنشىكتى زاتتارىن مەكتەپ اكىمشىلىگى ءوز جاۋاپكەرشىلىگىنە المايدى.
3. ۇيالى تەلەفوندى ساباق ۇستىندە كەدەرگى جاساماۋىن قاداعالاۋ.
ساباق كەزىندە
1. ساباق ۇستىندە ۇيالى تەلەفوندى مىندەتتى تۇردە ءوشىرىپ نەمەسە دىبىسىن باسىپ قويۋ قاجەت.
2. ساباق كەزىندە وقۋشىلار ۇيالى تەلەفوندى اقپارات الماسۋعا، كالكۋلياتور، فوتواپپارات نەمەسە ۆيديوكامەرا رەتىندە قولدانۋعا تيىم سالۋ.
3. وقۋشىلارعا مەكتەپ ىشىندە ناۋشنيكتەرمەن جانە پلەيەرمەن جۇرۋگە تيىم سالۋ.
4. ۇيالى تەلەفون پارتا ۇستىندە، وقۋشىلاردىڭ قولدارىندا جانە اشىق جەرلەردە تۇرۋىنا تيىم سالىنادى.
5. ءمۇعالىم ساباق كەزىندە وقۋشىدان ۇيالى تەلەفوندى ءوز جاۋاپكەرشىلىگىنە الۋعا، ونى ساقتاۋعا قۇقىعى جوق.
ءۇزىلىس كەزىندە
1. وقۋشىعا قاۋىپسىزدىك ماقساتىندا ۇيالى تەلەفونىن قاراۋسىز قالدىرماۋى ەسكەرتىلسىن.
2. وقۋشى ۇيالى تەلەفونىن قاجەتتى شۇعىل جاعدايدا عانا قولدانۋعا رۇقسات ەتىلەدى.
3. مەكتەپتەگى قاتاڭ ءتارتىپتى ساقتاۋ ماقساتىندا ءمۇعالىم وقۋشىدان ۇيالى تەلەفون مەن پلەيەردى الا الادى، تەك اتا - اناسى نەمەسە ونىڭ ورنىن اۋىستىراتىن ادامدار مىندەتتى تۇردە حاباردار بولۋى ءتيىس
ۇيالى تەلەفوننىڭ قانداي زيانى بار؟
عالامتور مەن ۇيالى تەلەفونداعى اگەنتتىڭ بالا پسيحيكاسىنا اسەرى
بۇگىندە «maءىl. ru» قىزمەتىنە جۇگىنبەيتىن ادام از. اسىرەسە جاستار اراسىندا «اگەنتشىلەردىڭ» قاتارى كۇن ساناپ كوبەيىپ كەلەدى. «Maءىl. ru» كومپانياسىنىڭ دەرەكتەرىنە جۇگىنسەك، «م - اگەنت» قىزمەتىن ايىنا 9 ميلليون ادام پايدالانادى، ال وعان ءبىر ۋاقىتتا 2 ميلليوننان اسا ادام قوسىلادى ەكەن. كومپيۋتەردى بىلاي قويىپ، ەندى قالتا تەلەفونىنا ەنىپ العان بۇل بايلانىس جەلىسىنىڭ تيىمدىلىگى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. ءبىراق ونىڭ زيانى جوق دەپ ايتا الامىز با؟ «اگەنتتە» ساعاتتاپ وتىراتىن ادامداردىڭ دەنساۋلىعىندا قانداي وزگەرىستەر بولۋى مۇمكىن؟
* ينتەرنەت - تاۋەلدىلىك» ۇعىمى 1990 جىلى پايدا بولدى. ماماندار تاۋەلدىلىكتىڭ بۇل ءتۇرىن تەحنيكالىق قۇرالداردىڭ نەگىزىندەگى سپەسيفيكالىق – ەموسيونالدى «ناركومانياعا» جاتقىزادى
* رەسەي پسيحولوگتارىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا كومپيۋتەرلىك ويىن وينايتىن ادامداردىڭ 10 - 14% وعان تاۋەلدى بولادى ەكەن. بۇل تاۋەلدىلىك كەز – كەلگەن شاقتا پايدا بولۋى مۇمكىن، الايدا جاسوسپىرىمدەر وعان الدە قايدا بەيىمدىرەك بولىپ تابىلادى. سەبەبى جاسوسپىرىمدەر دارا ەرەكشەلىكتەرىنە سايكەس، كەز كەلگەن جاعدايعا تەز بەيىمدەلگىش بولىپ كەلەدى. ءبىراق ءجاسوسپىرىم قانداي دا بولماسىن ءىس - ارەكەتكە تۇرتكى ارقىلى بارادى، ياعني ونىڭ بەلگىلى ءبىر ءىس - ارەكەتكە بارۋىنا وزىندىك موتيۆ اسەر ەتەدى.
* ينتەرنەت – تاۋەلدىلىگىنىڭ قالىپتاسۋى بىرتىندەپ جۇرەدى.
بەرىلگەن تاۋەلدىلىكتىڭ قالىپتاسۋىنىڭ كەزەڭدەرىن ءبولىپ كورسەتۋگە بولادى:
* 1. جەڭىل قىزىعۋشىلىق كەزەڭى.
* 2. قىزىعۋشىلىق كەزەڭى.
3. تاۋەلدىلىك كەزەڭى.
4. قۇشتارلىق كەزەڭى.
* عالامتور مەن ۇيالى تەلەفونداعى اگەنتكە تاۋەلدىلىكتىڭ اپاراتىن جولى:
* زورلىق - زومبىلىق
* قىلمىس
* جىنىستىق بۇزىلۋ
* دىنشىلدىك
* سۋيسيد
* جۇيكە جۇيەسىنىڭ توزۋى
* ءارتۇرلى اۋرۋلار (دەنساۋلىققا زيانى)
عالامتوردىڭ زيانىنان ساقتاندىرۋ
* جاستاردى عالامتوردىڭ زيانىنان ساقتاندىرۋ ءۇشىن كەز كەلگەن اتا - انا بالاسىنا ونى پايدالانۋدىڭ شارتتارىن ايتىپ تۇسىندىرۋگە، ونداعى اقپاراتتاردىڭ ۇنەمى شىندىققا جاناسپايتىنىن، وعان سىن كوزىمەن قاراۋ قاجەتتىگىن، ول اقپاراتتاردى كىتاپتاعى، ەنسيكلوپەدياداعى رەسمي گازەت - جۋرنالدارداعى اقپاراتتارمەن سالىستىرىپ، قابىلداۋ كەرەكتىگىن ەسكەرتۋگە ءتيىس. جانە دە عالامتورداعى زورلىق - زومبىلىققا، قىلمىسقا، جىنىستىق بۇزىلۋعا تاربيەلەيتىن باعدارلامالاردان، دىنشىلدىك، ناسىلشىلدىك تۋرالى اقپاراتتاردان ساقتاندىرۋ – اتا-انالار مەن ۇستازداردىڭ دا نەگىزگى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى.
* وسى ورايدا ەستە بولاتىن ءبىر جاعداي، ون جاسقا دەيىنگى بالالار اتا - اناسى رۇقسات بەرگەن سايتتارعا عانا ەنۋگە ءتيىس. بۇل اقپاراتتىق تەحنولوگيالار ماماندارىنىڭ، دارىگەرلەردىڭ تالابى ەڭ باستىسى، كامەلەتكە جاسى تولماعان بالالاردىڭ ەلەكتروندى پوشتاسىنا ەنۋگە اتا - اناسىنىڭ مۇمكىندىگى بولۋعا ءتيىس. ول ەڭ ءبىرىنشى، سول بالانىڭ قاۋىپسىزدىگى، باقىتتى بولاشاعى ءۇشىن قاجەت. اسىرەسە، بالالار ون ءتورت جاسقا تولعانىندا ءوز - وزىمەن بولىپ، وقشاۋلانا باستاعانىندا، اتا - اناسى ولاردىڭ بەيمالىم ادامدارمەن عالامتور ارقىلى تانىسۋىنا جول بەرمەۋگە مىندەتتى.
* مامانداردىڭ اقىل - كەڭەسىنە قۇلاق اسساق، عالامتور بالالارعا ءقاۋىپسىز بولسىن دەسەك، ونى ۇنەمى جاڭا باعدارلامالارمەن جابدىقتاپ، سپامفيلتر ورناتۋىمىز، قاۋىپسىزدىك تۋرالى اقپاراتتاردى ءبىلىپ وتىرۋىمىز كەرەك. بالامىزدىڭ عالامتورداعى كومپيۋتەرلىك ويىندارعا تاۋەلدىلىگىن تەكسەرىپ، سول بويىنشا ءتيىستى شارالار قولدانىپ وتىرۋىمىز دا – اتا - انالىق پارىزىمىز.
* وقۋشىلاردىڭ جالپى جۇرتشىلىقتىڭ اقپاراتتىق تەحنولوگياسىمەن بايلانىسۋى جىلدان - جىلعا ارتىپ كەلەدى. ينتەرنەت ارقىلى كوپتەگەن مالىمەتتەر الادى، ءبىلىمىن تولىقتىرادى.
ەلەكتروندىق وقۋلىقتار مەن ينتەراكتيۆتى تاقتانى ءوز دارەجەسىندە قولدانۋدى ۇيرەنگەن وقۋشىلار زەرتتەۋگە قۇشتار، دۇنيەنى از ۋاقىتتا تانىپ بىلەتىن، بايلانىس تۋرالى جەتكىلىكتى مەڭگەرگەن تەحنولوگيا سالاسىنىڭ بىلگىرى بولادى.
* مۇنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ وركەنيەتتى دامىتۋىمىزدىڭ، الەمدىك اقپاراتتى پايدالانۋ مۇمكىندىلىگىمىزدىڭ مول ەكەندىگىن كورسەتەدى
* وقۋشىلاردىڭ جالپى جۇرتشىلىقتىڭ اقپاراتتىق تەحنولوگياسىمەن بايلانىسۋى جىلدان - جىلعا ارتىپ كەلەدى. ينتەرنەت ارقىلى كوپتەگەن مالىمەتتەر الادى، ءبىلىمىن تولىقتىرادى.
ەلەكتروندىق وقۋلىقتار مەن ينتەراكتيۆتى تاقتانى ءوز دارەجەسىندە قولدانۋدى ۇيرەنگەن وقۋشىلار زەرتتەۋگە قۇشتار، دۇنيەنى از ۋاقىتتا تانىپ بىلەتىن، بايلانىس تۋرالى جەتكىلىكتى مەڭگەرگەن تەحنولوگيا سالاسىنىڭ بىلگىرى بولادى
* مۇنىڭ ءبارى ءبىزدىڭ وركەنيەتتى دامىتۋىمىزدىڭ، الەمدىك اقپاراتتى پايدالانۋ مۇمكىندىلىگىمىزدىڭ مول ەكەندىگىن كورسەتەدى
قىزىلوردا وبلىسى،
قازالى اۋداندىق بالالار اۋەز مەكتەبى
ءىزماحانوۆا قۇرالاي ەلامان قىزى
«فورتەپيانو» كلاسىنىڭ وقىتۋشىسى
You Might Also Like
-
ۇزاق مەرزىمدى جوسپار ءبولىمى: 8.3C ەرىتىندىلەر مەن ەرىگىشتىك مەكتەپ: نۇر-سۇلتان قالاسى، 53 مەكتەپ-ليسەي مكمكۇنى: ءمۇعالىمنىڭ ءاتى-جونى: حيميا جانە بيولوگيا ءپان ءمۇعالىمى: كنيازوۆا ا.ك.سىنىپ: 8 «ءا»قات...
