ارداقتايىق قازاقتىڭ اتا سالتىن!
ارداقتايىق قازاقتىڭ اتا سالتىن!
ساباقتىڭ ماقساتى:
وقۋشىلارعا قازاقتىڭ سالت داستۇرلەرى، ولاردىڭ تۇرلەرى، حالىق اراسىندا كەڭىنەن قولدانىلاتىن داستۇرلەر، قولدانىلۋدان قالىپ بارا جاتقان داستۇرلەر، ىرىمدار مەن تىيىمدار، ءدىني مەيرامدار تۋرالى ءتۇسىندىرۋ
وقۋشىلاردى ۇلتجاندىلىققا، وتانشىلدىققا تاربيەلەۋ
كورنەكىلىكتەر: دومبىرا، بەسىك، ويۋلى توسەنىشتەر، ۇرشىق، پلاكاتتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
«ءبىز قازاق دەگەن، مال باققان ەلمىز، ەشكىمگە سوقتىقپاي جاي جاتقان ەلمىز. ەلىمىزدەن قۇت بەرەكە قاشپاسىن دەپ، جەرىمىزدىڭ شەتىن جاۋ باسپاسىن دەپ، نايزاعا ۇكى تاققان ەلمىز. ەشبىر دۇشپان باسىنباعان ەلمىز، باسىمىزدان ءسوزدى اسىرماعان ەلمىز، ءدام تۇزدى اقتاي بىلگەن ەلمىز، ءداستۇرىمىزدى ساقتاي بىلگەن ەلمىز» دەپ قازىبەك بابام ايتقانداي، ەن دالانى جايلاعان، كوشپەلى عۇمىر كەشكەن قازاق حالقىنىڭ وزىنە ءتان، وزگە ۇلتتاردان ءبولىنىپ تۇراتىن سالت - داستۇرلەرى بار.
حالقىمىزدىڭ عاسىرلار بويى جيناعان باي قازىناسى، سالت - داستۇرلەرى مەن ادەت - عۇرىپتارى ۇرپاقتان - ۇرپاققا مۇرا بولىپ ءوز جالعاسىن تابۋدا. بۇگىنگى اشىق تاربيە ساعاتىمىزداعى ايتىلاتىن سالت - ءداستۇر، ادەت - عۇرىپتار تۋرالى وي حالقىمىزدىڭ قازىناسىنىڭ مىڭنان ءبىر تامشىسى دەپ قابىل الىڭىزدار.
ءان: «ناعىز قازاق»
تاقپاقتار:
ارمىسىڭدار اڭساعان دانا حالقىم
سالەم بەرۋ ەجەلگى اتا - سالتىم.
ءار ەلدەردە جۇرسە دە قالىڭ قازاق
ءبىر ماقساتقا ارنالعان ارمان تالاپ.
تانىماساڭ تانىپ ال مەن قازاقپىن
جانىم جايلاۋ، كوڭىلىم كەڭ قازاقپىن.
ۇلىسىم باي نۇر جەرى كەڭ قازاقپىن
ىرىسىم باي نۇر جەرى كەڭ قازاقپىن.
مەن قازاق، قازاقپىن دەپ ماقتانامىن
ۇرانعا «الاش» دەگەن اتتى الامىن.
سۇيگەنىم قازاق ءومىرى، ءوزىم قازاق
مەن نەگە قازاقتىقتان ساقتانامىن.
التاي، ەرتىس، سىرداريا، ەسىل، جايىق،
اراسىن قونىس قىلدىم ىرگە جايىپ
ەلىم، جەرىم، قورعايتىن ەرىم بولىپ
ەر جەتتىم ەن دالادا لىقا تويىپ.
مەن قازاقپىن مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن.
جورگەگىمدە تانىستىم مۇڭ تىلىمەن
جىلاعاندا جۇرەگىم – كۇن تۇتىلىپ،
قۋانعاندا كۇلكىمنەن ءتۇن تۇرىلگەن.
مەن قازاقپىن، بيىكپىن بايتاق ەلمىن،
قايتا تۋدىم، ومىرگە قايتا كەلدىم.
مەن مىڭدا ءبىر ءتىرىلدىم، ماڭگى ولمەسكە،
ايتا بەرگىم كەلەدى، ايتا بەرگىم.
مەن قازاقپىن، اجالسىز انامىن مەن
قۇرساعىما سىيدىرام دالانى كەڭ،
پاك ءسابيمىن بەسىكتە گۋىلدەگەن
داۋىرلەرمەن قۇرداسپىن، دانامىن مەن.
مەن – جىگىتپىن، ايقاسقا، سىنعا اسىقپىن،
جۇرەگى بار كەۋدەمدە شىن عاشىقتىڭ.
جانارتاۋداي جويقىنمىن، جۇلقىنعاندا
شارىقتاسام، قىران بوپ شىڭعا شىقتىم.
ءتىلىم باردا قازاعىم بار حالقىم بار،
ءداستۇرىم بار اتا جولى سالتىم بار. كەڭ دالاداي جينالماعان شالعايى
اڭقاۋ اشىق مىنەزىم بار اڭقىلدار
قازاقپىن مەن قازاقتىڭ تەنتەگىمىن
جاۋ شەبىندە سىنالعان سەمسەرىمىن.
تايىز ەمەن تەرەڭمىن، تامىرلىمىن.
يىلمەيدى ەشكىمگە ەڭسە بۇگىن.
كوتەردىك سالدە بولسا ەڭسەمىزدى
ەل بولايىق قىزىعار كورسە ءبىزدى،
جاڭعىرتىپ اتا ءداستۇر سالت – سانامىز.
حالقىما يماندىلىق بەرسە ىزگى.
ارداقتاپ اتالاردىڭ زيالى اتىن،
كۇن كەلدى ءداستۇر ءۇشىن تۋ الاتىن.
قاشاندا اتا جولىن ۇمىتقاندار
ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى ۇيالاتىن.
بي: اققۋ
بالانى تاربيەلەۋدە ىرىمدار مەن تىيىمداردىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە. اتام قازاق تىيىم سوزدەر ارقىلى بالانى جات قىلىق، جامان ادەتتەن ساقتاندىرىپ وتىرعان. ەندى كەزەكتى ىرىمدار مەن تىيىمدارعا بەرەيىك.
قازاق ىرىمدارى
1. بالا باس ۇستامايدى، باس ۇستاسا اكەسى ولەدى دەپ ىرىمداعان.
2. مي جەمەيدى، ميداي بىلجىر، بوس بەلبەۋ بولادى دەپ ەسەپتەگەن.
3. ومىرتقانىڭ جۇلىنىن جەسە سۋعا كەتەدى دەگەن ىرىم بار.
4. جىلىكتىڭ مايىن جەسە، مۇرنىنان بوق اعادى دەگەن ىرىم بار
5. ۇيگە كىرىپ كەلە جاتقان بالا ەسىك الدىندا قۇلاپ قالسا، ۇيگە بەرەكە، ىرىس، بايلىق كەلەدى دەپ قۋانادى. ونى تورگە اپارىپ 3رەت اۋناتادى.
6. بالانىڭ اڭشىلىقتاعى العاشقى ولجاسىن ەشكىمگە بايلاتپايدى، نەسىبەسى كەتەدى، اڭشىلىقتا جولى بولمايدى دەگەن.
7. ءسابي توڭقايىپ ەكى اياعىنىڭ اراسىنان قاراسا، كۇتكەن جولاۋشى نەمەسە قوناق كەلەدى دەگەن.
8. قۇستىڭ ۇياسىن، قۇمىرسقانىڭ يلەۋىن بۇزۋعا بولمايدى.، مۇسىلماننىڭ شاريعات زاڭىندا بۇل اۋىر كۇنا بولىپ ەسەپتەلىنگەن.
قازاق تىيىمدارى
تىزەنى قۇشاقتاۋ – جالعىز قالۋدىڭ، قولدى توبەگە قويۋ – ەل جۇرتتان ءبولىنۋدىڭ، ۇلكەننىڭ
جولىن كەسۋ - ادەپسىزدىكتىڭ بەلگىسى.
داستارقاندى ناندى باسپا. مالدى، ىدىستى، تاماقتى تەپپە.
سۋدى ساپىرما، سۋعا دارەتكە وتىرما، سۋعا تۇكىرمە.
كوكتى جۇلما، شاشىڭدى جۇلما.
قۇدىققا تۇكىرمە، بەلىڭدى تايانبا.
ماڭعىستاۋ وبلىسى، بەينەۋ اۋدانى،
سام ورتا مەكتەبىندە باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
قويشىبايەۆا ءۋمىت
ساباقتىڭ ماقساتى:
وقۋشىلارعا قازاقتىڭ سالت داستۇرلەرى، ولاردىڭ تۇرلەرى، حالىق اراسىندا كەڭىنەن قولدانىلاتىن داستۇرلەر، قولدانىلۋدان قالىپ بارا جاتقان داستۇرلەر، ىرىمدار مەن تىيىمدار، ءدىني مەيرامدار تۋرالى ءتۇسىندىرۋ
وقۋشىلاردى ۇلتجاندىلىققا، وتانشىلدىققا تاربيەلەۋ
كورنەكىلىكتەر: دومبىرا، بەسىك، ويۋلى توسەنىشتەر، ۇرشىق، پلاكاتتار.
ساباقتىڭ بارىسى:
«ءبىز قازاق دەگەن، مال باققان ەلمىز، ەشكىمگە سوقتىقپاي جاي جاتقان ەلمىز. ەلىمىزدەن قۇت بەرەكە قاشپاسىن دەپ، جەرىمىزدىڭ شەتىن جاۋ باسپاسىن دەپ، نايزاعا ۇكى تاققان ەلمىز. ەشبىر دۇشپان باسىنباعان ەلمىز، باسىمىزدان ءسوزدى اسىرماعان ەلمىز، ءدام تۇزدى اقتاي بىلگەن ەلمىز، ءداستۇرىمىزدى ساقتاي بىلگەن ەلمىز» دەپ قازىبەك بابام ايتقانداي، ەن دالانى جايلاعان، كوشپەلى عۇمىر كەشكەن قازاق حالقىنىڭ وزىنە ءتان، وزگە ۇلتتاردان ءبولىنىپ تۇراتىن سالت - داستۇرلەرى بار.
حالقىمىزدىڭ عاسىرلار بويى جيناعان باي قازىناسى، سالت - داستۇرلەرى مەن ادەت - عۇرىپتارى ۇرپاقتان - ۇرپاققا مۇرا بولىپ ءوز جالعاسىن تابۋدا. بۇگىنگى اشىق تاربيە ساعاتىمىزداعى ايتىلاتىن سالت - ءداستۇر، ادەت - عۇرىپتار تۋرالى وي حالقىمىزدىڭ قازىناسىنىڭ مىڭنان ءبىر تامشىسى دەپ قابىل الىڭىزدار.
ءان: «ناعىز قازاق»
تاقپاقتار:
ارمىسىڭدار اڭساعان دانا حالقىم
سالەم بەرۋ ەجەلگى اتا - سالتىم.
ءار ەلدەردە جۇرسە دە قالىڭ قازاق
ءبىر ماقساتقا ارنالعان ارمان تالاپ.
تانىماساڭ تانىپ ال مەن قازاقپىن
جانىم جايلاۋ، كوڭىلىم كەڭ قازاقپىن.
ۇلىسىم باي نۇر جەرى كەڭ قازاقپىن
ىرىسىم باي نۇر جەرى كەڭ قازاقپىن.
مەن قازاق، قازاقپىن دەپ ماقتانامىن
ۇرانعا «الاش» دەگەن اتتى الامىن.
سۇيگەنىم قازاق ءومىرى، ءوزىم قازاق
مەن نەگە قازاقتىقتان ساقتانامىن.
التاي، ەرتىس، سىرداريا، ەسىل، جايىق،
اراسىن قونىس قىلدىم ىرگە جايىپ
ەلىم، جەرىم، قورعايتىن ەرىم بولىپ
ەر جەتتىم ەن دالادا لىقا تويىپ.
مەن قازاقپىن مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن.
جورگەگىمدە تانىستىم مۇڭ تىلىمەن
جىلاعاندا جۇرەگىم – كۇن تۇتىلىپ،
قۋانعاندا كۇلكىمنەن ءتۇن تۇرىلگەن.
مەن قازاقپىن، بيىكپىن بايتاق ەلمىن،
قايتا تۋدىم، ومىرگە قايتا كەلدىم.
مەن مىڭدا ءبىر ءتىرىلدىم، ماڭگى ولمەسكە،
ايتا بەرگىم كەلەدى، ايتا بەرگىم.
مەن قازاقپىن، اجالسىز انامىن مەن
قۇرساعىما سىيدىرام دالانى كەڭ،
پاك ءسابيمىن بەسىكتە گۋىلدەگەن
داۋىرلەرمەن قۇرداسپىن، دانامىن مەن.
مەن – جىگىتپىن، ايقاسقا، سىنعا اسىقپىن،
جۇرەگى بار كەۋدەمدە شىن عاشىقتىڭ.
جانارتاۋداي جويقىنمىن، جۇلقىنعاندا
شارىقتاسام، قىران بوپ شىڭعا شىقتىم.
ءتىلىم باردا قازاعىم بار حالقىم بار،
ءداستۇرىم بار اتا جولى سالتىم بار. كەڭ دالاداي جينالماعان شالعايى
اڭقاۋ اشىق مىنەزىم بار اڭقىلدار
قازاقپىن مەن قازاقتىڭ تەنتەگىمىن
جاۋ شەبىندە سىنالعان سەمسەرىمىن.
تايىز ەمەن تەرەڭمىن، تامىرلىمىن.
يىلمەيدى ەشكىمگە ەڭسە بۇگىن.
كوتەردىك سالدە بولسا ەڭسەمىزدى
ەل بولايىق قىزىعار كورسە ءبىزدى،
جاڭعىرتىپ اتا ءداستۇر سالت – سانامىز.
حالقىما يماندىلىق بەرسە ىزگى.
ارداقتاپ اتالاردىڭ زيالى اتىن،
كۇن كەلدى ءداستۇر ءۇشىن تۋ الاتىن.
قاشاندا اتا جولىن ۇمىتقاندار
ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى ۇيالاتىن.
بي: اققۋ
بالانى تاربيەلەۋدە ىرىمدار مەن تىيىمداردىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە. اتام قازاق تىيىم سوزدەر ارقىلى بالانى جات قىلىق، جامان ادەتتەن ساقتاندىرىپ وتىرعان. ەندى كەزەكتى ىرىمدار مەن تىيىمدارعا بەرەيىك.
قازاق ىرىمدارى
1. بالا باس ۇستامايدى، باس ۇستاسا اكەسى ولەدى دەپ ىرىمداعان.
2. مي جەمەيدى، ميداي بىلجىر، بوس بەلبەۋ بولادى دەپ ەسەپتەگەن.
3. ومىرتقانىڭ جۇلىنىن جەسە سۋعا كەتەدى دەگەن ىرىم بار.
4. جىلىكتىڭ مايىن جەسە، مۇرنىنان بوق اعادى دەگەن ىرىم بار
5. ۇيگە كىرىپ كەلە جاتقان بالا ەسىك الدىندا قۇلاپ قالسا، ۇيگە بەرەكە، ىرىس، بايلىق كەلەدى دەپ قۋانادى. ونى تورگە اپارىپ 3رەت اۋناتادى.
6. بالانىڭ اڭشىلىقتاعى العاشقى ولجاسىن ەشكىمگە بايلاتپايدى، نەسىبەسى كەتەدى، اڭشىلىقتا جولى بولمايدى دەگەن.
7. ءسابي توڭقايىپ ەكى اياعىنىڭ اراسىنان قاراسا، كۇتكەن جولاۋشى نەمەسە قوناق كەلەدى دەگەن.
8. قۇستىڭ ۇياسىن، قۇمىرسقانىڭ يلەۋىن بۇزۋعا بولمايدى.، مۇسىلماننىڭ شاريعات زاڭىندا بۇل اۋىر كۇنا بولىپ ەسەپتەلىنگەن.
قازاق تىيىمدارى
تىزەنى قۇشاقتاۋ – جالعىز قالۋدىڭ، قولدى توبەگە قويۋ – ەل جۇرتتان ءبولىنۋدىڭ، ۇلكەننىڭ
جولىن كەسۋ - ادەپسىزدىكتىڭ بەلگىسى.
داستارقاندى ناندى باسپا. مالدى، ىدىستى، تاماقتى تەپپە.
سۋدى ساپىرما، سۋعا دارەتكە وتىرما، سۋعا تۇكىرمە.
كوكتى جۇلما، شاشىڭدى جۇلما.
قۇدىققا تۇكىرمە، بەلىڭدى تايانبا.
ماڭعىستاۋ وبلىسى، بەينەۋ اۋدانى،
سام ورتا مەكتەبىندە باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
قويشىبايەۆا ءۋمىت
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
