InfoHub Logo

ساباقتىڭ تاقىرىبى: مۇحتار اۋەزوۆ «بالا اباي»

ساباقتىڭ ماقساتى: ءماتىن مازمۇنىمەن تانىستىرۋ. ابايدىڭ بالالىق شاعىنان ماعلۇمات بەرۋ جۇيەلى سويلەۋگە، ءوز ويلارىنا قورىتىندى جاساي بىلۋگە داعدىلاندىرۋ. اباي ولەڭدەرى ارقىلى بالالاردى جاقسى قاسيەتتەرگە تاربيەلەر، ءارقاشان ۇقىپتى العىر، زەرەك بولۋعا ۇيرەتۋ.
ءتۇرى: ارالاس ساباق
ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، كارتوچكىلار.
كورنەكىلىگى: اباي قۇنانبايەۆ، مۇحتار اۋەزوۆ پورتتەرى، ءسوزجۇمباق، رەبۋس، اباي اتا اعاشى.

ساباقتىڭ بارىسى: I. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ، ولاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.

II. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ.
1. عافۋ قايىربەكوۆ «العاشقى قوڭىراۋ» ولەڭىن سۇراۋ.
2. ءۇي تاپسىرماسىن پىسىقتاۋعا ارنالعان سۇراقتار.
1. العاشقى قوڭىراۋ سوققان، مەكتەپ اشقان كىم؟
2. ى. التىنسارين ولەڭىن، اڭگىمەسىن بىلەمىز بە؟

III. وقۋشى ءبىلىمىن تەكسەرۋ.
1. ابىلايدىڭ شىنى ەسىمى كىم؟
ا) سابالاق
ءا) ءابىلمانسۇر
ب) بوگەنباي
2. سابالاق كىمنىڭ مالىن باقتى؟
ا) ىبىراي
ءا) بوگەنباي
ب) تولە بي
3. سالاقتىق اڭگىمەسىنىڭ اۆتورى كىم؟
ا) م. گۋمەروۆ
ءا) ج. سماقوۆ
ب) ى. التىنسارين
4. «كەل.................. وقىلىق» كوپ نۇكتەنىڭ ورنىنا ءسوز قوي.
ا) بالالار
ءا) ىقىلاسپەن
ب) وقىلىق
5. رايىمبەك باتىردىڭ زيراتى قايدا ورنالاسقان.
ا) الماتى قالاسى
ءا) استانادا
ب) سەمەيدە

IV. جاڭا ساباق
ءسوزجۇمباق شەشۋ
ابىلايدىڭ شىن ەسىمى: ءابىلمانسۇر
جاڭا كۇن، جىل باسى، جاڭا جىلدىڭ ءبىرىنشى كۇنى قايدا كەلەدى: ناۋرىز تاۋەلسىزدىك ءسوزىن تاعى قالاي ايتۋعا بولادى: بەيبىتشىلىك
ناۋرىزدىڭ ۇزاق كۇندەرى قالاي اتالادى: ۇزىنسارى
ەسەنتاي ەربوتيننىڭ قانداي مىسالى بار: داڭعوي
كوك كەپتەردىڭ اۆتورى: گۋمەروۆ
رەبۋس: كىتاپ، دومبىرا، اي: اباي

مۇحتار اۋەزوۆ تۋرالى قىسقاشا مالىمەت:
مۇحتار اۋەزوۆ قازاقتىڭ ۇلى جازۋشىسى، قوعام قايراتكەرى، عۇلاما عالىم. قازىرگى شىعىس قازاقستان وبىلىسىنداي اباي اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. اكەسى ومارحان، اتاسى اۋەز ساۋاتتى كىسىلەر بولعان. مۇحتار اتاسىنىڭ قولىندا وسكەن اتاسى اۋەز بەن اجەسى ءدىناسىلدىڭ تاربيەسىندە بولعان، بالانىڭ العاش ساۋاتىن اشۋشى اتاسى. ول التى جاسىندا ابايدىڭ ولەڭدەرىن اۋىلداستارىنا جاتقا وقىپ بەرەدى ەكەن. 1908 جىلى سەمەيدەگى قاميليددين حازىرەت مەدرەسەسىندە وقيدى. 1910 جىلى سەمەي قالالىق بەس كلاستىق ورىس ۋچيليششەسىندە وقۋعا ءتۇسىپ، سول جەردە وقىپ ءجۇرىپ العاش «داۋىل» اتتى شىعارماسىن جازادى. 1936 جىلى ماسكەۋدە وتكەن قازاق ادەبيەتى مەن ونەرىنىڭ ونكۇندىگىنە قاتىسىپ سول كەزدەن باستاپ «اباي» رومانىن جازۋعا كىرىسىپ 1941 جىلى جازىپ بىتىرەدى. بۇل قازاقتىڭ مادەني ومىرىندەگى ەرەكشە وقيعا بولدى. قازاقتىڭ كوركەم پروزاسىن كلاسسيكالىق دەڭگەيىنە كوتەرىپ، الەم ادەبيەتىن كوركەمدىك قۋات اكەلگەن ۇزدىك تۋىندى. «اباي جولى» رومانى XX عاسىرداعى ەڭ ۇزدىك شىعارمالاردىڭ ءبىرى دەگەن جوعارى باعا الادى.
ماتىنمەن تانىستىرۋ: وقۋ، مازمۇنىن اشۋ

V. تىزبەكتەي وقۋ:
داپتەرمەن جۇمىس: بۇگىنگى كۇندى، بەرىلگەن تاقىرىپتى جازۋ. وقۋشىلارعا توپتىق تاپسىرما بەرۋ.
1. تاقتادا بەرىلگەن سۋرەتكە قاراپ اڭگىمە قۇراۋ.
2. ماقال - ماتەلدەر جازۋ.
3. ابايدىڭ ولەڭىن جازۋ.

VI. سەرگىتۋ ءساتى.
كۇننىڭ شىققانى جاقسى ما؟ (كۇندى بەينەلەيدى)
جاقسى (الاقاندارىن سوعادى)
جەلدىڭ سوققانى جاقسى ما؟ (جەلدى بەينەلەيدى)
جاقسى (الاقاندارىن سوعادى)
دوستارىڭمەن بىرگە جۇرگەن جاقسى ما؟ (ادىمدايدى)
جاقسى (الاقاندارىن سوعادى)
اناڭدى قۇشاقتاعان جاقسى ما؟ (وزدەرىن قۇشاقتايدى)
جاقسى (الاقاندارىن سوعادى)
ءۇيىمىز بار جەردە جاقسى ما؟ (ءۇيدى بەينەلەيدى)
جاقسى (الاقاندارىن سوعادى)
بيدە النالعان جاقسى ما؟ (اينالادى)
جاقسى (الاقاندارىن سوعادى)
قازاقستاندىق بولعان جاقسى ما؟ (باس بارماقتارىن كورسەتەدى)

VII. جاڭا ساباقتى تۇسىنگەنىن تەكسەرۋ قورىتىندىلاۋ:
1. بۇگىن كىم جايلى وقىپ بىلدىك؟
2. اڭگىمەنى جازعان كىم؟
3. اباي نەگە ۇيدەن كوپ شىقپايتىن ەدى؟
4. اجەسى ەرتەگى ايتپاي قالعان كۇندەرى، ەرتەگىنى كىمنەن سۇرايتىن ەدى؟
5. بالا ابايدىڭ جاسى نەشەگە تولعان كەزى ەدى؟
VIII. ۇيگە تاپسىرما: بەرىلگەن تاپسىرمانى مازمۇنداۋ
IX. باعالاۋ.