InfoHub Logo

ءبىر كۇنى اسان قايعىنى ءاز جانىبەك قوناققا شاقىرىپتى. قوناق اسى ۇستىندە ءاز جانىبەك اسانقايعىدان:

— ۋا، قاريا، وسى تاماقتان قۇر قالعاندا وكپەلەمەيتىن ادام بولا ما؟ — دەپتى، — ول كىم؟ — دەگەندە،

— ول ءبىزدىڭ ابەتجان، — دەپتى. ءاز جانىبەك:

— ءوزىنىڭ ايەلىن باسقا بىرەۋدەن قىزعانبايتىن ادام بولا ما؟ — دەگەندە، اسان:

— بولادى، — دەپتى.

— ول كىم؟ — دەگەندە،

— ءبىزدىڭ ابەتجان، — دەپتى.

— قاپتاپ كەلە جاتقان قالىڭ جاۋدان قورىقپاي قارسى تۇراتىن ادام بولا ما؟ — دەگەندە، اسان:

— بولادى، — دەپتى.

— ول كىم؟ — دەگەندە،

— ول ءبىزدىڭ ابەتجان، — دەپتى. سوندا ءاز جانىبەك: «مىنا كىسى ءوز بالاسىنان باسقانى ايتپادى عوي»، — دەپتى. ءاز جانىبەكتىڭ اسانمەن جاۋاپتاسقان كەزى اسان قايعىنىڭ جەتپىس بەس جاستان اسقان كەزى بولسا كەرەك.

اسان ايتقان ءۇش ءسوز حان كوڭىلىندە قالىپ جۇرگەندە، ءبىر كۇنى ءبىر باي توي قىلىپتى. ەل شاقىرادى تويعا. ابەت تە كەلەدى. ابەتكە ارناپ ءۇي بەرىپ، قول جۋعىزىپ، داستارقان جايىپ ابەتكە تاباق تارتپايدى. ەل تاماعىن جەپ بولعاندا داستارقاندى جيىپ اكەتەدى. مۇنى حان ىستەتەدى. ابەت ەت جەگەن ادامداي ريزا بولىپ، كۇلىپ-ويناپ اتتانادى.

حان تاعى ءبىر كۇنى ءبىر جىگىتتى شاقىرىپ الىپ:

— سەن ابەتتىڭ ايەلىنە جاقىنداس، ەگەر ايەل ماقۇل بولسا، ابەت كورىپ قويار دەپ يمەنبە. كورسە، كورسىن، — دەيدى. جىگىت حان ويىن ورىنداماق بولىپ ابەت ايەلىمەن ويناپ-كۇلىپ جۇرەدى.

ءبىر كۇنى ابەت جوقتا قيىنداسىپ، قۇشاقتاسىپ جاتقاندا ابەت تۇندە ۇيىنە كەلەدى. ابەت شام جاعىپ، توسەككە جاتايىن دەپ كەلسە، توسەگىندە ءبىر جىگىت قاتىنىن قۇشاقتاپ جاتىپتى. ابەت قاتىنىنىڭ موينىنىڭ استىندا جاتقان جىگىت قولىن قاتىنىنىڭ ۇستىنە سالىپ، جىگىتتىڭ موينىنىڭ ۇستىندەگى قاتىن قولىن جىگىتتىڭ موينىنىڭ استىنا سالىپ قۇشاقتاتادى.

— «ەركەكتىڭ قولى ايەلدىڭ استىندا بولسا، ەركەكتىڭ تالايى تومەن بولادى» دەگەن ءسوزدى ەستىمەگەن جىگىت ەكەن، — دەپ، ءوزى ءتور الدىنا كيىمىن ايقارا سالىپ، جاتا كەتەدى. جىگىت ءبارىن ەستىپ، ءبىلىپ جاتادى. تاڭ قالىپ، حانعا باستان-اياق ايتىپ بەرەدى.

ابەت ءبىر جاققا جولاۋشى جۇرمەك ەكەنىن حان ەستىپ، بىرنەشە ادام ۇيىستىرىپ:

— ابەتتىڭ الدىنان بەكىنگەن جاۋ بولىپ قارسى شابىڭدار. قاشار ما ەكەن؟ — دەيدى. ءجۇز كىسى تۇتقيىل الدىنان تاپ بەرەدى. ابەت اتى دۇبىرگە شىداماي الا قاشادى. اقىرى اتتىڭ سۋلىعىنان نايزا وتكىزىپ، جەرگە شانشىپ قويىپ، جاۋىن توسىپ تۇرادى. كەلگەندەر ءوز اۋىلىنىڭ كىسىسى ەكەنىن تانىپ، سالەمدەسەدى.

— ءبىز سەنىڭ ات-تونىڭدى ولجالاعالى جۇرسەك، ءوزىمىزدىڭ ابەت ەكەن، — دەپ قالا بەرەدى. ابەت ءوز جونىنە كەتەدى. كەلىپ حانعا ايتادى. حان تاڭ قالادى.

حان ابەتتى قوناققا شاقىرادى. حان سۇرايدى:

— سەن تاماق ىشپەسەڭ دە، تاققا وكپەلەمەيدى دەيدى، راس پا؟ — دەپتى. امەت ايتادى:

— بالا جىگىت شاعىمدا ءبىر قىسىراق ءۇيىرىن قاراپ جۇرسەم، قۇمنان ءىزىن ىزدەپ جۇرسەم، ءۇش كۇندە ارەڭ جەتىپ، قۇلانداي جەلىگىپ العان ءتورت كۇندە ارەڭ جەتتىم. قارنىم اشقاندا ءبىر بيەنىڭ ەتىن جەردەي بولدىم. جەتى كۇندىك تاماعىمدى جيناپ الدىما قويعاندا ءبىر كۇندىكتى ارەڭ تاۋىستىم. سودان تاجىريبە ەتتىم: «ءبىر رەت ءىشىپ جەيتىن تاماققا وكپەلەپ بولمايدى ەكەن» دەپ، — دەپتى. حان:

— ابەت، سەن ايەل قىزعانبايدى دەيدى، ول قالاي؟ — دەپ سۇرايدى. ابەت ايتادى:

— ءبىر كۇنى سەكسەن ءبىر ادام بولىپ جورىققا اتتاندىق. سول بەتتە ءبىر باي اۋىلدى شاۋىپ الدىق. بايدىڭ ءبىر سۇلۋ قىزىمەن بىرگە جانە ءبىر قىزدى مالمەن بىرگە الىپ كەتتىك. ءبىر بۇلاق باسىندا ۇلكەن دارا اعاش بار ەكەن. ساياسىندا قىمىز ءىشىپ، بيە بايلاپ، جىلقى سويىپ جەپ، بەكىنىپ جاتا بەردىك. قىرىققا ءبىر قىز، قىرىق بىرگە ءبىر قىز بولدى. ءبىر كۇنى مەن اتىمدى تىنىقتىرايىن دەپ ءبىر اعاشتىڭ ساياسىندا جاتىر ەدىم. شاتىردان شاڭ-شۇڭ داۋىس شىقتى. شاتىرعا باس باعىپ بايقاسام، ۇرىسىپ جاتقان ەكى قىز ەكەن. نە ايتار دەپ قۇلاعىم سالسام ەكى قىز بىلاي دەيدى: قىرىق بىرگە يە قىز قىرىققا يە بولعان قىزعا: «سەنىڭ ارتىق سويلەيتىن، ارتىق بولساڭ، ارتىق باي تاپ!» دەپ جاتىپتى. سويتسە، قىرىققا يە بولعان قىز جاسىرىن تاعى ەكى جىگىتتى وزىنە يەمدەنەدى ەكەن. اللا تاۋپيح بەرسىن دەمەسە، ايەل دەگەن قورىپ بولمايدى ەكەن دەپ ويلادىم، — دەيدى.

حان:

— ابەت، سەن قاپتاعان جاۋدان قالاي قورىقپادىڭ؟ ابەت:

— بۇل ءبىر قوياننان العان تاجىريبە ەدى. ءبىر كۇنى ەكى ءجۇز كىسى جورىققا اتتاندىق. ءبىر توبىلعىنىڭ تۇبىندە ءبىر قويان جاتىر ەكەن. ەكى ءجۇز ادام قورشاپ الدىق. بىرەۋگە جالاۋ ۇستاپ الىڭدار دەدىك. قويان ىتقىپ ارامىزدان قۇتىلىپ كەتتى. «اجال كەلمەسە، ادام ولمەيدى» دەپ ويلادىم جانە بۇرىنعىلاردىڭ مىنانداي ءبىر ايگىلى ءسوزى بار ەدى:

«ابىرويىڭدى اسقا ساتپا،
اسىلىڭدى قاسقا ساتپا!
قاتىنىڭدى دوسقا ساناما،
تۋىسىڭدى باسقا ساناما!
ادامزات اڭ، اجال وق،
دۇنيەنى بۇزار جالعىز جوق.
جالاڭاشتانىپ جاۋعا شاپ،
اجال كەلمەي ولمەك جوق»، —

دەگەن سوزبەن ۇشەۋىن دالەلدەيىن، — دەگەندە، حان:

— ابەت، سەنى سىنايىن دەپ ەدىم، — دەپتى.

---