InfoHub Logo

اسىق ويىندارى
ماقساتى: بىلىمدىلىك: ۇلتىمىزدىڭ نەگىزسىز ۇمىتىلىپ بارا جاتقان ويىنىن جاڭعىرتۋ، بابالارىمىزدىڭ ويىنى تۋرالى تۇسىنىك بەرىپ، قىزىعۋشىلىق وياتۋ.
دامىتۋشىلىق: اسىق ويناتۋ ارقىلى بالالاردى دالدىككە، مەرگەندىككە، ەپتىلىككە جەڭىسكە دەگەن قۇشتارلىققا، نامىسقويلىققا، ادىلدىككە باۋلۋ.
تاربيەلىك: بالالاردى ۇلتىمىزدىڭ قۇندىلىقتارىن قاستەرلەۋگە باۋلۋ، قازاق حالقىنىڭ برەندتتەرىن ساقتاپ الەمدىك دەنگەيدەگى سپورتتىق ويىندار قاتارىنا قوستىرۋعا وي تۋعىزۋ.
قاجەتتى كورنەكىلىگى: اسىقتار، پلاكات، ىسقىرىق، قورجىن، اسىق سۋرەتتەر ت. ب

بالالاردى ساپقا تۇرعىزۋ
ساپتا ءبىر ورىندا ءجۇرۋ، جۇگىرۋ
ءجۇرۋ باعىتىندا ورىندالاتىن جاتتىعۋلار:
- جايمەن جۇرگىزىپ جاتتىعۋلار جاساتۋ.
- قولىمىز جەلكەگە، وكشەمەن ءجۇرۋ.
- قولىمىز جوعارى، اياقتارىمىزدىڭ ۇشىمەن ءجۇرۋ.
- قولىمىز العا سوزىپ، جارتىلاي وتىرىپ ءجۇرۋ.

3. جۇگىرۋ باعىتىندا ورىندالاتىن جاتتىعۋلار.
- قولىمىزدى العا سوزىپ، تىزەمىزدى تيگىزىپ جۇگىرۋ.
- قولىمىزدى ارتقا ۇستاپ، وكشەمىزگە تيگىزىپ جۇگىرۋ.
- ءبىر قىرىنداپ جۇگىرۋ، وڭ جاق جانە سول جاق.

جاتتىعۋلاردىڭ دۇرىس ورىندالۋىن قاداعالاۋ.

تىنىس ال، نۇسقاۋشىنىڭ نۇسقاۋىن تىڭداپ، تاپسىرمانى ورىندايدى،
اراقاشىقتىقتى ساقتاۋ، قولدى بۇكپەۋ، دەنەنى تىك ۇستاۋ، باستى كوتەرۋ.
دەنەنى تىك ۇستاۋ، قول بەل تۇستا.
قاز ءتارىزدى ءجۇرۋ، جوعارى سەكىرۋ.
قيمىلىن قاداعالاۋ.

الاقانعا تىزەنى تيگىزۋ.
الاقانعا تيگىزۋ.
قيمىلىن قاداعالاۋ.

تىنىستى قالىپقا كەلتىرۋ.

ۇيىمداستىرۋشىلىق - ىزدەنىستىك
ۇلتتىق ويىندارى كوبىنەسە ءار حالىقتىڭ الەۋمەتتىك - ەكونوميكالىق جاعدايلارىنا، شارۋاشىلىڭ مۇمكىنشىلىكتەرىنە بايلانىستى قالىپتاسقان. قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق ويىندارىنىڭ كوبى تابيعي زاتتارمەن ويناۋعا نەگىزدەلگەن. شارۋاشىلىعى مال شارۋاشىلىعىنا نەگىزدەلگەندىكتەن قازاق حالقىنىڭ ۇلت ويىندارى دا وسىعان يكەمدەلەدى. اسىرەسە، قويدى كوپ وسىرگەندىكتەن، بالالار ويىنىنىڭ كوبى قوي اسىعىمەن بايلانىستى بولىپ كەلەدى. سوندىقتان اسىق ويىندارى ۇلت ويىندارىنىڭ ىشىندەگى ارىدان كەلە جاتقان كونەلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. اسىق ويىنى بالانىڭ جاستايىنان نەرۆ جۇيەلەرىن شىڭداپ، ولاردى دالدىككە، ۇستامدىلىققا، بايسالدىلىققا تاربيەلەيدى. مۇنداي قاسيەتى بولماسا، ادامدا توزىمدىلىك، شىدامدىلىق تا بولمايدى. ونداي قاسيەتتەرى بولماسا، ادام ويىندا دا، ومىردە دە كوزدەگەن ماقساتىنان شىعا بەرمەيدى. بۇل ويىننىڭ ەڭبەكتەگەن بالادان، ەڭكەيگەن كارىگە دەيىن وينايتىن تۇرلەرى بولعان.
اسىق ويىنى، بالانىڭ كۇن ۇزاق قيمىلىنا تيگىزەر اسەرى مول.
– ويىن بارىسىندا: • جۇگىرۋ • ءجۇرۋ • ءيىلۋ • سەكىرۋ • ساقا ءيىرۋ • كوزدەپ تيگىزۋ • لاقتىرۋ، اتۋ ت. ب، جاتادى
اسىق ويىنىندا اسىقتىڭ بەرەكەسى دە، باسشىسى دا «ساقا».

اسىقتى ءيىرىپ تاستاعانداعى جاتىسى ءتورت ءتۇرلى اتالادى:
1. ەڭ ءساتتى تۇرعانداعى اتاۋى «الشى». /بارلىعىن بىردەن ۇتاسىڭ /
2. توڭكەرىلىپ تۇرعانى تاۋكى /تاۋەكەل ماعاناسى/ (تايكى)
3. ەكبەتىنەن جاتقانى «بۇك» /بۇك ءتۇسىپ جاتۋ/
4. شالقاسىنان تۇسكەنى «ىشىك» /ءىشى كورىنىپ جاتۋى/

ەندەشە اسىق ويىندارىنىق تۇرلەرى: حانتالاپاي، ومپى، الشى، حان، اسىق اتۋ، «ءۇش تابان»، «شەڭبەر»، «بەس تابان» ت. ب.
- ەندەشە بالالار، «اسىق اتۋ» ويىنىن وينايىق شارتى:
اسىق اتۋ (حان اتۋ). ويىنعا بىرنەشە ادام قاتىسادى. ءاربىر ويىنشىلار كەزەكپەن قولداعى اسىقتاردى سىرماق ۇستىنە شاشادى. ارنايى بەلگىلەگەن اسىقپان (ساقامەن) قالعان اسىقتاردى شەرتەپ اتادى. باستى شارتى ۇقساس اسىقتاردى عانا اتادى. باسقا اسىقتارعا تيگىزبەي اتىپ الىنعان اسىق، ۇپاي رەتىندە ولجالانادى. ويىن وسىلاي جالعاسا بەرەدى…
بەس تابان. ويىنشىلار تەگىس جەردى تاڭدايدى. ورتاسىنا ءتۇزۋ سىزىق سىزادى. وعان جاعالاي اسىق تىزەدى. ويىندى باستاۋشى اسىق تىزىلگەن جەردەن بەس تابانعا تەڭ ارالىقتى بەلگىلەپ الىپ، شەڭبەر تارتادى. ويىنشىلار شەڭبەرگە كىرمەي (باسپاي) ورتاداعى اسىقتى اتادى. ساقا تيگەن اسىق مىندەتتى تۇردە شەڭبەردەن شىعۋى كەرەك. كىم كوپ اسىقتى اتىپ شەڭبەردەن شىعارسا سول ۇتادى.

سۇراق: «اسىق» تۋرالى نە بىلدىك؟
قايتالاپ ايتۋ
ويىندار تۋرالى ماعۇلمات الۋ
ويىنعا قاتىسۋ،
ويىن ەرەجەسىن ساقتاۋ
- اسىق - قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق ويىنى
- اسىق قازاق حالقىنىڭ، ىرىمدارىندا ءقادىرلى سۇيەكتىڭ ءبىرى.
- بالاسىنىڭ ەرمەگى، ويىنشىعى، سۇيىكتى ويىنى بولعان
رەفلەكسيالىق - تۇزەتۋشىلىك
ساپقا تۇرعىزۋ.
باعالاۋ. ۇپايلار سانى بويىنشا جانە ەرەكشە كوزگە تۇسكەن وقۋشىلاردى باعالاۋ.

كۇتىلەتىن ناتيجە:
ورىندايدى: اسىق ويىنىنا قاتىسۋ، ساپتا ءتۇزۋ ءجۇرۋ، جۇگىرۋ
تۇسىنەدى: ويىن شارتىن، اسىق ويىنىنىڭ بارلىق ەرەجەلەرىن، قىر – سىرلارىن، اسىقتىڭ تۇرلەرىمەن ەرەكشەلەرىن
قولدانىلادى: اسىقتى اتۋ، ەرەجە ساقتاۋ